Λόγος παρηγορητικός στούς μοναχούς πού θλίβονται1

Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσανίνωφ

«Παιδί μου », λέει ἡ Γραφή, «ἄν ἔρχεσαι νά ὑπηρετήσεις τόν Κύριο, τόν Θεό, ἑτοιμάσου γιά δοκιμασίες. Ἴσια νά ἔχεις τήν καρδιά σου καί ὁπλισμένη μέ κουράγιο... Ὅ,τι κι ἄν σέ βρεῖ, δέξου το· καί στίς ἀλλεπάλληλες ἀναποδιές, πού θά σέ ρίξουν χαμηλά, δεῖξε ὑπομονή»².

Οἱ θλίψεις ἦταν πάντοτε σημάδι καί ἀπόδειξη εὔνοιας τοῦ Θεοῦ. Οἱ θλίψεις ἦταν πάντοτε καί τό γνώρισμα τῆς εὐαρεστήσεως τοῦ Θεοῦ ἀπό τούς Πατριάρχες, τούς Προφῆτες, τούς Ἀποστόλους, τούς Μάρτυρες, τούς Ὁσίους. Ὅλοι οἱ Ἅγιοι πέρασαν ἀπό τόν στενό δρόμο τῶν δοκιμασιῶν καί τῶν θλίψεων³, καί μέ τήν ὑπομονή τους πρόσφεραν τόν ἑαυτό τους θυσία εὐπρόσδεκτη ἀπό τόν Θεό⁴.

Μέ παραχώρηση τῆς θείας πρόνοιας, διάφορες συμφορές βρίσκουν καί τώρα τίς ἅγιες ψυχές, γιά ν᾿ ἀποκαλυφθεῖ ἡ ἀγάπη τους στόν Θεό μέ τόν πιό ξεκάθαρο τρόπο.

Τίποτα δέν συμβαίνει στόν ἄνθρωπο δίχως τή συγκατάθεση καί τήν παραχώρηση τοῦ Θεοῦ.

Ὅποιος ἐπιθυμεῖ νά ἀκολουθήσει τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό καί νά γίνει «κατά χάριν» παιδί τοῦ Θεοῦ, ἀναγεννημένο ἀπό τό Πνεῦμα, πρῶτα ἀπ᾿ ὅλα πρέπει νά ἐπιβάλει στόν ἑαυτό του ὡς κανόνα καί ὡς ἀναμφισβήτητη ὑποχρέωση τό νά ὑπομένει καλόψυχα ὅλες τίς θλίψεις, ὅλους τούς σωματικούς πόνους, ὅλες τίς ἀνθρώπινες ἀδικίες, ὅλες τίς δαιμονικές ἐπιθέσεις, ἀκόμα καί ὅλες τίς ἐπαναστάσεις τῶν ἴδιων του τῶν παθῶν.

Ὁ χριστιανός πού ἐπιθυμεῖ νά εὐαρεστήσει τόν Θεό, πάνω ἀπ᾿ ὅλα χρειάζεται ὑπομονή καί σταθερή ἐλπίδα σ᾿ Ἐκεῖνον. Τά ὅπλα αὐτά πρέπει νά τά κρατάει συνεχῶς στά νοερά χέρια τῆς ψυχῆς του, γιατί ὁ πονηρός ἐχθρός μας, ὁ διάβολος, μέ κάθε μέσο πασχίζει στόν καιρό τῆς θλίψεως καί τοῦ πόνου νά μᾶς ρίξει στήν ἀκηδία καί ν᾿ ἁρπάξει ἀπό μέσα μας τήν ἐλπίδα στόν Κύριο.

