Πρωτ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Τὸ Μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος, πρότυπο κοινωνίας ἀγάπης ἢ χρηστικὸ ἐργαλεῖο τῆς παγκοσμιοποιήσεως; [21]

^{… ὁ συγγραφεὺς προβάλλει τὸ Μυστήριο τῆς Τριαδικῆς ἀγάπης ὡς πρότυπο ζωῆς, ἀλλὰ δὲν καλεῖ σὲ κοινωνία τῆς τριαδικῆς ζωῆς τους μὴ ὀρθοδόξους ἀδελφούς, τοὺς ἀλλόθρησκους} 

Πρωτ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΘΕΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑ

Ή ΠΑΝΘΡΗΣΚΕΙΑΚΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΤΗΤΑ

Κριτικὲς τοποθετήσεις στό βιβλίο

«Παγκοσμιότητα καί Ορθοδοξία»

Ἀρχιεπ. Ἀλβανίας κ. Ἀναστασίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

2. Τὸ Μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος, πρότυπο κοινωνίας ἀγάπης ἢ χρηστικὸ ἐργαλεῖο τῆς παγκοσμιοποιήσεως;

Ὅλο τὸ βιβλίο τὸ διαπερνά ἡ θεολογικὴ ἰδέα ὅτι πρότυπο ἀληθινῆς Κοινωνίας ἀγάπης εἶναι τὸ Μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἔτσι «ἐποίησε τὲ ἐξ ἑνὸς αἵματος πᾶν ἔθνος ἀνθρώπων (ὁ Θεὸς ...μὲ οὐσιαστικὸ χαρακτηριστικὸ νὰ ἀποτελεῖ "κοινωνία ἀγάπης" κατὰ τὸ πρότυπό της Ἁγίας Τριάδος, σὲ ἁρμονία μὲ τὴν κτίση ὁλόκληρη καὶ τὴν πηγὴ τῆς ἀγάπης, τὸν Θεὸ» (σ. 35). Ἐπίσης λέγει ὁ συγγραφεὺς ὅτι διὰ τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου «ἡ ἄλλοτε "ἠλλοτριωμένη" ἀνθρωπότητα ἐπανέρχεται ἐν Χριστῷ στὴν κοινωνία μετὰ τῆς Ἁγίας Τριάδος» (σ. 39).

Ἀλλοῦ ἐπίσης διαβάζουμε ὅτι «ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ, τῆς ὁποίας τὸ κήρυγμα ἀποτελεῖ τὴν ἀποφασιστικὴ συμβολὴ τῆς χριστιανικῆς ἀποκαλύψεως, δίνει στὴν ἀνθρωπότητα νέα κατεύθυνση πορείας πρὸς "κοινωνίαν" κάθε ἀνθρώπου μὲ τὸν τριαδικὸ Θεό, μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, ποὺ εἶναι εἰκόνες Τοῦ» (σ. 81) ἐνῶ οἱ «χριστιανικὲς Ἐκκλησίες (σ' αὐτὲς ὁ ἅγιος Ἀλβανίας βάζει ὅλες τὶς αἱρετικὲς "ἐκκλησίες" τῆς Δύσεως) ...ὀφείλουν νὰ εἶναι... κέντρα ἠθικῆς καὶ πνευματικῆς ἐμπνεύσεως... ἐργαστήρια ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης, "τόπος" ὅπου φανερώνεται ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ στὸν κόσμο καὶ ὅπου ἀνυψώνεται ἡ ἀνθρώπινη ζωὴ ...στὸ ἐπίπεδό της "κοινωνίας προσώπων", κατὰ τὸ πρότυπό της ὑψίστης Πραγματικότητος, τὴν ὁποία αὐτὲς ἀδιάκοπα ὑμνοῦν: τῆς Ἁγίας Τριάδος» (σ. 102). Τελικά, κατὰ τὸ συγγραφέα, «ἡ ἀνθρωπότητα, ὁ κόσμος, βρίσκονται σὲ δυναμικὴ ἐξέλιξη στὴν ὁποία συμμετέχουν. Τὸ τέλος εἶναι ἡ νίκη τῆς ἀγάπης ἐλευθέρων προσώπων ἡ ἁρμονία καὶ ἡ εἰρήνη μίας ζωῆς κατὰ τὸ πρότυπο της Ἁγίας Τριάδος. Τὸ ἐσχατολογικὸ αὐτὸ ὅραμα προσφέρει ἀσύγκριτη ἐσωτερικὴ δυναμικὴ στὴν ἀνθρώπινη ἐνέργεια» (σ.130)

