Β´ Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολική

Ἡ ἁγία Ἐκκλησία [2]

Β´  Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολική

Ἀπὸ τὸ βιβλίο 

«Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ, ΛΑΤΡΕΙΑ ΚΑΙ ΖΩΗ» 
(Σχεδίασμα Ὀρθοδόξου Κατηχήσεως)

Ἱ. Κουτλουμουσιανὸν Κελλίον Ἁγ. Ἰω. Θεολόγου,
Ἅγιον Ὄρος (Μάρτιος 2012)

Α´ Μέρος: 

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Μία

.           Ἡ Ἐκκλησία εἶναι μία, ἁγία, καθολικὴ καὶ ἀποστολική. Οἱ ἰδιότητες αὐτὲς τῆς Ἐκκλησίας συνδέονται μεταξύ τους καὶ ἀλληλοσυμπληρώνονται. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἁγία ἐπειδὴ εἶναι ἀποστολική, δηλαδὴ θεμελιωμένη στὴν διδαχὴ τῶν ἁγίων Ἀποστόλων. Καὶ εἶναι μία ἐπειδὴ εἶναι τὸ ἅγιο σῶμα τοῦ ἑνὸς Ἁγίου, τοῦ Χριστοῦ¹.

.        Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι μία, διότι ἕνας εἶναι ὁ Κύριος: «Γίναμε μία Ἐκκλησία, ἀποτελοῦμε μέλη συνενωμένα τῆς μιᾶς κεφαλῆς (δηλαδὴ τοῦ Χριστοῦ), ἕνα Σῶμα γίναμε οἱ πάντες». Καὶ «μπορεῖ νὰ ἰδῆ κανεὶς πρᾶγμα θαυμαστό: οἱ πολλοὶ νὰ εἶναι ἕνα (Σῶμα) καὶ στὸ ἕνα (Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας) νὰ εἶναι πολλοὶ»² πιστοί.
.          Οἱ διάφορες τοπικὲς Ἐκκλησίες ἀποτελοῦν ὅλες μαζὶ τὴν μία καὶ μόνη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ὅπως εἶναι πολλὲς οἱ θεῖες Λειτουργίες ποὺ ἱερουργοῦνται σὲ διαφόρους τόπους, ἀλλὰ ἕνας εἶναι ὁ Χριστὸς ποὺ προσφέρεται χωρὶς νὰ διαιρῆται, ἔτσι καὶ ἡ ἁγία Του Ἐκκλησία εἶναι μία καὶ ἀδιαίρετη. Αὐτὴ εἶναι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἡ ὁποία φυλάσσει τὴν πίστη, τὴν λατρεία καὶ τὴν πνευματικὴ ζωὴ ὅπως τὴν παρέδωσαν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι, χωρὶς νὰ κάνη «οὔτε ἀφαίρεση οὔτε ἀλλαγὴ οὔτε προσθήκη»³.
