Τί ἐνεργεῖ ἡ Θεία Χάρη στόν ἄνθρωπο

ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΔΟΣ ΜΟΥ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΣΟΥ

(ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ἀπό  ὁμιλία τοῦ Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτη)

Δεῖτε ἐδῶ: Ἀδιάλειπτη ἔμπονη ἑκούσια προσευχή μέ συμμετοχή ὅλης τῆς ψυχῆς ἀλλά καί τοῦ σώματος.

Τρόποι ἐπανενεργοποίησης (ἐπανανακάλυψης) τῆς Βαπτισματικῆς Θείας Χάρης

Τί ἐνεργεῖ ἡ Θεία Χάρη στόν ἄνθρωπο

Ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος ἐπανεύρει τήν Θεία Χάρη συνεργάζεται μαζί της, τηρεῖ μέ τήν βοήθειά Της τίς Θεῖες Ἐντολές καί σιγά-σιγά ἀρχίζει νά νικᾶ τά πάθη.

Ὁ ἄνθρωπος αὐτός συνεχίζοντας τήν συνεργασία μέ τήν Θεία Χάρη, ἐπιτυγχάνει διά τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς καί τῆς τήρησης τῶν ἐντολῶν τήν ποθητή κάθαρση ἀπό τά πάθη. Αἰσθάνεται τότε ὅτι ζεῖ καί προγεύεται τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὅσο καθαρίζεται τόσο φωτίζεται. Ἀπό τήν κάθαρση προχωρεῖ στό φωτισμό καί τήν Θέωση.

Γράφει ὁ Ἅγιος Νικόδημος:

«Ἀπὸ αὐτὴν τὴν πνευματικὴ καὶ ἐπιστημονικὴ ἐργασία, συνοδευμένη καὶ μὲ τὴν ἐφικτὴ ἐκτέλεση τῶν ἐντολῶν καὶ τῶν λοιπῶν ἠθικῶν ἀρετῶν, ἐξαιτίας τῆς θέρμης ποὺ δημιουργεῖται στὴν καρδιὰ καὶ τῆς πνευματικῆς ἐνέργειας ἀπὸ τὴν ἐπίκληση τοῦ παναγίου Ὀνόματος, τὰ πάθη καταναλίσκονται. γιατί «ὁ Θεὸς μᾶς εἶναι φωτιὰ καὶ μάλιστα φωτιὰ ποὺ κατατρώει τὴν κακία»⁹.
Στὴ συνέχεια ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιὰ λίγο – λίγο καθαίρονται κι ἑνώνονται μεταξύ τους. Κι ὅταν καθαρθοῦν κι ἑνωθοῦν τὸ ἕνα μὲ τὸ ἄλλο, ἀπὸ τότε κατορθώνονται εὐκολότερα οἱ σωστικὲς ἐντολές, ἀπὸ τότε ξαναανατέλλουν στὴν ψυχὴ οἱ καρποὶ τοῦ Πνεύματος καὶ ἐπιδαψιλεύεται στὸν ἄνθρωπο ὅλο τὸ πλῆθος τῶν ἀγαθῶν. Καὶ γιὰ νὰ πῶ μὲ συντομία, ἀπὸ ἐδῶ εἶναι δυνατὸ νὰ ἐπανέλθομε στὴν τέλεια χάρη τοῦ Πνεύματος ποὺ μᾶς δωρήθηκε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ κατὰ τὸ Βάπτισμα, καὶ ποὺ ὑπάρχει βέβαια μέσα μας, ἀλλὰ τὰ πάθη τὴν ἔχουν καταχώσει, ὅπως ἡ στάχτη τὴ σπίθα. Θὰ ξαναλάμψει σκορπώντας τὶς λάμψεις της ὡς πέρα, θὰ τὴ θεαστοῦμε, θὰ φωτιστοῦμε στὸ νοῦ καὶ στὴ συνέχεια θὰ τελειοποιηθοῦμε καὶ θὰ θεωθοῦμε μὲ κατάλληλο τρόπο»¹⁰.

Ἡ ἐν συντριβῇ καί μετανοίᾳ συνεχής ἐπίκληση τοῦ Θείου Ὀνόματος, συγκεντρώνει τόν ἐσκορπισμένο νοῦ καί τόν καταδύει στά βάθη τῆς καρδίας, ὅπου ὑπάρχει ἡ Θεία Χάρη. Ὁ νοῦς ἐπανανακαλύπτει καί ἑνώνεται μέ τήν Βαπτισματική Θεία Χάρη, ἡ Ὁποία καί ἐνεργεῖ τήν κάθαρση τῆς καρδίας τοῦ βεβαπτισμένου ἀνθρώπου.