Θὰ φανοῦμε προκατειλημμένοι σὲ πολλούς, γιατί αὐτὸς ὁ θεολογικὸς λόγος καὶ ὄμορφα διατυπωμένος εἶναι καὶ ἀληθὴς καὶ ἐλπιδοφόρος καὶ ὠφέλιμος. Ἀλλὰ ...θυμήθηκα τὸν λόγο τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ στὸν ἄρχοντα, ὁ ὁποῖος ἐκ νεότητος τηροῦσε τὶς ἐντολὲς τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου μὲ ζῆλο: «ἔτι ἐν σοῖ λείπει, πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον καὶ διάδος πτωχοῖς... καὶ δεῦρο ἀκολουθεῖ μοὶ» (Λουκ. 18, 22). Ὅλα καλὰ τὰ ἔκαμε καὶ τὰ ἔλεγε ὁ ἄρχοντας, ἀλλὰ τοῦ ἔλειπε τὸ ἕνα καὶ οὐσιῶδες: νὰ ἀφήσει τὰ πάντα καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Χριστό. Νὰ τὸν ἀκολουθήσει, ὥστε νὰ γίνει μαθητής Του καὶ κλῆμα Του, ὥστε νὰ ἀπολαύσει τὴ Χάρη, τὴν αἰώνιο ζωή, τὴν Κοινωνία μὲ τὸν Τριαδικὸ Θεὸ τῆς ἀγάπης.

Λοιπόν, ὁ συγγραφεὺς προβάλλει τὸ Μυστήριο τῆς Τριαδικῆς ἀγάπης ὡς πρότυπο ζωῆς, ἀλλὰ δὲν καλεῖ σὲ κοινωνία τῆς τριαδικῆς ζωῆς τους μὴ ὀρθοδόξους ἀδελφούς, τοὺς ἀλλόθρησκους. Δὲν τοὺς ζητεῖ νὰ ἀφήσουν τὰ πάντα γιὰ νὰ βροῦν τὸν Ἕνα «οὐ ἐστὶ χρεία». Δὲν ἐνεργεῖ ὅπως ὁ Κύριος μὲ παρρησία («δεῦρο ἀκολουθεῖ μοί»). Κι αὐτὸ γιατί ἡ κοινωνία μὲ τὸν ἐν Τριάδι Θεὸ πραγματώνεται μόνο ἐν τὴ Ὀρθοδόξω Καθολικὴ Ἐκκλησία καὶ σ' Αὐτὴν πρέπει ὅλοι νὰ κληθοῦν. Κι ὅμως αὐτὸ δὲν τὸ κάμει! Δὲν γίνεται ὁ συγγραφεὺς τὸ στόμα τοῦ Χριστοῦ ποὺ καλεῖ ὅλους στὴν Ἐκκλησία Τοῦ («Δεῦτε πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι», Ματθ. 11,28), στὴ σκηνὴ ποὺ ἔστησε ὁ Θεὸς μετὰ τῶν ἀνθρώπων. Ἀλλὰ τί κάμει; Προβάλλει τὴν Ἁγία Τριάδα ὡς πρότυπο ζωῆς τὸ ὁποῖο πρέπει νὰ βλέπουν οἱ ἄλλοι πραγματοποιημένο στοὺς Χριστιανοὺς καὶ νὰ τὸ μιμοῦνται.

Γι' αὐτὸ τὸ λόγο, τὸ «πρότυπο ζωῆς» πολλὲς φορὲς μέσα στὸ βιβλίο μετατρέπεται σὲ «χριστιανικὲς ἀρχὲς» ἢ σὲ «δομικὰ ὑλικὰ μίας ἁρμονικῆς συμβιώσεως», τὰ ὁποία μποροῦν ὅλοι ἀνεξαρτήτως πίστεως νὰ χρησιμοποιήσουν. Ἔτσι διαβάζουμε: «Πεποίθησή μας εἶναι ὅτι, μὲ ἀφετηρία τὶς χριστιανικὲς ἀρχές, τὸ οὐσιαστικὸ πρόβλημα εἶναι, πὼς ἀπὸ ἁπλὴ κοινότητα θὰ ὁδηγηθοῦμε σὲ κοινωνία ἀγάπης μὲ τοὺς συνανθρώπους μας, μὲ τὸ σύμπαν, μὲ τὴν ὑπέρτατη πραγματικότητα» (σ. 31). Γι' αὐτὸ καὶ «ἡ κεντρικὴ ὀπτικὴ γωνία, ἀπὸ τὴν ὁποία βλέπει τὴν εὐθύνη τοῦ ὁ χριστιανὸς γιὰ τὴν παγκόσμια κοινότητα» δὲν εἶναι ἡ συσσωμάτωση ὅλων στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἀλλὰ «ἡ ΑΓΑΠΗ, μὲ τὸ βάθος καὶ τὸ πλάτος ποὺ προσέδωσε σ' αὐτὴν ἡ χριστιανικὴ θεολογία καὶ ζωή», ποὺ «ἐκφράζεται ὡς καθημερινὴ συνεχὴς προσφορὰ πρὸς ὅλους τους ἀνθρώπους... ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴ θρησκευτική τους πίστη, τὸ ἠθικὸ ποιόν...» (σ. 45).

