Ἡ ὑποκριτική θρησκευτικότητα καί ἡ διάκρισή της

Η ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΗΣ

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

θ’. «Οἱ τόν ἐνάρετον καί εὐλαβῆ καί ἐπίδοξον βίον ἀσκεῖν βουλόμενοι, οὐκ ἐκ τοῦ πεπλασμένου ἤθους ἤ τῆς ψευδοῦς πολιτείας ὀφείλουσι κρίνεσθαι· ἀλλ’ ὥσπερ οἱ τεχνῖται τῶν ζωγράφων καί τῶν ἀνδριαντοπλάστων, ἐξ’ αὐτῶν τῶν ἔργων τήν ἐνάρετον καί θεοφιλῆ πολιτείαν ἐπιδείκνυνται καί ὥσπερ παγίδας, οὕτω πάσας τάς πονηράς ἡδονάς ἀποστρέφονται»¹.

«Ἐκεῖνοι ποὺ θέλουν νὰ ζοῦν τὴν ἐνάρετη καὶ εὐλαβῆ καὶ τιμημένη ζωή», διδάσκει ὁ καθηγητής τῆς ἐρήμου Μέγας Ἀντώνιος, «δὲν πρέπει νὰ κρίνονται (νά τούς διακρίνουμε) ἀπὸ τήν ἐπίπλαστη συμπεριφορά ἤ τόν ψεύτικο τρόπο ζωῆς. Ἀλλὰ, ὅπως οἱ ζωγράφοι καὶ οἱ ἀγαλματοποιοί διακρίνονται ἀπό τούς ἁπλούς τεχνίτες (ἐξ αἰτίας τῆς ποιότητας τῶν ἔργων τους), ἔτσι καί αὐτοί μέ τά ἔργα τους ἐπιδεικνύουν τήν ἐνάρετη καί θεοφιλή πολιτεία τους καί ὡς παγίδες ἀποστρέφονται ὅλες τίς πονηρές ἡδονές».

Ποῖα εἶναι τά ἀσφαλῆ κριτήρια γιά τό ἄν κάποιος εἶναι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ἤ ὄχι;

Πῶς διακρίνονται οἱ ἄνθρωποι;

Πῶς φανερώνεται ἡ ἀληθινή ταυτότητά τους;

«Ἀπὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς» (Ματθ. 7, 20) μᾶς εἶπε ὁ Κύριος. Μᾶς διδάσκει ἔτσι, πῶς μποροῦμε νά καταλάβουμε τό ποιόν τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Τό ἀνιχνεύουμε ἀπό τά ἐνάρετα καί θεοφιλῆ ἔργα του καί ὄχι ἀπό τήν ἐπίπλαστη συμπεριφορά ἤ τόν ψεύτικο ἐξωτερικά ἐνάρετο τρόπο ζωῆς (λ.χ. ἀπό μία ὑποκριτική εὐγένεια).

Ὅπως ἀκριβῶς συμβαίνει καί μέ τούς ἀληθινούς καλλιτέχνες, οἱ ὁποῖοι διακρίνονται ἀπό τούς ἐρασιτέχνες, ὅταν συγκρίνουμε τά ἀντίστοιχα δημιουρ-γήματα-ἔργα τους.

-Θέλεις νά καταλάβεις ἄν κάποιος ἄνθρωπος εἶναι καλός;

-Δές τά ἔργα του καί μάλιστα πρόσεξέ τον πῶς συμπεριφέρεται, ὅταν τόν ἀδικοῦν, καθώς καί ὅταν τόν ἐπαινοῦν. Ἄν ἀντιδρᾶ μέ ἄσχημο τρόπο ὅταν ζημιώνεται, ἄν θέλει νά ἐκδικηθεῖ γιά τήν ὅποια βλάβη πού ὑπέστη, ἄν ἀντιπαθεῖ τόν ἀδικοῦντα, τότε φανερώνει ὅτι ἔχει ὑπερηφάνεια, ἐγωισμό, θυμό, φιλαυτία, ἐκδικητικότητα. Ἄν δέχεται μέ χαρά τήν ὅποια ἀτιμία-ἀδικία-κακομεταχείρηση, τότε φανερώνει ὅτι ἔχει ταπείνωση, πνευματική γνώση, ἀρετή. Ἡ ὑποκρισία κυριαρχεῖ μέσα στόν κόσμο. Τό ψέμμα καί ἡ ἀπάτη ὄχι μόνο στά λόγια ἀλλά καί στή συμπεριφορά καί στήν ὅλη ζωή βασιλεύει. Ὁ Κύριος μᾶς ἔδωσε κριτήρια, γιά νά μήν ξεγελιώμαστε ἀπό τούς ὑποκριτές χριστιανούς καί ψευτοδιδασκάλους. Μᾶς εἶπε:

Ματθ. 7,15 Προσέχετε δὲ ἀπὸ τῶν ψευδοπροφητῶν, οἵτινες ἔρχονται πρὸς ὑμᾶς ἐν ἐνδύμασι προβάτων, ἔσωθεν δέ εἰσι λύκοι ἅρπαγες.	Ματθ. 7,15 Προσέχετε δέ, νὰ μὴ παρασυρθῆτε εἰς τὴν πλάνην ἀπὸ τοὺς κακοὺς διδασκάλους καὶ ψευ δοπροφήτας, οἱ ὁποῖοι ἔρχονται εἰς σᾶς μὲ τὸ ἐξωτερικὸν ἔνδυμα τῆς ἀθωότητος καὶ πραότητος τοῦ προβάτου, ἐνῶ ἀπὸ μέσα εἶναι ἄγριοι καὶ ἅρπαγες σὰν λύκοι.
Ματθ. 7,16 ἀπὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς. Μήτι συλλέγουσιν ἀπὸ ἀκαν- θῶν σταφυλὴν ἢ ἀπὸ τριβόλων σῦκα;	Ματθ. 7,16 Ἀπὸ τοὺς καρποὺς των, δηλαδὴ ἀπὸ τὰ ἔργα των, θὰ τοὺς γνωρίσετε καλά. Μήπως τρυγοῦν ποτὲ ἀπὸ τὰ ἀγκάθια σταφύλια ἤ ἀπὸ τὰ τριβόλια σύκα;
Ματθ. 7,17 οὕτω πᾶν δένδρον ἀγαθὸν καρποὺς καλοὺς ποιεῖ, τὸ δὲ σαπρὸν δένδρον καρποὺς πονηροὺς ποιεῖ.	Ματθ. 7,17 Ἔτσι καὶ κάθε δένδρον ἀγαθὸν καὶ ἥμερον κάμνει καλοὺς καρπούς, ἐνῶ τὸ σάπιο καὶ βλαμ- μένο δένδρο κάνει καρποὺς ἐπιβλα- βεῖς.
Ματθ. 7,18 οὐ δύναται δένδρον ἀγαθὸν καρποὺς πονηροὺς ποι- εῖν, οὐδὲ δένδρον σαπρὸν καρ- ποὺς καλοὺς ποιεῖν.	Ματθ. 7,18 Δὲν εἶναι δὲ δυνατὸν ποτὲ δένδρον ἥμερον νὰ βγάλῃ ἐπι- βλαβεῖς καρποὺς οὔτε σάπιο δένδρο νὰ βγάλῃ καλούς. (Ὁ ἀγαθὸς δηλα- δὴ ἄνθρωπος ἐναρέτους πάντοτε πράξεις θὰ παρουσιάζη, ὁ δὲ πονη- ρὸς καὶ ὑποκριτής, ἐφ' ὅσον μένει εἰς τὴν πονηρίαν του, θὰ κάμνει ἔργα κακά).
Ματθ. 7,19 πᾶν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτε- ται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται.	Ματθ. 7,19 Κάθε ὅμως δένδρον, ποὺ δὲν κάμνει καλὸν καρπόν, κόπτεται καὶ ρίπτεται εἰς τὴν φωτιάν.
Ματθ. 7,20 ἄραγε ἀπὸ τῶν καρ- πῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐ- τούς.	Ματθ. 7,20 Λοιπόν, δὲν εἶναι δύσ- κολον νὰ διακρίνετε τοὺς ψευδοπρο- φήτας καὶ ὑποκριτάς, διότι θὰ τοὺς γνωρίσετε πολὺ καλὰ ἀπὸ τὰ ἔργα των.
Ματθ. 7,21 Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ᾿ ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ Πα- τρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς.	Ματθ. 7,21 Πρέπει δὲ νὰ ξέρετε, ὅτι εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν δὲν θὰ εἰσέλθει καθένας, ποὺ ἁ- πλῶς μὲ ἐπικαλεῖται καὶ μὲ προσ- φωνεῖ, Κύριε, Κύριε, ἀλλὰ ἐκεῖνος ποὺ ἐφαρμόζει τὸ θέλημα τοῦ οὐρανίου Πατρός μου. (Γιαυτό λέγει ὁ Ζιγαβηνός: «Οὐ γάρ πίστις μόνον ἀρκεῖ εἰς σωτηρίαν, εἰ μή καί βίος ἄξιος τῆς πίστεως πρόσεστιν...Τό δέ ὀνομάζειν αὐτόν Κύριον πίστεως μόνης ἐστίν»2
Ματθ. 7,22 πολλοὶ ἐροῦσί μοι ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ· Κύριε Κύριε, οὐ τῷ Σῷ ὀνόματι προεφητεύσα- μεν, καὶ τῷ Σῷ ὀνόματι δαι- μόνια ἐξεβάλομεν, καὶ τῷ Σῷ ὀνόματι δυνάμεις πολλὰς ἐποιή-σαμεν;	Ματθ. 7,22 Κατὰ τὴν μεγάλην καὶ ἐπίσημον ἐκείνην ἡμέραν τῆς κρί- σεως πολλοὶ θὰ μοῦ εἴπουν· Κύριε, Κύριε, μὲ τὴν πίστιν στὸ ὄνομά Σου δὲν ἐπροφητεύσαμεν καὶ μὲ τὴν δύναμιν τοῦ ὀνόματός Σου δὲν ἐδιώ- ξαμεν δαιμόνια καὶ χάρις στὸ ὄνομά Σου, ποὺ ἐπεκαλεσθήκαμεν, δὲν ἐκάμαμεν θαύματα πολλὰ καὶ μεγάλα;

