Ποιά εἶναι ἡ χριστιανική τελειότητα Ἁγ. Νικοδήμου Ἀόρατος Πόλεμος Ὁμιλία τοῦ Ἱερομ. Σάββα Ἁγιορείτου

Ποιά εἶναι ἡ χριστιανική τελειότητα

Ἁγ. Νικοδήμου Ἀόρατος Πόλεμος

Ὁμιλία τοῦ Ἱερομ. Σάββα Ἁγιορείτου στίς 19-12-2022

Σκέφτηκα, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, νά ποῦμε σήμερα ἕνα βασικό θέμα πού ἔχει σχέση μέ τήν πνευματική μας ζωή καί τόν πνευματικό μας ἀγῶνα. Τό θέμα εἶναι ποιά εἶναι ἡ χριστιανική τελειότητα∙ σέ τί βρίσκεται ἡ χριστιανική τελειότητα, ὅπως τό λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος. Θά μοῦ πεῖτε, πρέπει νά γίνουμε τέλειοι; Θά δεῖτε ὅτι πρέπει νά γίνουμε τέλειοι! Γιατί αὐτό εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Καί τί χρειάζεται γιά νά γίνουμε τέλειοι; Θά μᾶς τά πεῖ ὁ Ἅγιος Νικόδημος στόν πρῶτο του κεφάλαιο στό βιβλίο του «Ἀόρατος Πόλεμος»∙ τό ὁποῖο εἶναι ἕνα πολύ βασικό βιβλίο γιά τόν πνευματικό ἀγῶνα, θεμελιῶδες θά ἔλεγα καί θά τό συνιστοῦσα σέ ὅλους νά τό διαβάσετε - ἄν δέν τό ἔχετε διαβάσει. Καί ὄχι νά τό διαβάσετε, νά τό μελετήσετε καί ἄν εἶναι δυνατό νά τό ρουφήξετε καί νά τό ἀφομοιώσετε καί νά τό ἐφαρμόσετε βέβαια - καί ἐγώ πρῶτος πού τό λέω!

Λέει λοιπόν ὁ Ἅγιος: «Τό μεγαλύτερο καί τελειότερο κατόρθωμα, πού μπορεῖ νά πῇ ἤ νά συλλογισθῇ ὁ ἄνθρωπος, εἶναι τό νά πλησίαση κάπως στόν Θεό καί νά ἑνωθεῖ μέ Αὐτόν»[1]. Αὐτό ἄλλωστε εἶναι καί ὁ σκοπός μας. Γι’ αὐτό μᾶς ἔφτιαξε, γιά νά ὁμοιωθοῦμε μέ Αὐτόν. Καί ὁμοίωση μέ τόν Θεό σημαίνει ἕνωση μέ τόν Θεό. Καί αὐτή ἡ ἕνωση, αὐτό πού λέμε ἀλλιῶς θέωση -ὅπως πάλι τό λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος στήν εἰσαγωγή στήν Φιλοκαλία- ταυτίζεται μέ τήν σωτηρία. Δηλαδή ἡ σωτηρία εἶναι ἡ θέωση.

«Λοιπόν -λέει ὁ Ἅγιος- ἐσύ, ἀγαπητέ μου ἐν Χριστῷ ἀναγνώστα, πού θέλεις νά φθάσης σέ αὐτήν τήν κορυφή, πρῶτα πρέπει νά γνωρίσης ἀπό τί ἀποτελεῖται ἡ πνευματική ζωή καί ἡ χριστιανική τελειότητα». Καί ἔχει μιά ὡραία ὑποσημείωση, ὅπως πάντα ὁ Ἅγιος Νικόδημος ἔχει ὡραιότατες ὑποσημειώσεις καί λέει τά ἑξῆς: «Ἡ τελειότητα τῶν χριστιανῶν ἀπαιτεῖται ὡς ἐντολή καί παραδίδεται στήν Καινή Διαθήκη ὅπου λέγει ὁ Κύριος· «νά εἶσθε τέλειοι, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι καί ὁ Πατέρας σας ὁ οὐράνιος»[2] (ἔσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι, ὥσπερ ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς τέλειός ἐστιν)»[3]. Ὁ Πατέρας ὁ οὐράνιος, ὁ Θεός Πατέρας, τό πρῶτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδας, καί φυσικά καί ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, εἶναι ὁ τέλειος Τριαδικός Θεός. Καί καλούμαστε νά ὁμοιάσουμε μέ Αὐτόν. Μᾶς ἔπλασε ὁ Κύριος κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση. Ἑπομένως, ἀφοῦ ὁ Θεός εἶναι τέλειος καί ἐμεῖς πρέπει νά ὁμοιάσουμε σέ Αὐτόν καί νά γίνουμε τέλειοι. Καί τό λέει ρητά ὁ Κύριος: «ἔσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι ὥσπερ ὁ πατήρ ὑμῶν τέλειός ἐστιν»[4].

«Καί ὁ -Ἀπόστολος- Παῦλος λέει «τή κακία νηπιάζετε, ταῖς δέ φρεσί τέλειοι γίνεσθε»[5]»∙ ὡς πρός τήν κακία, τήν ἁμαρτία, τό κακό, τά πάθη, νά εἶστε νήπια∙ εἰ δυνατό νά μήν ἔχετε ἰδέα κἄν τί εἶναι κακία! Ὅπως τό νήπιο λέμε εἶναι ἄκακο. Ἄκακο τί σημαίνει; Δέν ξέρει κἄν τήν ἔννοια τῆς κακίας, τῆς ἁμαρτίας, τί σημαίνει νά τοῦ πεῖς μία λέξη ἄς ποῦμε πού φανερώνει μία ἁμαρτία δέν θά τήν καταλάβει, δέν ξέρει, δέν ἔχει ἰδέα ἀπό τό κακό. Ἔτσι θέλει ὁ Θεός, νά εἴμαστε νήπιοι ὡς πρός τήν κακία∙ ἀλλά ὡς πρός τίς φρένες, ὡς πρός τήν σωφροσύνη, τήν φρόνηση, τήν πνευματική σοφία, τήν πνευματική γνώση, νά εἴμαστε τέλειοι. Νά εἴμαστε νήπιοι ὡς πρός τήν κακό, δηλαδή νά μήν ἔχουμε καθόλου ἰδέα τοῦ κακοῦ, πολύ περισσότερο φυσικά νά μήν πράττουμε τό κακό.. οὔτε νά τό σκεφτόμαστε κἄν.. ἀλλά ὡς πρός τήν πνευματική γνώση καί τήν φρόνηση, τήν σύνεση, νά εἴμαστε τέλειοι!

«Καί πάλι λέει στήν πρός Ἑβραίους ἐπιστολή: «ἐπί τήν τελειότητα φερώμεθα»[6]. Νά προχωροῦμε, νά ὁδηγούμαστε, καί νά ὁδηγοῦμε φυσικά τόν ἑαυτό μας, στήν τελειότητα. Εἶναι λοιπόν ἐντολές τοῦ Θεοῦ, ἐντολές τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶναι μᾶλλον μία ἐντολή μέ πολλές ἐκφράσεις, ἡ ἐντολή τῆς τελειότητας.

«Προανεκηρύχθηκε αὐτή -ἡ ἐντολή- στήν Παλαιά Διαθήκη∙ λέει στούς Ἰουδαίους ὁ Θεός στό Δευτερονόμιο: «Νά εἶσαι τέλειος ἀπέναντι Κυρίου τοῦ Θεοῦ σου»[7]. Βλέπετε; Νά πάλι, τελειότητα καί στήν Παλαιά Διαθήκη, παρόλο πού τότε οἱ ἄνθρωποι ἦταν ἀτελεῖς πνευματικά καί δέν ἀποκάλυψε ὁ Θεός πλήρως τόν νόμο Του. Ὅπως, γιά παράδειγμα, ἔλεγε «ὀδόντα ἀντί ὀδόντος»[8], γιατί δέν ἄντεχαν οἱ ἄνθρωποι νά ἀκούσουν τό ν’ ἀγαπᾶς τόν ἐχθρό σου! Δέν πήγαινε τό μυαλό τους.. πήγαινε ὅμως στήν ἐκδίκηση. Καί τούς εἶπε ὁ Θεός, τουλάχιστον νά μήν ἐκδικεῖσαι παραπάνω ἀπό ὅσο βλάπτεσαι. Σοῦ ἔβγαλε τό μάτι; Καί ἐσύ τό μάτι.. δέν θά τόν σκοτώσεις. Γιατί ἤτανε καί νήπιοι πνευματικά οἱ ἄνθρωποι καί ἄγριοι. Στήν Παλαιά Διαθήκη ἦταν ἀκαλλιέργητοι. Παρόλα αὐτά, βλέπετε, ἡ ἐντολή ἀποκαλύπτεται, ἔστω συσκιασμένα, καί στήν Παλαιά Διαθήκη, ἡ ἐντολή τῆς τελειότητος. «Τέλειος ἔσῃ ἐναντίον Κυρίου τοῦ Θεοῦ σου»[9]. Εἶναι ἀπό τό Δευτερονόμιο, 18ο κεφάλαιο.

Καί ὁ Δαβίδ προστάζει αὐτά στόν υἱό του τόν Σολομῶντα. Καί τί λέει; «Καί τώρα παιδί μου Σολομῶντα, νά γνωρίσης τόν Θεό τῶν πατέρων σου καί νά τόν ὑπηρετήσης μέ ὅλη σου τήν καρδιά καί προθυμία ψυχῆς». «Καί νῦν, Σολωμών υἱέ μου, γνῶθι τόν Θεόν τῶν πατέρων σου καί δούλευε αὐτῷ ἐν καρδίᾳ τελείᾳ», μέ τέλεια καρδιά, ἀφοσίωση, μέ τέλεια ἀφιέρωση, «καί ψυχῇ θελούσῃ»[10], καί μέ ψυχή πού τό θέλει, μέ πρόθυμη ψυχή.

