Ἀποκάλυψη τῆς Ἁγίας Τριάδος (Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμία)

        ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

   ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 16 Ὀκτωβρίου 2016

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

 

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

 

ΔΟΓΜΑΤΙΚΑ

1. Tά παιδιά τῶν Σχολείων, ἀδελφοί μου χριστιανοί, κάθε χρόνο μαθαίνουν ὅλο καί περισσότερα ἀπό τούς δασκάλους τους. Ἀλλοίμονο ἄν παραμείνουν στήν «Ἀλφαβήτα» μόνο. Τό ἴδιο πρέπει νά συμβαίνει καί μέ σᾶς τούς χριστιανούς. Ἐμεῖς οἱ δάσκαλοί Σας πρέπει καιρό μέ τόν καιρό νά σᾶς διδάσκουμε ὅλο καί τά ὑψηλότερα μαθήματα τῆς πίστης μας. Εἶναι πολύ φοβερό αὐτό πού συμβαίνει μέ τούς σημερινούς χριστιανούς: Δέν ξέρουν οὔτε τό «Ἀλφαβητάρι» τῆς πίστης μας. Καί πῶς λοιπόν θά ἀντιμετωπίσουμε τούς αἱρετικούς, τούς ἐχθρούς τῆς πίστης μας, ἀφοῦ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι δέν ξέρουμε τήν πίστη μας; Γι᾽ αὐτό καί τά κηρύγματά μας πρίν ἀπό λίγο καιρό ἔγιναν κάπως δυσκολώτερα, γιατί εἶναι ὑψηλότερα. Ἀναφέρονται στά δόγματα τῆς Ὀρθόδοξης πίστης μας. Παρακαλῶ, λοιπόν, νά τά παρακολουθεῖτε μέ ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον.

2. Στό προηγούμενο κήρυγμά μας λέγαμε ὅτι τόν Θεό δέν μποροῦμε νά Τόν νοήσουμε καί νά τόν καταλάβουμε. Γι᾽ αὐτό καί λέγεται «ἀκατάληπτος». Τόν Θεό «φράσαι ἀδύνατον, νοῆσαι δέ ἀδυνατώτερον», μᾶς εἶπε, στό προηγούμενο κήρυγμά μας, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος. Καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός μᾶς εἶπε, πάλι, «ἄπειρον τό θεῖον καί ἀκατάληπτον». Ἔτσι καταλαβαίνουμε τώρα αὐτό πού λέει ὁ Θεός στήν Παλαιά Διαθήκη ὅτι δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά δεῖ τό Πρόσωπό Του καί νά ζήσει: «Οὐ μή ἴδῃ ἄνθρωπος τό πρόσωπόν μου καί ζήσεται» (Ἐξ. 33,20). Καί ὅμως, ἀγαπητοί μου, ὁ Ἰακώβ λέγει ὅτι «εἶδον τόν Θεόν πρόσωπον πρός πρόσωπον καί ἐσώθη μου ἡ ψυχή» (Γεν. 32,30). Καί ὁ Κύριός μας εἶπε ὅτι οἱ καθαροί στήν καρδιά θά δοῦν τόν Θεό (Ματθ. 5,8). Πῶς ἑρμηνεύονται αὐτά τά ἀντίθετα; Ἑρμηνεύονται μέ αὐτά πού εἴπαμε στό προηγούμενο κήρυγμα. Ὅτι, δηλαδή, ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι, ἀντίθετα πρός τούς Παπικούς, κάνουμε διάκριση Οὐσίας καί Ἐνεργείας στόν Θεό. Κατά τήν οὐσία Του ὁ Θεός εἶναι παντελῶς ἀκατάληπτος. Γίνεται ὅμως καταληπτός διά τῶν θείων Του ἐνεργειῶν. Καί ἔχει Ἐνέργειες ὁ Θεός. Καί ὅπως Αὐτός εἶναι ἄκτιστος, ἔτσι καί οἱ ἐνέργειές Του εἶναι ἄκτιστες.