Ὁ ἄνθρωπος τώρα πλέον μέ τήν βοήθεια τῆς ἐνεργοῦ Θείας Χάρης μπορεῖ νά τηρήσει τίς Θεῖες Ἐντολές. Τηρώντας τίς ἐντολές ἀποδεικνύει ὅτι ἀγαπᾶ τόν Κύριο.

Ὁ κόπος στήν προσευχή

Ἡ ἀγάπη συνοδεύεται πάντα ἀπό τήν θυσία καί ἐκφράζεται μέ αὐτήν. Ὅποιος ἀγαπάει τόν Θεό φανερώνει τήν ἀγάπη του μέσῳ τῶν κόπων καί τῶν θυσιῶν ψυχικῶν καί σωματικῶν πού κάνει γιά τόν Ἀγαπώμενο Θεό.

Κατ’ ἐξοχήν φανερώνεται ἡ ἀγάπη τοῦ ἀνθρώπου γιά τό Θεό στόν ψυχικό κόπο τῆς ὑπακοῆς, τῆς ἄρνησης τοῦ ἰδίου θελήματος. Τότε ὁ ἄνθρωπος κάνει τήν μέγιστη θυσία: Ἀρνεῖται τό θέλημά του καί κάνει τό θέλημα τοῦ Πνευματικοῦ του Πατρός πού ταυτίζεται μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Ὁ σωματικός κόπος- ἐπίσης ἀπό ὑπακοή- φανερώνει τήν πρός τόν Θεό ἀγάπη τοῦ ἀνθρώπου. «Πρέπει νὰ πονάεις» διδάσκει ὁ Γέροντας Πορφύριος. «Ν΄ ἀγαπάεις καὶ νὰ πονάεις. Νὰ πονάεις γὶ΄ αὐτὸν ποὺ ἀγαπάεις. Ἡ ἀγάπη κάνει κόπο γιὰ τὸν ἀγαπημένο. Ὅλη νύκτα τρέχει, ἀγρυπνεῖ, ματώνει τὰ πόδια, γιὰ νὰ συναντηθεῖ μὲ τὸν ἀγαπημένο. Κάνει θυσίες, δὲν λογαριάζεις τίποτα, οὔτε ἀπειλές, οὔτε δυσκολίες, ἐξαιτίας τῆς ἀγάπης. Ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν Χριστὸ εἶναι ἄλλο πράγμα, ἀπείρως ἀνώτερο».

Ἄν ἡ ἀνθρώπινη ἀγάπη φανερώνεται μέ τήν θυσία γιά τό ἀγαπώμενο πρόσωπο, πολύ περισσότερο φανερώνεται ἡ ἀγάπη γιά τόν Θεό μέ τήν θυσία γι’ Αὐτόν. Τό βλέπουμε στή ζωή τῶν Ἁγίων μας οἱ ὁποῖοι πολλές φορές ἔκαναν πράγματα «τρελά» γιά τήν κοσμική λογική, προκειμένου νά καλλιεργήσουν τόν Θεῖο Ἔρωτα.

Ἡ προσευχή γιά νά εἶναι ὁλοκληρωμένη καί νά ὁδηγεῖ στόν Θεῖο Ἔρωτα δέν πρέπει νά εἶναι μία ἐνέργεια μόνο τοῦ νοῦ καί τῆς διάνοιας, ἀλλά τοῦ ὅλου ἀνθρώπου ὡς ψυχοσωματικοῦ ὄντος. Ὁ σωματικός κόπος τῆς νηστείας, τῶν μετανοιῶν, τῆς ὀρθοστασίας δίνει στήν προσευχή φτερά καί δύναμη.

Πράγματι χωρίς ἔμπονη, «ἐν κόπῳ καί ὑπακοῇ», πρόθυμη καί χαρούμενη προσευχή δέν ὑπάρχει σχέση μέ τόν Ἀγαπημένο, δέν ὑπάρχει ὁ Θεῖος Ἔρωτας, δέν τηρεῖται ἡ πρώτη ἐντολή.

