Αἰτεῖσε θερμόν φρουρόν ἐν μάχαις ἔχειν

 Λειψανοθήκη με λείψανα Αγίου Δημητρίου

ΑΙΤΕΙΣΕ ΘΕΡΜΟΝ ΦΡΟΥΡΟΝ ΕΝ ΜΑΧΑΙΣ ΕΧΕΙΝ

Ελάχιστες βυζαντινές λειψανοθήκες με λείψανα του Αγίου Δημητρίου έχουν διασωθεί και μία από αυτές βρίσκεται στην κατοχή του Βρετανικού Μουσείου.

Τα λείψανα του Αγίου Δημητρίου δεν ήταν τα οστά του, αλλά έλαιο ή μύρο που συλλεγόταν από τον τάφο του και ακόμα χώμα ανακατεμένο με πηγμένο αίμα που λαμβανόταν από το μέρος του μαρτυρίου του.

Η λειψανοθήκη αυτή έχει τη μορφή κυκλικού μενταγιόν και προοριζόταν να φορεθεί γύρω από το λαιμό του ιδιοκτήτη. Ο ιδιοκτήτης αυτής της λειψανοθήκης έπρεπε πρώτα να ανοίξει το καπάκι, πριν τελικά δει τα λείψανα και την  απεικόνιση του αγίου στο εσωτερικό της.

Όπως πολλά αντικείμενα που σχετίζονται με τον Άγιο Δημήτριο, έτσι κι αυτή η λειψανοθήκη αποδίδεται σε εργαστήριο της Θεσσαλονίκης, αλλά δεδομένου της δημοτικότητας του αγίου στα μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας και της αριστοκρατίας, και το γεγονός ότι υπάρχουν πενιχρά στοιχεία για εργαστήρια σμάλτου στη Θεσσαλονίκη, δεν θα έπρεπε να αποκλειστεί η κατασκευή της στην Κωνσταντινούπολη.

Από τον ενδέκατο αιώνα και μετά ο Άγιος Δημήτριος έγινε όλο και περισσότερο δημοφιλής μεταξύ των στρατιωτικών τάξεων της βυζαντινής αυτοκρατορίας και συχνά απεικονίζεται ως στρατιώτης σε συνδυασμό με άλλους στρατιωτικούς αγίους, όπως για παράδειγμα του Αγίου Γεωργίου.

Η λειψανοθήκη χρονολογείται στους 12-13 αιώνες, είναι κατασκευασμένη από χρυσό, ασήμι και σμάλτο και φέρει τις εξής επιγραφές και παραστάσεις:

Εξωτερικά παράσταση του Αγίου Γεωργίου και επιγραφή Ο Α(ΓΙΟΣ) ΓΕΩΡΓΗΟΣ, κυκλοτερώς ΑΙΤΕΙΣΕ ΘΕΡΜΟΝ ΦΡΟΥΡΟΝ ΕΝ ΜΑΧΑΙΣ ΕΧΕΙΝ και πλευρικά ΑΙΜΑΤΙ ΤΩ ΣΩ ΚΑΙ ΜΥΡΩ ΚΕΧΡΙΣΜΕΝΟΝ. Στο εσωτερικό παράσταση του Αγίου Δημητρίου Ο Α(ΓΙΟΣ) ΔΗΜΗΤΡ(ΙΟΣ).

Λειψανοθήκη με λείψανα Αγίου Δημητρίου

Η Κοίμηση του Αγίου Δημητρίου δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, 54×56εκ. άγνωστος ζωγράφος του Χάνδακα Ελληνικό Ινστιτούτο Βενετίας

Στην εικόνα αυτή παριστάνονται ο άγιος Δημήτριος νεκρός σε πολυτελή κλίνη και γύρω του τα πρόσωπα που παρευρίσκονται στη νεκρώσιμη ακολουθία: αριστερά ένας επίσκοπος που θυμιατίζει και ένας νεαρός διάκος και δεξιά ο ιερέας με ανοιχτό βιβλίο. Πίσω από την κλίνη υπάρχουν οι ψάλτες με τα κωνικά τους καπέλα, ρήτορες με λευκά τουρμπάνια, μοναχοί, μοναχές και πιστοί που πενθούν. Στο βάθος εικονίζεται μεγάλη εκκλησία που είναι αφιερωμένη στον άγιο Δημήτριο, όπως υποδηλώνει και το ανάγλυφο με την προτομή του επάνω από την πόρτα της εισόδου.

Πηγές:

Βρετανικό Μουσείο
Ελληνικό Ινστιτούτο Βενετίας  για την εικόνα

http://leipsanothiki.blogspot.gr/2012/10/9.html

http://agathan.wordpress.com/