Ὁ Θεός ποτέ δέν ἀφήνει τούς πιστούς δούλους Του νά δοκιμαστοῦν πάνω ἀπό τίς δυνάμεις τους. «Ὁ Θεός, πού κρατάει τίς ὑποσχέσεις Του», γράφει ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος, «δέν θά ἐπιτρέψει σέ κανέναν πειρασμό νά ξεπεράσει τίς δυνάμεις σας· ἀλλά, ὅταν ἔρθει ὁ πειρασμός, θά δώσει μαζί καί τή διέξοδο, ὥστε νά μπορέσετε νά τόν ἀντέξετε»⁵.

Ὁ διάβολος, πλάσμα τοῦ Θεοῦ κι αὐτός, πού ἦταν πρῶτα δοῦλος Του, κάνει στήν ψυχή ὄχι ὅσο κακό θέλει, ἀλλά ὅσο τοῦ ἐπιτρέπει ὁ Θεός.

Οἱ ἄνθρωποι γνωρίζουν πόσο βάρος μπορεῖ νά σηκώσει ἕνα ζῶο. Πολύ περισσότερο ἡ ἄπειρη Σοφία τοῦ Θεοῦ γνωρίζει πόσο βαριές δοκιμασίες μπορεῖ νά σηκώσει μιά ψυχή.

Ὁ κεραμοποιός γνωρίζει καί τήν ἔνταση τῆς φωτιᾶς καί τόν χρόνο πού πρέπει νά μείνουν σ᾿ αὐτήν τά πήλινα σκεύη, γιά νά ψηθοῦν σωστά· γιατί, ἄν παραψηθοῦν, σπάζουν, κι ἄν πάλι μισοψηθοῦν, εἶναι ἀκατάλληλα γιά χρήση. Πολύ περισσότερο ὁ Θεός γνωρίζει πόσον καιρό πρέπει νά βαστήξει ἡ φωτιά τῆς δοκιμασίας καί πόσο δυνατή πρέπει νά εἶναι αὐτή ἡ φωτιά, ὥστε τά λογικά Του σκεύη, οἱ χριστιανοί, νά γίνουν ἱκανοί γιά τήν εἴσοδο στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

Τά παιδιά, λόγω τῆς ἀδυναμίας καί τῆς ἀπειρίας τους, δέν εἶναι ἱκανά γιά τήν ἄσκηση ἐπαγγέλματος, γιά τήν ἀνάληψη οἰκογενειακῶν εὐθυνῶν, γιά τήν καλλιέργεια τῆς γῆς καί γιά κάθε ἄλλο βιοτικό ἔργο. Ἔτσι συχνά καί οἱ ψυχές, ἔχοντας δοκιμaστεῖ μέ τίς θλίψεις, βρίσκονται ἀκόμα σέ νηπιακή πνευματική ἡλικία καί εἶναι, θά λέγαμε, ἀνίκανες γιά τή βασιλεία τῶν οὐρανῶν. «Ἄν δέν ἔχετε παιδαγωγηθεῖ», λέει ὁ Ἀπόστολος, «τότε εἶστε παιδιά νόθα καί ὄχι γνήσια»⁶.

Οἱ δοκιμασίες καί οἱ θλίψεις στέλνονται στόν ἄνθρωπο γιά τήν ὠφέλειά του. Παιδαγωγημένη μ᾿ αὐτές ἡ ψυχή, γίνεται δυνατή, ἔμπειρη, ἄξια νά τιμηθεῖ ἀπό τόν Κύριο. Ἄν ὑπομείνει ὅλα τά βάσανα ὥς τό τέλος μέ ἐλπίδα στόν Θεό, δέν θά στερηθεῖ τά ἀγαθά πού μᾶς ἔχει ὑποσχεθεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα καί τήν τέλεια ἀπελευθέρωση ἀπό τά πάθη.

Οἱ ψυχές πού δοκιμάζουν διάφορες θλίψεις, εἴτε φανερές, ἀπό τίς ἐνέργειες μοχθηρῶν ἀνθρώπων, εἴτε ἀφανεῖς, ἀπό σωματικές ἀσθένειες, ἄν ὑπομείνουν ὥς τό τέλος, θά ἀξιωθοῦν νά στεφανωθοῦν ὅπως οἱ Μάρτυρες καί ν᾿ ἀποκτήσουν ὅση κι ἐκεῖνοι παρρησία ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.

