«Ἀγάπη· ὁ ὕμνος τοῦ Παραδείσου»

ΟΜΙΛΙΑ ΛΓ΄

Γέροντος Ἐφραίμ Φιλοθεΐτου

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

Ὁ Θεός εἶναι Ἀγάπη.

«Ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ, ἐν τῷ Θεῷ μένει καί ὁ Θεός ἐν αὐτῷ» βροντοφωνεῖ ὁ Ἀπόστολος τῆς ἀγάπης Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστής (Α΄ Ἰωαν. Δ΄: 17).

Ἀγάπη:

Τό πιό ὄμορφο λουλούδι στόν κήπο τῶν ἀρετῶν, πού συνθέτουν τήν διάκρισι.

Τό πιό ἔντονο χρῶμα στό οὐράνιο τόξο τοῦ Εὐαγγελικοῦ Οὐρανοῦ.

Τό πιό ἀκριβό μαργαριτάρι στό στέμμα τῆς πίσεως.

Τό κλειδί, πού ἀνοίγει ὅλες τίς πόρτες τῆς ἀνθρώπινης συμπεριφορᾶς.

Τό φάρμακο, πού γιατρεύει ὅλες τίς ἀρρώστειες τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος.

Ὁ ὕμνος ὁ εὐαγγελικός τοῦ Παραδείσου.

Ἕνας ἅγιος ἔλεγε: «Κύριε, κάνε με νά βοηθήσω κι ὄχι νά μέ βοηθήσουν. Κάνε με νά ἀγαπήσω, κι ὄχι νά μέ ἀγαπήσουν.

Κάνε με νά κατανοήσω, κι ὄχι νά μέ κατανοήσουν».

Ἡ ἀγάπη, ὅπως τήν δίδαξε ὁ Κύριος, ὄχι παραποιημένη ἀπό τούς ἀνθρώπους, εἶναι ἔκφρασις τῆς θυσίας. Εἶναι «ὀσμή εὐωδίας πνευματικῆς». Εἶναι τῆς καρδιᾶς καρπός καί τῆς προαιρέσεως προσφορά.

Ἡ ἀγάπη δέν φαίνεται ἀπό τί δίνεις, ἀλλά ἀπό τό πῶς τό δίνεις. Ἀγάπη δέν εἶναι τό ἅπλωμα τοῦ χεριοῦ, ἀλλά τό δόσιμο τῆς καρδιᾶς. Ἄν ξέρης ὁ ἴδιος νά μοιράζεσαι, τότε ξέρεις νά ἀγαπᾶς· «ἱλαρόν γάρ δότην ἀγαπᾶ ὁ Θεός» (Β΄ Κορ. Θ΄: 7) λέγει ὁ Παῦλος.

Ὁ Θεός ἀγαπᾶ τόν ἐλεήμονα, πού δίνει μέ προθυμία καί χαρούμενο πρόσωπο, ἀλλά καί μέ ἐλεύθερη γνώμη. Ἐλεημοσύνη πού προσφέρεται «ἐκ λύπης ἤ ἐξ ἀνάγκης» εἶναι ἀπαράδεκτη καί ἀπόβλητη. Ἡ ρίζα τῆς ἐλεημοσύνης βρίσκεται στήν καρδιά. Ἀρχίζει ἀπό τήν καρδιά καί τελειώνει στό χέρι μας. Ἡ ἐλεημοσύνη θερμαίνει, ὅταν ὑπάρχη ἡ φωτιά τῆς ἀγάπης. Ἐλεημοσύνη δίχως ἀγάπη εἶναι ψυχρή καί καταθλιπτική. Εἶναι σῶμα νεκρό δίχως ἥλιο καί φῶς. Εἶναι λουλούδι δίχως ὀμορφιά καί εὐωδία. Ὅταν δίνης δίχως ἀγάπη, προσβάλλεις. Γιατί, ποιά ἀξία ἔχει τό ὡραιότερο καί ἀκριβότερο δῶρο, ὅταν προσφέρεται χωρίς χαμόγελο;

Ὁ Ἰησοῦς ζήτησε τήν προσοχή μας στό θέμα τῆς ἐλεημοσύνης. Κατεδίκασε τήν ἐπιδεικτική καί ὑπερήφανη ἐλεημοσύνη. Πόσο καί στό σημεῖο τοῦτο μᾶς διδάσκουν οἱ Ἅγιοι!