«Συμπεραίνουμε λοιπόν, ὅτι ἀπαιτεῖ ὁ Θεός ἀπό ὅλους τούς χριστιανούς νά ἀσκοῦν καί νά εἶναι γεμάτοι ἀπό τήν τελειότητα», νά φτάσουν στήν πλήρη ἐκπλήρωση, στήν τέλεια ἐκπλήρωση αὐτῆς τῆς ἐντολῆς, τῆς ἐντολῆς τῆς τελειότητος. Μέ ἄλλους λόγους, «ζητάει ἀπό μᾶς ὁ Θεός νά γίνουμε τέλειοι σέ ὅλες τίς ἀρετές»[11]. Νομίζω εἶναι σαφές ὅτι εἶναι ἐντολή. Γιατί ἀκοῦς πολλές φορές ἀπό τούς ἀνθρώπους.. ἔ, καλά, τώρα ἐμεῖς εἴμαστε μέσα στόν κόσμο.. τέλειοι θά γίνουμε; Εἶναι ἐντολή. Καί φυσικά ὁ Θεός δέν δίνει διπλό εὐαγγέλιο, ἕνα γιά τούς λαϊκούς καί ἕνα γιά τούς μοναχούς. Τό εὐαγγέλιο καί οἱ ἐντολές Του εἶναι γιά ὅλους. Εἶναι βλασφημία νά λέμε ὅτι «ἐμεῖς εἴμαστε στόν κόσμο..», ἤ μοῦ ἔλεγε κάποιος «ἐμεῖς εἴμαστε παντρεμένοι.. εἴμαστε ἔγγαμοι, δέν μποροῦμε νά τηρήσουμε τό εὐαγγέλιο..»! Ἄν εἶναι δυνατόν! Δηλαδή ὁ γάμος εἶναι ἐμπόδιο στήν σωτηρία; Ἔ τότε, θά ἔπρεπε ὁ Θεός νά μήν εὐλογήσει τόν γάμο! Ἴσα ἴσα πού παντοῦ, ὅπου ὁ Θεός βέβαια τό εὐλογεῖ, μπορεῖς νά σωθεῖς. Βέβαια ἴσως πιό δύσκολα, μέ πιό πολύ κόπο ὅταν εἶσαι στόν ἔγγαμο βίο.. τό λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «θά ἔχετε θλίψεις»[12], ἀλλά καί ἐκεῖ μπορεῖς νά σωθεῖς.

Δέν εἶναι ἡ τελειότητα, λοιπόν, μόνο γιά τούς μοναχούς, γι’ αὐτούς πού εἶναι ἀφιερωμένοι 100% στόν Θεό, ἀλλά γιά ὅλους. Καί εἶναι ἐντολή γιά ὅλους. Αὐτό, λοιπόν, λέει ὁ Ἅγιος, θά ποῦμε, τί εἶναι ἡ χριστιανική τελειότητα, σέ τί συνίσταται ἡ χριστιανική ζωή καί ἡ χριστιανική τελειότητα. Πρῶτα νά ξεκαθαρίσουμε, τί θά πεῖ νά εἴμαστε τέλειοι; Τί σημαίνει νά εἶσαι τέλειος;

«Πολλοί λένε, πώς ἡ ζωή αὐτή», ἡ χριστιανική ζωή δηλαδή, «καί ἡ τελειότητα στέκεται -δηλαδή συνίσταται- στίς νηστεῖες, στίς ἀγρυπνίες, στίς γονυκλισίες», νά κάνεις μετάνοιες, νά πέφτεις στά γόνατα κ.λπ. «στίς χαμαικοιτίες», νά κοιμᾶσαι χαμαί, κάτω, στό πάτωμα «καί σέ ἄλλες παρόμοιες σκληραγωγίες τοῦ σώματος»[13]. Κάποιοι λένε ὅτι αὐτός εἶναι ὁ τέλειος χριστιανός, πού κάνει νηστεῖες, ἀγρυπνίες.. καί ἀκοῦς πολλές φορές χριστιανούς νά σοῦ λένε, πάτερ νήστεψα, πότε θά κοινωνήσω; Λές καί δέν ὑπάρχει κάτι ἄλλο, μόνο αὐτό. Ἄν τό κάνεις αὐτό, ἔχεις τό ἐλεύθερο νά κοινωνᾶς!

«Ἄλλοι πάλι λένε πώς βρίσκεται στίς πολλές προσευχές», νά κάνεις πολλές προσευχές «καί στίς μεγάλες ἀκολουθίες».. ἀγρυπνίες ἄς ποῦμε, ὅλη νύχτα.. καί λένε, αὐτός εἶναι τέλειος, συνέχεια προσεύχεται! Εἶναι ὅμως αὐτό ἡ τελειότητα; «Καί ἄλλοι πολλοί νομίζουν, ὅτι ἡ τελειότητα βρίσκεται ὁλόκληρη στήν νοερά προσευχή». Νά κάνεις νοερά προσευχή συνέχεια καί εἶσαι τέλειος! Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με.. φτάνει ὅμως αὐτό; πολλοί φορᾶνε καί κομποσκοίνια.. ἀλλά εἶναι ὄντως τέλειοι, ὅπως θέλει ὁ Θεός;

Ἐπίσης ἄλλοι λένε πώς ἡ τελειότητα εἶναι «στήν μοναξιά», νά εἶσαι μόνος σου, ἀναχωρητής, ἀσκητής, «στήν σιωπή καί στήν ἄσκηση μέ τόν κανόνα· δηλαδή, στό νά βαδίζουν μέ τόν κανόνα καί τό μέτρο, καί οὔτε νά φθάνουν σέ ὑπερβολές, οὔτε σέ ἐλλείψεις», νά εἶναι στό μέτρο πού νομίζουν αὐτοί. «Οἱ ἀρετές ὅμως αὐτές, μόνες τους, δέν εἶναι αὐτό πού ζητᾶμε ὡς χριστιανική τελειότητα»[14]. Εἶναι ὄντως ἀρετές, καί ἡ νηστεία καί ἡ ἀγρυπνία καί ἡ προσευχή καί οἱ μετάνοιες καί ἡ ἀναχώρηση καί ὁ ἀσκητισμός, ἀλλά ἀπό μόνες τους αὐτές δέν εἶναι ἡ χριστιανική τελειότητα∙ δέν εἶναι τό τέλος, δέν εἶναι ὁ σκοπός, εἶναι τό μέσο. Μᾶς πιάνει καμιά φορά ἡ ἱκανοποίηση, κατάφερα καί νήστεψα ὅλη τήν Σαρακοστή.. καί λοιπόν; Ἔφτασες στήν τελειότητα μέ αὐτό; Χρησιμοποίησες ἕνα ἐργαλεῖο, ἕνα μέσο, τήν νηστεία, ἀλλά ὁ σκοπός ποιός εἶναι; Πολλές φορές δηλαδή γίνεται αὐτή ἡ ταύτιση τῶν μέσων μέ τόν σκοπό. Ἄλλα εἶναι τά μέσα καί ἄλλος ὁ σκοπός. Δέν σημαίνει ἐπειδή χρησιμοποίησες καλά ἕνα ἐργαλεῖο, ὅτι ἔχεις φτάσει καί στό τέλος τοῦ ἔργου. Μπορεῖ ἕνας ἄς ποῦμε καλλιτέχνης νά ἔχει τέλεια ἐργαλεῖα καί νά τά χρησιμοποιεῖ καί καλά, ἀλλά αὐτό σημαίνει ὅτι ἔφτιαξε καί τέλειο ἔργο; Πρέπει νά φτάσει καί στήν ὁλοκλήρωση τοῦ ἔργου μέ αὐτά τά τέλεια ἐργαλεῖα πού ἔχει.. ὄχι ἁπλῶς ἐπειδή κατάφερε νά χειρίζεται καλά τά ἐργαλεῖα ἔγινε καί τέλειος. Θά πρέπει νά παρουσιάσει καί τό ἔργο.

Ἀπό μόνες τους, λοιπόν, οἱ ἀρετές δέν σώζουν. Ἕνας κατάφερε καί λέει τήν νοερά προσευχή, ἔτσι; Σάν νά τό ποῦμε ἔτσι.. σάν μηχανάκι. Ὄχι ὅτι εἶναι κακό νά φτάσεις σέ αὐτό τό σημεῖο, ἀλλά δέν εἶναι αὐτό τό τέλειο. Θά μᾶς πεῖ ποιό εἶναι τό τέλειο. Πρέπει νά κάνουμε αὐτό τό ξεκαθάρισμα. Νομίζω εἶναι πολύ χρήσιμο μέσα μας.

«Ἄλλά εἶναι τά μέσα καί τά ὄργανα, γιά νά ἀπολαύση κάποιος τήν χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», εἶναι χρήσιμα βεβαίως ὅλα αὐτά τά μέσα πού εἴπαμε, καί «ἄλλοτε πάλι -αὐτά πού εἴπαμε- εἶναι καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Εἶναι δῶρο δηλαδή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. «Καί ὅτι εἶναι πολύ δυνατά ὄργανα», πολύ δυνατά ἐργαλεῖα, «γιά τήν ἀπόλαυσι τῆς χάρης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», ὅλα αὐτά πού εἴπαμε, ἡ νηστεία, ἡ προσευχή, ἡ ἄσκηση κ.λπ. «δέν ὑπάρχει καμία ἀμφιβολία, γιατί βλέπουμε πολλούς ἐνάρετους πού τά χρησιμοποιοῦν ὅπως πρέπει, μέ αὐτόν τόν σκοπό, δηλαδή γιά νά ἀποκτήσουν ἰσχύ καί δύναμι κατά τῆς κακίας καί τῆς χαλαρότητας, γιά νά δυναμώνουν ἐναντίον τῶν πειρασμῶν καί τῆς πλάνης τῶν τριῶν κοινῶν ἐχθρῶν, δηλαδή τῆς σάρκας, τοῦ κόσμου καί τοῦ διαβόλου»[15]. Αὐτοί εἶναι οἱ κοινοί ἐχθροί, οἱ ἐχθροί πού πολεμοῦν ὅλους μας, ἡ σάρκα, δηλαδή τό σαρκικό φρόνημα, ἡ προσκόλληση στό σῶμα, ἡ ἄρρωστη-ἐμπαθής προσκόλληση στό σῶμα, αὐτό πού λέμε φιλαυτία, νά μήν κουραστῶ, νά μήν ἀρρωστήσω, νά μήν πονέσω.. ὅ,τι θέλει τό σῶμα γιά νά περνάει ἄνετα.. ὁ κόσμος, τό κοσμικό πνεῦμα, νά περνάει καλά, νά ἔχεις τήν ἀναγνώριση, τέλος πάντων τήν ἐκτίμηση, τήν ἀγάπη τῶν ἄλλων καί νά ἔχεις καί τήν ὕλη, τά χρήματα. Αὐτά εἶναι τά ἰδανικά τοῦ κόσμου. Γι’ αὐτά ζεῖ ὁ κόσμος. Τί θά ποῦν γιά μένα.. ἔχω χρήματα, ἔχω δουλειά ὅπως λένε, γιά νά περνάω καλά καί ἄν ἔχω καί τίς ἀπολαύσεις τίς σωματικές, τίς ἡδονές: φιληδονία, φιλαργυρία, φιλοδοξία. Αὐτά εἶναι τό κοσμικό πνεῦμα, ὁ δεύτερος ἐχθρός. Καί ὁ τρίτος βέβαια ὁ διάβολος.

