Ἀνωνύμου μοναχοῦ: Περί τῆς νοερᾶς, καρδιακῆς καί νηπτικῆς προσευχῆς

Όταν αγαπητέ, θέλεις να προσευχηθείς νοερώς από το βάθος του εαυτού σου, μιμήσου στην καρδιακή ευχή την φωνή του τζίτζικα. Ο τζίτζικας όταν λαλεί, φωνάζει κατά δύο τρόπους. Διότι πρώτα φωνάζει πέντε -δέκα φορές με σιγανή και διακεκομμένη  φωνή και ύστερα, στο τέλος της φωνής, τελειώνει με δυνατότερο τόνο και με τραβηχτή και μουσικότερη φωνή. 

Το λοιπόν και εσύ, αγαπητέ, όταν προσεύχεσαι νοερώς μέσα στην καρδιά σου, έτσι να προσεύχεσαι· πρώτα να λέγεις το "Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με" καμμιά δεκαριά φορές δυνατά από την καρδιά σου και καθαρά με τον νου σου και από το βάθος του εαυτού σου, σε κάθε αναπνοή μία ευχή, και σε κάθε ευχή να κρατάς την αναπνοή σου· και αφού πεις καμμιά δεκαριά φορές ή και περισσότερες με αυτόν τον τρόπο την ευχή μέχρι που να ζεσταθεί μέσα σου εκεί που μελετήθηκε η ευχή, τότε λέγε αυτήν την ευχή με δυνατότερο τόνο του εαυτού σου και περισσότερη βία της καρδιάς σου, όπως τελειώνει και ο τζίτζικας την μελωδία του με δυνατότερο τόνο της φωνής του και με μουσικότερη φωνή. 

Αυτή η ευχή, που λέγεται κυρίως Νοερά προσευχή, λέγεται ακόμη και Καρδιακή προσευχή και Νηπτική προσευχή. Και όταν την λέγεις νοερώς και την μελετάς μυστικώς μέσα σου με εσωτερική φωνή και με ησυχία, τότε λέγεται αυτή η ευχή "Νοερά Προσευχή".

Όταν λέγεις αυτήν την ευχή από την καρδιά σου, από το βάθος της καρδιάς σου, με δυνατό τόνο της καρδιάς σου, με εσωτερική βία του εαυτού σου, τοτε λέγεται αυτή η ευχή "Καρδιακή ευχή". "Νηπτική" λέγεται, όταν με την προσευχή σου αυτήν ή και από την άπειρη αγαθότητα του Θεού κατοικεί η Χάρη του Αγίου Πνεύματος στην ψυχή σου και αγγίζει την καρδιά σου ή και σου δείχνει κάποια θεωρία, στην οποία νήφει και προσέχει ο οφθαλμός της διανοίας σου. 

Έτσι όταν καλλιεργείς αυτήν την νοερά προσευχή και την μελετάς με ευλάβεια και όπως ταιριάζει  σ' αυτήν, τότε φαίνεται το όνομα του Χριστού τόσο παρηγορητικό και γλυκύ στην διάνοιά σου και στην ψυχή σου, ώστε δεν το χορταίνεις ποτέ μνημονεύοντάς το. 

Όταν καλλιεργείς την καρδιακή ευχή, δηλαδή όταν την επιτύχει η καρδιά και αγγίξει η Χάρη του Θεού την καρδιά σου, από την οποία Χάρη του Θεού συλλαμβάνει η καρδιά σου την κατάνυξη, όπως συνέλαβε η Κυρία Θεοτόκος τον Λόγο του Θεού από το Άγιο Πνεύμα, τότε φαίνεται στην καρδιά σου το όνομα του Ιησού και Θεού και όλη η Αγία Γραφή μία άρρητη γλυκύτητα, και κάθε πνευματικό νόημα της γίνεται ένας γλυκόρροος ποταμός της θεϊκής κατανύξεως, που την γλυκαίνει και την θερμαίνει θαυμασίως με τον έρωτα και την αγάπη του δημιουργού της Θεού.