Ὑπέροχη καί θαυμαστή ἔμεινε στήν ἱστορία ἡ βοήθεια τῶν τριῶν φτωχῶν κοριτσιῶν ἀπό τόν Ἅγιο Νικόλαο, ὄχι τόσο γιά τό ποσό τῶν χρημάτων –κι αὐτό βέβαια ἦταν ἀξιόλογο– ἀλλά προπάντων γιά τή διακριτικότητα τῆς πράξεώς του. «Δεινόν ἡ πενία», λέγει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος. Τυφλώνει κάποτε τόν ἄνθρωπο καί κάνει τά μή πρέποντα. Ἤτανε κίνδυνος, λοιπόν, καί γιά τά τρία ἐκεῖνα κορίτσια νά ὁδηγηθοῦν στήν διαφθορά. Ὁ πατέρας τους ἔφθασε στήν ἀπελπισία. Ἀλλά ὁ ἅγιος Νικόλαος γεμᾶτος ἀγάπη καί διάκρισι σπεύδει στήν κατάλληλη στιγμή. Λαμβάνει ὅλα τά μέτρα, ὥστε ἡ πρᾶξι του νά παραμείνη ἄγνωστη καί μυστική ἀπό τούς ἀνθρώπους. Ἐφαρμόζει τό τοῦ Κυρίου· «Μή γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου» ( Ματθ. Στ΄ : 3).

Χωρίς χρονοτριβή παίρνει ἕνα καλογεμισμένο σακκουλάκι μέ χρυσᾶ νομίσματα κι ἔρχεται μέ προφύλαξι, ἀργά τή νύχτα, ρίχνει τό πολύτιμο δέμα ἀπό τό παραθυράκι μέσα στό σπίτι καί φεύγει γρήγορα. Ὁ πατέρας τῶν κοριτσιῶν δέν πίστευε στά μάτια του. Ὅταν ὁ Ἅγιος Νικόλαος πληροφορήθηκε πώς ὁ πατέρας πάντρεψε τήν πρώτη του κόρη, πῆγε καί ξανάρριξε ἄλλο σακκουλάκι μέ χρήματα μέ τόν ἴδιο τρόπο. Θερμές ἦσαν τοῦ φτωχοῦ πατέρα οἱ εὐχαριστίες καί δοξολογίες στόν Πανάγαθο Κύριο. Ἔτσι πάντρεψε καί τή δεύτερη.

Ὡστόσο πρέπει νά μήν τοῦ διαφύγη ὁ εὐεργέτης. Προαισθάνεται ὅτι θά ξανάρθη καί ἀναμένει ἄγρυπνος, ὥστε μόλις ἀκούση θόρυβο πού θά προδώση τήν παρουσία του, νά τρέξη, νά τόν πιάση, νά δῆ ποιός εἶναι αὐτός ὁ τόσο καλός ἄνθρωπος, πού ἔσωσε κι αὐτόν καί τά κορίτσια του. Ἔτσι κι ἔγινε. Δέν πέτυχε στήν τρίτη μυστική του ἀπόπειρα ὁ φιλόστοργος καί φιλόπτωχος Ἅγιος. Τρέχοντας ὁ πατέρας τόν ἀνεγνώρισε καί τόν εὐχαρίστησε, πού ἔσωσε μέ τήν πρᾶξι τοῦ τρεῖς ψυχές ἀπό τήν διαφθορά. Ὁ Νικόλαος τοῦ μίλησε μέ πολλή ἀγάπη, δεσμεύοντάς τον νά μήν ἀναφέρη τό γεγονός σέ κανέναν.

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Ἐλεήμων, ὁ μέγας καί ἀσύγκριτος τῆς ἀγάπης ἐργάτης, μελετοῦσε πολύ τούς βίους τῶν Ἁγίων. Ἰδιαίτερη ἐντύπωσι τοῦ ἔκανε ὁ βίος τοῦ Ἁγίου Σεραπίωνα τοῦ Σιδωνίου, πού πολύ τόν θαύμαζε. Διηγόταν συχνά τό ἑξῆς περιστατικό ἀπό τήν ζωή του.

Κάποτε ὁ Ἅγιος Σεραπίων –γνωστός γιά τήν ἀσκητικότητα καί ἀκτημοσύνη του– συνάντησε ἕναν ἄνθρωπο πάρα πολύ φτωχό. Τόσο δέ τόν λυπήθηκε, ὥστε ἔβγαλε τό ἐπανωφόρι του καί τοῦ τό ἔδωσε. Προχωρώντας πιό πέρα, εἶδε κάποιον πού ἔτρεμε ἀπό τό κρύο. Τί νά κάμη; Χωρίς νά καθυστερήση, βγάζει καί τό ἐσωτερικό του ροῦχο καί τοῦ τό προσφέρει. Τότε ἔμεινε γυμνός κρατώντας στά χέρια του τό Ἱερόν Εὐαγγέλιον. Μόλις τόν εἶδε γυμνόν κάποιος γνωστός του τόν ἐρωτᾶ:

• Ποιός σέ ἐγύμνωσε Ἅγιε τοῦ Θεοῦ;
• Αὐτό ἐδῶ, ἀπάντησε ὁ Σεραπίων δείχνοντάς του τό Ἱερόν Εὐαγγέλιον.