Ἐναντίον λοιπόν αὐτῶν τῶν ἐχθρῶν αὐτά τά ὅπλα, πού εἴπαμε προηγουμένως, εἶναι ὄντως πολύ ἰσχυρά καί μέσω αὐτῶν μποροῦμε νά παίρνουμε «πνευματική βοήθεια, πού εἶναι ἀναγκαία σέ ὅλους τούς δούλους τοῦ Θεοῦ, καί μάλιστα στούς ἀρχαρίους, γιά νά ἀξιωθοῦν νά πάρουν τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· αὐτά πού λέει καί ὁ Προφήτης Ἡσαΐας, δηλαδή: «πνεῦμα γνώσεως καί εὐσεβείας· πνεῦμα βουλῆς καί ἰσχύος· πνεῦμα σοφίας καί συνέσεως· πνεῦμα φόβου Θεοῦ»[16]»[17]. Δηλαδή, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἐργαστεῖ μέ αὐταπάρνηση τίς ἐντολές καί ἐξασκήσει τίς ἀρετές στόν βαθμό πού αὐτός μπορεῖ, μετά ἔρχεται τό Πνεῦμα τό Ἅγιο καί τοῦ δίνει τά χαρίσματά Του.

«Ὅτι αὐτές οἱ πράξεις εἶναι καί καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ἔχουν ὡς ἀποτέλεσμα «τήν ἀγάπη, τήν χαρά, τήν πίστη, τήν ἐγκράτεια»[18], ὅπως εἶπε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, αὐτό δέν χωράει καμιά ἀμφιβολία»[19]. Αὐτά λοιπόν ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία καί ὅλα αὐτά, εἶναι καί δικό μας κατόρθωμα, ἀλλά εἶναι καί δῶρο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος∙ καί μάλιστα στόν τελειότερο βαθμό τους εἶναι δῶρα. Γιατί κανείς δέν μπορεῖ νά κάνει σωστά οὔτε νηστεία, οὔτε προσευχή, οὔτε ἀγρυπνία, οὔτε ὁποιαδήποτε ἄσκηση, ἐάν δέν ἐνισχυθεῖ ἀπό τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο μετά, ὅταν γεμίσει τόν ἄνθρωπο, τοῦ φέρνει τόν καρπό Του, πού τόν παρουσιάζει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στό 5ο κεφάλαιο πρός Γαλάτας «ὁ καρπός τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πρᾳότης, ἐγκράτεια»[20].

«Οἱ πνευματικοί ἄνδρες παιδαγωγοῦν τό σῶμα μέ τίς σκληραγωγίες -πού ἀναφέραμε, τήν νηστεία κ.λπ.- διότι λύπησε τόν Ποιητή του καί γιά νά τό κρατᾶνε πάντα ταπεινωμένο καί ὑποτεταγμένο στό νά ἐργάζεται τά τοῦ Θεοῦ. Σιωποῦν καί μονάζουν, γιά νά ἀποφεύγουν καί τήν παραμικρή λύπη πρός τόν Θεό», γιά νά μήν λυπήσουν τόν Θεό στό παραμικρό. «Προσεύχονται καί προσέχουν στή λατρεία τοῦ Θεοῦ καί στά ἔργα τῆς εὐσέβειας, γιά νά ἔχουν τό πολίτευμά τους στούς οὐρανούς· μελετοῦν τή ζωή καί τό πάθος τοῦ Κυρίου μας, ὄχι γιά τίποτα ἄλλο, παρά γιά νά γνωρίσουν περισσότερο τήν δική τους κακία, καί τήν ἀγαθότητα καί εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ»∙ γιατί μελετώντας τό πάθος τοῦ Κυρίου καταλαβαίνεις πόσο ἀχάριστος εἶσαι, πόσο ἀγνώμων εἶσαι μπροστά σέ αὐτή τήν μεγάλη θυσία πού ἔκανε ὁ Θεός γιά σένα. «Ἀκολουθοῦν τόν Ἰησοῦ Χριστό μέ τό νά ἀπαρνοῦνται τόν ἑαυτό τους καί μέ τό σταυρό στούς ὤμους, γιά νά θερμαίνωνται περισσότερο στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί στό μῖσος τοῦ ἑαυτοῦ τους»[21]. Ὅπως εἶπε ὁ Κύριος, ὅποιος θέλει νά Μέ ἀκολουθήσει, πρέπει νά ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτό του[22]∙ καί νά μισήσει, λέει, καί τόν πατέρα του καί τήν μητέρα του καί τήν γυναίκα του καί τά παιδιά του καί τά ἀδέλφια του, ἀκόμα λέει καί τήν ἴδια του τήν ψυχή[23]! Τήν ἴδια του τή ζωή! Ἀντίθετα μέ αὐτά πού μᾶς λένε σήμερα οἱ ψυχολόγοι κ.λπ. ὅτι πρέπει νά ἀγαπήσεις τόν ἑαυτό σου… καί ἄν λέει δέν ἀγαπήσεις τόν ἑαυτό σου, πῶς θά ἀγαπήσεις τούς ἄλλους; Ὅμως ὁ Κύριος λέει, πρέπει νά μισήσεις τόν ἑαυτό σου! Τί ἐννοεῖ βέβαια; Ἐννοεῖ νά μισήσεις τά πάθη σου, τόν κακό ἑαυτό σου, τόν ἐγωισμό σου καί τά θελήματά σου, πού εἶναι αὐτοκαταστροφικά. Ἄν δέν γίνει αὐτό, αὐτή ἡ αὐταπάρνηση καί αὐτό τό μίσος δέν καλλιεργηθεῖ, δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά προχωρήσει γιά ν’ ἀγαπήσει τόν Θεό καί τόν πλησίον. Ὅσο κανείς ἀγαπᾶ τόν ἑαυτό του, ὅλη του ἡ καρδιά εἶναι κατειλημμένη ἀπό αὐτή τήν ἀγάπη καί δέν ὑπάρχει χῶρος γιά κανέναν. Γι’ αὐτό εἶναι ψέμα αὐτό πού λένε κάποιοι ὅτι ἀγαπᾶνε χωρίς Χριστό, χωρίς ἐκκλησιασμό, χωρίς πνευματική ζωή, χωρίς ἐξομολόγηση, χωρίς κάθαρση. Δέν εἶναι δυνατόν ν΄ ἀγαπήσεις κανέναν! Γιατί εἴμαστε διεφθαρμένοι, λόγω τῆς προπατορικῆς ἁμαρτίας καί ὅλων τῶν ἄλλων μεταπατερικῶν ἁμαρτιῶν πού ἔχουμε ἀπό τόν Ἀδάμ μέχρι τώρα, καί κουβαλᾶμε ὅλο τόν Ἀδάμ μέσα μας, ὅλη τήν ἀνθρωπότητα, καί ἔτσι εἴμαστε ἀπό γεννησιμιοῦ μας, εἴμαστε ἄρρωστοι πνευματικά, εἴμαστε ἐμαπθεῖς, εἴμαστε ἐγωιστές, εἴμαστε φίλαυτοι. Ἄν λοιπόν δέν μπεῖς μέσα σ’ αὐτό τό νοσοκομεῖο πού λέγεται Ἐκκλησία, γιά νά καθαριστεῖς ἀπό τόν ἐγωισμό, τήν φιλαυτία, ἀπό τήν ἄρρωστη ἀγάπη δηλαδή στόν ἑαυτό σου, δέν μπορεῖς ν’ ἀγαπήσεις κανέναν∙ δέν ὑπάρχει χῶρος στήν καρδιά γιά κανέναν. Γι’ αὐτό ἀποτυγχάνουν οἱ γάμοι σήμερα, καί ὁτιδήποτε ἄλλο πᾶνε νά κάνουν οἱ ἄνθρωποι χωρίς Θεό, νά ἑνωθοῦν. Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά ἑνωθεῖς μέ τόν ἄλλον, ἄν δέν εἶσαι μέσα στήν Ἐκκλησία. Γι’ αὐτό καί ἔχουμε συνέχεια διαζύγια, ἔχουμε συνέχεια χωρισμούς καί οἱ ἄνθρωποι ἐφευρίσκουν ὅλο καί νέους τρόπους, σύμφωνα συμβίωσης καί δέν ξέρω τί ἄλλο.., γιά νά μποροῦν εὔκολα νά χωρίζουν! Γιατί εἶναι ἤδη χωρισμένοι. Καί αὐτοί πού λένε εἶναι ἑνωμένοι στόν γάμο, εἶναι ἤδη μόνοι τους. Γιατί δέν μπορεῖς νά εἶσαι μέ κανέναν, ἄν δέν ἔχεις ἀποβάλλει τήν ἀγάπη στόν ἑαυτό σου.

«Οἱ ἀρετές ὅμως πού ἀναφέρθηκαν», τίς εἴπαμε, νά μήν τίς ξαναποῦμε τώρα, πού μερικοί τίς θεωροῦν ὡς σκοπό, ἐνῶ εἴπαμε εἶναι μέσα, εἶναι ἐργαλεῖα, ὅταν καλλιεργοῦνται λανθασμένα, «μποροῦν νά προξενήσουν σέ ἐκείνους, πού θέτουν ὅλο τους τό βάρος σέ αὐτές..», νά καταφέρω νά κάνω τήν νηστεία.. καί ὅταν τό καταφέρει, αὐτοθαυμάζεται, αὐτοεπαινεῖται! Αὐτοί λοιπόν πού βάζουν ὅλη τους τήν προσπάθεια καί ὅλο τό βάρος τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα τό ρίχνουν σ’ αὐτό, στό νά κατορθώσουν αὐτές τίς ἀρετές, «περισσότερη βλάβη ἔχουν ἀπό τίς φανερές ἁμαρτίες», καλλιεργώντας αὐτές τίς ἀρετές∙ «ὄχι ἐξ αἰτίας τῶν ἀρετῶν» φυσικά πού τίς ἀσκοῦν, ἀλλά γιατί; Γιατί καλλιεργώντας αὐτές τίς ἀρετές καί προσέχοντας μόνο σ’ αὐτές, «ἀφήνουν τήν καρδιά τους νά τρέχη στά δικά τους θελήματα καί τά θελήματα τοῦ διαβόλου»[24]. Δηλαδή, μπορεῖ νά κάνουν τίς ἀρετές, ἀλλά δέν ἀφήνουν τό θέλημά τους, δηλαδή τόν ἐγωισμό τους. Δέν κάνουν αὐτό πού λέει ὁ Κύριος τήν αὐταπάρνηση, τήν ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ τους. Δέν λένε ποτέ νά γίνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.. ὄχι.. ἐγώ ξέρω!.. αὐτό νά γίνει καί θά κάνω νηστεῖες, θά κάνω προσευχές, θά κάνω μετάνοιες, γιά νά καταφέρω τόν Θεό νά ὑπηρετήσει τό δικό μου θέλημα! Αὐτό ξέρετε τί καταστροφικό εἶναι; Αὐτό εἶναι, θά λέγαμε, ἡ θρησκειοποίηση τῆς πίστης μας. Γιατί ὅλες οἱ θρησκεῖες σ’ αὐτό στοχεύουν. Ὁ χριστιανισμός δέν εἶναι θρησεκία. Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. Ὅλα τά ἄλλα εἶναι θρησκεῖες. Καί τί εἶναι θρησκεία; Εἶναι ἡ προσπάθεια ὁ ἄνθρωπος νά ἐξευμενίσει τόν Θεό.. ὁ ὁποῖος θεωρεῖται ὀργισμένος ἀπέναντί του καί μία ἀπειλή γι’ αὐτόν. Καί οἱ εἰδωλολατρικές θρηκεῖες σ’ αὐτό ἀποσκοποῦσαν, γι’ αὐτό καί φτάνανε νά θυσιάζουν καί παιδάκια, καί ἀνθρώπους. Γιατί θεωροῦσαν ὅτι ὁ Θεός ἔχει ὀργιστεῖ καί πρέπει νά ἐξευμενιστεῖ. Καί φτάνανε νά θυσιάζουν καί ἀνθρώπους! Ἀνθρωποθυσίες κάνανε καί οἱ δικοί μας, οἱ ἀρχαῖοι ἡμῶν πρόγονοι!