Λέγει ὁ Ζιγαβηνός: «Παραδοξότερον ἔτι φησίν, ὅτι οὐδέ οἱ σημεῖα καί θαύματα ποιοῦντες ἀξιωθήσονται τῆς τοιαύτης βασιλείας, ἐάν ἀνάξιον βίον ἔχωσιν. Ἰδού γάρ καί οὗτοι, πολλά τοιαῦτα ποιήσαντες, ὅμως ἀποπεμφθήσονται διά τόν ἠμελημένον βίον αὐτῶν. Πολλοί φησίν, ἐκπίπτοντες ἐροῦσί μοι τάδε καί τάδε».

Ἐπίσης ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέγει: «Ἀλλ' ἐκεῖνοι μὲν θαυμάζουσιν, ὅτι τοιαῦτα θαυματουργήσαντες ἐκολάσθησαν· σὺ δὲ μὴ θαύμαζε. Ἡ γὰρ χάρις πᾶσα τῆς τοῦ δεδωκότος δωρεᾶς· ἐκεῖνοι δὲ οὐδὲν παρ' ἑαυτῶν εἰσήνεγκαν· διὸ καὶ κολάζεσθαι δίκαιοι, ὅτι περὶ τὸν οὕτω τιμήσαντα, ὡς καὶ ἀναξίοις δοῦναι τὴν χάριν, ἀγνώμονες γεγόνασι καὶ ἀναίσθητοι. Τί οὖν, φησὶν, ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν, τοιαῦτα ἐποίουν; Τινὲς μέν φασιν, ὅτι οὐκ ἐν τῷ καιρῷ, ἐν ᾧ ταῦτα ἐθαυματούργουν, καὶ ἠνόμουν, ἀλλ' ὕστερον μετεβάλοντο, καὶ τὴν ἀνομίαν ἐποίουν. Ἀλλ' ἐὰν τοῦτο ᾖ, πάλιν τὸ σπουδαζόμενον οὐχ ἵσταται. Ὃ γὰρ δεῖξαι ἐσπούδακε, τοῦτό ἐστιν· ὅτι οὔτε πίστις, οὔτε θαύματα ἰσχύει, βίου μὴ παρόντος· ὅπερ οὖν καὶ ὁ Παῦλος ἔλεγεν· “Ἐὰν ἔχω πίστιν, ὥστε ὄρη μεθιστάνειν, καὶ εἰδῶ τὰ μυστήρια πάντα καὶ πᾶσαν τὴν γνῶσιν, ἀγάπην μὴ ἔχω, οὐδέν εἰμι”. Τίνες οὖν εἰσιν οὗτοι; φησί. Πολλοὶ τῶν πιστευσάντων ἔλαβον χαρίσματα, οἷος ἦν ὁ τὰ δαιμόνια ἐκβάλλων, καὶ οὐκ ὢν μετ' αὐτοῦ, οἷος ἦν ὁ Ἰούδας· καὶ γὰρ καὶ οὗτος, πονηρὸς ὢν, χάρισμα εἶχε. Καὶ ἐν τῇ Παλαιᾷ δὲ τοῦτο εὕροι τις ἂν, εἰς ἀναξίους τὴν χάριν ἐνεργήσασαν πολλάκις, ἵνα ἑτέρους εὐεργετήσῃ. Ἐπειδὴ γὰρ οὐ πάντες πρὸς πάντα ἐπιτηδείως εἶχον, ἀλλ' οἱ μὲν ἦσαν βίου καθαροῦ, πίστιν δὲ οὐ τοσαύτην εἶχον, οἱ δὲ τοὐναντίον· κἀκείνους διὰ τούτων προτρέπει, ὥστε πολλὴν ἐπιδείξασθαι πίστιν, καὶ τούτους διὰ τῆς ἀφάτου ταύτης δωρεᾶς ὥστε γενέσθαι βελτίους ἐξεκαλεῖτο.

βʹ. Διὸ καὶ μετὰ πολλῆς τῆς δαψιλείας τὴν χάριν ἐδίδου. “Δυνάμεις γὰρ, φησὶ, πολλὰς ἐποιήσαμεν. Ἀλλ' ὁμολογήσω αὐτοῖς τότε, ὅτι oὐκ οἶδα ὑμᾶς”. Νῦν μὲν γὰρ νομίζουσιν εἶναί μοι φίλοι· τότε δὲ εἴσονται, ὅτι οὐχ ὡς φίλοις ἔδωκα. Καὶ τί θαυμάζεις εἰ ἀνδράσι πεπιστευκόσι μὲν εἰς αὐτὸν, βίον δὲ οὐκ ἔχουσι τῇ πίστει συμβαίνοντα, χαρίσματα δέδωκεν, ὅπου γε καὶ εἰς τοὺς ἀμφοτέρων τούτων ἐκπεπτωκότας εὑρίσκεται ἐνεργῶν; Καὶ γὰρ ὁ Βαλαὰμ καὶ πίστεως καὶ πολιτείας ἀρίστης ἀλλότριος ἦν· ἀλλ' ὅμως ἐνήργησεν εἰς αὐτὸν ἡ χάρις διὰ τὴν ἑτέρων οἰκονομίαν. Καὶ ὁ Φαραὼ τοιοῦτος· ἀλλ' ὅμως κἀκείνῳ τὰ μέλλοντα ἔδειξε. Καὶ ὁ Ναβουχοδονόσορ παρανομώτατος, καὶ τούτῳ πάλιν τὰ μετὰ πολλὰς ὕστερον ἐσόμενα γενεὰς ἀπεκάλυψε. Καὶ τῷ παιδὶ πάλιν τῷ ἐκείνου νικῶντι τὸν πατέρα τῇ παρανομίᾳ, τὰ μέλλοντα ἔδειξε, θαυμαστὰ καὶ μεγάλα οἰκονομῶν πράγματα. Ἐπεὶ οὖν καὶ τότε ἀρχὰς τὸ κήρυγμα εἶχε, καὶ πολλὴν ἔδει γενέσθαι τῆς δυνάμεως αὐτοῦ τὴν ἐπίδειξιν, πολλοὶ καὶ τῶν ἀναξίων δῶρα ἐλάμβανον. Ἀλλ' ὅμως ἀπὸ τῶν σημείων τούτων οὐδὲν ἐκέρδαναν ἐκεῖνοι, ἀλλὰ καὶ μᾶλλον κολάζονται. Διὸ καὶ τὸ φοβερὸν ἐκεῖνο ῥῆμα εἶπεν αὐτοῖς· “Οὐδέποτε ἔγνων ὑμᾶς”. Πολλοὺς γὰρ καὶ ἐντεῦθεν ἤδη μισεῖ, καὶ πρὸ τῆς κρίσεως ἀποστρέφεται. Φοβηθῶμεν τοίνυν, ἀγαπητοὶ, καὶ πολλὴν ἐπιμέλειαν ποιησώμεθα βίου, μηδὲ νομίζωμεν ἔλαττον ἔχειν, ἐπειδὴ σημεῖα οὐ ποιοῦμεν νῦν.

