Ἡ ἰατρική τῆς Ἐκκλησίας

 ΤΑ ΑΣΚΗΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ

Α΄. ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΓΓΑΜΟΣ ΒΙΟΣ

1. Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΝΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ¹.

Ἡ ἰατρική τῆς Ἐκκλησίας

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διασώζει τά ὀρθά δόγματα τά ὁποῖα μέ τήν σειρά τους ὁριοθετοῦν τόν ὀρθό τρόπο ζωῆς δηλ. τό ὀρθόδοξο ἦθος. Ὁ ἄνθρωπος πιστεύοντας ὀρθά καί ζώντας ὀρθόδοξα ἐντάσσεται καί παραμένει στήν Ἐκκλησία, ὅπου καί ἀποκαθίσταται ψυχοσωματικά γινόμενα ἀληθινά ὑγιής.

Ἡ διάνοια-λογικὴ μὲ τοὺς συλλογισμούς της δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς ἑνώσει μὲ τὸν Θεό. Μόνον ὁ νοῦς, πού εἶναι τὸ κέντρο καί ὁ ὀφθαλμὸς τῆς ψυχῆς, εἶναι κατάλληλος γιὰ τὴν ἕνωση τῆς ὕπαρξής μας μὲ τὸν Θεό. Ἡ Ἐκκλησία μέ τήν πνευματική ἰατρική της ἀπελευθερώνει τόν νοῦ-καρδία ἀπό τήν δουλεία του στήν διάνοια-λογική.

Ἡ ἰατρική τῆς Ἐκκλησίας ἔγκειται στό ὅτι ἐπιτυγχάνει τήν λύση τοῦ «βραχυκυκλώματος» μεταξύ νοῦ καί διανοίας ἤ ἀλλιῶς καρδίας-ἐγκεφάλου. Μέ τό «θεραπευτικό πακέτο» Της ἐπιτυγχάνεται ἡ ἐπιστροφή τοῦ νοῦ στήν καρδιά. Ὅταν ὁ νοῦς ἐπιστρέψει στήν καρδιά, καθαρίζεται, δηλ. κενώνεται, ἀπό ὅλους τούς λογισμούς, τίς φαντασίες, τίς μνῆμες.
Παράλληλα, ἐπιτυγχάνεται ἡ στροφή τοῦ νοῦ πρός τόν Θεό καί ἡ ἕνωση μέ Αὐτόν διά τῆς ἀδιάλειπτης νοερᾶς προσευχῆς. Τότε, ἐφ’ ὅσον ὁ πιστός ἐπιμείνει στήν ἀδιάλειπτη προσευχή καί τήν κατά Χριστόν ζωή, ἀκολουθεῖ ὁ φωτισμός καί ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου⁷.

Ὁ Μέγας Ἀντώνιος ἦταν ἀγράμματος, καὶ ὅμως εἶναι ὁ «πανεπιστήμων-πρύτανης» τῆς ἐρήμου. Εἶπε ὑψηλότατες ἀλήθειες, οἱ ὁποῖες προῆλθαν ἀπὸ τὴν θεραπευμένη-φωτισμένη ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα καρδιά του, τίς ὁποῖες δὲν μποροῦν νὰ προσεγγίσουν ἐκεῖνοι, πού εἶναι μέν μορφωμένοι κοσμικὰ, ἀλλὰ στεροῦνται τῆς κάθαρσης τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδιᾶς.

Ἡ Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι ἕνα φιλοσοφικό σύστημα, οὔτε μία θεωρητική ἐπιστήμη. Εἶναι μία πρακτική, θετική⁸ «ἐπιστήμη», πού ἀποκαθιστᾶ στήν φυσιολογική της λειτουργία τήν ἀνθρώπινη προσωπικότητα.

Εἶναι «ἰατρική τοῦ νοός καί τῆς καρδίας τοῦ ἀνθρώπου»⁹. Εἶναι ἔμμεσα ἰατρική καί τοῦ σώματος.

Ὅταν ὁ ἄνθρωπος θεραπευθεῖ πνευματικά, τότε θεραπεύεται καί σωματικά, ἀφοῦ τό σῶμα καί ἡ ψυχή εἶναι ἀλληλένδετα. Ἡ κατάσταση τοῦ ἑνός ἐπηρρεάζει τήν κατάσταση τοῦ ἄλλου.

Ἡ Ἐκκλησία «ἀσκεῖ ἰατρεία» καί στό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ὅλος ἄνθρωπος ἀποκαθίσταται ψυχοσωματικά ἀπό τόν «Ἰατρό τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων ἡμῶν»¹⁰, πού εἶναι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός.