Οἱ Μάρτυρες βασανίστηκαν ἀπό τούς ἀνθρώπους καί παρέδωσαν ὁλοπρόθυμα τόν ἑαυτό τους στά μαρτύρια, δείχνοντας ὥς τόν θάνατο γενναιόψυχη ὑπομονή. Ὅσο πιό πολυβάσανος καί πολυώδυνος ἦταν ὁ ἀγώνας τους, τόσο μεγαλύτερος ἦταν ὁ δοξασμός τους, τόσο μεγαλύτερη ἦταν ἡ παρρησία τους ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.

Οἱ μοναχοί βασανίζονται ἀπό τά πονηρά πνεύματα. Ὅσο πιό σκληρές ἐπιθέσεις δέχονται ἀπ᾿ αὐτά, τόσο πιό πολύ παρηγοροῦνται ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐδῶ, στήν ἐπίγεια ξενιτιά τους καί στή διάρκεια τῶν δοκιμασιῶν τους, ἀλλά καί τόσο πιό πολύ θά δοξαστοῦν ἀπό τόν Θεό στόν μελλοντικό κόσμο, στήν οὐράνια πατρίδα μας.

Στενός καί γεμάτος θλίψεις εἶναι ὁ δρόμος πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή. Λίγοι τόν βρίσκουν καί τόν ἀκολουθοῦν⁷, ἀλλά εἶναι ἀπαράγραπτος καί ἀναπόφευκτος κλῆρος ὅλων ὅσοι θέλουν νά σωθοῦν. Γι᾿ αὐτό δέν πρέπει νά τόν ἀποφεύγουμε! Κάθε δοκιμασία, ἀπ᾿ ὅπου κι ἄν προέρχεται, ἄς τήν ὑπομένουμε σταθερά καί ἀμετάπτωτα, προσβλέποντας μέ τά μάτια τῆς πίστεως στήν ἐπουράνια ἀνταπόδοση.

Ὅσες θλίψεις κι ἄν δοκιμάζουμε στήν παρούσα ζωή, αὐτές δέν μποροῦν νά συγκριθοῦν μέ τά ἀγαθά πού μᾶς περιμένουν στήν αἰωνιότητα, ἀλλά οὔτε καί μέ τήν παρηγοριά πού ἀπό ἐδῶ κιόλας μᾶς χαρίζει τό Ἅγιο Πνεῦμα, εἴτε μέ τήν ἄφεση τῶν ἀναρίθμητων ἁμαρτημάτων μας εἴτε μέ τήν ἀπαλλαγή μας ἀπό τήν τυραννία τῶν παθῶν –αὐτά εἶναι τά νομοτελειακά ἀποτελέσματα τῆς ἤρεμης ὑπομονῆς στίς θλίψεις .

«Αὐτά πού τώρα ὑποφέρουμε», λέει ὁ Ἀπόστολος, «δέν ἰσοσταθμίζουν τή δόξα πού μᾶς ἐπιφυλάσσει ὁ Θεός στό μέλλον»⁸.

Μέ ἀνδρεία ἄς τά ὑπομείνουμε, λοιπόν, ὅλα γιά χάρη τοῦ Κυρίου, ὅπως οἱ ἀνδρεῖοι πολεμιστές ὑπομένουν τίς κακουχίες τοῦ πολέμου γιά χάρη τοῦ βασιλιᾶ τους, ἀδιαφορώντας ἀκόμα καί γιά τόν θάνατο.