Οὐδὲν γὰρ ἐκ τούτου πλέον ἔσται ἡμῖν ποτε, ὥσπερ οὖν οὐδὲ ἔλαττον ἐκ τοῦ μὴ ποιεῖν, ἐὰν ἀρετῆς ἐπιμελώμεθα πάσης. Τῶν μὲν γὰρ σημείων αὐτοὶ ὀφειλέται ἐσμὲν, τοῦ δὲ βίου καὶ τῶν πράξεων τὸν Θεὸν ἔχομεν ὀφειλέτην»³.

Συνεχίζει ὁ Κύριος στό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο ἀναφερόμενος σ’ αὐτούς πού ἔχουν ὑποκριτική θρησκευτική συμπεριφορά καί ψεύτικη ὁμολογία:

Ματθ. 7,23 καὶ τότε ὁμολογήσω αὐτοῖς ὅτι οὐδέποτε ἔγνων ὑ- μᾶς· ἀποχωρεῖτε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ ἐρ- γαζόμενοι τὴν ἀνομίαν.

Ματθ. 7,23 Καὶ τότε ἐγὼ θὰ βροντοφωνήσω εἰς αὐτοὺς ἐνώπιον ὅλων, ὅτι ποτὲ δὲν σᾶς ἀνεγνώρισα ὡς ἰδικούς μου· φύγετε ἀπὸ ἐμπρός μου σεῖς, ποὺ ἐργάζεσθε τὴν ἀνομίαν καὶ ἐχρησιμοποιήσατε τὰ χαρίσματά μου διὰ τὴν ἰδικὴν σας ἐπίδειξιν καὶ ὠφέλειαν.

Τό «οὐδέποτε ἔγνων ὑμᾶς» ἑρμηνεύει ὁ ἱερός Θεοφύλακτος «ἀντί τοῦ οὐδέ τότε ὅτε ἐθαυματουργεῖτε». Γιατί;

Τό ἐξηγεῖ ὁ Μέγας Βασίλειος ἀπαντώντας στό ἐρώτημα:

ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΡΟΘʹ.

Πῶς δύναταί τις ἄνευ ἀγάπης πίστιν κτήσασθαι  τοσαύτην, ὥστε ὄρη μεθιστάνειν, ἢ πάντα  τὰ ὑπάρχοντα δοῦναι πτωχοῖς, ἢ παραδοῦναι τὸ ἑαυτοῦ σῶμα, ἵνα καυθῇ.

ΑΠΟΚΡΙΣΙΣ.

Εἰ μνημονεύομεν τοῦ Κυρίου εἰπόντος· “Ποιοῦσι γὰρ πρὸς τὸ θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις”, καὶ τῆς ἀποκρίσεως αὐτοῦ τῆς πρὸς τοὺς εἰπόντας· “Κύριε, Κύριε, οὐ τῷ Σῷ ὀνόματι προεφητεύσαμεν καὶ τῷ Σῷ ὀνόματι δαιμόνια ἐξεβάλομεν, καὶ τῷ Σῷ ὀνόματι δυνάμεις πολλὰς ἐποιήσαμεν;” πρὸς οὕς φησιν· “Οὐκ οἶδα ὑμᾶς πόθεν ἐστέ”· οὐχ ὅτι ἐψεύσαντο, ἀλλ' ὅτι τῇ τοῦ Θεοῦ χάριτι πρὸς τὰ ἴδια θελήματα ἀπεχρήσαντο, ὅπερ τῆς πρὸς Θεὸν ἀγάπης ἀλλότριον, οὐ δυσκόλως συνορᾷν τὰ εἰρημένα δυνάμεθα. Τὸ δὲ χάρισμα Θεοῦ ἢ δωρεὰν λαμβάνειν καὶ τὸν ἀνάξιον οὐδὲν παράδοξον· Θεὸς γὰρ ἐν καιρῷ χρηστότητος καὶ μακροθυμίας τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθούς· πολλάκις δὲ καὶ εἰς ὠφέλειαν ἢ ἐκείνου αὐτοῦ τοῦ ὑποδεχομένου τὸ χάρισμα, ἐὰν ἄρα, δυσωπηθεὶς τὴν τοῦ Θεοῦ χρηστότητα, προτραπῇ εἰς ἐπιμέλειαν τῆς πρὸς αὐτὸν εὐαρεστήσεως, ἢ καὶ ἑτέρων, κατὰ τὸ εἰρημένον ὑπὸ τοῦ Ἀποστόλου· “Τινὲς μὲν καὶ διὰ φθόνον καὶ ἔριν, τινὲς δὲ καὶ δι' εὐδοκίαν τὸν Χριστὸν κηρύσσουσιν”. Οἷς ἐπιφέρει μετ' ὀλίγα· “Πλὴν ὅτι παντὶ τρόπῳ, εἴτε προφάσει εἴτε ἀληθείᾳ, Χριστὸς καταγγέλλεται, καὶ ἐν τούτῳ χαίρω”»⁴.

Ὁ Θεός λοιπόν ἐνεργεῖ καί μέσῳ ἐμπαθῶν καί ἀναξίων (πού δέν ἔχουν σωστή ζωή ἤ καί σωστή πίστη),γιά νά ὠφελήσει τούς ἴδιους ἤ καί τούς ἄλλους πού εὐεργετοῦνται ἤ καί ἐξ αἰτίας τῆς σωστῆς πίστεως τῶν ἄλλων. Ἔτσι ἑρμηνεύεται τό πῶς ἐθαυματούργησε μία πόρνη, ἡ ὁποία πιέστηκε ἀπό μία ἀπελπισμένη μητέρα νά προσευχηθεῖ γιά τό θνῆσκον βρέφος της, καί ὤ τοῦ παραδόξου θαύματος τό βρέφος ἔγινε καλά. Ἰδού ἡ σχετική ἱστορία:

