Ἐσύ καί ὁ συνάνθρωπος

(Επιλογή και διασκευή ψυχωφελών κειμένων από το βιβλίο “ΑΜΑΡΤΩΛΩΝ ΣΩΤΗΡΙΑ” του μοναχού Αγαπίου Λάνδου του Κρητός)

ΠΩΣ ΘΑ ΣΩΘΟΥΜΕ

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

“Εσύ και ο συνάνθρωπος”

Όταν ο Κύριος όρισε την αγάπη στο Θεό ως την “πρώτη και πιο μεγάλη εντολή”, πρόσθεσε:

“Δεύτερη, το ίδιο σπουδαία μ΄αυτή είναι: Ν΄αγαπάς τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου” (Ματθ. 22:38 -39).

Όπου κι αν ανοίξεις τη Γραφή, στους Προφήτες, στα Ευαγγέλια, στις Επιστολές, σ΄όλη την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, θα θαυμάσεις το πλήθος των επαίνων της αγάπης προς τον πλησίον, καθώς και των συνεχών υπομνήσεων και προτροπών του θεού για την άσκηση της αρετής αυτής.

Στον προφήτη Ησαϊα η αγάπη προς τον πλησίον είναι ο ακρογωνιαίος λίθος και η κυριότερη εκδήλωση της δικαιοσύνης. Βλέπουμε εκεί τους Εβραίους να παραπονιούνται, γιατί ο Θεός δεν λογάριαζε τις νηστείες τους και τ΄άλλα νομικά καθήκοντα που εκπλήρωναν, αλλά βλέπουμε και Εκείνον να τους εξηγεί, ότι η αιτία γι΄αυτό είναι η σκληρότητά τους προς τους συνανθρώπους τους: Νηστεύετε, τους είπε, αλλά κάνετε τα θελήματά σας, όχι το δικό μου θέλημα. Καταπιέζετε και κακομεταχειρίζεστε όσους είναι κάτω από την εξουσία σας. Νηστεύετε, αλλά δεν αποφεύγετε τις φιλονικίες και τις διαμάχες και την κακοποίηση των αδυνάτων. Εγώ δεν όρισα τέτοια νηστεία, αλλά θέλω να λύσετε κάθε δεσμό σας με την αδικία, να μοιράζεστε το ψωμί σας με τους πεινασμένους, να δίνετε στέγη στους άστεγους και να ντύνετε τους γυμνούς. Τότε θα σας περιβάλει η δόξα μου. Τότε θα προσεύχεσθε, και θα σας ακούω (Ησ. 58 -9).

Παρόμοια διαβάζουμε και στον προφήτη Ζαχαρία. Όταν οι Εβραίοι ρώτησαν τον Κύριο μέσω του προφήτη για νηστείες και προσφορές, Εκείνος τους αποκάλυψε ότι το θέλημά Του είναι να κρίνουν με δικαιοσύνη, να είναι σπλαχνικοί προς το συνάνθρωπο, να κάνουν έργα αγάπης, να μη μνησικακούν (Ζαχ. 7:9-10).

Απορία, όμως, και θαυμασμό προκαλεί αυτό που είναι γραμμένο στον προφήτη Ιεζεκιήλ για τα Σόδομα. Ενώ είναι σ΄όλους γνωστές οι φοβερές σαρκικές αμαρτίες των Σοδομιτών, ο Κύριος αποκαλύπτει ότι κατέστρεψε την πόλη κυρίως για τρία άλλα αμαρτήματα: την υπερηφάνεια, τη σπατάλη και την ασπλαχνία απέναντι στον πλησίον. “Αυτή ήταν η παρανομία των Σοδόμων…, η υπερηφάνεια, ζούσαν μια σπάταλη ζωή μέσα στην αφθονία των υλικών αγαθών… και δεν έδιναν καμιά βοήθεια στο απλωμένο χέρι των φτωχών και των αναγκεμένων” (Ιεζ. 16:49).