Ἀλλά ὁ Θεός δέν εἶναι τέτοιος! Τέτοιος εἶναι ὁ διάβολος. Ὁ διάβολος θέλει ἀνθρωποθυσίες καί αἷμα. Ὁ Θεός μας εἶναι οἰκτίρμων καί ἐλεήμων, μακρόθυμος καί πολυέλεος καί δέν ἔχει ἀνάγκη ἐξευμενισμοῦ. Ἄλλωστε δέν μποροῦμε νά κάνουμε κάτι γιά τίς ἁμαρτίες μας. Τό μόνο πού μποροῦμε νά κάνουμε εἶναι νά ζητήσουμε τό ἔλεός Του δυνάμει τῆς θυσίας τοῦ υἱοῦ Του, ὁ Ὁποῖος πλήρωσε ἀντί γιά μᾶς!

Ὅταν λοιπόν ἐσύ δέν κόβεις τό θέλημά σου, ἀλλά θέλεις νά ἐπιβάλλεις τό θέλημά σου στόν Θεό, νά ὑπηρετήσει ὁ Θεός τό θέλημά σου, δέν πάει νά κάνεις ὅσες προσευχές θέλεις, ὅσες νηστεῖες θέλεις, τσάμπα παιδεύεσαι. Ὄχι μόνο παιδεύεσαι, βλάπτεσαι κιόλας. Πολύ περισσότερο βλάπτεσαι, παρά ἄν ἔπεφτες στίς φανερές ἁμαρτίες. Αὐτό λέει ὁ Ἅγιος, γιατί εἶσαι σέ μιά κατάσταση τύφλωσης πνευματικῆς. Βλέπετε, λέει κάπου ὁ Κύριος στήν Ἀποκάλυψη, «θά ἔπρεπε -λέει- νά εἶσαι ἤ ψυχρός ἤ θερμός∙ ἐπειδή εἶσαι χλιαρός»[25], δηλαδή ὑποκριτής, νομίζεις ὅτι εἶσαι καλός, εἶσαι ζεστός, ἐνῶ δέν εἶσαι. Κάνεις κάποια πράγματα, ὅπως ἔκαναν καί οἱ Φαρισαῖοι, ἀλλά δέν εἶσαι αὐτό πού θέλει ὁ Θεός, γι’ αὐτό λέει «θά σέ κάνω ἐμετό»[26]. Καί ξέρετε, ὅταν κάποιος θέλει νά προκαλέσει ἐμετό, πίνει χλιαρό νερό!

Λοιπόν, βλάπτουν πολύ περισσότερο αὐτές οἱ ἀρετές ὅταν δέν συνοδεύονται ἀπό τήν ἀπάρνηση τοῦ θελήματός μας, ἀπό τίς φανερές ἁμαρτίες. Ἐπειδή προσέχοντας μόνο σ’ αὐτές, ἀφήνουμε τήν καρδιά μας νά τρέχει στά δικά μας θελήματα καί στά θελήματα τοῦ διαβόλου. Καί γιά νά μήν ποῦμε ὅλα, σχεδόν ὅλα τά θελήματα τοῦ ἀκάθαρτοῦ ἀνθρώπου, τοῦ ἐμπαθοῦς ἀνθρώπου, τοῦ ἀμετανόητου ἀνθρώπου, εἶναι δαιμονικά θελήματα, εἶναι αὐτοκαταστροφικά θελήματα. Δέν εἶναι θελήματα πού μᾶς προάγουν, πού μᾶς ὁδηγοῦν στόν Θεό. Γι’ αὐτό ὁ Κύριος μᾶς εἶπε, ἀπαρνηθεῖτε τόν ἑαυτό σας, καί ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ μας εἶναι κυρίως ἀπάρνηση τῶν θελημάτων μας. Γι’ αὐτό καί μᾶς ἔβαλε νά τό λέμε συνέχεια στήν Κυριακή προσευχή, «γενηθήτω τό θέλημά Σου». Καί μπορεῖ νά τό λέμε καί πολλές φορές τήν ἡμέρα τό Πάτερ ἡμῶν κι ὅμως δέν καταλαβαίνουμε τί λέμε! Ὅτι δέν πρέπει νά στενοχωρηθεῖς γιά τίποτε ἀπό αὐτά πού σοῦ στέλνει ὁ Θεός! Ἀφοῦ αὐτό ζήτησες ἀπό τόν Θεό, νά γίνει στήν ζωή σου τό θέλημά Του. Ὅταν ἔρχεται τό θέλημά Του ὅμως, ἐσύ ἀντιδρᾶς καί λές, γιατί Θεέ μου; Καταλάβατε; Ἀκυρώνουμε δηλαδή στήν πράξη αὐτό πού ζητᾶμε.

Ἄν δέν κάνεις λοιπόν αὐτό, τσάμπα ἀγωνίζεσαι μέ προσευχές καί νηστεῖες καί ἀγρυπνίες. Τό πρῶτο πού πρέπει νά κάνεις εἶναι νά πεῖς, Θεέ μου, δέν θέλω τίποτα, θέλω ὅ,τι θέλεις Ἐσύ! Ὅπως ἔλεγε ὡραῖα μιά γερόντισσα, συνήθως οἱ ἄνθρωποι τί κάνουν; Γράφουν μιά κόλλα μέ ὅλα τά θελήματά τους καί τήν πετᾶνε στόν Θεό καί λένε, κοίταξε Θεέ μου, αὐτά θέλω, ὑπόγραψε! Ἀντί νά κάνουν, τί; Νά ὑπογράψουν τήν κόλλα καί νά τήν δώσουν λευκή. Νά ποῦνε, Κύριε γράψε τί θέλεις Ἐσύ! Καί ἐγώ ἐκ τῶν προτέρων ἔχω ὑπογράψει ὅ,τι θέλεις! Θέλεις νά ζήσω; Νά ζήσω. Θέλεις νά γίνω ἀνάπηρος; Νά γίνω. Θέλεις νά πεθάνω; Νά πεθάνω. Θέλεις νά ἀρρωστήσει τό παιδί μου; Νά ἀρρωστήσει. Νά εἶσαι ἕτοιμος γιά ὅλα. Ἐφόσον πιστεύεις στόν Θεό, ὁ ὁποῖος εἶναι οἰκτίρμων καί ἐλεήμων, γεμάτος ἀγάπη καί ξέρει πολύ καλύτερα ἀπό σένα ποιό εἶναι τό ἀληθινό σου συμφέρον, ὅπως καί τό συμφέρον τοῦ παιδιοῦ σου καί τῶν οἰκείων σου, τοῦ ὁποιοδήποτε.

Ὅταν λοιπόν προσέχεις τά θελήματά σου, πού εἴπαμε εἶναι δαιμονικά θελήματα στήν συντριπτική τους πλειοψηφία, αὐτοκαταστρέφεσαι καί μάταια κάνεις τίς ὅποιες ἀρετές. Καί ὁ διάβολος βλέποντας ὅτι δέν πᾶνε καλά αὐτοί πού κάνουν τά θελήματά τους, τούς ἀφήνει. Δέν τούς ἐμποδίζει. Μπορεῖ καί νά τούς ἐνισχύει κιόλας, ὥστε νά φτάσουν καί σέ ἄκρα πολύ ἐπικίνδυνα καί γιά τήν σωματική τους ζωή ἀκόμα. Τούς σπρώχνει νά κάνουν πολλές νηστεῖες, πολλές ἀγρυπνίες, πολλές προσευχές, μέ κίνδυνο νά βλάψουν καί τήν ὑγεία τους ἀκόμα. Γιατί; Γιατί ξέρει ὅτι τίποτα δέν κάνουν, ἐφόσον δέν ἀρνοῦνται τό θέλημά τους καί δέν λένε, Κύριε νά γίνει τό θέλημά Σου στή ζωή μου! Καί ὄχι μόνο, ἀλλά τούς βάζει καί φαντασίες ὅτι αὐτοί ἔχουνε ἁγιάσει, ἔχουνε φτάσει σέ πολύ ὑψηλά ἐπίπεδα καί μποροῦν νά βλέπουν καί τά μεγαλεῖα τοῦ Παραδείσου ἀκόμα! Κι ἄν ἔχουν καί μία ροπή σχετική ἔτσι στίς φαντασιώσεις, μπορεῖ νά τούς παίζει καί ὁράματα καί νά νομίζουν ὅτι βλέπουν τήν Παναγία καί τόν Χριστό καί τούς Ἁγίους κάθε μέρα! Καί ἔχουμε τέτοιους καί τέτοιες, τούς λεγόμενους φωτισμένους καί φωτισμένες… καί λές μά τί γίνεται! Ἕνας ἁγιασμένος ἄνθρωπος ἔλεγε «δέν ἔχω δεῖ οὔτε φτερό ἀγγέλου!».. καί αὐτές βλέπουν κάθε μέρα τόν Χριστό καί τήν Παναγία! Καταλάβατε τί γίνεται; «Ἔτσι νομίζουν αὐτοί ὅτι ὑψώθησαν μέχρι τά τάγματα τῶν Ἀγγέλων καί ὅτι αἰσθάνονται τόν Θεό μέσα τους». Ψευδαίσθηση! «Καί κάποτε, βυθισμένοι μέσα σέ κάποιες σκέψεις καί λογισμούς περιέργους καί «ὑψηλούς», νομίζουν ὅτι ἄφησαν σχεδόν τόν κόσμο αὐτόν καί ἀρπάγησαν μέχρι τόν τρίτο οὐρανό»[27], σάν δεύτεροι ἀπόστολοι Παῦλοι ἄς ποῦμε, πού λέει εἶχε πάει μέχρι τρίτου οὐρανοῦ[28].