Οὐδεὶς ὀρθόδοξος βέβαια, ἔχων σώας τὰς φρένας, μπορεῖ νὰ ἀρνηθεῖ τὴν προσφορὰ ἀγάπης σ' ὁποιονδήποτε ἄνθρωπο ἀλλὰ δὲν εἶναι τὸ καθ' αὐτὸ ζητούμενό του. Ἡ κεντρικὴ ὀπτικὴ γωνία ἀπὸ τὴν ὁποία βλέπει ὁ ὀρθόδοξος χριστιανὸς τὴν εὐθύνη του γιὰ κάθε ἄνθρωπο καὶ κάθε λαό, εἶναι ἡ κλήση του πρὸς κάθε ἄνθρωπο: «ἔρχου καὶ ἴδε» (Ἰωάν. 1, 47), ἡ παράκληση τοῦ Χριστοῦ «δεῦτε φάγετε τὸν ἐμὸν ἄρτον καὶ πίετε τὸν ἐμὸν οἶνον, ὂν κεκέρακα ὑμὶν» (Παροιμ. 9,5), ἡ προσευχὴ τῆς Ἐκκλησίας: «τοὺς ἐσκορπισμένους ἐπισυνάγαγε, τοὺς πεπλανημένους ἐπαναγαγε καὶ συναψον τὴ ἁγία σου καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ Ἐκκλησία» (Λειτουργία τοῦ Μ. Βασιλείου).

Μετὰ ἀπὸ αὐτὰ ἐρχόμαστε νὰ ἀπαντήσουμε στὸ ἐρώτημα ἂν μὲ τὸν ὄρο «παγκόσμια κοινωνία ἀγάπης» ὁ συγγραφεὺς ἐννοεῖ τὴν Ἐκκλησία. Ἂς ἀφήσουμε νὰ μᾶς τὸ πεῖ ὁ ἴδιος ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας.

Στὴ διεθνῆ διαθρησκειακὴ Διάσκεψη ποὺ ἔγινε στὸ Κολόμπο τῆς Σρὶ Λάνκα τὸ 1974 ἀπευθυνόμενος ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας σὲ 50 ἐκπροσώπους ποὺ «ἀνῆκαν στὰ πέντε μεγάλα θρησκεύματα τοῦ κόσμου: Χριστιανισμό, Ἰνδουισμό, Βουδδισμό, Ἰουδαϊσμὸ καὶ Ἰσλὰμ» εἶπε μεταξὺ ἄλλων: «Στὴ φάση αὐτὴ ἀλληλοκατανοήσεως προέχει ἡ ἀνάλυση τῶν βαθύτερων θρησκευτικῶν ἐμπνεύσεών μας καὶ ὄχι ἡ ἀναζήτηση τεχνητοῦ κοινοῦ παρονομαστοῦ. Τὸ πρόβλημα ...εἶναι... νὰ ἀνοίξουμε τὶς θύρες καὶ τὰ παράθυρα τῶν θρησκευτικῶν μας συστημάτων ἐκ τῶν ἔσω, γιὰ τὴ διευκόλυνση ἀληθινῆς κοινωνίας μὲ ὅλους τους ἀνθρώπους» (σ. 33-34).

Ἔτσι λοιπὸν κατὰ τὸ συγγραφέα «ἡ ἀληθινὴ κοινωνία μὲ ὅλους τους ἀνθρώπους» δὲν πραγματώνεται στὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ μέσα ἀπὸ ἀλληλοκατανόηση τῶν θρησκευτικῶν ἐμπνεύσεων καὶ τὸ ἄνοιγμα θυρῶν καὶ παραθύρων τῶν θρησκευτικῶν συστημάτων. Πρόκειται γιὰ μία ἀνταλλαγὴ ἰδεῶν καὶ ἀρχῶν ποὺ ὅλες οἱ θρησκεῖες διαθέτουν. Νὰ πὼς ἀντιλαμβανόμαστε αὐτὴ τὴν ἀλληλοκατανόηση: Ἐμεῖς οἱ χριστιανοὶ διαθέτουμε τὸ Τριαδικὸ πρότυπο ζωῆς, τὴν ἀγάπη κ.λ.π. Ἐσεῖς οἱ Ἰουδαῖοι τὸν Δημιουργὸ Θεὸ καὶ τὸν Νόμο, ἐσεῖς παραδίπλα οἱ Βουδιστὲς τὴ νέκρωση τῶν αἰσθήσεων καὶ τὸ διαλογισμό, ἐσεῖς πιὸ πέρα οἱ Ἰνδουιστὲς τὴ γιόγκα, οἱ Μουσουλμάνοι πιὸ κάτω ἔχετε τὸν πνευματικὸ πλοῦτο τῶν Σούφι. Τώρα ὅλοι μας ν' ἀνοίξουμε πόρτες καὶ παραθύρια, νὰ βλέπουμε ὁ ἕνας του ἄλλου τὶς ἰδέες, νὰ ἐκτιμήσουμε ὁ ἕνας του ἄλλου τὸν πλοῦτο τῶν θρησκευτικῶν ἐμπνεύσεων κι ἔτσι νὰ διευκολυνθεῖ ἡ ἀληθινὴ κοινωνία μὲ ὅλους.