Το ιερό Ευαγγέλιο, πάλι, που είναι ο νόμος της αγάπης, τι άλλο τονίζει περισσότερο απ΄αυτή την αρετή; Δεν χρειάζεται παρά να θυμηθούμε ότι ο Κύριος, προλέγοντας το πώς θα κριθεί ο κόσμος στη δεύτερη έλευσή Του, καθόρισε τα έργα της αγάπης προς το συνάνθρωπο σαν αποφασιστικά κριτίρια για τη σωτηρία ή τον κολασμό του καθενός μας: “Αφού τα κάνετε αυτά σ΄έναν από τους άσημους αυτούς αδελφούς μου, τα κάνατε σ΄εμένα… Αφού δεν τα κάνατε αυτά σ΄έναν από αυτούς τους άσημους μου, ούτε σ΄εμένα τα κάνατε” (Ματθ. 25:40, 45). Διακήρυξε ακόμα, ότι όλος ο νόμος και οι προφήτες συνοψίζονται στις δύο αυτές εντολές, της αγάπης στο Θεό και της αγάπης στον πλησίον (Ματθ. 22:40).

Αλλά και στην τελευταία μεγάλη διδαχή Του, στη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου, η κύρια υποθήκη Του ήταν:

“Αυτή είναι η δική μου εντολή: Ν΄αγαπάτε ο ένας τον άλλον, όπως εγώ σας αγάπησα” (Ιω. 15:12).

Και πάλι: “Έτσι θα σας ξεχωρίζουν όλοι πώς είστε μαθητές μου, αν έχετε αγάπη ο ένας για τον άλλο” (Ιω. 13:35).

Μάλιστα, μετά το Δείπνο εκείνο, ο Ιησούς, στη γνωστή αρχιερατική Του προσευχή, είπε και τούτα τα λόγια:

“Σε παρακαλώ όχι μόνο για τους μαθητές μου, αλλά και για κείνους πού με το κήρυγμα αυτών θα πιστέψουν σ΄εμένα. Για να είναι όλοι ένα, όπως εσύ, Πατέρα, είσαι ενωμένος μ΄εμένα κι εγώ μ΄εσένα… ώστε να είναι μέσα τους η αγάπη με την οποία με αγάπησες” (Ιω. 17:20-21,26).

Τι σημαίνει αυτό το τελευταίο χωρίο; Ότι ο Κύριος θέλει να συνδέει τους χριστιανούς αγάπη τόσο μεγάλη, τόσο δυνατή, όσο κι εκείνη που συνδέει το Θεό Πατέρα μ΄Εκείνον, τον Υιό και Λόγο Του - αγάπη θεία, αγάπη τέλεια, αγάπη που κάνει επουράνιους τους επίγειους ανθρώπους.

Πώς εγκωμιάζει την αγάπη και ο απόστολος Παύλος! Τη θεωρεί κι εκείνος ως την τέλεια εκπλήρωση όλων των εντολών του Θεού: “Να μη χρωστάτε σε κανένα τίποτα, παρά μόνο το ν΄αγαπάει ο ένας τον άλλο. Όποιος αγαπάει τον άλλο, έχει τηρήσει το σύνολο των εντολών του Θεού. Γιατί το “μη μοιχεύσεις”, “μη φονεύσεις”, “μην κλέψεις”, “μην επιθυμήσεις” κι όλες γενικά οι εντολές συνοψίζονται στη μία ετούτη: “Ν΄αγαπήσεις τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου” (Ρωμ. 13:8 -9). Και στον ανυπέρβλητο εκείνον ύμνο της αγάπης, γράφει:

“Αν μπορώ να μιλάω όλες τις γλώσσες των ανθρώπων, ακόμα και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη για τους άλλους, έγινα σαν τον άψυχο χαλκό, που βουίζει, όταν τον χτυπούν, ή σαν το κύμβαλο, που βγάζει θορυβώδη ήχο. Κι αν έχω της προφητείας το χάρισμα κι όλα κατέχω τα μυστήρια κι όλη τη γνώση, κι αν έχω ακόμα όλη την πίστη, έτσι πού να μετακινώ βουνά, αλλά δεν έχω αγάπη, είμαι ένα τίποτα… Εκείνος που αγάπει, έχει μακροθυμία, έχει και καλοσύνη, εκείνος που αγαπάει δεν ζηλοφθονεί, εκείνος που αγαπάει δεν κομπάζει ούτε υπερηφανεύεται, είναι ευπρεπής, δεν είναι εγωιστής ούτε ευερέθιστος, ξεχνάει το κακό που του έχουν κάνει, δεν χαίρεται για το άδικο που γίνεται, αλλά μετέχει στη χαρά για το σωστό. Εκείνος που αγαπάει, όλα τα ανέχεται, σε όλα εμπιστεύεται, για όλα ελπίζει, όλα τα υπομένει. Η αγάπη ποτέ δεν θα πάψει να υπάρχει” (Α΄Κορ. 13:1-8 ).