«Ἀλλά, σέ πόσα σφάλματα εἶναι μπλεγμένοι αὐτοί καί πόσο εἶναι μακριά ἀπό τήν ἀληθινή τελειότητα, μπορεῖ νά τό καταλάβη ὁ κάθε ἕνας ἀπό τήν ζωή καί τά ἤθη τους. Γιατί αὐτοί θέλουν νά προτιμοῦνται ἀπό τούς ἄλλους σέ κάθε τι πού ὑπάρχει». Νά ὁ ἐγωισμός! Μή τυχόν καί τούς πάρεις τήν καρέκλα στήν ἐκκλησία, κάηκες! Ἤ νά νομίζει ὅτι ὑπάρχει κάποια ἄλλη πού νά νομίζει ὅτι ὁ πνευματικός τήν συμπαθεῖ περισσότερο ἀπ’ ὅτι συμπαθεῖ αὐτή, κάηκες μετά.. κάηκε καί ὁ πνευματικός! Θέλουν νά προτιμοῦνται περισσότερο ἀπό ὅλους, νά ἔχουν τήν πρώτη θέση σέ ὅλα! Καί αὐτό τί δείχνει; Μιά πολύ μεγάλη ὑπερηφάνεια, πού εἶναι ἡ νόσος τοῦ πονηροῦ, ἡ νόσος τοῦ διαβόλου. «Εἶναι ἰδιόρρυθμοι καί ἰσχυρογνώμονες στό θέλημά τους». Δέν κάνουν πίσω σ’ αὐτό πού θέλουν, γι’ αὐτό καί εἶναι σέ τσακωμούς καί διαπληκτισμούς συνέχεια. Ἀπό τήν ἄλλη μπορεῖ νά φαίνονται σούπερ εὐλαβεῖς, ὅπως εἴπαμε.. νά τρέχουν ἀπό τό πρωί στήν ἐκκλησία, νά κονωνᾶνε κάθε μέρα, νά ἐξομολογοῦνται ξέρω ’γώ.. ἀκόμα καί δάκρυα νά ἔχουνε κ.λπ. κ.λπ. «Εἶναι τυφλοί σέ ὅλα τά δικά τους», δέν βλέπουν τίποτα δικό τους, τό στραβό δηλαδή, τό κακό, καί βέβαια «μέ ἐπιμέλεια ἐξετάζουν τούς λόγους καί τίς πράξεις τῶν ἄλλων». Ἐλέγχουν τούς πάντες καί τά πάντα καί βρίσκουνε ὅλα τά τρωτά, τά μεμπτά σέ ὅλους, ἐκτός ἀπό τόν ἑαυτό τους! κρίνουν καί κατακρίνουν συνεχῶς. «Ἄν κάποιος θίξει λίγο τήν ἰδέα πού ἔχουν γιά τόν ἑαυτό τους καί πού θέλουν νά ἔχουν καί οἱ ἄλλοι γι’ αὐτούς ἤ ἄν τούς ἐμπόδιση κάποιος ἀπό ἐκεῖνες τίς εὐλάβειες καί τίς ἀρετές, μέ τίς ὁποῖες καταπιάνονται (ὁ Θεός νά φυλάει!), ἀμέσως συγχύζονται, ἀμέσως ἀνάβουν ὅλοι ἀπό θυμό καί γίνονται ἔξαλλοι»[29]. Καταλαβαίνετε πόσο μεγάλη πλάνη ὑπάρχει! Ἀλλά δυστυχῶς ὑπάρχουν.. εἶναι δίπλα μας.. μήπως εἴμαστε κι ἐμεῖς.. Εἶναι φοβερό πράγμα αὐτό, νά νομίζεις ὅτι εἶσαι καλά, ὅτι πᾶς καλά καί νά εἶσαι σ’ αὐτή τήν κατάσταση, πού εἶναι δαιμονιώδης κατάσταση!

«Καί ἄν ὁ Θεός θέλοντας νά τούς φέρη σέ ἀκριβή γνῶσι τοῦ ἑαυτοῦ τους», γιατί ὁ Θεός ὅλους τούς ἀγαπάει, καί αὐτούς τούς ἀγαπάει φυσικά καί θέλει νά τούς σώσει, καί θέλοντας νά τούς φέρει «στόν ἀληθινό δρόμο τῆς τελειότητος, τούς στείλη θλίψεις καί ἀρρώστειες ἤ παραχωρήση νά τούς ἔρθουν διωγμοί (οἱ ὁποῖοι εἶναι τό δοκιμαστήριο πού δοκιμάζει τούς γνήσιους καί ἀληθινούς δούλους Του)», καί τώρα πού εἴχαμε διωγμό, καί ἔχουμε ἀκόμα βέβαια, σέ κάποια ὕφεση τώρα.. φάνηκαν ποιοί εἶναι τοῦ Χριστοῦ.. «τότε φανερώνουν τά κρυφά τῆς καρδιᾶς τους, πώς εἶναι δηλαδή διεφθαρμένοι ἀπό τήν ὑπερηφάνεια»[30]. Μπορεῖ νά εἶναι καί ἁγνοί καί παρθένοι κ.λπ. Ἅμα εἶσαι ὑπερφήφανος, τά χάνεις ὅλα!

«Σέ κάθε λυπηρό γεγονός πού συμβαίνει, δέν θέλουν νά ἀκολουθήσουν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, μένουν ἀναπαυμένοι στίς δίκαιες, ἔστω καί κρυφές κρίσεις τοῦ Θεοῦ∙ οὔτε θέλουν κατά τό παράδειγμα τοῦ ταπεινωθέντα καί παθόντα Υἱοῦ αὐτοῦ, τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, νά ταπεινωθοῦν κάτω ἀπό ὅλα τά κτίσματα, ἔχοντας γιά ἀγαπητούς φίλους τους τούς διῶκτες, ὡς ὄργανα τῆς θείας ἀγαθότητας καί συνεργούς τῆς σωτηρίας τους»[31]. Γιά σκεφτεῖτε λίγο, νά σέ σφάζουν καί ἐσύ ν΄ ἀγαπᾶς αὐτόν πού σέ σφάζει! Αὐτό κάνανε οἱ πρῶτοι χριστιανοί καί ἔτσι διαδόθηκε ὁ χριστιανισμός σέ ὅλο τόν κόσμο. Ἀλλά γιά νά φτάσεις ἐκεῖ, θά πρέπει νά ἐργαστεῖς σωστά στόν ἑαυτό σου∙ νά ἀποβάλλεις τήν ὑπερηφάνεια καί τόν ἐγωισμό καί τήν φιλαυτία καί ν’ ἀγαπήσεις εἰλικρινά ὅλους καί νά μπεῖς κάτω ἀπό ὅλους. Ὅπως λέει ἐδῶ ὁ Ἅγιος, κάτω ὄχι μόνο ἀπό ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἀλλά καί ἀπό ὅλη τήν κτίση. Καί κτίση εἶναι καί οἱ δαίμονες, εἶναι καί τά ἄψυχα, εἶναι καί αὐτά πού θεωροῦμε ἀκαθαρσίες.. νά μπεῖς κάτω ἀπό ὅλα.. πού δέν εἶναι τίποτα ἀκάθαρτο ἀπό αὐτά πού ἔχει κάνει ὁ Θεός! Ἡ μόνη ἀκαθαρσία εἶναι ἡ ἁμαρτία.

Κάποτε εἶχε πάει ἕνας μοναχός στόν ἅγιο Σισώη, μέγας ἅγιος τῆς ἐρήμου, καί τοῦ λέει, γέροντα, εἶμαι πολύ χαρούμενος! Καί τοῦ λέει, γιατί παιδάκι μου εἶσαι χαρούμενος; Γιατί, λέει, λέω συνέχεια τήν προσευχή-τήν εὐχή, τό Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με. Καί τί τοῦ λέει ὁ ἅγιος; Δέν εἶναι σπουδαῖο πράγμα αὐτό. Ἔ, τί εἶναι τό σπουδαῖο, γέροντα; λέει. Τό σπουδαῖο εἶναι νά βλέπεις τόν ἑαυτό σου κάτω ἀπό ὅλη τήν κτίση. Αὐτό πού λέει ἐδῶ ὁ Ἅγιος, ἡ ταπείνωση. Αὐτό εἶναι τό σπουδαῖο. Μπορεῖ σάν μηχανάκι νά τό συνηθίσεις καί νά λές συνέχεια, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με. Εἶναι ἕνα ἐργαλεῖο. Δέν εἶναι ὁ σκοπός αὐτός. Ὁ σκοπός εἶναι νά κόψεις τό θέλημά σου, νά ταπεινωθεῖς, νά μπεῖς κάτω ἀπ’ ὅλους. Ἐσύ δέν μπορεῖς νά ταπεινωθεῖς στόν σύζυγό σου καί στήν σύζυγό σου, δέν μπορεῖς νά πεῖς ἕνα συγγνώμη καί νά κάθεσαι μέρες καί μῆνες καί νά μή μιλιέστε καί μοῦ λές μετά ὅτι εἶσαι καλός καί ὅτι νηστεύεις καί ὅτι κοινωνᾶς καί ὅτι προσεύχεσαι; Τίποτα δέν κάνεις. Ἤ δέν μπορεῖς νά κάνεις μιά ὑπακοή στόν πνευματικό σου! Σέ πόσες λέω, παιδί μου, δέν πρέπει νά βάφεσαι. Λέει, πάτερ, δέν μπορῶ. Δέν μπορεῖς; Τί μπορεῖς τότε.. νά ἁμαρτάνεις; Ἀλλά εἶναι τό κοσμικό πνεῦμα ζωντανό μέσα μας. Γιατί; Γιατί δέν θέλουμε ν’ ἀφήσουμε τά θελήματά μας! Ὅπως μοῦ ἔλεγε κάποιος.. μή τυχόν καί ὁ Θεός θέλει κάτι ἀντίθετο μέ αὐτό πού θέλω ἐγώ! Καταλάβατε; Μή τυχόν! Καταλάβατε τό μέγεθος τῆς πλάνης; Μά αὐτό ἀκριβῶς πρέπει νά κάνεις, παιδί μου! Νά μή θέλεις τίποτα, ἀλλά ὅ,τι θέλει ὁ Θεός μόνο! Ὄχι νά λές, Θεέ μου, μή τυχόν καί θέλεις κάτι ἄλλο ἀπό αὐτό πού θέλω ἐγώ καί γίνω δυστυχισμένη..

«Ἔτσι, λοιπόν, εἶναι φανερό πώς βρίσκονται σέ μεγάλο κίνδυνο»[32] ὅλοι αὐτοί πού δέν ἀπαρνοῦνται τό θέλημά τους. Κοιτάξτε, εἶναι τό πρῶτο βῆμα. Ὁ Κύριος τό ἔθεσε ὡς προϋπόθεση. «Ὅποιος θέλει νά Μέ ἀκολουθήσει», τί εἶπε; «Νά ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτό του»[33]. Αὐτό εἶναι ἡ προϋπόθεση. Ἀλλιῶς, ἄν δέν τό κάνεις αὐτό, νά κάνεις νηστεῖες, προσευχές.. τίποτα δέν ἔχεις κάνει! δέν ἔχεις μπεῖ κἄν στό σχολεῖο τοῦ Χριστοῦ, στό νηπιαγωγεῖο τοῦ Χριστοῦ! Τό πρῶτο βῆμα εἶναι ν’ ἀρνηθεῖς τόν ἑαυτό σου, ὄχι νά κάνεις νηστεῖες καί προσευχές καί ὁτιδήποτε ἄλλη ἄσκηση! Τό πρῶτο βῆμα εἶναι νά κάνεις ὑπακοή στόν Χριστό, στό θέλημα τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι στά δικά σου θελήματα. Εἶναι δικά σου θελήματα αὐτά, δέν εὐδοκεῖ ὁ Θεός σ’ αὐτά.. καί τά κάνεις γιά νά ἀρέσεις στόν ἑαυτό σου, ἴσως νά ἐντυπωσιάσεις τούς ἄλλους.. πολύ πιθανό.. νά ἔχεις μιά αὐταρέσκεια, μιά ἰδέα ὅτι πάω καλά, αὐτάρκεια.. ἀλλά ὅλα αὐτά, καταλαβαίνετε, πόσο δαιμονικά εἶναι.