Μερικές φορές πάλι, όταν εργάζεσαι αυτήν την καρδιακή ευχή με πόνο της εξασθενημένης σου καρδιάς και με λύπη της ταπεινωμένης σου ψυχής, τότε καταλαβαίνει η ψυχή σου την παρηγορία και την επίσκεψη του Κυρίου σ'  αυτήν. Αυτό είναι εκείνο που λέγει ο προφήτης· "Εγγύς Κύριος τοις συντετριμμένοις την καρδίαν (Ψαλμ. λγ΄:19), διότι εγγίζει αοράτως ο Κύριος σ' εσένα για να σου δείξει κάποιο μυστικό πράγμα, δηλαδή σου δείχνει κάποια οπτασία για να σε κάνει θερμότερο στην πνευματική εργασία της καρδιάς σου. 

Και λοιπόν, αγαπητέ, όταν με τη Χάρη του Χριστού θεωρεί η ψυχή σου κάποια οπτασία και κατανύσσεσαι από αυτήν την προσευχή, τότε καταλαβαίνεις ότι η νηπτική ευχή δεν είναι άλλο πράγμα παρά αυτή η θεϊκή Χάρη, δηλαδή η νοερά θεωρία, η θεϊκή οπτασία την οποία κοιτάζει η διάνοιά σου και αντικρύζει σταθερά  ο νους σου και νήφει η ψυχή σου. Και ότι η θεϊκή Χάρη του Αγίου Πνεύματος κατοίκησε στην ψυχή σου και άγγιξε ανεπαισθήτως την καρδιά σου και γλύκανε ανεκφράστως την διάνοιά σου, το γνωρίζεις και το καταλαβαίνεις μόνον εσύ με τον εαυτόν σου, διότι αναβλύζει ασταμάτητα σαν από κάποια ασταμάτητη πηγή από την καρδιά σου η κατάνυξη, μαζί με άρρητη γλυκύτητα της διάνοιάς σου και μαζί με πολλή παρηγορία της ψυχής σου. Οπότε, λαμβάνοντας η ψυχή σου αυτήν την ώρα κάποιο πνευματικό θάρρος, παρακαλεί μυστικώς τον πλάστη και δημιουργό της Θεό και λέγει· 'Μνήσθητί μου, Κύριε, εν τη βασιλεία Σου"(Λουκ. κγ΄:42), ή κάποιο άλλο παρόμοιο ρητό της Αγίας Γραφής. 

Εκείνη η αγία και καθαρή δέηση, που γίνεται έτσι μέσα από την ψυχή, τόσο ισχυρή είναι, ώστε διαπερνώντας την ουρανό φθάνει και προχωράει μέχρι τον θρόνο της Αγίας Τριάδος, μπροστά στην Οποία στέκεται σαν το μυρωμένο και ευωδιαστό θυμίαμα. 

Γι' αυτήν την προσευχή έλεγε και ο προφήτης· "Κατευθυνθήτω η προσευχή μου, ως θυμίαμα ενώπιόν Σου"(Ψλμ. ρμ΄: 2). Και λοιπόν, εκείνη η αγία δέηση δέχεται τότε ανεκφράστως από τον εν Τριάδι Θεόν τον καρπόν του Αγίου Πνεύματος, τον οποίο, αφού λάβει μαζί της ευλαβώς και με σεμνότητα, τον προσφέρει στην ψυχή σαν ένα ατίμητο και ουράνιο δώρο που στέλνεται σ' αυτήν από τον Θεό των όλων για αρραβώνα της μελλούσης βασιλείας και υιοθεσίας. Αυτόν τον ουράνιο και θεϊκό καρπό του Αγίου Πνεύματος, αφού τον δεχτεί η ψυχή από την δέηση, δηλαδή από την καθαρή προσευχή, αποκτάει η ίδια την θεία αγάπη, την πνευματική χαρά, την καρδιακή ειρήνη, την μεγάλη υπομονή στις θλίψεις και στους πειρασμούς αυτού του αιώνος, την αρετή σε όλα και την αγαθωσύνη, την αδίστακτη πίστη, την πραότητα του Χριστού και την παθοκτόνο εγκράτεια. Όλα αυτά λέγονται "καρπός του Αγίου Πνεύματος"(Γαλ. ε΄: 9). Στον Θεό μας ανήκει η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν. 

paterikakeimena.blogspot.g