Σὲ ἄλλο σημεῖο τοῦ βιβλίου τὸ λέγει καθαρώτερα. Γράφει ὅτι στὸ πρόβλημα κατανοήσεως τῶν ἄλλων θρησκειῶν «δὲν ἔχει ἀκόμα δοθεῖ ἱκανοποιητικὴ λύση. Βρισκόμαστε στὴν ἀναζήτησή της. Ὅμως, ἀκριβῶς τὴν ὥρα κατὰ τὴν ὁποία ἐντείνουμε τὶς προσπάθειές μας γιὰ νὰ κατανοήσουμε τοὺς ἄλλους, τοὺς γνωρίζουμε καλύτερα. Καὶ κατὰ τὴ διάρκεια τῆς προσεγγίσεως αὐτῆς ζοῦμε μυστικὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι ἀνακαλύπτουμε αἰφνιδίως ὅτι βρισκόμαστε ἤδη στὴν ἀνέλιξη κοινωνίας ἀγάπης» (σ. 58).

Δὲν εἶναι τάχα αὐτὸ ἕνα Forum, μία ἀγορά, ἕνα παζάρι ἰδεῶν καὶ «ἐμπνεύσεων» μία κατ' οὐσίαν ἐμπορευματοποίηση τῶν ἱερωτέρων δογμάτων τῆς πίστεώς μας χάριν μίας ψεύδους «παγκόσμιας κοινωνίας ἀγάπης», δὲν εἶναι μετατροπὴ τοῦ ὑπέρτατου Μυστηρίου τῆς Ἁγίας Τριάδος, σὲ ἐργαλεῖο ἰδεολογικὸ καὶ χρηστικὸ γιὰ τὴν προώθηση τῆς παγκοσμιοποιήσεως; Σὲ εἰδικὴ παράγραφο πιὸ κάτω θὰ γίνει σαφέστερη αὐτή μας ἡ ἐκτίμηση⁹⁶.

---

96. Παρόμοια ἐμπορευματοποίηση εἰσηγεῖται καὶ ὁ καθηγητὴς Γρ. Ζιάκας: «...κατὰ τὸν διάλογο τῆς ἀγάπης μὲ τοὺς συνανθρώπους μας τῶν ἄλλων θρησκειῶν δὲν πρέπει τίποτε τὸ ἀξιόλογο τῶν ἄλλων θρησκειῶν νὰ ἀρνηθοῦμε, ἀλλὰ καὶ τίποτε τὸ ἀξιόλογο νὰ τὸ δεχθοῦμε ἄκριτα...Χρειαζόμαστε ἕνα διάλογο σὲ ἀμοιβαῖο δοῦναι καὶ λαβεῖν στὸν ὁποῖο νὰ τεθοῦν ἐπὶ τάπητος καὶ νὰ ἐξετασθοῦν οἱ βαθύτερες ἐμπειρίες καὶ οἱ σκοποὶ τῶν θρησκειῶν. Ἕνα διάλογο στὸν ὁποῖο ὅλες οἱ θρησκεῖες θὰ προκληθοῦν ὄχι νὰ δικαιολογήσουν καὶ νὰ δικαιώσουν ἁπλῶς τὰ πάντα, ἀλλὰ νὰ ποῦν τὸ ἄριστο, βαθὺ καὶ σπουδαῖο ποὺ διαθέτουν. Μὲ ἄλλα λόγια, χρειαζόμαστε ἕνα διάλογο μὲ ἀμοιβαία κατανόηση καὶ εὐθύνη, στὸν ὁποῖο νὰ πιστοποιήσουμε ὅτι ἡ ἀλήθεια δὲν εἶναι συνταγὲς ἕτοιμες, ἀλλὰ βρίσκεται στὸν ἀγώνα καὶ στὸ δρόμο τῆς ἀναζητήσεως». (Ὀρθοδοξία καὶ θρησκεύματα, στὴν ἐφημερίδα «Στύλος Ὀρθοδοξίας», φ. 24/Μάϊος 2002).

 Ἀντιαιρετικὸν Ἐγκόλπιον    www.egolpion.com

24 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ  2012