Ἡ Τουρκοκρατία

ΤΑ ΑΣΚΗΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ

Β΄ Η ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΚΑΙ Η ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΝΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Ἡ Τουρκοκρατία.

Στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας τά ἰδεώδη τοῦ «Βυζαντίου» πού ταυτίζονταν μέ τά ἰδεώδη τοῦ ὀρθόδοξου χριστιανισμοῦ δηλαδή ὁ ἀγώνας ἐναντίον τῶν παθῶν, ἡ κάθαρση, ὁ φωτισμός, ἡ θέωση, ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή καί λειτουργική ζωή, ἡ συνεχής μυστηριακή ζωή καί μάλιστα ἡ συχνή Θεία Μετάληψη, ἡ ἀκριβής γνώση τῆς ὀρθόδοξης πίστης, ἡ ἀγάπη γιά τόν μοναχισμό καί ἡ θεώρησή του ὡς πρότυπο ζωῆς γιά τούς κοσμικούς χριστιανούς, ἐξασθένησαν στήν συνείδηση τῶν πιστῶν.

Παρόλα αὐτά, ἡ Ἐκκλησία καί ὁ Ἐπίσκοπος δέν ἔπαψαν νά εἶναι τό κέντρο τῆς ζωῆς τῶν ὑπόδουλων Ρωμηῶν. «Ἡ σύμπτωση ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας καὶ διοικητικοῦ πυρήνα, τῆς Ἐνορίας καὶ τῆς αὐτοδιοικούμενης ἐν πολλοῖς κοινότητας, γίνεται καταφανὴς καθ’ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς Ὀθωμανοκρατίας. Οἱ ἁρμοδιότητες, μάλιστα, φαίνεται πὼς αὐτὴν τὴν περίοδο διευρύνονται.
Πέραν τῶν οἰκονομικῶν ὑποχρεώσεων ποὺ ἔχουν οἱ κοινότητες ἔναντι τῆς κεντρικῆς ἐξουσίας, ἔχουν ἐπιπλέον διοικητικὲς δικαιοδοσίες, δικαστικὲς ἐκπαιδευτικές, προνοιακὲς κ.ἄ.»¹¹⁰

«Σημαντικὲς πληροφορίες γιὰ τὸ πῶς ζοῦσαν οἱ Ρωμηοὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας ὑπὸ τὴν πνευματικὴ καθοδήγηση καὶ διοίκηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ γενικά τῆς Ἐκκλησίας, μᾶς δίνει ὁ Καθηγητὴς π. Γεώργιος Μεταλληνὸς στὸ βιβλίο του μὲ τίτλο Τουρκοκρατία καὶ ὑπότιτλο ‘Οἱ Ἕλληνες στὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία’. Στὸ βιβλίο αὐτὸ βλέπουμε ἀναλυτικὰ τὴν μεγάλη ἀξία τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Σώματος, τῶν Ἐνοριῶν καὶ τῶν Ἱερῶν Μονῶν, στὴν ζωὴ τῶν ὑποδούλων Ρωμηῶν, τὴν πολιτικὴ δράση τῶν Φαναριωτῶν, τὴν ἀνάπτυξη τῆς παιδείας μὲ πρωτοβουλία τῆς Ἐκκλησίας, τὸ πρόβλημα τοῦ ἐξισλαμισμοῦ καὶ τὴν ἀντίδραση τῆς Ἐκκλησίας σὲ αὐτὸ, καὶ γενικὰ τὸ πῶς ἡ Ρωμανία ἐπιβίωσε μὲ τὴν συμπαράσταση καὶ τὴν πνευματικὴ βοήθεια πού προσέφερε ἡ Ἐκκλησία.

Μέσα σὲ αὐτό τό πλαίσιο ἐθναρχίας λειτουργοῦσαν οἱ Ρωμηοί, καὶ κέντρο τῆς ρωμαίικης κοινότητας ἦταν ἡ Ἐκκλησία μὲ τὸν Ἐπίσκοπό της!

Ἂν διαβάσει κανεὶς τοὺς Κανονισμοὺς μὲ τοὺς ὁποίους διοικοῦνταν οἱ κατὰ τόπους Δημογεροντίες, ἰδίως μετὰ τὸν 17ο αἰῶνα, θὰ διαπιστώσει τὴν μεγάλη προσφορὰ τῶν Ἐπισκόπων στὴν ὅλη διοικητικὴ διάρθρωση τῶν ὑποδούλων Ρωμηῶν...Ὁ Καθηγητὴς Χαράλαμπος Παπαστάθης δημοσίευσε τέτοιους Κανονισμούς, στοὺς ὁποίους φαίνεται ὅτι κέντρο τῆς κοινότητας τῶν Ρωμηῶν ἦταν ὁ Ἐπίσκοπος, καὶ ἡ ὅλη ὀργανωτικὴ δομὴ εἶχε κέντρο τὴν Ἐκκλησία. Μάλιστα γράφει ὁ ἴδιος συμπερασματικά: “Κύτταρο τῆς συλλογικῆς δράσης ἦταν ἡ Ἐνορία-κοινότητα· οἱ κοινοτικὲς ἀρχὲς του ἀναδεικνύονταν μὲ ψηφοφορία καὶ εἶχαν ἐπικεφαλῆς τὸν ἐπιχώριο Ἐπίσκοπο”»¹¹¹.

 Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο:«Τά ἀσκητικά τῆς Ἐνορίας» (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) πού ἤδη κυκλοφορεῖ.

110 Θεοδώρου Παντούλα, Τῶν Ἑλλήνων οἱ κοινότητες, τῶν Ρωμηῶν οἱ κοινωνιές, http://www.antifono.gr/portal.

111 Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου Ἰεροθέου, Ἡ Ἐκκλησία στὴν Τουρκοκρατία -Ἡ Ἑλληνορθόδοξη Παιδεία στὴν Τουρκοκρατία, http://parembasis.gr/2011/11_02_16.htm.