Γιατί δέν δοκιμάζαμε τόσες καί τέτοιες πίκρες, ὅταν ἤμασταν μέσα στόν κόσμο καί τίς βιοτικές μέριμνες; Γιατί τώρα, πού ἤρθαμε νά ὑπηρετήσουμε τόν Θεό, μᾶς βρίσκουν ποικίλες συμφορές;

Μάθε το:

Γιά τόν Χριστό πέφτουν ἐπάνω μας σάν τά βέλη οἱ θλίψεις. Ὁ ἐχθρός μας, ὁ διάβολος, μᾶς τά ρίχνει αὐτά τά βέλη, γιά δυό λόγους·

πρῶτον, ἐπειδή φθονεῖ τόν καλό ἀγώνα πού κάνουμε γιά ν᾿ ἀποκτήσουμε τά αἰώνια ἀγαθά·

καί δεύτερον, ἐπειδή ἐπιδιώκει νά ἐξασθενίσει τίς ψυχές μας μέ τή λύπη, τήν ἀθυμία καί τήν ὀκνηρία, ἐλπίζοντας ἔτσι ὅτι θά μᾶς στερήσει τή μακαριότητα πού προσδοκοῦμε.

Ὁ Χριστός ἀόρατα μάχεται γιά μᾶς. Αὐτός ὁ παντοδύναμος καί ἀκατανίκητος Ὑπερασπιστής μας ἐξουδετερώνει ὅλες τίς παγίδες καί τίς πανουργίες τοῦ ἐχθροῦ μας.

Αὐτός ὁ ἴδιος, ναί, Αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Κύριος καί Σωτήρας μας βάδιζε σ᾿ ὅλη τή διάρκεια τῆς ἐπίγειας παρουσίας Του στόν στενό καί γεμάτο θλίψεις δρόμο –σέ κανέναν ἄλλο! - , ὑπομένοντας συνεχεῖς διωγμούς, χλευασμούς, προσβολές καί ἐπιθέσεις, ὥσπου τελικά γεύθηκε καί τόν ἀτιμωτικό σταυρικό θάνατο ἀνάμεσα σέ δυό κακούργους.

«Ἔχει ὁ Θεός. .....Ἐκεῖ πού ἀπελπίζεσαι, σοῦ στέλνει κάτι πού δέν τό περιμένεις.........ἀρκεῖ νά Τόν πιστεύεις καί νά Τόν ἀγαπᾶς. Ὅπως καί Ἐκεῖνος μᾶς ἀγαπᾶ καί φροντίζει γιά ἐμᾶς, ὅπως ὁ κάθε πατέρας γιά τά παιδιά του. Καί ὅλοι μας εἴμαστε παιδιά Τοῦ Θεοῦ. Καί ὅ,τι καλό ἔχουμε, τό ἔχουμε ἀπό Τόν Θεό. Εἶναι δικό Του τό δῶρο.

(Ἁγίου Πορφυρίου ἱερομονάχου)

Ἄς ἀκολουθήσουμε τόν Χριστό!

Ἄς ταπεινωθοῦμε, ὅπως ταπεινώθηκε Ἐκεῖνος!

Ἄς μήν ἀρνηθοῦμε νά θεωρηθοῦμε πλανεμένοι ἤ καί τρελοί, ὅπως θεωρήθηκε Ἐκεῖνος!

Ἄς μή μή λογαριάσουμε τήν ὑπόληψή μας!

Ἄς μήν κρύψουμε τό πρόσωπό μας, ὅταν μᾶς φτύνουν καί μᾶς χτυποῦν!

Ἄς μήν ἀποζητήσουμε τή δόξα, τήν ὀμορφιά καί τήν ἀπόλαυση, πού ἀνήκουν σ᾿ αὐτόν τόν κόσμο.

Ἄς τελειώσουμε τό ταξίδι μας στή γῆ ὅπως οἱ ξένοι, οἱ περαστικοί καί πρόσκαιροι⁹, οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν ποῦ νά γείρουν τό κεφάλι.