.             Ἡ Ἐκκλησία εἶναι μία, διότι «ἕνας εἶναι ὁ Κύριός μας, μία ἡ πίστη μας». «Ὅσοι ἀνήκουν στὸν Χριστὸ ἀποτελοῦν μία Ἐκκλησία, ἔστω καὶ ἂν λόγῳ τῶν διαφορετικῶν τόπων αὐτὴ παίρνει διαφορετικὲς ὀνομασίες»⁴. Λέμε δηλαδὴ ἡ Ἐκκλησία τῆς Κορίνθου, τῆς Σμύρνης κλπ., ἀλλὰ ὅλες ἀποτελοῦν τὴν μία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Οἱ ὁμάδες τῶν αἱρετικῶν καταχρηστικὰ ὀνομάζονται Ἐκκλησίες διότι «ἡ αἵρεση χωρίζει κάθε ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία»⁵.
.            Γιὰ τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας προσευχήθηκε ὁ Χριστὸς στὸν Πατέρα Του: Ἵνα πάντες ἓν ὦσιν, καθὼς σὺ Πάτερ ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν σοί, ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ἓν ὦσιν. «Ὁ Χριστὸς ἀφοῦ ἔλαβε ὡς εἰκόνα καὶ τύπο τῆς ἀδιάσπαστης φιλίας καὶ ὁμονοίας καὶ ἑνότητος… τὴν ἑνότητα κατὰ τὴν οὐσία ποὺ ἔχει ὁ Πατέρας πρὸς Αὐτόν, καὶ πάλι Αὐτὸς πρὸς τὸν Πατέρα, θέλει νὰ ἀναμιχθοῦμε κατὰ κάποιο τρόπο καὶ ἐμεῖς μεταξύ μας,… ὥστε ὁλόκληρο τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας νὰ θεωρῆται ἕνα»⁶.
.             Μὲ ἀφορμὴ τὸν ἀποστολικὸ λόγο Ὅτι εἷς ἄρτος, ἓν σῶμα οἱ πολλοί ἐσμεν, ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἐρωτᾶ: «Τί εἶναι ὁ ἅγιος Ἄρτος τὸν ὁποῖο κοινωνοῦμε; Τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Καὶ τί γίνονται οἱ πιστοὶ ποὺ μεταλαμβάνουν; Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ὄχι πολλὰ σώματα, ἀλλὰ ἕνα Σῶμα». «Ὅπως καὶ τὸ δικό μας σῶμα εἶναι ἑνιαῖο, ἂν καὶ ἀποτελεῖται ἀπὸ πολλὰ μέλη, ἔτσι καὶ στὴν Ἐκκλησία ὅλοι εἴμαστε κάτι ἑνιαῖο». Λέγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Ὅλοι γίνατε ὁ ἕνας Χριστός, ἐφ’ ὅσον εἶστε σῶμα Του»⁷. Μὲ τὴν θεία Κοινωνία «ὅλοι εἴμαστε ἕνα, καὶ μεταξύ μας καὶ μὲ τὸν Χριστό, διότι Ἐκεῖνος εἶναι ὁ σύνδεσμος τῆς ἑνότητος, ἐφ’ ὅσον εἶναι ταυτόχρονα Θεὸς καὶ ἄνθρωπος»⁸.
.          Οἱ πιστοὶ μεριμνοῦν νὰ διατηρῆται μέσα στὴν Ἐκκλησία ἡ ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης. Ἓν σῶμα καὶ ἓν πνεῦμα,… εἷς Κύριος, μία πίστις, ἓν Βάπτισμα, εἷς Θεὸς καὶ Πατὴρ πάντων⁹.