Δέν ἄργησε ὅμως νά πουλήση καί αὐτό τό Εὐαγγέλιο, προσφέροντας τά χρήματα σέ φτωχούς. Κάποιος μαθητής του τόν ρώτησε:

• Πάτερ μου, ποῦ εἶναι τό μικρό Εὐαγγέλιο, πού εἶχες;

Τοῦ ἀπάντησε:

• Δέν εἶπε ὁ Κύριος «πώλησόν σου τά ὑπάρχοντα καί δός πτωχοῖς;» Σ᾿ αὐτό κι ἐγώ πειθάρχησα. Σκέφθηκα πώς δέν ἔπρεπε νά λυπηθῶ οὔτε κι αὐτό τό βιβλίο, ὅπου εἶναι γραμμένα τά παραγγέλματα τοῦ Κυρίου, ἀλλά νά τό πουλήσω χάριν τῶν φτωχῶν.

Ἕνας ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ εἶπε: «Κάθε ψυχή κερδισμένη ἀπό τήν ἀγάπη, εἶναι κιόλας ἀνταύγεια τοῦ Θεοῦ». Ἡ ἀγάπη ἔχει φῶς καί μεταδίδει φῶς. Εἶναι καί φωτοφόρος καί φωτοδότης «Ὁ ἀγαπῶν τόν ἀδελφόν αὐτοῦ ἐν τῷ φωτί μένει» (Α΄ Ἰωαν. Β΄: 10).

Ὅσο πλησιάζεις τόν Θεό, τόσο φωτίζεσαι καί λάμπεις. Ὅσο περισσότερο ἀγαπᾶς τόν Θεό, τόσο περισσότερο ἀγαπᾶς τόν ἄνθρωπο. «Εἶδες τόν ἀδελφό σου; Εἶδες τόν Θεό!» λέει ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σῦρος.

Τί ὠφελεῖ, στ᾿ ἀλήθεια, ἡ κατάκτησις τοῦ διαστήματος, ἄν δέν κατακτήσουμε τούς ἀδελφούς μας μέ τήν ἀγάπη; Τί ὠφελεῖ ἡ ἔρευνα καί ἀνακάλυψι νέων γαλαξιῶν, ἄν δέν καταφέραμε νά βροῦμε τό «ἀστέρι» τῆς Βηθλεέμ, τόν Θεό τῆς ἀγάπης; Ποιούς νέους κόσμους περιμένουμε νά μᾶς δείξουν τά ραδιοτηλεσκόπια, ὅταν ἀγνοοῦμε τήν «καινήν ἐντολήν» τῆς ἀγάπης; Χωρίς τήν ἀγάπη ὅλα εἶναι μάταια, ἄσχημα κι ἀποτυχημένα. «Συμφορά μας χωρίς τήν ἀγάπη» ἀναφωνεῖ ὁ Ἅγιος Τύχων τοῦ Ζαντόνσκ. Ὅλα τοῦ ἀνθρώπου τά ἔργα καί τά ἐπιτεύγματα ἀποκτοῦν ἀξία μονάχα μέ τήν ἀγάπη.

Ἀλλά ἡ ἀγάπη εἶναι διάκρισις καί ἡ διάκρισις εἶναι τέχνη. Ἄν δέν ξέρης τήν τέχνη τῆς ἀγάπης, δέν ξέρεις ν᾿ ἀγαπᾶς. Ἡ ἀγάπη παραβλέπει τίς ἰδιοτροπίες τοῦ ἀδελφοῦ. Συγχωρεῖ τά λάθη. Ἀνέχεται τά ἐλαττώματα. Ὑποχωρεῖ στό πεῖσμα. Ἀποφεύγει τήν κατάκρισι. Ἀγνοεῖ τήν εἰρωνεία. Διαλύει τίς καχυποψίες. Ἀρνεῖται τίς συκοφαντίες. Δέν ἐπικρίνει καί δέν διασύρει δημόσια. Σκεπάζει ὅλες τίς ἐλλείψεις μέ ἕναν τρόπο εὐγενικό καί μεγαλόψυχο. «Ἡ ἀγάπη τῷ πλησίον κακόν οὐκ ἐργάζεται, μακροθυμεῖ, χρηστεύεται... οὐ φυσιοῦται, οὐ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς... οὐ λογίζεται τό κακόν» (Α΄ Κορ. Ιγ΄: 4-6) βροντοφωνεῖ ὁ Παῦλος. Ἡ ἀγάπη μέ τήν ἁπλότητα καί τήν εἰλικρίνειά της δέν ξέρει τί εἶναι κακό. Εἶναι ἁγνή καί καθάρια σάν τό νερό τῆς κρυστάλλινης λίμνης. Δέν τήν ἀναταράσσει κανένα ἄγριο κῦμα κακίας καί πονηρίας.