Τὰ τρία στάδια τῆς πνευματικῆς ζωῆς- ἐκκλησιαστικῆς ἰατρείας ἀντιστοιχοῦν στήν μέθεξη τῆς καθαρτικῆς, φωτιστικῆς καὶ θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ¹¹.

 Αὐτό τὸ ἰατρικό-ἰαματικό στοιχεῖο τῆς Ἐκκλησίας μποροῦμε νὰ τὸ δοῦμε πολὺ καθαρά στὶς περιπτώσεις τῶν θαυμάτων. Ἄνθρωποι μὲ ἀνίατες σωματικὲς ἀσθένειες θεραπεύονται, ἀφοῦ προηγουμένως θεραπεύτηκαν ἀπό τίς πνευματικές τους ἀσθένειες διά τῆς πίστεως καί μετανοίας. Πρό πάντων δέ, ὁ ἄνθρωπος ζώντας μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, λυτρώνεται ἀπό τήν τυρρανία τῶν παθῶν, τῶν λογισμῶν, τῆς φθορᾶς, τῆς ἁμαρτίας, τοῦ διαβόλου καί τοῦ θανάτου.

Ἡ ἀποκατάστασι τῆς ἀνθρώπινης ὑπόστασης ἐπιτυγχάνεται διά τῆς μυστηριακῆς καί τῆς ἡσυχαστικῆς-ἀσκητικῆς ζωῆς.

Ἡ ἐν Χριστῷ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ εἶναι ὁ βασικὸς σκοπὸς τῆς ὀρθοδόξου πνευματικότητος, γίνεται μὲ τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴν ἀσκητικὴ ζωή. Σὲ ὅλη τὴν ἐκκλησιαστικὴ Παράδοση φαίνεται ὁ συνδυασμὸς μεταξὺ Μυστηρίων καὶ ἀσκήσεως-ἡσυχίας¹².

Ἡ ἄσκηση προηγεῖται τῶν Μυστηρίων καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὰ ἀκολουθεῖ καὶ πάλι ἡ ἀσκητικὴ ζωή. Ἡ νηστεία, ὅπως καί οἱ ἄλλες ἀσκήσεις: ἡ ἀγρυπνία, ἡ ὀρθοστασία στήν προσευχή, ἡ ἔμπονη ἀναφορά στόν Θεό, οἱ γονυκλισίες, ἡ χαμαικοιτία, εἶναι μόνον τὰ μέσα, δὲν εἶναι ὁ σκοπός τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς. Ὁ σκοπός εἶναι ἡ ἀπόκτηση ἤ, πιό σωστά, ἡ ἐπανενεργοποίηση τῆς Θείας Χάρης¹³, πού λάβαμε ὡς ἀρραβῶνα στό Ἅγιο Βάπτισμά μας. Ἡ ἐπανενεργοποίηση γίνεται διά τῆς ὁλοκληρωμένης μετάνοιας. Ἡ μετάνοια εἶναι ἀληθινή καί ὁλοκληρωμένη, ὅταν συνοδεύεται ἀπό ἀσκητικούς κόπους, τόσο σωματικούς -τό κατά δύναμιν- ὅσο καί ψυχικούς-πνευματικούς.

Ὁ θάνατος τοῦ ὀργανικά ἐνταγμένου στήν Ἐκκλησία ἀνθρώπου εἶναι μία νέα γέννηση στήν ἀνέσπερη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἄνθρωπος, ζώντας σ’ αὐτήν τήν ζωή ἐν μετανοίᾳ, ἀποκαθίσταται ἐπιτυγχάνοντας τό «καθ’ ὁμοίωσιν» καί ἔτσι σώζεται. Σώζεται μέσα στήν Ἐκκλησία καί διά τῆς Ἐκκλησίας, ἀποκτώντας πνευματικά αἰσθητήρια. Ὑπερβαίνει τόν θάνατο μέ τήν ἐκκλησιαστικοποίησή του.

Ὁ ἀληθινά ἐκκλησιαστικοποιημένος Γέροντας Πορφύριος ἔλεγε: «Δέν ὑπάρχει θάνατος. Δέν εἶναι παρά γέννησίς μας στήν ἄλλη ζωή»¹⁴. Τό λόγιο τοῦ φωτισμένου π. Πορφυρίου συνάδει μέ τήν διδασκαλία τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, πού μᾶς ἐπισημαίνει ὅτι: «ὅπως τό κυοφορούμενο, γιά νά ζήσει ὅταν γεννηθεῖ (ἐνν. στήν ἐπίγειο ζωή), πρέπει νά τελειοποιήσει μέσα στήν μήτρα τῆς μητέρας του ὅλα τά σωματικά του ὄργανα, ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος, γιά νά ζήσει (ἐνν. ὅταν διά τοῦ θανάτου γεννηθεῖ) στήν ἄλλη ζωή, θα πρέπει νά ἔχει τελειοποιήσει ὅλα τά πνευματικά του ὄργανα (πρίν ἀπό τόν βιολογικό του θάνατο). Ἀλλοιῶς, θά πεθάνει· καί αὐτός εἶναι ὁ πνευματικός θάνατος»¹⁵, δηλαδή ὁ αἰώνιος χωρισμός ἀπό τήν ὑποστατική Ζωή, πού εἶναι ὁ Χριστός μας.