Νά τί γράφει ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ στὸ βιβλίο του «Υἱέ μου, δὸς μοι σὴν καρδίαν»:

«Πᾶσα γὰρ ἐργασία σωματικὴ τε καὶ πνευματική, μὴ ἔχουσα πόνον ἢ κόπον, οὐδέποτε καρποφορεῖ τῷ ταύτην μετερχομένῳ, ὅτι βιαστὴ ἐστὶν ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν καὶ βιασταὶ ἁρπάζουσιν αὐτήν, βίαν εἰπών τὴν τοῦ σώματος ἐν πᾶσιν ἐπίπονον ἄσκησιν». Δηλαδή: «Κάθε ἐργασία σωματική καί πνευματική πού δέν ἔχει πόνο ἤ κόπο ποτέ δέν ἀποφέρει καρπούς σ’ αὐτόν πού τήν μετέρχεται, διότι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι βιαστή καί τήν ἁρπάζουν αὐτοί πού ἀσκοῦν ἐκούσια βία στόν ἑαυτό τους. Μέ τήν λέξη βία ἐννοεῖ τήν ἐπίπονο σέ ὅλα σωματική ἄσκηση».

«Ὅταν ἀγαπάεις τὸν Χριστόν» παρατηρεῖ ὁ Γέροντας Πορφύριος «κάνεις κόπο, ἀλλὰ εὐλογημένο κόπο. Ὑποφέρεις, ἀλλὰ μὲ χαρά. Κάνεις μετάνοιες, προσεύχεσαι, διότι αὐτὰ εἶναι πόθος, θεῖος πόθος. Καὶ πόνος καὶ πόθος καὶ ἔρωτας καὶ λαχτάρα καὶ ἀγαλλίαση καὶ χαρὰ καὶ ἀγάπη. Οἱ μετάνοιες, ἡ ἀγρυπνία, ἡ νηστεία εἶναι κόπος, ποὺ γίνεται γιὰ τὸν Ἀγαπημένο. Κόπος, γιὰ νὰ ζεῖς τὸν Χριστό. Ἀλλ΄ αὐτὸς ὁ κόπος δὲν γίνεται ἀναγκαστικά, δὲν ἀγανακτεῖς. Ὅ,τι κάνεις ἀγγάρια, δημιουργεῖ μεγάλο κακὸ καὶ στὸ εἶναι σου καὶ στὴν ἐργασία σου. Τὸ σφίξιμο, τὸ σπρώξιμο φέρνει ἀντίδραση. Ὁ κόπος γιὰ τὸν Χριστό, ὁ πόθος ὁ ἀληθινὸς εἶναι Χριστοῦ ἀγάπη, εἶναι θυσία, εἶναι ἀνάλυσις. Αὐτὸ ἐνίωθε καὶ ὁ Δαβίδ: «Ἐπιποθεῖ καὶ ἐκλείπει ἡ ψυχή μου εἰς τὰς αὐλάς τοῦ Κυρίου». Ποθεῖ μὲ λαχτάρα καὶ λιώνει ἡ ψυχή μου ἀπ΄ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ τοῦ Δαβὶδ ταιριάζει μὲ τὸ στίχο τοῦ Βερίτη ποὺ μ΄ ἀρέσει:

«Συντροφιὰ μὲ τὸν Χριστὸ λαχτάρησα νὰ ζήσω, ὡς νὰ φθάσει κι ἡ στερνὴ στιγμὴ νὰ ξεψυχήσω»».

Ἡ συνεχής προσευχή μαζί μέ τήν ἄσκηση διώχνει ὅλους τούς λογισμούς ἀπό τήν καρδιά. Ἡ καρδιά ἔτσι καθαρίζεται καί μένει ἐντός της μόνο ἕνας λογισμός, ὁ λόγος τῆς εὐχῆς: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με». Γίνεται ἔτσι ἡ καρδιά τοῦ ἀνθρώπου κατάλληλη γιά νά χρησιμεύσει ὡς θρόνος τοῦ Βασιλέως Χριστοῦ. Τότε ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά πεῖ: «Ναί ἔρχου Κύριε. Ἰδοῦ ὁ δοῦλος Κυρίου· γένοιτό μοι κατά τό ρῆμα Σου».

Ἄν ἐμεῖς θέλουμε μία φορά, ὁ Θεός θέλει ἄπειρες φορές νά ἑνωθεῖ μαζί μας. Τό ἐμπόδιο εἶναι ἡ ἀκαθαρσία μας, ἡ βρώμικη καρδιά μας. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος συνεργαστεῖ μέ τήν Θεία Χάρη διά τῆς εἰλικρινοῦς μετανοίας, τῆς ἔμπονης προσευχῆς καί τῆς Πνευματικῆς Μελέτης ἐπιτυγχάνει τήν κάθαρση τῆς καρδιᾶς του.