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἁγία

.          Ἡ δεύτερη ἰδιότητα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἁγιότης. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἁγία, διότι ἡ κεφαλή της εἶναι ὁ μοναδικὸς Ἅγιος, ὁ Χριστός. Ἐκεῖνος ἀγάπησε τὴν Ἐκκλησία, καὶ παρέδωσε τὸν ἑαυτό Του γιὰ νὰ τὴν ἁγιάση: Ἠγάπησε τὴν Ἐκκλησίαν καὶ ἑαυτὸν παρέδωκεν ὑπὲρ αὐτῆς, ἵνα αὐτὴν ἁγιάσῃ,… ἵνα παραστήσῃ αὐτὴν ἑαυτῷ ἔνδοξον,… ἵνα ᾖ ἁγία καὶ ἄμωμος. Εἶναι λοιπὸν ἡ Ἐκκλησία «θεοπρεπεστάτη καὶ ἁγιοφόρος»¹⁰.
.           Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ὁλόχρυση ἑπτάφωτη λυχνία, τὴν ὁποία εἶδε σὲ ὅραμα ὁ προφήτης Ζαχαρίας. Ὁ ὅσιος Μάξιμος ἑρμηνεύει: «Ὁ προφητικὸς λόγος ἀπὸ παλαιὰ προτυπώνει συμβολικὰ τὴν πολύφωτη καὶ ὑπέρλαμπρη μεγαλοπρέπεια τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας… Εἶναι λοιπὸν ἡ πανεύφημη Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ λυχνία ὁλόχρυση, καθαρὴ καὶ ἀμίαντη, ἄχραντη καὶ ἀνόθευτη, ἀμείωτη καὶ δεκτικὴ τοῦ ἀληθινοῦ φωτός… Πράγματι, τὰ ἴδια τὰ πράγματα δείχνουν τὴν πανένδοξη Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ νὰ εἶναι καθαρώτατη ὅπως ἡ φύση τοῦ χρυσοῦ. Ἀνόθευτη ἐπειδὴ σὲ ὁλόκληρο τὸ μυστήριο τῆς θεολογίας τῆς πίστεως, δὲν ἔχει τίποτε νοθευμένο καὶ ξένο. Καθαρή, διότι μὲ τὴν λαμπρότητα τῶν ἀρετῶν εἶναι ἔνδοξη καὶ ἀκτινοβόλος… Ἀμείωτη, ἐπειδὴ ἐνῶ πυρακτώνεται στὸ καμίνι τῶν διωγμῶν καὶ βασανίζεται μὲ τὶς ἀλλεπάλληλες ἐπαναστάσεις τῶν αἱρέσεων,… δὲν παθαίνει ὁποιαδήποτε μείωση ἐξ αἰτίας τῶν πειρασμῶν»¹¹.
.            Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἁγία, αὐτὸ ὅμως δὲν σημαίνει ὅτι ὅλα τὰ μέλη της εἶναι ἅγιοι. Στοὺς κόλπους Της περιλαμβάνει ἀνθρώπους ἁμαρτωλοὺς καὶ ἀδύνατους, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ἄλλοι ἀγωνίζονται γιὰ τὴν σωτηρία τους, ἐνῶ ἄλλοι ἀδιαφοροῦν. Ὁ Χριστὸς χρησιμοποιεῖ γιὰ τὴν στρατευομένη Ἐκκλησία τὴν παραβολὴ τοῦ ἀγροῦ στὸν ὁποῖο συναυξάνονται τὸ σιτάρι μὲ τὰ ζιζάνια¹². Ὁ τελικὸς διαχωρισμὸς γίνεται τὴν ὥρα τοῦ θερισμοῦ, δηλαδὴ στὴν Δευτέρα Παρουσία. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως εἶναι ἁγία, διότι εἶναι τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Καὶ ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ αὐτοπηγὴ τῆς ἁγιότητος καὶ μεταδίδει σὲ ὅλους, Ἀγγέλους καὶ ἀνθρώπους, τὸ μύρο τῆς ἁγιότητος: Ἁγιάζει ὁλόκληρη τὴν Ἐκκλησία, καὶ ὅσοι διατηροῦν καθαρὸ τὸ δοχεῖο τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος δέχονται τὴν δωρεὰ τῆς ἁγιότητός Του.