«Μιά πονεμένη χήρα μάνα βρίσκεται σ’ ἓνα νοσοκομεῖο μέ τό δίχρονο παιδάκι της νά χαροπαλεύει ἀπό λευχαιμία. Ὁ πόνος της εἶναι μεγάλος, διότι ἢδη ἒχει χάσει ἂλλα δύο παιδιά, καί τώρα ἒβλεπε νά τῆς φεύγει καί τό τελευταῖο, τρίτο βλαστάρι της. Ὃσο περνοῦσαν οἱ ὧρες, τόσο καί πιό πολύ μεγάλωνε ἡ ἀπελπισία της. Ἦταν ἢδη 2:00 μετά τά μεσάνυκτα, ὃταν ὃλως ἐκτάκτως πέρασε ἀπό τό θάλαμο ὁ διευθυντής τοῦ τμήματος, νά δεῖ ἓνα διπλανό κοριτσάκι ‘’ἐπί πληρωμῆ’’ καί ἀπό παρόρμηση πρόσεξε καί τό δίχρονο παιδάκι τῆς χαροκαμένης ἐκείνης μάνας. Τό ἐξέτασε καί τῆς εἶπε: Λυπᾶμαι πολύ, κυρία μου. Πάρε τό παιδάκι σου καί φύγε τώρα, γιά νά πεθάνει τουλάχιστον στήν ἀγκαλιά σου καί στό σπίτι σου. Σάν τό ἂκουσε αὐτό ἡ δύστυχη μάνα ἀπό τό στόμα τοῦ γιατροῦ, μέ λυγμούς, τύλιξε τό παιδάκι της μέ μιά κουβερτούλα, τό ἒσφιξε στήν ἀγκαλιά της καί ἒφυγε τρέχοντας. Βγῆκε στό δρόμο… Παντοῦ ἐπικρατοῦσε ἐρημιά καί ἡσυχία. Τίποτα δέν κυκλοφοροῦσε. Σέ μιά στροφή τοῦ δρόμου, βλέπει ξαφνικά μπροστά της μιά νεαρή σχετικά γυναίκα, περίπου 30 ἐτῶν. Μόλις εἶχε τελειώσει τή «δουλειά της», ἦταν πόρνη.

Μόλις ἒφθασε ἡ μάνα μπροστά της, τήν σταμάτησε καί... τῆς ἒβαλε μέ βία τό παιδάκι της μέσα στήν ἀγκαλιά της. Ταυτόχρονα, ἒπεσε στά πόδια της καί φώναξε: «Σῶσε τό παιδί μου! Σῶσε τό παιδί μουουουου!!!» Τά ἒχασε αὐτή! Πόρνη ἦταν, ἁμαρτωλή ἦταν, βυθισμένη στό βοῦρκο τῆς ἀκολασίας! Τί νά κάνει; Στά πόδια της μιά μάνα, στά χέρια της ἓνα παιδί πού ἒσβηνε. Τό εἶδε ὃτι ἒσβηνε. Σήκωσε τά μάτια της στόν οὐρανό καί εἶπε μέ δυνατή φωνή: Τί προσευχή νά κάνω τώρα, Θεέ μου; Ἐγώ εἶμαι ἁμαρτωλή, ἐγώ εἶμαι πόρνη! Τώρα μόλις «τελείωσα» τήν δουλειά μου. Ἂν δέν μ’ ἀκοῦς ἐμένα –καί δέν θά μέ ἀκούσεις, βέβαια, γιατί εἶμαι ἁμαρτωλή- ἂκουσε τουλάχιστον αὐτή τήν πονεμένη μάνα. Ἐκείνη τή στιγμή ἒγινε τό θαῦμα!!! Κατέβηκε ἓνα φῶς ἀπό τόν οὐρανό καί τό παιδί ἂνοιξε τά ματάκια του, φώναξε «μανούλα μου!» κι ἃπλωσε τά χεράκια του ἀγκαλιάζοντας τήν πόρνη, γιατί νόμισε ὃτι αὐτή ἦταν ἡ μανούλα του. Πάρ’ το τῆς εἶπε. Ὁ Θεός ἒκανε τό θαῦμα Του! Ὁ Θεός ἂκουσε τήν προσευχή μιᾶς ἁμαρτωλῆς, μιᾶς πόρνης καί ὂχι τῆς μάνας! Αὐτό συντάραξε τά λιμνάζοντα ‘’νερά’’ στήν ψυχή τῆς ἁμαρτωλῆς γυναίκας, ὣστε μέ συντριβή καί μετάνοια, καί μέ ἐξομολόγηση, ὁριστικά πλέον, ἂλλαξε τό σκοτάδι τῆς ἁμαρτίας μέ τή νέα ἐν Χριστῶ ζωή. Δόξα στό Ὂνομά σου, Κύριε!»⁵

Ἔτσι ἐξηγεῖται πῶς ἐθαυματούργησε ἐκεῖνος ὁ ληστής στό γυναικεῖο μοναστήρι πού πῆγε νά ληστέψει καί θεωρήθηκε ὡς σεβάσμιος γέρων, ὁπότε, μία ἀπό τίς μοναχές, παράλυτη, ἔγινε καλά πίνοντας ἀπό τό ἀπόπλυμα τῶν ποδιῶν τοῦ ληστοῦ. Ἔτσι ἑρμηνεύεται καί τό τοῦ Ἀποστόλου πού λέγει ὅτι μπορεῖ νά μετακινεῖ κάποιος βουνά ἤ νά ἀνασταίνει νεκρούς καί ὅμως νά κολασθεῖ διότι δέν ἔχει ἀγάπη ἀληθινή πρός τόν Θεό καί τόν πλησίον ἀλλά φιλαυτία καί κενοδοξία. Ἡ κενοδοξία εἶναι ἡ αἰτία πού τό χάρισμα τοῦ Θεοῦ δέν ὠφελεῖ αὐτούς. Διότι τό χρησιμοποοῦν γιά νά ἱκανοποιήσουν τόν ἐγωισμό καί τά παράγωγά του (φιλαυτία, κενοδοξία, φιλαργυρία, φιληδονία).

Ἡ ὑποκριτική ἀγάπη πρός τόν Θεόν εἶναι μισητή ἀπό Αὐτόν. Οἱ χριστιανοί δέν πρέπει νά ἐξαπατώμεθα ἀπό τούς ψευτοχριστιανούς, τούς ψευτοπροφῆτες καί ψευτοδιδασκάλους. Τά ἔργα τους εἶναι αὐτά πού θά πρέπει νά προσέχουμε καί ὄχι τά ὀνόματά τους ἤ τήν κοσμική «ἐπιφάνειά τους». Πολλοί δυστυχῶς χρησιμοποιοῦν τά δῶρα τοῦ Θεοῦ γιά προσωπική τους ἐπίδειξη. Ἀκόμη καί τά θαύματα καί τά χαρίσματα δέν εἶναι ἀπόδειξη ἁγιότητος, ἂν δὲν συνοδεύονται ἀπὸ τὴν ὀρθὴ πιστὴ καὶ τὴν ὀρθὴ ζωή.

Λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀπευθυνόμενος στούς βαπτισμένους ἀλλή μή θαυματουργούντας Χριστιανούς:  «Καὶ γὰρ καὶ σὺ θείας ἀπήλαυσας χάριτος βαπτιζόμενος, καὶ Πνεύματος μετέσχες, εἰ καὶ μὴ πρὸς τὸ τὰ σημεῖα ποιεῖν, ἀλλ' ὅσον ἀρκεῖ πρὸς τὸ πολιτείαν ὀρθὴν καὶ ἠκριβωμένην λαβεῖν· ὥστε ῥᾳθυμίας μόνον τῆς ἡμετέρας ἐστὶν ἡ διαστροφή. Καὶ ὁ Χριστὸς δὲ κατὰ τὴν ἡμέραν ἐκείνην οὐ τοῖς τὰ σημεῖα ἐργασαμένοις ἁπλῶς τὰ ἔπαθλα δίδωσιν, ἀλλὰ τοῖς τὰ προστάγματα πεποιηκόσι τὰ αὐτοῦ. Δεῦτε γὰρ, φησὶν, “οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν. Ἐπείνασα, καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν·ἐδίψησα, καὶ ἐποτίσατέ με· ξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με· γυμνὸς, καὶ περιεβάλετέ με· ἠσθένησα, καὶ ἐπεσκέψασθέ με· ἐν φυλακῇ ἤμην, καὶ ἤλθετε πρὸς με”. Καὶ ἐν τοῖς μακαρισμοῖς δὲ οὐδαμοῦ τοὺς τὰ θαύματα ποιοῦντας τίθησιν, ἀλλὰ τοὺς βίον ἔχοντας ὀρθόν. 