Σκοπός τῆς ἐπίγειας ζωῆς μας εἶναι νά ἀποκτήσουμε ὑγιῆ πνευματικά αἰσθητήρια ὄργανα¹⁶, ζώντας ἐν μετανοίᾳ καί ἐξομολογήσει, ταπεινούμενοι συνεχῶς, ἀσκούμενοι καί θεούμενοι διά τῶν Θείων Μυστηρίων. Τότε, καί ὁ βιολογικός θάνατος, πού εἶναι ὁ χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα, θά εἶναι ἡ ἀρχή τῆς ἀληθινῆς ζωῆς, τῆς χωρίς τέλος, ἐν τῷ Θεῷ.

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο:«Τά ἀσκητικά τῆς Ἐνορίας» (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) πού ἤδη κυκλοφορεῖ.

7 Πρβλ. Πρωτοπρ. Ἰωάννου Σ. Ρωμανίδου (†), Καθηγητοὺ Πανεπιστημίου, Δογματική καί συμβολική θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου καθολικῆς Ἐκκλησίας, Τόμος Α΄, 4^η ἔκδοση, Ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 2009, σελ.18-19.

8 Πρβλ. Πρωτοπρ. Ἰωάννου Σ. Ρωμανίδου (†), Καθηγητοὺ Πανεπιστημίου, Πατερικὴ Θεολογία,Πρόλογος: Πρωτοπρ. Γεωργίου Δ. Μεταλληνοῦ, Κοσμήτορα Θεολ. Σχολῆς Πανεπ. Ἀθηνῶν, Ἐπιμέλεια – σχόλια: Μοναχοῦ Δαμασκηνοῦ Ἁγιορείτου, Ἐκδόσεις Παρακαταθήκη, σελ. 124-125.

9 Πρβλ. Ὅ. π. σελ. 16. κ. ἑ.

10 Βλ. στό Μ. Εὐχολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ὅπου ὁ Κύριος σέ πολλές εὐχές προσφωνεῖται μ’ αὐτόν τόν τρόπο. Πρβλ. Πρωτοπρ. Ἰωάννου Σ. Ρωμανίδου (†), Καθηγητοὺ Πανεπιστημίου, Πατερικὴ Θεολογία,Πρόλογος: Πρωτοπρ. Γεωργίου Δ. Μεταλληνοῦ, Κοσμήτορα Θεολ. Σχολῆς Πανεπ. Ἀθηνῶν, Ἐπιμέλεια – σχόλια: Μοναχοῦ Δαμασκηνοῦ Ἁγιορείτου, Ἐκδόσεις Παρακαταθήκη, σελ. 25.

11 Πρβλ. ὅ. π. Πατερικὴ Θεολογία, σελ. 48.

12 Πρβλ. Μητρ. Ἱερόθεου Βλάχου, Θεραπευτική ἀγωγή-Προεκτάσεις στήν «Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία», Γ΄ ἔκδοση, Ἱ. Μ. Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου (Πελαγίας) 1993, σελ. 25-42.

13 Πρβλ. Καθηγ. Δ. Τσελεγγίδη, Ἡ ὑποδομὴ τῆς Χριστιανικῆς μας ταυτότητας, ὑπόθεση ζωῆς! Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία ποὺ πραγματοποιήθηκε στὴν αἴθουσα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ στὶς 16 Δεκεμβρίου 2011, http://www.impantokratoros.gr/ypodomh-xristianikhs-taytothtas.el.aspx.

14 Θαυμαστά γεγονότα καί συμβουλές τοῦ Γέροντος Πορφυρίου, Ἐκδόσεις: Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος, Μήλεσι 2006, σελ. 117 [κείμενο προσαρμοσμένο ἀπό τόν συγγραφέα τοῦ παρόντος].

15 Ὅ.π.

16 Πρβλ. Καθηγ. Δ. Τσελεγγίδη, Ἡ ὑποδομὴ τῆς Χριστιανικῆς μας ταυτότητας, ὑπόθεση ζωῆς! Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία ποὺ πραγματοποιήθηκε στὴν αἴθουσα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ στὶς 16 Δεκεμβρίου 2011, http://www.impantokratoros.gr/ypodomh-xristianikhs-taytothtas.el.aspx.