3. Ἔτσι, λοιπόν, ἔχουμε θεογνωσία, ἔχουμε γνώση περί τοῦ Θεοῦ ἀπό τίς ἅγιες θεοφάνειές Του, λέγαμε στό προηγούμενο κήρυγμά μας. Αὐτές οἱ «θεοφάνειες» λέγονται «Ἀποκάλυψη Θεοῦ». Καί οἱ Ἀποκαλύψεις αὐτές τοῦ Θεοῦ, καί στήν Παλαιά καί στήν Καινή Διαθήκη, ἔγιναν διά τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, πού σαρκώθηκε στήν Καινή Διαθήκη, ἀλλά πού ἐμφανιζόταν καί ὡς ἄσαρκος, ὡς Ἄγγελος Κυρίου, στήν Παλαιά Διαθήκη. Ἀπό Αὐτόν, τόν Ἰησοῦ Χριστό, ξαναλέμε, ἔγιναν οἱ ἀποκαλύψεις περί τοῦ Θεοῦ καί στήν Παλαιά καί στήν Καινή Διαθήκη. Γι᾽ αὐτό καί ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης, ἐνῶ μᾶς εἶπε γιά τόν Θεό ὅτι δέν τόν «εἶδε κανείς» («Θεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε»), δηλαδή, δέν μπορεῖ νά Τόν νοήσει κανείς, ὅμως στήν συν­έχεια λέγει ὅτι «ὁ Μονογενής Υἱός, ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός, ἐκεῖνος ἐξηγήσατο» (Ἰωάν. 1,18).

4. Ναί, ὁ Ἰησοῦς Χριστός καί στήν Παλαιά καί στήν Καινή Διαθήκη μᾶς ἀποκάλυψε τόν Θεό. Μᾶς γνώρισε τόν Θεό, ὤν ὁ Ἴδιος Θεός.

Καί στήν Παλαιά καί στήν Καινή Διαθήκη οἱ ἄνθρωποι «δι᾽ αὐτοῦ (τοῦ Χριστοῦ) πιστεύουν εἰς Θεόν» (Α´ Πέτρ. 1,21). Τί λοιπόν εἶναι ὁ Θεός; Στήν Παλαιά Διαθήκη ὁ Θεός μᾶς ἀποκαλύπτεται ὄχι ὡς μία ἀνώτερη ἀφηρημένη καί τυφλή δύναμη, ἀλλά ὡς «πρόσωπο». Γι᾽ αὐτό – λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος – ὅταν ὁ Θεός ἀποκαλύφθηκε στόν Μωυσῆ, δέν τοῦ εἶπε «Ἐγώ εἶμαι ἡ Οὐσία» (= μία ἀφηρημένη δύναμη), ἀλλά «Ἐγώ εἰμι ὁ Ὤν». «Ἐγώ», πού ὑπάρχω ὡς Πρόσωπο. Τήν ἴδια παρατήρηση κάνει καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Ὁ Θεός λοιπόν, χριστιανοί μου, εἶναι Πρόσωπο. Εἶναι ζωντανή ὕπαρξη. Πᾶψτε, λοιπόν, νά λέτε γιά τόν Θεό αὐτό πού λέγουν πολλοί ἀκατήχητοι ὅτι τάχα εἶναι ἐκεῖ ψηλά μιά ἀνώτερη δύναμη, πού βροντάει καί ἀστράφτει πρός τά κάτω. Ὄχι! Ὁ Θεός εἶναι ὁ Ζῶν Θεός. Εἶναι Πρόσωπο. Εἶναι Ὕπαρξις. Ἀκόμη δέ περισσότερο στήν Καινή Διαθήκη ὁ Ἰησοῦς Χριστός μᾶς ἀποκάλυψε ὅτι ὁ Θεός εἶναι ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ. Ὡς Ἁγία Τριάς δρᾶ ὁ Θεός καί στήν Παλαιά Διαθήκη, ἀλλά τό δόγμα αὐτό ἐκεῖ φαίνεται σκιασμένα. Γιατί; Γιατί, ὅπως ἑρμηνεύει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος, ἦταν χαμηλό τό ἐπίπεδο τῶν ἀνθρώπων στήν Παλαιά Διαθήκη καί ἄν ἀποκαλυπτόταν καθαρά στούς ἀνθρώπους της ὅτι ὁ Θεός εἶναι Τριάς θά ἔπεφταν στήν πολυθεΐα. Ἔτσι ὡς Ἁγία Τριάς ἀποκαλύφθηκε ὁ Θεός στήν Καινή Διαθήκη καί μάλιστα κατά τήν Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ, ὅπως τό ψάλλουμε, «Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου Σου, Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις»! Ἔτσι τώρα θά ἑρμηνεύσουμε τόν λόγο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὅτι «ἐφανέρωσε τό ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις» (Ἰωάν. 17,6). Ποιό Ὄνομα τοῦ Θεοῦ ἐφανέρωσε ὁ Χριστός; Ὅτι εἶναι Ἁγία Τριάς!