θʹ. Ὥστε εἰ καὶ ἐκείνη συνέσταλται νῦν ἡ χάρις (τῶν θαυματουργιῶν), οὐδὲν ἡμᾶς παραβλάψαι τοῦτο δυνήσεται, ἀλλ' οὐδὲ ἀπολογήσασθαι ὑπὲρ ἡμῶν, ὅταν τὰς εὐθύνας ὑπέχωμεν τῶν πεπραγμένων. Καὶ γὰρ τοὺς μακαρίους ἐκείνους οὐ διὰ τὰ σημεῖα θαυμάζομεν· τοῦτο γὰρ ὅλον τῆς τοῦ Θεοῦ δυνάμεως ἦν· ἀλλ' ὅτι πολιτείαν ἐπεδείξαντο ἀγγελικήν· τοῦτο δὲ μετὰ τῆς ἄνωθεν ῥοπῆς καὶ τῆς αὐτῶν σπουδῆς ἔργον ἐστί. Καὶ οὐκ ἐγὼ τοῦτο λέγω νῦν, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ἐκεῖνος ὁ τοῦ Χριστοῦ μιμητής. Ὅτε γὰρ πρὸς τοὺς ψευδαποστόλους διετείνετο γράφων τοῖς μαθηταῖς, καὶ τὸ μέσον τῆς δοκίμου τε καὶ κιβδήλου διακονίας παραστῆσαι ἐβούλετο, οὐκ ἀπὸ τῶν σημείων, ἀλλ' ἀπὸ τῶν κατορθωμάτων αὐτοῦ τοῦτο ἐποίησεν, οὑτωσὶ λέγων· “Διάκονοι Χριστοῦ εἰσι; παραφρονῶν λαλῶ; ὑπὲρ ἐγώ· ἐν κόποις περισσοτέρως, ἐν φυλακαῖς περισσοτέρως, ἐν πληγαῖς ὑπερβαλλόντως, ἐν θανάτοις πολλάκις· ὑπὸ Ἰουδαίων πεντάκις τεσσαράκοντα παρὰ μίαν ἔλαβον, τρὶς ἐῤῥαβδίσθην, ἅπαξ ἐλιθάσθην, τρὶς ἐναυάγησα, νυχθήμερον ἐν τῷ βυθῷ πεποίηκα· ὁδοιπορίαις πολλάκις, κινδύνοις ποταμῶν,κινδύνοις λῃστῶν, κινδύνοις ἐκ γένους, κινδύνοις ἐξ ἐθνῶν, κινδύνοις ἐν πόλει, κινδύνοις ἐν ἐρημίᾳ, κινδύνοις ἐν θαλάσσῃ, κινδύνοις ἐν ψευδαδέλφοις, ἐν κόπῳ, ἐν μόχθῳ, ἐν ἀγρυπνίαις πολλάκις, ἐν λιμῷ καὶ δίψει, ἐν νηστείαις πολλάκις, ἐν ψύχει καὶ γυμνότητι. Χωρὶς τῶν παρεκτὸς, ἡ ἐπισύστασίς μου ἡ καθ' ἡμέραν, ἡ μέριμνα πασῶν τῶν Ἐκκλησιῶν. Τίς ἀσθενεῖ, καὶ οὐκ ἀσθενῶ; τίς σκανδαλίζεται, καὶ οὐκ ἐγὼ πυροῦμαι;”

Διὰ ταῦτα θαυμάζω τοὺς ἀποστόλους ἐγώ· ὡς οἵ γε τούτων χωρὶς ἐπιδείξασθαι σημεῖα διά τινος οἰκονομίας συγχωρηθέντες οὐ μόνον οὐκ ἐγένοντο θαυμαστοὶ, ἀλλὰ καὶ ἀδόκιμοι, καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς δείκνυσι λέγων· “Πολλοὶ ἐροῦσί μοι ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ· Κύριε, Κύριε, οὐ τῷ Σῷ ὀνόματι προεφητεύσαμεν, καὶ τῷ Σῷ ὀνόματι δαιμόνια ἐξεβάλομεν, καὶ τῷ Σῷ ὀνόματι πολλὰς δυνάμεις ἐποιήσαμεν; Καὶ ἐρῶ αὑτοῖς· Ἀποχωρεῖτε ἀπ' ἐμοῦ, πάντες οἱ ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν· οὐδέποτε ἔγνων ὑμᾶς”.

Διὰ τοῦτο καὶ τοῖς μαθηταῖς παρῄνει λέγων· “Μὴ χαίρετε ὅτι τὰ δαιμόνια ὑμῖν ὑποτάσσεται, ἀλλ' ὅτι τὰ ὀνόματα ὑμῶν γέγραπται ἐν τοῖς οὐρανοῖς”. Πολιτεία μὲν γὰρ ὀρθὴ καὶ τούτων χωρὶς ἀπολήψεται τοὺς στεφάνους, καὶ οὐδὲν ἔλαττον ἕξει παρὰ τοῦτο τότε· βίος δὲ παράνομος οὐδὲ μετὰ σημείων δυνήσεται τὴν κόλασιν ἐκφυγεῖν»⁶.

Καταδικάζονται ὡς ἄνομοι ἀπό τόν Κύριο, ὄχι διότι ἔκαναν πράξεις ἀπάτης ἤ βίας ἤ φιληδονίας ἀλλά διότι ἐμφανίσθηκαν ὡς ἄνθρωποι πού ὁμολογοῦν τόν Χριστό ἀλλά δέν ἐφαρμόζουν ὅσα λέγει. Ἴσως βλέπουν ὅτι Αὐτός εἶναι ἡ Ἀλήθεια καί κάπως τό συναισθάνονται. Ἐνδεχομένως ἐμπνέουν καί ἄλλους νά Τόν ἀγαπήσουν...Αὐτοί ὅμως στεροῦνται τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης πρός Αὐτόν παρ’ ὅλο πού μπορεῖ νά κάνουν καί θαύματα.

«Οὐδέποτε οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἐθεώρησαν τὸ θαῦμα ὡς ἀπόδειξη Ὀρθοδοξίας καί σωτηρίας, ἀλλὰ τὴν Ὀρθόδοξον πίστη καί ζωή.

Μᾶς λέγει σχετικὰ ὁ ἅγιος Ἀναστάσιος ὁ Σιναΐτης: “Δεν πρέπει να δοκιμάζουμε τὴν ἁγιότητα ἑνὸς ἀνθρώπου ἀπὸ τὰ σημεῖα καὶ τὶς προφητεῖες του, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν πολιτεία του. Διότι σημεῖα ἐπετέλεσαν καὶ οἱ ἁμαρτωλοί, ἀλλὰ καὶ αἱρετικοὶ καὶ ἄπιστοι, γιά κάποια ἀνάγκη ἢ οἰκονομία”. “Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐνεργεῖ καὶ μέσῳ ἀναξίων καὶ βεβήλων”. “Ὅταν λοιπὸν δῇς ὅτι ἔγινε κάποιο σημεῖο μέσῳ αἱρετικῶν καὶ ἀπίστων, γιά κάποιο λόγο πού γνωρίζει ὁ Θεός, μὴ θαμπωθῇς καὶ να μὴ σαλευθῇς ἐκ τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως διότι πολλὲς φορὲς καὶ ἡ πίστι τοῦ προσερχομένου εἶναι αὐτή πού ἔκαμε τὸ σημεῖο καὶ ὄχι ἡ ἀξία τοῦ ποιήσαντος”. “Διὰ τοῦτο μὴ νομίσῃς μεγάλο πρᾶγμα ἐὰν δῇς κάποιον ἀνάξιον ἢ κακόπιστον νά κάμῃ σημεῖον”. “Διὰ τοῦτο λοιπὸν δέν πρέπει τὸν καθένα πού κάνει σημεῖα, νά τὸν παραδέχεσθε ὡς ἅγιον, ἀλλὰ να τὸν δοκιμάζετε”. (P.G. 98, σ. 517-524)