«Ἔχοντας τό ἐσωτερικό μάτι, δηλαδή τόν νοῦ τους σκοτεινό» αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, «βλέπουν μέ ἐκεῖνο -τό σκοτισμένο μάτι, τό σκοτισμένο ἀπό τά θελήματα, ἀπό τά πάθη- τόν ἑαυτό τους καί θεωρώντας τίς ἐξωτερικές πράξεις πού κάνουν πώς εἶναι καλές»[34], ὅπως καί ὁ φαρισαῖος.. ἔλεγε τί κάλος πού εἶμαι Θεέ μου, βλέπεις; Κάνω τόσες νηστεῖες, κάνω τόσες προσευχές, δέν εἶμαι σάν τούς ἄλλους, καί σάν καί αὐτόν ἐδῶ δίπλα, τόν τελώνη.. καί θεωρώντας λοιπόν τίς ἐξωτερικές πράξεις πού κάνουν πώς εἶναι καλές, ἐνῶ τίποτα δέν εἶναι καλό, προσέξτε! Ὅ,τι κάνουμε, ἄν δέν τό κάνουμε τοῦ Θεοῦ ἐνεργοῦντος ἐν ἡμῖν, λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, εἶναι ἁμαρτία. Δέν πάει νά λένε οἱ ἄνθρωποι ὅτι εἶσαι πολύ καλός καί νά σέ γράφουν καί οἱ ἐφημερίδες ὡς μεγάλο φιλάνθρωπο, πολύ κακός εἶσαι.. ἄν αὐτό πού κάνεις δέν τό κάνεις μέ τήν ἔμπνευση καί τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ πού λειτουργεῖ μέσα σου. Λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος, «τοῦ Θεοῦ μή ἐνεργοῦντος ἐν ἡμῖν, ἁμαρτία πᾶν τό παρ’ ἡμῶν γινόμενον». Ἄν δέν ἐνεργεῖ ὁ Θεός μέσα σου, δηλαδή νά κάνεις ὅ,τι κάνεις μέ ἀγάπη στόν Θεό, μέ ὑπακοή στόν Θεό, μέ εὐλογία ἀπό τόν πνευματικό σου, μέ προσευχή, μέ ταπείνωση, τσάμπα τό κάνεις! Εἶναι μία θυσία στόν πονηρό!

Αὐτοί λοιπόν θεωρώντας ὅτι κάνουν καλές πράξεις, ἐξωτερικές βέβαια, «νομίζουν πώς ἔφτασαν στήν τελειότητα· καί κατά αὐτόν τόν τρόπο ὑπερηφανευόμενοι, κατακρίνουν τούς ἄλλους». Εἶναι τό χαρακτηριστικό τοῦ ὑπερήφανου, κατακρίνει ὅλους. «Γι’ αὐτό δέν εἶναι δυνατό νά τούς ἀλλάξη κάποιος ἄλλος αὐτούς, πάρα μόνο μία ξεχωριστή βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Γιατί εὐκολώτερα μετατρέπεται στό καλό ὁ φανερός ἁμαρτωλός, παρά ὁ ἀπόκρυφος καί σκεπασμένος μέ τό κάλυμμα τῶν φαινομενικῶν ἀρετῶν»[35]. Αὐτό εἶναι ἀκριβῶς αὐτό πού εἶπε ὁ Κύριος: εἶναι καλύτερα νά εἶσαι ψυχρός, παρά χλιαρός. Αὐτό δέν σημαίνει βέβαια ὅτι πρέπει νά γίνουμε ἁμαρτωλοί, ἀλλά νά προσέχουμε, νά μετανοοῦμε ἀληθινά καί νά εἴμαστε θερμοί καί ὄχι χλιαροί. Δυστυχῶς, τό ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ Μυτιληναῖος αὐτό, οἱ σημερινοί χριστιανοί εἶναι χλιαροί, δέν εἶναι θερμοί. Οὔτε καί ψυχροί. Πιό εὔκολα θά μεταστρέφονταν ἄν ἦταν ψυχροί. Γιατί ὁ ψυχρός, ὁ φανερά δηλαδή ἁμαρτωλός, ἔχει καί τήν κατακραυγή τοῦ κόσμου.. ξέρει ἄς ποῦμε ὅτι ἡ τάδε εἶναι γυναίκα κοινή, ἀνήθικη ἄς ποῦμε. Καί ἔχει τήν κατακραυγή τῶν ἄλλων. Κάποια στιγμή ὅμως αὐτή ἡ γυναίκα ἄν μετανοήσει, θά ξεπεράσει ὅλους τούς χλιαρούς. Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Κύριος «προάγουσιν ἡμᾶς οἱ τελῶναι καί αἱ πόρναι»[36]. Σᾶς προλαβαίνουν στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἔρχονται πρῶτες οἱ τελῶνες, πού ἦταν οἱ φανεροί ἁμαρτωλοί τῆς ἐποχῆς τοῦ Κυρίου, οἱ πιό διεφθαρμένοι, ὅπως εἶναι σήμερα οἱ τοκογλύφοι ἄς ποῦμε, οἱ καταχραστές κ.λπ… καί οἱ πόρνες. Γιατί αὐτοί, ὅταν μετανοήσουν, κάνουν γνήσια μετάνοια καί αὐτά πού ἔκαναν μποροῦν νά βγοῦν καί νά τά ποῦνε καί δημόσια. Γιατί ἔχουν μετανοήσει καί δέν ντρέπονται. Καί ἔχουν πλέον πάρει ἀπόφαση ν’ ἀλλάξουνε 100% καί νά δοθοῦν 100% στόν Θεό, ὅπως μᾶς θέλει ὁ Θεός. Ἐνῶ ὁ ἄλλος μπορεῖ νά εἶναι χρόνια στή λεγόμενη πνευματική ζωή καί νά μήν κάνει καθόλου πνευματική ζωή.. νά κάνει ἕνα πασάλειμμα καί νά προσπαθεῖ νά συμβιβάσει τόν κόσμο, τόν διάβολο, τόν κακό ἑαυτό του καί τόν Χριστό! Πράγμα ἀδύνατο, γιατί ὁ Χριστός δέν εἶναι δυνατό νά συνυπάρχει μέ τήν ἀκαθαρσία, ἔστω καί λίγη ἀκαθαρσία! Λέει, πάτερ, δέν πειράζει.. λίγο νά βάφομαι, πειράζει; Καί τό λίγο πειράζει! Καί μιά φορά τόν χρόνο νά πέσεις ἀπό τόν πέμπτο ὄροφο, φτάνει! Δέν χρειάζεται νά πέφτεις κάθε μέρα.. δέν θά μπορεῖς κιόλας.. Λοιπόν, δέν εἶναι τό λίγο δηλαδή κάτι πού μᾶς δικαιώνει… ἐπειδή εἴμαστε λίγο κακοί, θά σωθοῦμε.. Ὄχι, δέν πρέπει νά εἶσαι καθόλου κακός!

«Βλέπε, λοιπόν ἀγαπητέ», λέει πάλι σέ μιά ὑποσημείωση ὁ Ἅγιος, «πόσο ἄριστη εἶναι ἡ τάξι καί ἡ μέθοδος, πού μεταχειρίζεται αὐτό τό βιβλίο». Φυσικά αὐτά δέν τά λέει ὁ Ἅγιος κομπάζοντας, ἀλλά θέλει νά μᾶς παρακινήσει γιά νά μελετήσουμε τό βιβλίο του.. εἶναι ἀκόμα στήν ἀρχή. Ὄχι γι’ αὐτόν βέβαια, ἀλλά γιά μᾶς, γιά νά ὠφεληθοῦμε. Καί λέει, πρόσεξε μέ ποιά τάξη εἶναι δομημένο τό βιβλίο αὐτό! «Ἐπειδή -λέει- κάθε τάξι καί τέχνη, ἀπό τόν σκοπό της γνωρίζεται, σύμφωνα μέ τό φιλοσοφικό ἀξίωμα καί τό τέλος πού προκατασκευάζεται καί στοχεύεται σύμφωνα μέ τήν διάνοια, ἀρχή γίνεται καί λόγος τῆς ἐργασίας καί τῆς ἐπιχειρήσεως κάθε πράγματος»[37]. Δηλαδή, μέ ἁπλά λόγια λέει ὁ Ἅγιος, ὅταν θέλεις νά κάνεις κάτι, πρέπει νά ξέρεις τί θέλεις νά κάνεις! Ξεκινᾶς ἕνα ἔργο∙ πρέπει νά ἔχεις σχηματίσει μέσα σου τό τέλος, σέ τί στοχεύεις. Δέν ἀρκεῖ μόνο νά ξεκινήσεις, ἄντε πᾶμε.. Τί θά κάνουμε; Ποιός εἶναι ὁ σκοπός; Γιατί τό κάνεις αὐτό; Ποῦ θέλεις νά φτάσεις; Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ, αὐτό τό βιβλίο ἀπό τήν ἀρχή σοῦ λέει τό τέλος, τόν σκοπό. Γιατί θά κάνεις πνευματική ζωή; Γιατί θά κάνεις ἀόρατο πόλεμο; Γιατί θά κάνεις πνευματικό ἀγῶνα; Ποιός εἶναι ὁ σκοπός; Νά φτάσεις σ’ αὐτή τήν χριστιανική τελειότητα. Καί στό βάζει ἀπό τήν ἀρχή. Καί αὐτό εἶναι τό σωστό. Γνωρίζοντας λοιπόν τό τέλος, στό ποῦ στοχεύουμε, νά μπορέσουμε νά πολεμήσουμε σωστά καί νά μήν πλανηθοῦμε καί νά κατευθύνουμε σέ αὐτό τό τέλος, σέ αὐτό τόν σκοπό πού τόν ὁρίσαμε, τόν περιγράφουμε τώρα, σάν σέ σημεῖο πρός μία κατεύθυνση στήν ὁποία θά ὁδηγοῦν ὅλες οἱ πράξεις μας. Πῶς λέμε, χίλιες σφυριές σέ ἕνα καρφί∙ νά ξέρεις τί θέλεις καί τί πρέπει νά κάνεις γιά νά μήν πλανηθεῖς.