5. Tά ὅσα γνωρίζουμε γιά τόν Θεό, ἀδελφοί χριστιανοί, ὅτι Αὐτός εἶναι Ἁγία Τριάς καί τήν ὅλη «θεογνωσία» περί Αὐτοῦ, τήν γνωρίζουμε, ξαναλέγω, διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἐρχομός τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο καί τό ὅλο ἔργο πού ἔκανε γιά τήν σωτηρία μας λέγεται στήν θεολογική μας γλώσσα μέ μία λέξη «Οἰκονομία». Κατ᾽ οἰκονομίαν, δηλαδή, ὁ Θεός, γιατί μᾶς εὐσπλαγχνίστηκε, ἔστειλε τόν Μονογενῆ Του Υἱό νά σαρκωθεῖ, νά διδάξει, νά πάθει, νά ἀναστηθεῖ καί νά ἀναληφθεῖ γιά τήν σωτηρία μας. Ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ, λοιπόν, πού λάβαμε διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀνήκει στήν «οἰκονομία». Πέρα ὅμως ἀπό τήν «οἰκονομία» εἶναι καί ἡ «θεολογία», πού δέν τήν γνωρίζουμε. Εἶναι καλόν, χριστιανοί μου, νά γνωρίζετε τήν διάκριση αὐτή μεταξύ «θεολογίας» καί «οἰκονομίας». Ὅταν λέμε «θεολογία» ἐννοοῦμε τήν Ἁγία Τριάδα, τόν Τριαδικό Θεό καθ᾽ Ἑαυτόν. «Θεολογία» εἶναι ἡ προαιώνια ὕπαρξη τῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος, τοῦ Πατέρα, τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί οἱ προαιώνιες σχέσεις τῶν Προσώπων Αὐτῶν. Τήν θεολογία αὐτή δέν τήν γνωρίζουμε οὔτε πρόκειται νά τήν μάθουμε ποτέ. Γνωρίζουμε μόνο τήν «οἰκονομία». «Οἰκονομία» εἶναι ἡ σχέση, ἡ ἀποκάλυψη τῆς Ἁγίας Τριάδος στήν κτίση καί τόν ἄνθρωπο. Εἶναι ἡ παρουσία τῆς Ἁγίας Τριάδος στήν κτίση καί τούς ἀνθρώπους διά τῶν ἀκτίστων θείων Ἐνεργειῶν Της. Αὐτή τήν γνωρίζουμε. Τήν γνωρίζουμε ὅμως ἀνάλογα μέ τήν καθαρότητα τῆς ψυχῆς πού ἔχουμε. Ὅσο περισσότερο καθαρεύει ἡ ψυχή μας ἀπό τήν ἁμαρτία, τόσο καί περισσότερο νοεῖ καί γεύεται τόν Θεό. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ἦταν ἅγιοι, γι᾽ αὐτό καί ἐθεολόγησαν σωστά τήν «οἰκονομία» τοῦ Θεοῦ. Γι᾽ αὐτό καί ἐμεῖς τούς ἐμπιστευόμεθα. – Θά συνεχίσουμε περί τοῦ Δόγματος τῆς Ἁγίας Τριάδος στά ἑπόμενα κηρύγματα.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

http://aktines.blogspot.gr/2016/10/blog-post_24.html