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι καθολική

.          Ἡ τρίτη ἰδιότητα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ καθολικότης. Καθολικὸν ὀνομάζεται αὐτὸ ποὺ ἀναφέρεται στὸ σύνολο, αὐτὸ ποὺ περιλαμβάνει τὸ ὅλον (καθ’ ὅλου). Ἡ Ἐκκλησία λοιπὸν ὀνομάζεται καθολική, διότι κατέχει ὁλόκληρη καὶ ἀκέραιη τὴν Ἀλήθεια, δηλαδὴ τὸν Χριστό. Πρῶτος ὁ Θεοφόρος Ἰγνάτιος χρησιμοποιεῖ τὸν ὅρο καθολική: «Ὅπου εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἐκεῖ εἶναι ἡ καθολικὴ Ἐκκλησία». Στὴν ἀρχικὴ χρήση τοῦ ὅρου καθολικὴ εἶναι ἐμφανὴς ὁ τονισμὸς τῆς ἀκεραιότητος καὶ γνησιότητος τῆς πίστεως¹³. Εἶναι ἑπομένως ἐσφαλμένη ἡ χρήση τοῦ ὅρου καθολικὴ γιὰ τοὺς Δυτικούς, διότι αὐτοὶ δὲν διεφύλαξαν ἀνόθευτη τὴν πίστη.
.            Ἀργότερα ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων δίνει μία ἀναλυτικότερη ἑρμηνεία τῆς καθολικότητος τῆς Ἐκκλησίας: «Ἡ Ἐκκλησία ὀνομάζεται καθολική, διότι βρίσκεται σὲ ὅλη τὴν οἰκουμένη, στὰ πέρατα τῆς γῆς. Διότι διδάσκει ὅλα ἀνεξαιρέτως τὰ δόγματα, τὰ ὁποῖα ὀφείλουν νὰ γνωρίζουν οἱ ἄνθρωποι, σχετικὰ μὲ τὰ ὁρατὰ καὶ ἀόρατα, τὰ ἐπουράνια καὶ τὰ ἐπίγεια. Διότι ὑποτάσσει στὴν ὀρθὴ πίστη της κάθε κατηγορία ἀνθρώπων, ἀρχόντων καὶ ἀρχομένων, λογίων καὶ ἀγραμμάτων. Τέλος (ὀνομάζεται καθολική), διότι ἀφ’ ἑνὸς ἰατρεύει τελείως καὶ θεραπεύει κάθε εἶδος ἁμαρτίας,… καὶ ἀφ’ ἑτέρου κατέχει ἡ ἴδια κάθε ἔννοια ἀρετῆς, σὲ ἔργα, σὲ λόγια, καὶ σὲ κάθε εἴδους πνευματικὸ χάρισμα»¹⁴.
.             Ἡ καθολικότης ἀφορᾶ στὴν διδαχὴ τῆς Ἐκκλησίας, ἀναφέρεται ὅμως καὶ στὸν τόπο καὶ στὸν χρόνο, διότι ἀγκαλιάζει ὅλη τὴν οἰκουμένη καὶ ὅλους τοὺς αἰῶνες. Ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτούς, σχετίζεται μὲ τὴν οἰκουμενικότητα τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ψαλμικὸς λόγος Μνησθήσομαι τοῦ ὀνόματός σου ἐν πάσῃ γενεᾷ καὶ γενεᾷ, κατὰ τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο σημαίνει ὅτι ἡ μεγάλη ἀξία τῆς Ἐκκλησίας «θὰ ἐπεκταθῆ σὲ ὅλη τὴν οἰκουμένη, καὶ σὲ ὅλους τοὺς αἰῶνες»¹⁵.
.            Ἡ Ἐκκλησία εἶναι καθολική, διότι διαφυλάσσει ὁλόκληρη τὴν ἀλήθεια, βρίσκεται σὲ ὅλη τὴν οἰκουμένη, περικλείει ὅλα τὰ ἔθνη, ἁγιάζει ὅλους τοὺς αἰῶνες.

Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἀποστολική

.             Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἀποστολική, διότι ἔχει οἰκοδομηθῆ ἐπὶ τῷ θεμελίῳ τῶν Ἀποστόλων καὶ Προφητῶν, ὄντος ἀκρογωνιαίου αὐτοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι ὀνομάζονται εὔστοχα στῦλοι τῆς Ἐκκλησίας, διότι «βαστάζουν καὶ στηρίζουν τὸ κοινὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας»¹⁶. Δύο εἶναι τὰ ἀποστολικὰ γνωρίσματα τῆς Ἐκκλησίας: ἡ ἀποστολικότης τῆς πίστεως καὶ ἡ ἀποστολικὴ διαδοχὴ τῆς Ἱερωσύνης. Τὴν πίστη τὴν διατηρεῖ ἡ Ἐκκλησία, ὅπως τὴν παρέλαβε ἀπὸ τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους, καὶ τὴν παραδίδει ἀνόθευτη ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά. Ἡ ἀποστολικὴ διαδοχὴ ἐξασφαλίζεται μὲ τὴν χειροτονία τοῦ Ἐπισκόπου, ποὺ εἶναι σύμφωνη μὲ τοὺς ἱεροὺς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας.
.           Οἱ πιστοὶ φυλάσσουμε μὲ εὐλάβεια τὴν πίστη, ὅπως μᾶς τὴν παρέδωσαν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι. «Αὐτὴ τὴν πίστη παρέλαβε ἡ Ἐκκλησία, καὶ ἐνῶ εἶναι διεσπαρμένη σὲ ὅλο τὸν κόσμο, ἐν τούτοις τὴν διαφυλάσσει μὲ ἐπιμέλεια, σὰν νὰ κατοικῆ σὲ ἕνα σπίτι. Πιστεύει μὲ τὸν ἴδιο τρόπο (στὰ δόγματά της), σὰν νὰ ἔχη μία ψυχὴ καὶ μία καρδιά, καὶ ἀπὸ συμφώνου κηρύττει καὶ διδάσκει καὶ παραδίδει αὐτά, σὰν νὰ ἔχη ἕνα στόμα… Ὅπως ὁ ἥλιος, τὸ κτίσμα τοῦ Θεοῦ, εἶναι σὲ ὅλο τὸν κόσμο ἕνας καὶ ὁ αὐτός, ἔτσι καὶ τὸ κήρυγμα τῆς ἀληθείας παντοῦ λάμπει καὶ φωτίζει ὅλους τοὺς ἀνθρώπους»¹⁷.

1. Πρβλ. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, Τὸ σῶμα τοῦ ζῶντος Χριστοῦ, Θεσσαλονίκη 1972, σελ. 63.

2. Ἱερὸς Χρυσόστομος, Εἰς Πράξεις 24, 4, καὶ 40, 4, PG 60, 190 καὶ 286.

3. Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, Κατὰ Εὐνομίου 2, 1, PG 45, 468C.

4. Μέγας Βασίλειος, Ἐπιστολὲς 203, 3 καὶ 161, 1, PG 32, 741A καὶ 629B.

5. Πρακτικὰ Ἑβδόμης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, Mansi 12, 1022.

6. Ἰωάννης 17, 21  ―  Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, Εἰς Ἰωάννην 11, 11, PG 74, 557A.

7. Α΄ Κορινθίους 10, 17  ―  Εἰς Α΄ Κορινθίους 24, 2 καὶ 30, 1, PG 61, 200 καὶ 250  ―  Εἰς Κολασσαεῖς 8, 2, PG 62, 353.

8. Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, Εἰς Ἰωάννην 11, 11, PG 74, 560D-561A.

9. Ἐφεσίους 4, 3-6.

10. Ἐφεσίους 5, 25-7  ―  Θεοφόρος Ἰγνάτιος, Σμυρναίοις, PG 5, 708A.

11. Πρβλ. Ζαχαρίας 4, 2  ―  Ὅσιος Μάξιμος Ὁμολογητής, Πρὸς Θαλάσσιον, 63, PG 90, 665BCD.

12. Ματθαῖος 13, 24-30.

13. Σμυρναίοις 8, PG 5, 713B  ―  Πρβλ. π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, Τὸ σῶμα τοῦ ζῶντος Χριστοῦ, Θεσσαλονίκη 1972, σελ. 40: «Καθολικὴ (Ἐκκλησία) σήμαινε μᾶλλον ὀρθόδοξος παρὰ οἰκουμενική».

14. Κατήχησις 18, 23, PG 33, 1044AB.

15. Ματθαῖος 28, 19  ―  Ψαλμὸς 44, 18  ―  Εἰς Ψαλμὸν ΜΔ΄, 13, PG 55, 203.

16. Ἐφεσίους 2, 20  ―  Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, Εἰς ᾎσμα ᾀσμάτων, 14, PG 44, 1077A.

17. Ἅγιος Εἰρηναῖος, Κατὰ αἱρέσεων 1, 10, 2, SC 264, 158-60. Πρβλ. καὶ 5, 20, 1, SC 153, 255-7.

http://christianvivliografia.wordpress.com/2012/06/06/%E1%BC%A1-%E1%BC%81%CE%B3%CE%AF%CE%B1-%E1%BC%90%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1-2/