Ἄς δεχθοῦμε τίς προσβολές, ἄς δεχθοῦμε τούς ἐξευτελισμούς, ἄς δεχθοῦμε τήν περιφρόνηση τῶν ἀνθρώπων –αὐτά εἶναι τά χαρακτηριστικά γνωρίσματα τοῦ δρόμου πού διαλέξαμε. Θά παλέψουμε ὄχι μόνο φανερά μέ τίς θλίψεις ἀλλά καί κρυφά μέ τούς λογισμούς τῆς ὑπερηφάνειας. Μ᾿ ὅλες μας τίς δυνάμεις ἄς ἀπομακρύνουμε αὐτούς τούς λογισμούς τοῦ παλαιοῦ ἁμαρτωλοῦ ἑαυτοῦ μας, πού ζητάει νά διατηρήσει ζωντανό καί ἀκέραιο τό ἐγώ του μέ διάφορες εὐλογοφανεῖς προφάσεις.

Ἄν τό κατορθώσουμε, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, πού εἶπε, «Θά κατοικήσω μέσα τους καί θά πορεύομαι μαζί τους»¹⁰, θά ἐμφανιστεῖ στήν καρδιά μας καί θά μᾶς χαρίσει τήν ἐξουσία καί τή δύναμη νά δέσουμε τόν ἰσχυρό (διάβολο) καί ν᾿ ἁρπάξουμε τά πράγματά του¹¹, νά πατήσουμε πάνω σέ φίδια, στήν ἀσπίδα καί τόν βασιλίσκο¹², καί νά τά ἀφανίσουμε.

Ἄς ἀποδιώξουμε τή βαρυγγώμια, ἄς ἀποδιώξουμε τή μεμψιμοιρία, ἄς ἀποδιώξουμε τήν κατήφεια καί τή λύπη –ἀπ᾿ αὐτές ὑποφέρουν περισσότερο οἱ ἀδύναμες ψυχές παρά ἀπό τίς ἴδιες τίς θλίψεις. Ἄς ἀποδιώξουμε καί κάθε σκέψη ἐκδικήσεως, κάθε σκέψη ἀναποδόσεως τοῦ κακοῦ. «Δική μου εἶναι ἡ ἐκδίκηση, ἐγώ θά ἀνταποδώσω», εἶπε ὁ Κύριος¹³.

Θέλεις νά ὑπομείνεις τίς θλίψεις εὔκολα καί ἄνετα; Πόθησε τόν θάνατο γιά τόν Χριστό! Αὐτός ὁ θάνατος ἄς βρίσκεται παντοτινά μπροστά στά μάτια σου –ὁ θάνατος ὡς πρός τήν ἁμαρτία καί τά πάθη. Νέκρωσε τόν ἑαυτό σου μέ τήν καθημερινή ἐγκράτεια ὡς πρός ὅλες τίς ἁμαρτωλές ἐπιθυμίες. Νέκρωσε τόν ἑαυτό σου μέ τήν ἀπάρνηση τοῦ δικοῦ σου θελήματος καί τήν ἀποφυγή τῆς αὐτοδικαιώσεως· γιατί τό θέλημα καί ἡ αὐτοδικαίωση προέρχονται ἀπό τήν πονηρή συνείδηση τοῦ παλαιοῦ ἁμαρτωλοῦ ἑαυτοῦ σου καί ἀπό τήν πλάνη πού ψεύτικα ὀνομάζεται λογική. Νέκρωσε τόν ἑαυτό σου, παρουσιάζοντάς του ζωντανά καί περιγράφοντάς του παραστατικά τόν ἀναπόφευκτο θάνατό σου. Μᾶς δόθηκε ἐντολή νά ἀκολουθήσουμε τόν Χριστό σηκώνοντας τόν σταυρό μας¹⁴. Αὐτό τί σημαίνει; Ὅτι ὀφείλουμε νά εἴμαστε πάντοτε ἕτοιμοι νά πεθάνουμε γιά τόν Χριστό μέ χαρά καί εὐροσύνη. Μέ τέτοια ἐσωτερική κατάσταση, μέ τέτοια προθυμία καί ἑτοιμότητα, εὔκολα θά σηκώνουμε κάθε φανερή καί ἀφανή θλίψη. Ὅποιος ἐπιθυμεῖ νά πεθάνει γιά τόν Χριστό, ποιάν ἐπίθεση καί ποιά προσβολή δέν θά σηκώσει μεγαλόψυχα;