Ἡ καθαρή καρδιά φωτίζεται . Ὅσο περισσότερο καθαρίζεται τόσο καί φωτίζεται, τόσο καί θεώνεται διά τῆς ἐνέργειας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτή ἡ Θεία ἄκτιστη ἐνέργεια ἀνάβει τόν Θεῖο Πόθο στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου, αὐτή ἐνεργεῖ τόν Θεῖο Ἔρωτα καί μεταποιεῖ τήν φτωχή ἀνθρώπινη καρδιά σέ θάλαμο Βασιλικό καί θρόνο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά πραγματώσει τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ: «Παιδί μου δός μου τήν καρδιά σου» καί «Ἀγάπησε Κύριον τόν Θεό Σου μέ ὅλη τήν καρδιά σου».

Ἡ Πνευματική μελέτη εἶναι ἐπίσης, ὅπως ἐλέχθη ἕνας τρόπος γιά νά ἐνεργοποιήσουμε τήν Θεία Χάρη,

ὅταν βεβαίως ἐνστερνιζόμαστε-ἐφαρμόζουμε αὐτά πού διαβάζουμε.

Ἄς δοῦμε ἀναλυτικώτερα καί αὐτόν τόν τρόπο:

συνεχίζεται...

Ἱερομόναχος Σάββας ὁ Ἁγιορείτης

hristospanagia3.blogspot.gr

9 Δευτ. δ΄, 24.

10Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν, Μετάφραση Ἀντώνιος Γαλίτης, Τόμος Α΄, Ἐκδόσεις Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας, στ΄ ἔκδοση 2004 σελ. 19.Τό πρωτότυπο κείμενο ἔχει ὡς ἑξῆς: «Ὑπό τῆς τοιαύτης, καί γάρ πνευματικῆς καί ἐπιστημονικῆς ἐργασίας, μετά καί τῆς ἐφικτῆς τῶν ἐντολῶν καί τῶν λοιπῶν ἠθικῶν ἀρετῶν πράξεως, διά τῆς ἐκ τῆς τοῦ Παναγίου ὀνόματος ἐπικλήσεως ἐγγινομένης τῇ καρδίᾳ θέρμης καί τῆς κατ’ αὐτήν πνευματικῆς ἐνεργείας, τά μέν πάθη καταναλίσκονται∙ «πῦρ γάρ ὁ Θεός ἡμῶν καί πῦρ καταναλίσκον τήν μοχθηρίαν» (Δευτ. 4, 24)∙ ὅ τε νοῦς καί ἡ καρδία κατ’ ὀλίγον καθαίρονται, καί πρός ἑαυτά ἑνοῦνται. Κεκαθαρμένων δέ τούτων καί πρός ἑαυτά ἡνωμένων, ἐντεῦθεν, αἱ σωτηριώδεις ἐντολαί εὐχερέστερον κατορθοῦνται∙ ἐντεῦθεν, οἱ καρποί τοῦ Πνεύματος ἐπανατέλλουσι τῇ ψυχῇ καί πᾶσα ἡ τῶν ἀγαθῶν σωρεία ἐπιδαψιλεύεται∙ καί, ἵνα συνελών εἴπω, ἐντεῦθεν, συντομωτέρως ἔξεστιν ἡμῖν ἐπαναδραμεῖν πρός τήν ἐξ’ ἀρχῆς δωρηθεῖσαν ἐν τῷ Βαπτίσματι τελείαν χάριν τοῦ Πνεύματος, ἐν ἡμῖν μέν οὖσαν, ἀλλά δίκην τοῦ ἐν αἰθάλῃ σπινθῆρος συγκεχωσμένην τοῖς πάθεσι καί, τηλαυγῶς ἀναλάμψασαν αὐτήν, κατοπτεῦσαι καί φωτισθῆναι νοερῶς καί ἑπομένως τελειωθῆναι κάι θεωθῆναι κατάλληλα» (Ἁγίων Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί Μακαρίου τοῦ Νοταρᾶ, Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν συνερανισθεῖσα παρά τῶν Ἁγίων καί Θεοφόρων Πατέρων, ἐν ᾗ διά τῆς κατά τήν πράξιν καί θεωρίαν ἠθικῆς φιλοσοφίας ὁ νοῦς καθαίρεται, φωτίζεται καί τελειοῦται καί εἰς ἥν προσετέθησαν τά ἐκ τῆς ἐν Βενετίᾳ ἐκδόσεως ἐλλείποντα κεφάλαια τοῦ μακαρίου Πατριάρχου Καλλίστου, ἔκδοσις Ε΄, ἐκδοτικός οἶκος «Ἀστήρ», Ἀλ. καί Ἐ. Παπαδημητρίου, Λυκούργου 10-Ἀθῆναι, 1982 (στό ἑξῆς: Φιλοκαλία),τόμος Α΄, Προοίμιον εἰς τήν παροῦσαν βίβλον, σελ. κα΄).