Ἔτσι εἶναι φανερό, λοιπόν, τό τί πρέπει νά κάνουμε καί πῶς πρέπει νά ἐργαστοῦμε. «Τώρα λοιπόν πού γνώρισες πολύ καλά», λέει ὁ Ἅγιος, «ὅτι ἡ πνευματική ζωή καί ἡ τελειότητα δέν βρίσκονται σέ αὐτές τίς ἀρετές πού εἴπαμε, γνώριζε ὅτι δέν ἀποτελεῖται ἀπό ἄλλα», ἡ τελειότητα δηλαδή, ἡ χριστιανική τελειότητα, «παρά ἀπό τήν γνῶσι τῆς ἀγαθότητας καί τῆς μεγαλειότητας τοῦ Θεοῦ», τήν θεία γνώση∙ ἡ ὁποία ὅμως, προσέξτε: ἡ θεία γνώση τῆς ἀγαθότητας καί τῆς μεγαλειότητας τοῦ Θεοῦ. Μή νομίζετε ὅτι εἶναι ἀσήμαντο αὐτό πού λέει ὁ Ἅγιος. Πάρα πολλοί ἄνθρωποι δέν ἔχουν ὀρθή γνώση τοῦ Θεοῦ, οὔτε καί ἐγκεφαλικά. Ἐδῶ βέβαια ὁ Ἅγιος δέν μιλάει μόνο γιά τήν ἐγκεφαλική γνώση, μιλάει γιά τό βίωμα, νά φτάσεις νά γνωρίσεις τόν Θεό, πού σημαίνει νά ζήσεις τόν Θεό, νά ζήσεις τήν ζωή τοῦ Θεοῦ, νά πάθεις τά θεῖα ὅπως λένε οἱ Ἅγιοι, ὄχι ἁπλῶς νά μάθεις. Ἀλλά εἶναι ὠφέλιμο καί τό νά τά μάθουμε. Λέει ὁ Δαβίδ ἄς ποῦμε «οἰκτίρμων καί ἐλεήμων ὁ Κύριος, μακρόθυμος καί πολυέλεος»[38]. Κι ὅμως πάρα πολλοί ἄνθρωποι σήμερα, οἱ θεωρούμενοι ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας θεωροῦν τόν Θεό σάν ἕναν ἀστυνομικό πού τούς παρακολουθεῖ καί κρέμεται τό σπαθί του πάνω ἀπό τό κεφάλι τους κάθε στιγμή νά τούς τιμωρήσει! Δέν εἶναι ἔτσι ὁ Θεός! Ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη. Ὁ Θεός πέθανε γιά σένα προσωπικά! Ἀλλά γιά νά τό γνωρίσεις αὐτό, πρέπει νά κάνεις σωστό πνευματικό ἀγῶνα∙ γιά νά ἔρθεις σέ μία ὀρθή γνώση τοῦ Θεοῦ. Αὐτό λέει ὁ Ἅγιος ἐδῶ. Αὐτό εἶναι ἡ τελειότητα, νά γνωρίσεις ὅτι ὁ Θεός εἶναι γεμάτος ἀγάπη καί καλοσύνη καί πονάει τούς πάντες. Καί ἄν τό μάθεις αὐτό, θά πονᾶς καί ἐσύ τούς πάντες καί δέν θά γίνεσαι ἐχθρός μέ τούς ἐχθρούς σου καί δέν θά ἀντιπαθεῖς αὐτούς πού σοῦ κάνουν τή ζωή δύσκολη στή δουλειά ἤ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ, ἤ στό σπίτι μέσα. Ἀλλά θά τούς ἀγαπᾶς καί θά τούς πονᾶς κι αὐτούς. Καταλάβατε τί σημαίνει νά γνωρίσω τήν ἀγαθότητα, τήν φιλανθρωπία, τήν καλοσύνη τοῦ Θεοῦ, νά τήν ζήσω; Αὐτό μετά θά ἔχει ἀντίκτυπο στή ζωή σου καί στίς σχέσεις σου μέ τούς ἄλλους. Καί θά φτάσεις καί ἐσύ μετά νά τηρεῖς τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ πού λέει ν’ ἀγαπᾶς καί αὐτούς πού δέν σέ ἀγαπᾶνε καί νά ἐλεεῖς καί αὐτούς πού δέν σέ ἐλεοῦν καί ἀνταποδίδουν κακό στό καλό πού τούς κάνεις. Ἐκεῖ πρέπει νά φτάσουμε. Ἀλλά πῶς θά φτάσουμε ἐκεῖ, ἄν ἔχεις μιά λανθασμένη ἀντίληψη γιά τόν Θεό;

Νά φτάσεις λοιπόν στήν γνῶσή τῆς ἀγαθότητας καί τῆς μεγαλειότητας τοῦ Θεοῦ. Νά καί τό ἄλλο κεφάλαιο.. ὅτι ὁ Θεός εἶναι Μέγας! Ἡ μεγαλειότης τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄπειρη! Ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄπειρη! Νομίζετε εἶναι εὔκολο νά τό καταλάβουμε αὐτό, νά τό ζήσουμε; Καθόλου! Καί ἀπόδειξη εἶναι στή ζωή μας πόσο δειλιάζουμε, πόσο φοβόμαστε. Μά ἀφοῦ εἶσαι μέ τόν παντοδύναμο Θεό, τί φοβᾶσαι; Ὑπάρχει κάτι πού μπορεῖ νά ἀντισταθεῖ στόν Θεό; Ἐφόσον εἶσαι μέ τόν Θεό, τί φοβᾶσαι; Τί μπορεῖ νά σοῦ κάνει ὁ ὁποιοσδήποτε ἄνθρωπος; Ἀλλά δέν τό ἔχουμε ζήσει, καταλάβατε; Ὅτι ὁ Θεός εἶναι παντοδύναμος, εἶναι πανάγαθος, εἶναι πάνσοφος! Ἀπό Αὐτόν ἐξαρτῶνται τά πάντα! Δέν πάει νά λυσσᾶνε αὐτοί μέ τό 666 καί μέ τόν Ἀντίχριστο καί μέ ὅλα αὐτά τά μέτρα τώρα ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας… τίποτα δέν κάνουν! Τίποτα δέν πρόκειται νά κάνουν! Ἐφόσον ἐσύ εἶσαι μέ τόν Χριστό, δέν μποροῦν νά σοῦ κάνουν τίποτε. Μά θά πεῖς, θά μᾶς πάρουν τή δουλειά μας, μᾶς τήν πήρανε.. θά μᾶς πάρουν τά λεφτά μας, τά σπίτια μας, τά παιδιά μας.. Λοιπόν, ἄν θέλει ὁ Θεός νά γίνουν κι αὐτά, ἄς γίνουν. Ἐσύ εἶσαι πιστός δικός Του; Πιστεύεις ὅτι ὁ Θεός εἶναι παντοδύναμος καί ὅτι κατευθύνει τά πάντα; Καί ὅτι ἄν τά παραχωρήσει καί αὐτά πού ἐπαπειλοῦνται καί αὐτό θά εἶναι γιά τό καλό σου; Καί ὅτι καί νά σέ σκοτώσουν ἀκόμα καί αὐτό θά εἶναι γιά τό καλό σου καί θά γίνεις ἅγιος καί μάρτυρας ὅπως ἦταν οἱ πρῶτοι χριστιανοί; Ἐκεῖ φαίνεται ἄν ἔχεις φτάσει στήν τελειότητα, ἄν ἔχεις συνειδητοποιήσει δηλαδή τό μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ, τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ, τήν παντοδυναμία Του καί τήν ἀγαθότητά Του.

«Καί ἀπό τήν ἄλλη νά γνωρίσεις καί τήν δική σου μηδαμηνότητα καί τήν κλίση σέ κάθε κακό». Βλέπετε ποιά εἶναι ἡ χριστιανική τελειότητα; Νά ζήσεις δηλαδή τόν Θεό, τή ζωή τοῦ Θεοῦ, τήν σοφία καί τήν παντοδυναμία καί τήν ἀγαθότητά Του καί ἀφετέρου νά καταλάβεις, νά συνειδητοποιήσεις τήν δική σου μηδαμηνότητα, τό δικό σου τίποτα, τό ὅτι εἶσαι τό τίποτα, τό μηδέν καί ὅτι κλίνεις πρός κάθε κακό∙ καί ὅτι λίγο ἄν φύγεις ἀπό τόν Θεό, θά κάνεις, ὅπως ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος, τίς χειρότερες ἁμαρτίες. Γιατί πρός τά ἐκεῖ ρέπεις. Αὐτή εἶναι ἡ χριστιανική τελειότητα καί συνίσταται, συνεχίζει τώρα ὁ Ἅγιος, «ἀπό τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό καί ἀπό τό μῖσος στόν ἑαυτό μας». Τό εἴπαμε κι αὐτό, τό ἀναλύσαμε τί σημαίνει. «Ἀπό τήν ὑποταγή, καί μάλιστα ὄχι μόνο τήν ὑποταγή στόν Θεό, ἀλλά καί σέ ὅλα τά κτίσματα, γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ»[39]. Νά κάνεις ὑπακοή σέ ὅλους, καί στά κτίσματα ἀκόμα.

Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, κάποτε.. εἶχε ἕνα γατάκι καί ἦταν ἔξω ἀπό τήν πόρτα καί νιαούριζε, νιαούριζε, νιαούριζε, ἤθελε νά περάσει ἀπό τό δωμάτιο νά βγεῖ ἀπό τήν ἄλλη πόρτα. Ἔ λέει τοῦ ἔκανα ὑπακοή, τοῦ ἄνοιξα νά περάσει. Τί νά κάνω; Ἔκανε ὑπακοή καί στό γατάκι. Καταλάβατε; Ταπεινώνεσαι σέ ὅλη τήν κτίση. Κόβεις τό θέλημά σου σέ ὅλους. Ποῦ εἶναι αὐτοί τώρα πού δυσκολεύονται νά κάνουν ὑπακοή στόν σύζυγό τους, στή σύζυγό τους; Ἐκτός ἁμαρτίας φυσικά -ἐννοεῖται- πάντα. Ἀλλά ὅταν δέν ὑπάρχει ἁμαρτία, ἐδῶ εἶναι ἡ τελειότητα ἡ χριστιανική, νά κάνεις ὑπακοή σέ ὅλους!