Μᾶς φαίνονται βαριές οἱ θλίψεις μας, ἐπειδή ἀκριβῶς δέν εἴμαστε πρόθυμοι νά πεθάνουμε γιά τόν Χριστό, δέν εἴμαστε πρόθυμοι νά περιορίσουμε μόνο σ᾿ Αὐτόν ὅλες τίς ἐπιθυμίες μας, ὅλες τίς ἐλπίδες μας, ὅλη τή λογική μας, ὅλη τήν περιουσία μας, ὅλη τήν ὕπαρξή μας.

Ὅποιος θέλει νά ἀκολουθήσει τόν Χριστό καί καί νά κληρονομήσει μαζί Του τίς θεῖες δωρεές, ὀφείλει νά μιμηθεῖ πρόθυμα τά παθήματα Ἐκείνου. Ὅποιος ἀγαπᾶ τόν Χριστό, ἀποδεικνύει τήν ἀγάπη του ὅταν ὑπομένει κάθε θλίψη ὄχι μόνο μέ γενναιοψυχία, ἀλλά καί μέ ζῆλο καί μέ χαρά καί μέ εὐγνωμοσύνη, ἀποθέτοντας σ᾿ Ἐκεῖνον ὅλες τίς ἐλπίδες του.

Μιά τέτοια ὑπομονή εἶναι χάρισμα, εἶναι δῶρο τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ. Κι αὐτό τό ἀνεκτίμητο πνευματικό δῶρο τό παίρνει ὅποιος, πρῶτον, τό ζητάει ἀπό τόν Κύριο μέ ταπεινή καί ἀκατάπαυστη προσευχή καί, δεύτερον, ἀποδεικνύει ὅτι ἐπιθυμεῖ εἰλικρινά τήν ἀπόκτησή του μέ τήν ἄσκηση ἔμπονης βίας στήν ἀπρόθυμη γιά ἐγκαρτέρηση καρδιά του.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν!

Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσανίνωφ

ἐπισκόπου Καυκάσου καί Μαύρης Θάλασσας.

Ἱερά Μονή Παρακλήτου, Ὠρωπός Ἀττικῆς.

Δίκαιος εἰς τόν αἰῶνα ζῶσι,

καί ἐν Κυρίῳ ὁ μισθός αὐτῶν,

καί φροντίς αὐτῶν παρά Ὑψίστῳ.

Διά τοῦτο λήψονται

τό βασίλειον τῆς εὐπρεπείας

καί τό διάδημα τοῦ κάλλους

ἐκ χειρός Κυρίου.

Σοφ. Σολομ. ε΄: 15

1Τό κείμενο εἶναι βασισμένο στόν λόγο Περί ὑπομονῆς καί διακρίσεως (κεφ. 13 – 18) τοῦ Μακαρίου τοῦ Μεγάλου.

2Σοφ. Σειρ. 2 : 1-2,4.

3Πρβλ. Ματθ. 7 :13-14.

4Πρβλ. Ρωμ. 12 : 1.

5Α΄ Κορ. 10 : 13.

6Ἑβρ. 12 : 8.

7Πρβλ. Ματθ. 7 : 13 – 14.

8Ρωμ. 8 : 18.

9Πρβλ.Α΄ Πέτρ. 2 : 11.

10Β΄ Κορ. 6 : 16.

11Πρβλ. Ματθ. 12 : 29.

12Πρβλ. Ψαλμ. 90 : 13.

13Ρωμ. 12 :19

14Βλ. Μαρκ. 8 : 34.