“Πολλοὶ γὰρ ἐκ τῶν ἐμπαθῶν... ἐθαυματούργησαν”, μᾶς λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος (Λόγος ΛΑ΄, να΄). Ζητητέον σοί τε καί πᾶσι καί τοῦτο· μήπως ἐκ τῆς τῶν προσερχομένων πίστεως καί οὐκ ἐκ τῆς ἡμετέρας καθάρσεως ἡ χάρις πλεῖστα δι’ ἡμῶν ἐνεργεῖν ὠκονόμησε· πολλοί γάρ καί τῶν ἐμπαθῶν τῷ προειρημένῳ τρόπῳ ἐθαυματούργησαν. (Εἰς τόν Ποιμένα, να΄)

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέγει: “Σοφὸς γὰρ ὢν καὶ εὐμήχανος ὁ Δεσπότης, καὶ δι΄ ἀναξίων πολλάκις συγχωρεῖ προλέγεσθαι θαυμαστὰ καὶ μεγάλα πράγματα”. “πολλοὶ γοῦν καὶ ἄλλοι τὰ μέλλοντα εἶπον, ἀνάξιοι ὄντες, ὡς ὁ Ναβουχοδονόσορ, ὁ Φαραώ, ὁ Βαλαάμ”. (Ε.Π.Ε. τ.2, σ. 626 καὶ τ.14, σ. 252).

Καὶ ὁ Ἰούδας σημεῖα ἐποίησεν, πλὴν ὁ Χριστὸς εἶπε τὸ: “καλὸνἦν αὐτῷ εἰ οὐκ ἐγεννήθη ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος”.

Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος μᾶς λέγει: «Πᾶς ὁ λέγων παρὰ τὰ διατεταγμένα, κἄν ἀξιόπιστος ᾖ, κἄν νηστεύῃ, κἄν παρθενεύῃ, κἄν σημεῖα ποιῇ, κἄν προφητεύῃ, λύκος σοι φαινέσθῳ ἐν προβάτου δορᾷ, προβάτων φθορὰν κατεργαζόμενος».

Ὁ Κύριος εἶπε: «ἐγερθήσονται ψευδόχριστοι καὶ ψευδοπροφῆται καὶ δώσουσι σημεῖα μεγάλα καὶ τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς».

Ἡ Ἀποκάλυψις μᾶς λέγει ὅτι ὁ ψευδοπροφήτης, “ποιεῖ σημεῖα μεγάλα, καὶ πῦρ ἵνα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβαίνῃ εἰς τὴν γῆν ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων καὶ πλανᾷ τοὺς κατοικούντας ἐπὶ τῆς γῆς διὰ τὰ σημεῖα ἅ ἐδόθη αὐτῷ ποιῆσαι”.

Οἱ Ἀποστολικὲς Διαταγὲς μᾶς λένε: “Οὔτε πᾶς ὁ προφητεύων ὅσιος, οὔτε πᾶς ὁ δαίμονας ἐλαύνων ἅγιος. Καὶ γὰρ ὁ τοῦ Βεὼρ (ὁ Βαλαάμ ἦταν υἱός τοῦ Βεώρ) ὁ μάντις προεφήτευσεν, δυσσεβὴς ὤν, καὶ Καϊάφας ὁ ψευδώνυμος ἀρχιερεύς. Πολλὰ καὶ ὁ διάβολος προλέγει καὶ οἱ ἀμφ΄ αὐτὸν δαίμονες καὶ οὐ παρὰ τοῦτο μέτεστιν (ὑπάρχει) αὐτοῖς εὐσεβείας σπινθὴρ”(P.G. Ι. σ. 1068).

Ἑρμηνεύοντας ὁ ἱερός Θεοφύλακτος τό προαναφερθέν χωρίο: “πολλοὶ ἐροῦσίν μοι ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, Κύριε Κύριε, οὐ τῷ Σῷ ὀνόματι προεφητεύσαμεν, καὶ τῷ Σῷ ὀνόματι δαιμόνια ἐξεβάλομεν, καὶ τῷ Σῷ ὀνόματι δυνάμεις πολλὰς ἐποιήσαμεν; καὶ τότε ὁμολογήσω αὐτοῖς ὅτι οὐδέποτε ἔγνων ὑμᾶς·”, παρατηρεῖ ὅτι καὶ ὅταν ἔκαμνον τὰ θαύματά των δεν ἦσαν ἀρεστοὶ εἰς τὸν Θεὸν (P.G. 123, σ. 16). Γιαυτό καί ἐπίσης διδάσκει ὅτι, “κἄν μυρίας ἀρετὰς κτίζωμεν, μὴ ἔχοντες δὲ θεμέλιον τὴν ὀρθὴν ὁμολογίαν σαθρὰ κτίζωμεν”(P.G. 123, σ. 320).

Τὸ συμπέρασμα λοιπὸν εἶναι ὅτι ὅποιος κάνει θαύματα καὶ σημεῖα, προλέγει τὰ μέλλοντα καὶ βγάζει δαιμόνια, δεν σημαίνει ὅτι εἶναι καὶ σεσῳσμένος ἢ ἅγιος! Ἀλλὰ αὐτό πού εἶναι ἀληθὲς σημεῖο σωτηρίας καὶ ταυτότητος εἶναι ἡ Ὀρθόδοξος ὁμολογία , πίστη καί ζωή»⁷.

Ἀπό ἐμᾶς τούς χριστιανούς δέν ζητᾶ ὁ Θεός θαύματα ἀλλά τήν Ὀρθόδοξο πίστη καί ζωή. Αὐτό μποροῦμε ὅλοι νά τό ἔχουμε ἀκόμη καί σήμερα πού κάπως ἔχει συσταλεῖ τό χάρισμα τοῦ θαυματουργεῖν.

Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ἀναφερόμενος στό ρητό τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πού διατρανώνει ὅτι τίποτε δέν εἶναι ἱκανό νά μᾶς χωρίσει ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ· λέγει: «οὕτως ἐπήγαγε, δηλῶν ὅτι πάντων τῶν εἰρημένων οὐδὲν ἡμᾶς χωρίσαι δυνήσεται τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. Καὶ ἐκεῖνος μὲν πρὸς τοσοῦτον ὕψος τὸν ἑαυτοῦ πόθον ἀνῆψεν· ἡμεῖς δὲ οἱ κελευσθέντες εἶναι αὐτοῦ μιμηταὶ, οὐδὲ τὰς ἐνθάδε θλίψεις φέρομεν εὐχερῶς, ἀλλὰ ἀλύομεν καὶ δυσανασχετοῦμεν τῶν πυρεττόντων οὐκ ἔλαττον. Ἡ γὰρ μακρὰ αὕτη νόσος, ἡ καταλαβούσα τὰς ἡμετέρας ψυχὰς, ἀνίατος τῷ χρόνῳ γέγονεν, ὡς εἰπεῖν, καὶ τῆς εἰλικρινοῦς ὑγιείας οὐδὲ ἔννοιαν δυνάμεθα λαβεῖν, ἀλλὰ καὶ ἀδύνατος εἶναι δοκεῖ ἡμῖν λοιπὸν ἡ ταύτης ἀνάκτησις. Κἂν ἀκούσωμέν τινος τοὺς ἀποστόλους εἰς μέσον ἄγοντος, καὶ τὰ ἐκείνων κατορθώματα λέγοντος, δέον εὐθέως καὶ πενθῆσαι ἑαυτοὺς, ὅτι τοσοῦτον αὐτῶν ἀφεστήκαμεν, οὐδὲ ἁμάρτημα τὸ πρᾶγμα εἶναι νομίζομεν, ἀλλ' ὡς οὐδὲ δυνατὸν πρὸς ἐκεῖνο φθᾶσαι τὸ ὕψος, οὕτω διακείμεθα. Κἂν ἔρηταί τις τὴν αἰτίαν, εὐθέως τὴν ἄλογον ταύτην ἀπολογίαν προβαλλόμεθα  λέγοντες· Ἐκεῖνος Παῦλος ἦν, κἀκεῖνος Πέτρος ἦν, κἀκεῖνος Ἰωάννης. Τί ἐστιν, Ἐκεῖνος Παῦλος ἦν, ἐκεῖνος Πέτρος ἦν; οὐ τῆς αὐτῆς φύσεως, εἰπέ μοι, καὶ οὗτοι μετεῖχον; οὐ διὰ τῆς αὐτῆς ὁδοῦ παρήχθησαν εἰς τὸν βίον ἡμῖν, οὐ ταῖς αὐταῖς ἐτράφησαν τροφαῖς; οὐ τὸν αὐτὸν ἀνέπνευσαν ἀέρα; οὐ πράγμασιν ἐχρήσαντο τοῖς αὐτοῖς; οὐχ οἱ μὲν αὐτῶν καὶ γυναῖκας εἶχον καὶ παῖδας, οἱ δὲ καὶ τέχνας βιωτικὰς, ἕτεροι δὲ καὶ εἰς αὐτὸ τῆς κακίας τὸ βάραθρον κατηνέχθησαν; Ἀλλὰ πολλῆς ἀπήλαυσαν, φησὶ, τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος. Ἀλλ' εἰ μὲν νεκροὺς ἀναστῆσαι ἐκελευόμεθα, ἢ ὀφθαλμοὺς ἀνοῖξαι τυφλῶν, ἢ καθαρῖσαι λεπροὺς, ἢ χωλοὺς ἀνορθῶσαι, ἢ δαίμονας ἐκβαλεῖν, καὶ τὰς ἄλλας τὰς τοιαύτας ἰᾶσθαι νόσους, καιρὸν ἂν εἶχε τὰ τῆς ἀπολογίας ταύτης ἡμῖν· εἰ δὲ πολιτείας ἐξέτασις πρόκειται νῦν, καὶ ὑπακοῆς ἐπίδειξις, ποῖον ταῦτα πρὸς ἐκεῖνον ἂν ἔχοι λόγον; »⁸. Ἕνα βασικό γνώρισμα-ἔργο τοῦ σωστοῦ Χριστιανοῦ εἶναι ἡ μή ὑποδούλωση στίς ἡδονές τῶν αἰσθήσεων. Αὐτός ὅπως λέγει παραπάνω ὁ Μ. Ἀντώνιος «ὡς παγίδες ἀποστρέφεται ὅλες τίς πονηρές ἡδονές»⁹.

Ἡ ἐγκράτεια στίς ἡδονές καί ἡ σωστή χρήση τῶν αἰσθήσεων.

Ὁ ἀληθινός ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ φαίνεται ἀπό τήν ἐγκράτεια πού ἔχει ἀπέναντι στίς σαρκικές ἡδονές. Ὁ  πραγματικά καλός χριστιανός συγκρατεῖ τόν ἑαυτό του ἀπό τήν πολυφαγία, τήν πολυϋπνία, τήν πολλή σωματική ἀνάπαυση. Δέν ἐπιθυμεῖ τήν πολυτέλεια καί τίς ἀνέσεις. Ἀγαπᾶ τήν ἁπλότητα, τήν πτωχεία, τήν εὐτέλεια.

Θεωρεῖ παγίδες καί δηλητήρια τίς σωματικές-γήϊνες ἡδονές. Κατανοεῖ ὅτι εἶναι παγίδες καί θήρατρα τοῦ πονηροῦ ἐχθροῦ.  Καταλαβαίνει ὅτι λειτουργοῦν σάν τό τυρί στήν ποντικοπαγίδα γιαυτό καί τίς ἀποστρέφεται, τίς ἀποφεύγει μετά βδελυγμίας. Ὅποιος παρασύρεται καί τό «τρώει» (ἐπιδιώκει καί ἐγκολπώνεται τίς γήϊνες ἡδονές), πιάνεται αἰχμάλωτος στήν «φάκα» τοῦ ἐχθροῦ (γίνεται δοῦλος τῶν παθῶν καί τῶν δαιμόνων). «Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν δοῦλός ἐστι τῆς ἁμαρτίας». (Ἰω. 8:34) μᾶς διδάσκει ὁ Κύριος. Ἡ ἡδονή εἶναι τό γλυκό δέλεαρ τοῦ πονηροῦ. Μέσῳ τῶν ποικίλων ἡδονῶν θηρεύει τά θύματά του. Οἱ αἰσθήσεις εἶναι οἱ πύλες εἰσόδου τοῦ ἐχθροῦ. Ἡ διέγερση τῶν αἰσθήσεων διά τῶν αἰσθησιακῶν-σαρκικῶν-γήϊνων ἡδονῶν εἰσάγει στόν ἄνθρωπο τόν πνευματικό (ἀλλά καί τόν σωματικό πολλές φορές) θάνατο. «Ἀνέβη θάνατος διά τῶν θυρίδων»(Ἱερεμ. 9, 21) μᾶς λέγει ὁ προφήτης Ἱερεμίας. Θυρίδες εἶναι οἱ αἰσθήσεις.

Ὁ ἄνθρωπος, γιά νά λειτουργήσει σωστά, ὀφείλει νά ἐπιδιώκει τίς πνευματικές ἡδονές καί ὄχι τίς ὑλικές-σωματικές. Οἱ πνευματικές ἡδονές εἶναι αὐτές πού χαρίζει ὁ Θεός, τό Ἅγιο Πνεῦμα καί ἡ ἕνωση μαζί Του.

Ἡ ἀγαλλίαση τῆς καρδίας, ἡ τέλεια ἀγάπη,ἡ ἀληθινή χαρά, ἡ ἀδιατάρακτη εἰρήνη, ἡ πραότητα καί ἡ σταθερή ἐσωτερική γαλήνη, ὅλα ὅσα κατά βάθος ἀναζητοῦμε ὅλοι, εἶναι στοιχεῖα τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.   «Ὁ δὲ καρπὸς τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια»(Γαλ. 5, 22) μᾶς διδάσκει ὁ Ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος.

Οἱ αἰσθήσεις μᾶς δόθηκαν γιά νά κατανοοῦμε τήν Πανσοφία, τήν Παντοδυναμία, τήν Ἄπειρη ἀγάπη καί τό ἄπειρο κάλλος τοῦ Δημιουργοῦ τῶν πάντων. Διά μέσου τοῦ κάλλους τῶν κτισμάτων, ἀλλά καί τῆς σοφίας, τοῦ μεγέθους, τῆς τάξης, τῆς τελειότητάς των μποροῦμε καί ὀφείλουμε νά ἀναγόμεθα στήν ἄπειρη σοφία, τό ἄπειρη τελειότητα καί τό ἄπειρο κάλλος τοῦ Δημιουργοῦ των.

«Τὰ ἀόρατα αὐτοῦ (του Θεοῦ)», γράφει ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος, «ἀπὸ κτίσεως κόσμου τοῖς ποιήμασι νοούμενα καθορᾶται, ἡ τὲ ἀΐδιος Αὐτοῦ δύναμις καὶ θειότης»(Ρωμ. 1, 20).

Μὲ ἄλλα λόγια ὁ ἅγιος τονίζει τὰ ἑξῆς: «Τὴν δύναμι τοῦ Θεοῦ, τὶς διάφορες θεϊκές του ἰδιότητες δὲν μπορεῖ νὰ τὰ ἀντικρύση κανείς. Ἀλλὰ ἀπὸ τότε ποὺ ἐκτίσθη ὁ κόσμος, τὰ πράγματα εἶναι διαφορετικά. Διά μέσου της ὁρατῆς δημιουργίας μπορεῖ κανεὶς νὰ ἰδῆ καὶ νὰ αἰσθανθῆ τὸ ἀόρατο μεγαλεῖο του Δημιουργοῦ».