Βλέπετε, στόν βίο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, νά ποῦμε καί κάποιο παράδειγμα, τόν πλησίασε αὐτή ἡ φοβερή γυναίκα, Ρωμάνα λεγόταν αὐτή, ἕνας πολύ σκληρός τύπος, ἀντρογυναίκα θά λέγαμε, τούς εἶδε ἐκεῖ, ναυαγοί ἤτανε.. τίποτα δέν εἴχανε, τούς λέει κοιτάξτε, θά γίνετε δοῦλοι μου.. ἐνῶ δέν ἦταν δοῦλοι. Ὑπογράψτε αὐτό τό χαρτί ὅτι εἶστε δοῦλοι μου.. καί λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, νά εἶναι εὐλογημένο, νά τό ὑπογράψουμε! Ποιός θά τό ἔκανε σήμερα ἀπό μᾶς αὐτό; Νά σέ πλησιάσει ἕνας ἄγνωστος καί νά σοῦ πεῖ, κοίταξε, εἶσαι δοῦλος μου, ὑπόγραψε! Ἀλλά λέει ὁ Ἅγιος, αὐτό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, θά τό κάνουμε. Καί πήγαινε καί δούλευε ὡς δοῦλος σ’ αὐτή τήν σκληρότατη γυναίκα. Καί μετά τί ἔγινε; Ἔγινε θαῦμα, ἀνέστησε ἕναν νεκρό ὁ Ἅγιος.. καί μετά αὐτή ἡ γυναίκα μεταστράφηκε.. καί ὅλα αὐτά, καί σώθηκε καί αὐτή ἡ γυναίκα. Αὐτή εἶναι ἡ χριστιανική τελειότητα, δηλαδή νά κάνεις ὑπακοή σέ ὅλα. Ἀλλά γιά νά τό κάνεις αὐτό, πρέπει νά ἔχεις αὐτή τήν τέλεια γνώση τοῦ Θεοῦ, τῆς μεγαλειότητας καί τῆς ἀγαθότητας τοῦ Θεοῦ καί ὅτι ὁ Θεός κυβερνάει τά πάντα, καί ὅ,τι παραχωρεῖ ὁ Θεός εἶναι γιά τό καλό μας!

Ἀκόμα συνίσταται ἡ χριστιανική τελειότητα «στήν ἀποστροφή κάθε δικοῦ μας θελήματος καί στήν τέλεια ὑπακοή στό Θεῖο θέλημα»[40]∙ ἐξ οὗ καί αὐτό πού λέμε στόν μοναχισμό, ὅτι πρῶτο εἶναι ἡ ὑπακοή. Καί ὅταν λέμε μοναχισμός, μήν πάει τό μυαλό σας μόνο σ’ αὐτούς πού εἶναι στά μοναστήρια. Καλούμαστε ὅλοι νά γίνουμε μοναχοί! Λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, γι’ αὐτό -λέει- ἦρθε ὁ Χριστός στή γῆ, γιά νά κάνει ὅλη τή γῆ ἕνα μοναστήρι. Ὅλη τή γῆ! Καί αὐτοί πού εἶναι μέσα στίς οἰκογένειες οὐσιαστικά τόν μοναχισμό πρέπει νά ἔχουν ὡς πρότυπο καί νά κάνουν ὑπακοή ὁ ἕνας στόν ἄλλον.

Νά μισήσεις τό δικό σου θέλημα λοιπόν καί νά κάνεις ὑπακοή στό Θεῖο θέλημα «καί νά τά θέλεις ὅλα αὐτά καί νά τά κάνεις ξεκάθαρα γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ» καί ὄχι γιά τή δική σου δόξα, νά λένε, πώ πώ, τί πνευματικός ἄνθρωπος εἶναι αὐτός.. εἶδες τί ὑπακοή κάνει, πῶς κόβει τό θέλημά του; Ὄχι, θά τό κάνεις γιά τόν Θεό μόνο, «καί μόνο γιά νά ἀρέσεις σέ Αὐτόν, καί γιατί ἔτσι θέλει Αὐτός καί γιατί ἔτσι πρέπει νά Τόν ἀγαπᾶμε καί νά Τόν ὑπηρετοῦμε.

Αὐτός εἶναι ὁ νόμος τῆς ἀγάπης, αὐτός πού ἔχει γραφτεῖ ἀπό τό χέρι τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ στίς καρδίες τῶν πιστῶν δούλων Του»[41]. Μερικοί νομίζουν ἀγάπη στόν Θεό εἶναι κάποιο συναίσθημα ἔτσι πολύ δυνατό.. Ὄχι, δέν εἶναι αὐτό. Ἀγάπη στόν Θεό εἶναι νά κάνεις αὐτά πού λέει, δηλαδή τό θέλημά Του. Νά κόψεις τό δικό σου θέλημα, γιατί ἀλλιῶς δέν μπορεῖς νά κάνεις τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί νά υἱοθετεῖς κάθε στιγμή τό δικό Του θέλημα.

«Αὐτή εἶναι ἡ ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ μας, τήν ὁποία ζητεῖ ἀπό ἐμᾶς ὁ Θεός. Αὐτός εἶναι ὁ γλυκός ζυγός τοῦ Ἰησοῦ καί τό φορτίο του τό ἐλαφρό». Αὐτό εἶπε ὁ Κύριος «μάθετε ἀπό Μένα ὅτι ὅτι εἶμαι πρᾶος καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ καί ὁ ζυγός μου εἶναι χρηστός, εἶναι καλός καί τό φορτίο μου εἶναι ἐλαφρό»[42]. Ποιό εἶναι τό ἐλαφρό φορτίο; Εἶναι ἡ ὑπακοή. Εἶναι ἡ ὑπακοή στίς ἐντολές Του. «Αὐτή εἶναι ἡ ὑποταγή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, στήν ὁποία μᾶς προσκαλεῖ ὁ λυτρωτής καί Διδάσκαλός μας μέ τό δικό Του παράδειγμα καί μέ τή δική Του φωνή»[43].

Ὅλα τά ἔργα μας θά πρέπει νά τά κάνουμε γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ, καί αὐτά πού εἴπαμε τώρα, πού συνιστοῦν τήν χριστιανική τελειότητα. Γι’ αὐτό λέει ὁ Ἀπόστολος: «εἴτε τρῶτε εἴτε πίνετε εἴτε τι ποιεῖτε -εἴτε κάνετε ὁτιδήποτε ἄλλο- πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε»[44], ὅλα νά τά κάνετε γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ.

Καί ἄς κλείσουμε μέ αὐτό, γιατί συμπληρώθηκε ἡ ὥρα.. Καλούμαστε, ὅπως εἶπε ὁ Ἅγιος, μέσα στά πλαίσια τῆς χριστιανικῆς τελειότητας, νά κόβουμε συνεχῶς τό θέλημά μας καί νά κάνουμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Καί ἀληθινά, λέει, τό νά ὑποτασσόμαστε στό θέλημα τοῦ Θεοῦ πάντα καί νά προτιμᾶμε αὐτό ἀπό τό δικό μας, μᾶς τό δίδαξε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος καί μέ τήν φωνή Του, λέει! Μᾶς τό εἶπε. Τί μᾶς εἶπε; Νά προσευχόμαστε καί νά λέμε: Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς.. γενηθήτω τό θέλημά σου ὡς ἐν οὐρανῷ καί ἐπί τῆς γῆς. Ὅπως γίνεται στόν οὐρανό τό θέλημά Σου πάντοτε, ἀπό ποιούς; Ἀπό τούς ἁγίους ἀγγέλους, ἔτσι νά γίνεται καί στή γῆ ἀπό ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους.

Καί ἀκόμα καί μέ τό παράδειγμά Του μᾶς τό δίδαξε ὁ Κύριος, ὁ Ὁποῖος εἶναι ὁ πρῶτος καί ὁ τέλειος ὑποτακτικός. Στήν ἀρχή τῆς ζωῆς Του, ἀμέσως μόλις μπῆκε στόν κόσμο, ζήτησε νά κάνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Καί τί λέει; Μᾶς τό καταθέτει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν πρός Ἑβραίους ἐπιστολή: νά -λέει- ἔρχομαι νά κάνω τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, «ἥκω τοῦ ποιῆσαι ὁ Θεός τό θέλημά σου»[45]. Εἶναι ἀπό τό δέκατο κεφάλαιο τῆς πρός Ἑβραίους. Γι’ αὐτό ἦρθε λέει στή γῆ, γιά νά κάνει τό θέλημα τοῦ Πατρός, ὡς ἄνθρωπος∙ γιά νά μᾶς διδάξει καί μᾶς τήν ὑπακοή. Καί βλέπετε, ὅτι ὑποτάσσεται ὡς ἄνθρωπος καί στήν μητέρα Του, τήν Παναγία καί στόν προστάτη, τόν Ἰωσήφ. Λέει στό εὐαγγέλιο «ἦν ὑποτασσόμενος αὐτοῖς»[46]. Ποιός! Ὁ Θεός τώρα νά κάνει ὑπακοή σέ μᾶς, τούς ἀνθρώπους!

Καί πάλι λέει στό κατά Ἰωάννην εὐαγγέλιο, στό μέσον τοῦ εὐαγγελίου του: κατέβηκα ἀπό τόν οὐρανό, ὄχι γιά νά κάνω τό θέλημά μου, τό δικό μου θέλημα, ἀλλά τό θέλημα ἐκείνου πού μέ ἀπέστειλε∙ «καταβέβηκα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ οὐχ ἵνα ποιῶ τό θέλημα τό ἐμόν, ἀλλά τό θέλημα τοῦ πέμψαντός με πατρός»[47]. Καί στό τέλος τῆς ζωῆς Του πάλι αὐτό τό ἴδιο ἐσφράγισε λέγοντας στήν προσευχή· «Πάτερ μου, ἄς μή γίνει τό δικό μου θέλημα, ἀλλά τό δικό σου∙ «πάτερ, μή τό ἐμόν θέλημα, ἀλλά τό σόν γινέσθω»[48]. Ἡ προσευχή πού ἔκανε στήν Γεθσημανή.

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

https://hristospanagia3.blogspot.com

[1] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, ἔκδ. Συνοδίας Σπυρίδ. Ἱερομονάχου, Νέα Σκήτη Ἁγίου Ὅρους, 2014, στό ἑξῆς: Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[2] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[3] Ματθ. 5, 48.

[4] Ὅ.π.

[5] Α΄ Κορινθ. 14, 20.

[6] Ἑβρ. 6, 1.

[7] Δευτερ. 18, 13.

[8] Λευι. 24, 20.

[9] Δευτερ. 18, 13.

[10] Α΄ Παραλ. 28, 9.

[11] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[12] Α΄ Κορινθ. 7, 28.

[13] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[14] Ὅ.π.

[15] Ὅ.π.

[16] Ἡσ. 11, 2.

[17] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[18] Γαλ. 5, 22.

[19] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[20] Γαλ. 5, 22.

[21] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[22] Πρβλ. Λουκ. 9, 23.

[23] Πρβλ. Λουκ. 14, 27.

[24] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[25] Ἀποκ. 3, 15.

[26] Ἀποκ. 3, 16.

[27] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[28] Πρβλ. Β΄Κορ. 12, 2.

[29] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[30] Ὅ.π.

[31] Ὅ.π.

[32] Ὅ.π.

[33] Λουκ. 9, 23.

[34] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[35] Ἀποκ. 3, 16.

[36] Ματθ. 21, 31.

[37] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[38] Ψαλμ. 144, 8.

[39] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[40] Ὅ.π.

[41] Ὅ.π.

[42] Ματθ. 11, 29-30.

[43] Ἀόρατος Πόλεμος, Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[44] Ματθ. 10, 31.

[45] Ἑβρ. 10, 9.

[46] Λουκ. 2, 51.

[47] Ἰωάν. 6, 38.

[48] Λουκ. 22, 42.