Εκείνος, όμως, που μιλάει περισσότερο για την αγάπη, δεν είναι φυσικά άλλος από τον αγαπημένη μαθητή του Κυρίου, τον άγιο Ιωάννη το Θεολόγο. Στις επιστολές του ταυτίζει την αρετή της αγάπης με τον ίδιο το Θεό: “Ο Θεός είναι αγάπη, κι όποιος ζει μέσα στην αγάπη, ζει μέσα στο Θεό, κι ο Θεός μέσα σ΄αυτόν” (Α΄Ιω. 4:16). Και εξηγεί, ότι δεν μπορεί ν΄αγαπάει το Θεό ένας άνθρωπος που έχει του κόσμου τα πλούτη, και δεν σπλαχνίζεται το συνάνθρωπό του πού βρίσκεται σε ανάγκη (Α΄Ιω. 3:17). Γι΄αυτό μας προτρέπει: “Παιδιά μου, ας μην αγαπάμε με λόγια και ωραίες φράσεις, αλλά με έργα και αγάπη αληθινή” (Α΄Ιω. 3:18 ). Και αλλού, γενικεύοντας την ίδια σκέψη, τονίζει: “Αν κάποιος πει: αγαπώ το Θεό, μισεί όμως τον αδελφό του, είναι ψεύτης. Γιατί, πραγματικά, αυτός που δεν αγαπάει τον αδελφό του, τον οποίο βλέπει, πώς μπορεί ν΄αγαπάει το Θεό, τον οποίο δεν βλέπει;” (Α΄Ιω. 4:20). Τέλος, ο άγιος Ιερώνυμος μας πληροφορεί, ότι ο ευαγγελιστής και απόστολος της αγάπης, όταν πια έφτασε σε βαθιά γεράματα και δεν είχε τη δύναμη να κηρύσσει, όπως πρώτα, στις χριστιανικές κοινότητες της Εφέσου, όπου πήγαινε υποβασταζόμενος, επαναλάμβανε ακατάπαυστα μόνο αυτές τις τρεις λέξεις: “Τεκνία, αγαπάτε αλλήλους”.

Ας αρκεστούμε, όμως, σ΄αυτές μόνο τις βασικές αγιογραφικές μαρτυρίες, που αποκαλύπτουν καθαρά το μέγεθος και τη σημασία της εν Χριστώ αγάπης προς τον πλησίον, και ας δούμε τώρα πώς μπορούμε να εκδηλώσουμε και να υλοποιήσουμε αυτή τη χριστομίμητη αρετή.

Με έξι τρόπους, που αποτελούν ισάριθμες βαθμίδες προόδου, καλλιεργείται, αυξάνεται και ολοκληρώνεται η αγάπη.

Ο πρώτος τρόπος - βαθμός είναι η απλή βίωση ενός αγαπητικού αισθήματος, μια απλή κίνηση της καρδιάς, που δεν προχωράει όμως σε τίποτε άλλο.

Ο δεύτερος βαθμός είναι η συμπαράσταση στον πλησίον με παρήγορα λόγια και καλές συμβουλές.

Ο τρίτος βαθμός είναι η υλική βοήθεια στην ανάγκη του, έστω κι από το υστέρημά μας.

Ο τέταρτος βαθμός είναι η υπομονή και η ανεξικακία στις ύβρεις, στις συκοφαντίες, στις αδικίες και σε κάθε κακό που μας κάνει ο πλησίον.

Ο πέμπτος βαθμός είναι όχι μόνο η υπομονή, αλλά κι η συγχώρηση εκείνου που μας βλάπτει.

Και ο έκτος βαθμός είναι η διπλή προσφορά στον πλησίον, προσφορά δηλαδή τόσο πνευματική όσο και υλική, που γίνεται είτε με την παραδειγματικά ενάρετη ζωή μας είτε με τους παρηγορητικούς και επο

ικοδομητικούς λόγους μας είτε με την ελεημοσύνη και άλλες αγαθοεργίες.