Τὸ ρῆμα «καθορᾶται» θέλει νὰ μᾶς πῆ ὅτι μποροῦμε νὰ ἰδοῦμε πολὺ καλά, πολὺ καθαρὰ τὸ θεῖο μεγαλεῖο καὶ τὴν «ἀΐδιον δύναμιν». «Ἀΐδιος» σημαίνει αἰώνιος. Παρ’ ὅλο ποὺ τὰ κτίσματα εἶναι φθαρτὰ καὶ προσωρινά, πάνω τους ἀντιφεγγίζει ἡ αἰώνια δύναμις καὶ μεγαλωσύνη τοῦ Κτίστου. Δηλαδὴ εἶναι δυνατὸ νὰ θεολογῆ κάποιος μελετώντας βαθυστόχαστα θεολογικὰ συγγράμματα,χωρίς να ζαλίζεται.

Ἀρκεῖ μὲ ἁπλὸ καὶ καθαρὸ βλέμμα νὰ παρατηρῆ τὰ χόρτα, τὰ λουλούδια, τὰ πουλιά, τὰ ψάρια, τὰ ζῶα, τὸν ἄνθρωπο, τὰ δάση, τοὺς οὐρανούς. Ἁπλὴ καὶ ἀδάπανη θεολογικὴ μέθοδος. Ἕνα ταπεινὸ ἄνθος, ἕνα μικρὸ ἔντομο, ἕνα ἥσυχο λειβάδι, μία γαλήνια ἀκρογιαλιά…ἰσοδυναμοῦν μὲ σπουδαία θεολογικὰ κείμενα.Ὅλα αὐτὰ τὰ ὁρατά, σύμφωνα μὲ τὴν φράσι τοῦ Ἀποστόλου, θὰ τοῦ ὁμιλοῦν γιὰ κάποια ἀόρατα.

Ποιὰ ἀόρατα; Τὰ ἀόρατά του Θεοῦ. Γιὰ τὴν δύναμι τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴν πρόνοια, γιὰ τὴν πατρικὴ στοργή, γιὰ τὴν ἀγάπη…Ἡ σκορπισμένη στὰ πλάσματα σοφία δακτυλοδεικτεῖ  τὴν ἄπειρη Σοφία.Οἱ φυσικὲς ὀμορφιὲς σπρώχνουν τὸν νοῦ μας στὸ ὑπέρτατο Κάλλος.

Τὸ μεγαλεῖο ποὺ φαίνεται μᾶς δείχνει κάποια ἀόρατη Μεγαλοπρέπεια — «ἐξομολόγησιν καὶ μεγαλοπρέπειαν ἐνεδύσω». «Ἐκ μεγέθους καὶ καλλονῆς κτισμάτων ἀναλόγως ὁ γενεσιουργὸς θεωρεῖται» (Σoφ. Σολομῶντος).

Πόσο ἐπιτυχημένα τὸ διατύπωσε ἕνας σοφός! «Καὶ ἐὰν δὲν ἅπλωνες, ὢ πανυπερτέλεια Ἀγαθότητα, ἐπάνω ἀπὸ τὸ κεφάλι μας τοὺς κόσμους τῶν ἥλιων σου καὶ τῶν γαλαξιῶν σου, ἐὰν δὲν μιλοῦσες ἀπὸ τὴν κορυφὴ τοῦ Σινᾶ ἐν μέσῳ ἀστραπῶν καὶ βροντῶν, ἐὰν δέν μοῦ ἀποκαλυπτόσουν μὲ τὸ ἅγιο Εὐαγγέλιό σου… θὰ ἀρκοῦσε ἕνα ἄνθος, γιὰ νὰ μὲ πείση ἀπόλυτα γιὰ τὸ ἄπειρο καὶ ἀσύλληπτο μεγαλεῖο σου»¹⁰ .

Νά γιατί μᾶς δόθηκαν οἱ αἰσθήσεις. Ὄχι γιά νά ὑποδουλωνόμαστε στά κτίσματα καί τίς ἀπό αὐτά προερχόμενες κατώτερες ἡδονές, ἀλλά γιά νά τίς χρησιμοποιοῦμε (τίς αἰσθήσεις) ὡς μέσα πού θά μᾶς ἀνεβάζουν διά τῶν κτισμάτων στόν Κτίστη τῶν ἁπάντων. Ἔτσι μαζί μέ ὅλα τά κτίσματα θά μποροῦμε νά τόν δοξάζουμε τόν Πατέρα καί τόν Υἱό καί τό Ἅγιον Πνεῦμα νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων Ἀμήν!

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
 http://HristosPanagia3.blogspot.com

1 Ἁγίων Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί Μακαρίου τοῦ Νοταρᾶ, Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν συνερανισθεῖσα παρά τῶν Ἁγίων καί Θεοφόρων Πατέρων, ἐν ᾗ διά τῆς κατά τήν πράξιν καί θεωρίαν ἠθικῆς φιλοσοφίας ὁ νοῦς καθαίρεται, φωτίζεται καί τελειοῦται καί εἰς ἥν προσετέθησαν τά ἐκ τῆς ἐν Βενετίᾳ ἐκδόσεως ἐλλείποντα κεφάλαια τοῦ μακαρίου Πατριάρχου Καλλίστου, ἔκδοσις Ε΄,ἐκδοτικός οἶκος «Ἀστήρ», Ἀλ. καί Ἐ. Παπαδημητρίου, Λυκούργου 10-Ἀθῆναι, 1982 (στό ἑξῆς: Φιλοκαλία),τόμος Α΄, ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ, ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΗΘΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ, ΕΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΙΣ ΡΟ΄σελ. 5, θ΄.

2 Π. Τρεμπέλα, Ὑπόμνημα εἰς τό κατά Ματθαῖον, ἔκδ. Ζωῆς, Ἀθήνα 1951, σελ. 146.

3 Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, P.G. 57, σελ. 322.10-323.1

4 Μ. Βασιλείου P.G. 31.1201.23- 31.1204.3

5Ἀπό τίς προσωπικές σημειώσεις τοῦ π. Στεφάνου Ἀναγνωστοπούλου, http://romnios.gr/

6 Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, P.G. 47, σελ. 407.20-408.15

7 http://entoytwnika.blogspot.com/2010/07/blog-post_1219.html

8Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, P.G. 47, σελ. 406.40-407.15

9Ἁγίων Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί Μακαρίου τοῦ Νοταρᾶ, Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν συνερανισθεῖσα παρά τῶν Ἁγίων καί Θεοφόρων Πατέρων, ἐν ᾗ διά τῆς κατά τήν πράξιν καί θεωρίαν ἠθικῆς φιλοσοφίας ὁ νοῦς καθαίρεται, φωτίζεται καί τελειοῦται καί εἰς ἥν προσετέθησαν τά ἐκ τῆς ἐν Βενετίᾳ ἐκδόσεως ἐλλείποντα κεφάλαια τοῦ μακαρίου Πατριάρχου Καλλίστου, ἔκδοσις Ε΄,ἐκδοτικός οἶκος «Ἀστήρ», Ἀλ. καί Ἐ. Παπαδημητρίου, Λυκούργου 10-Ἀθῆναι, 1982 (στό ἑξῆς: Φιλοκαλία),τόμος Α΄, ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ, ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΗΘΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ, ΕΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΙΣ ΡΟ΄σελ. 5, θ΄.

10 π. Δανιήλ Γούβαλη, ΤΑ ΑΟΡΑΤΑ ΔΙΑ ΤΩΝ ΟΡΑΤΩΝ http://www.egolpion.com/aorata_dia_oratwn.print.el.aspx