Η ολοκληρωμένη αγάπη έχει περάσει, με τη χάρη του Θεού, και από τις έξι παραπάνω βαθμίδες, οπότε εκδηλώνεται και με τους έξι αντίστοιχους τρόπους. Βέβαια, πέρα απ΄αυτές τις θετικές ή, όπως λέγονται, στερεωτικές εκδηλώσεις της αγάπης, δηλαδή το τι πρέπει να κάνουμε στον πλησίον, υπάρχουν και οι αρνητικές, δηλαδή το τι πρέπει ν΄αποφεύγουμε: Να μην τον κατακρίνουμε, να μην τον αδικούμε, να μην του δίνουμε κακές συμβουλές ή το κακό παράδειγμα κ.ο.κ. Για την αποφυγή του κακού, όμως, μιλήσαμε στο πρώτο μέρος του βιβλίου.

Αν φροντίσεις να θυμάσαι πάντα και αν αγωνίζεσαι να εφαρμόζεις στη ζωή σου όσα διάβασες εδώ, τότε θα εκπληρώνεις την εντολή της αγάπης όπως θέλει ο Χριστός.

Πρίν κλείσουμε και τούτο το κεφάλαιο, ας επαναλάβουμε και ας εξηγήσουμε μια παρομοίωση που κάναμε στο προηγούμενο:

ότι απέναντι στον πλησίον πρέπει να έχεις καρδιά μάνας. Τι σημαίνει αυτό;

Παρατήρησε μια καλή και γνωστική μάνα, πόση αγάπη έχει στο παιδί της, πώς το συμβουλεύει και το νουθετεί, πώς το φροντίζει και το βοηθάει σ΄όλες του τις ανάγκες, πώς άλλες φορές υπομένει καρτερικά τις αταξίες του και άλλες το μαλώνει ή το τιμωρεί με διάκριση. Συχνά, πάλι, προσποιείται ότι δεν αντιλήφθηκε τα σφάλματά στου, σκεπάζοντάς τα με σύνεση. Με όλους αυτούς τους τρόπους, η μητρική αγάπη είναι που εκδηλώνεται σαν βασίλισσα και μητέρα όλων των αρετών. Συνάμα συλλογίσου, πόσο χαίρεται και αγάλλεται μια μάνα, όταν το παιδί της είναι καλά και ευτυχεί, πόσο πονάει και θλίβεται, όταν είναι άρρωστο ή δυστυχεί, με πόσο ζήλο αγωνίζεται για την προκοπή και την ωφέλειά του, με πόση θέρμη προσεύχεται γι΄αυτό, κοντολογίς, πόσο νοιάζεται για το παιδί της περισσότερο παρά για τον εαυτό της -τόσο, που και τη ζωή της θυσιάζει πρόθυμα, αν πρόκειται να σώσει έτσι τη δική της.

Ίσως θα ρωτήσεις, πώς μπορείς να έχεις τέτοια διάθεση καρδιάς απέναντι σ΄έναν ξένο και άγνωστό σου; Μάθε, λοιπόν, ότι κάθε άνθρωπος, γνωστός ή άγνωστος σ΄εσένα, είναι, όπως ακριβώς κι εσύ, δημιούργημα του Θεού και παιδί Του, επομένως αδελφός σου. Ο πλησίον είναι ζωντανό μέλος του Χριστού, όπως κι εσύ, σύμφωνα με τη μαρτυρία του αποστόλου: “Ο Χριστός μοιάζει με το σώμα, πού, ενώ είναι ένα, έχει πολλά μέλη, και όλα τα μέλη του σώματος, αν και είναι πολλά, αποτελούν ένα σώμα… Εσείς όλοι μαζί αποτελείται το σώμα του Χριστού και είστε μέλη του, ο καθένας σας χωριστά” (Α΄Κορ. 12:12, 27). Γι΄αυτό, αν κάνεις κακό στον πλησίον, είναι σαν να το έκανες στον ίδιο το Χριστό, και αν τον ευεργετήσεις, είναι σαν να ευεργέτησες το Χριστό. Έτσι δεν πρέπει να βλέπεις τον πλησίον σαν άνθρωπο, αλλά σαν τον Κύριο, αφού είναι και μέλος Του και εικόνα Του.

Βίασε, λοιπόν, τη θέλησή σου στην καλλιέργεια και την αύξηση της αγάπης προς το συνάνθρωπο, γιατί μ΄αυτήν αναγνωρίζεσαι σαν γνήσιος μαθητής του Θεανθρώπου, ενώ χωρίς αυτήν σε τίποτα δεν ωφελείσαι, όσες άλλες αρετές κι αν έχεις.

https://www.agiooros.net/forum/viewtopic.php?f=18&t=855&start=20