Ὁ ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης εἶναι ὁ πιό μεγάλος νικητής στόν πνευματικό ἀγῶνα. Νικάει μέ τό χαμόγελο καί τήν καλοσύνη. Ἄν σέ ἄλλες περιπτώσεις ἡ ὑποχώρησις εἶναι ἧττα, τῆς ἀγάπης ἡ ὑποχώρησις εἶναι νίκη. «Τῇ φιλανθρωπίᾳ νικήσωμεν» λέγει ὁ Θεολόγος Γρηγόριος.

Εἶναι ἔνδοξα τῆς ἀγάπης τά τρόπαια.Πανάκριβα τῆς φιλανθρωπίας τά στεφάνια. Ἄλλωστε, μήν ξεχνᾶμε ὅτι κάθε μεγάλη ἀγάπη εἶναι σταυρωμένη ἀγάπη. Περνάει μέ διάκρισι ὅλα τά σκαλοπάτια τοῦ Γολγοθᾶ. Πονάει, ὅπως Ἐκεῖνος πόνεσε ἐπάνω στόν Σταυρό. Κάθε προσφορά εἶναι θυσία καί κάθε θυσία ἔχει τήν ἁξία της.

«Καί ὅς ἐάν ποτίση ἕνα τῶν μικρῶν τούτων ποτήριον ψυχροῦ μόνον εἰς ὄνομα μαθητοῦ, ἀμήν λέγω ὑμῖν, οὐ μή ἀπολέση τόν μισθόν αὐτοῦ» (Ματθ. Ι΄: 42), λέγει ὁ Κύριος. Ἡ ἀγάπη συμπεριφέρεται μέ διάκρισι καί καλοσύνη καί στόν πεινασμένο καί στόν διψασμένο καί στόν ξένο καί στόν περιφρονημένο καί στόν φυλακισμένο καί «εἰς πᾶσαν ψυχήν καταπονουμένην». Καί οἱ φυλακισμένοι εἶναι ἀδελφοί μας. Γι᾿ αὐτό παραγγέλλει ὁ θεῖος Παῦλος· «Μιμνήσκεσθε τῶν δεσμίων ὡς συνδεδεμένοι» (Ἑβρ. Ιγ΄: 3). Νά νοιώθουμε δική μας τήν φυλάκισί τους. Τό ἴδιο καί γιά τό πένθος τοῦ ἀδελφοῦ μας, νά τό νοιώθουμε δικό μας.

«Ὁ πόνος στόν κόσμο εἶναι τόσο μεγάλος, ὥστε, ἄν θελήσης νά μαζέψης τά δάκρυα πού χύνονται κάθε μέρα ἀπό τά μάτια τῶν ἀνθρώπων, θά βρεθῆς μπροστά στό μεγαλύτερο ποτάμι τῆς γῆς» εἶπε κάποιος. Ἡ ἀγάπη δέν ἐφαρμόζει μόνον τό «χαίρειν μετά χαιρόντων» ἀλλά καί τό «κλαίειν μετά κλαιόντων» (Ρωμ. Ιβ΄: 15).

Ἄν κάθε κράτος ἔχη τόν δικό του Ἐθνικό Ὕμνο, ἔχει καί ὁ Χριστιανισμός τόν δικό του Ὕμνο, τόν Ὕμνο τῆς Ἀγάπης πού μέ τόν πιό ἀριστοτεχνικό τρόπο ἔχει ἀποδώσει ὁ μέγας τῶν ἐθνῶν Ἀπόστολος Παῦλος στό ΙΓ΄κεφάλαιο τῆς Α΄πρός Κορινθίους ἐπιστολῆς.

Τοῦτος ὁ μελωδικώτατος ὕμνος ἄς εἶναι στά χείλη καί στήν ψυχή μας.

Ἀμήν.

Τέλος καί τῷ ἐν Τριάδι Θεῷ δόξα!

Ἀπό τό βιβλίο: “ Ἡ τέχνη τῆς σωτηρίας”

Γέροντος Ἐφραίμ Φιλοθεΐτου

Ἔκδοσεις Ἱερᾶς Μονῆς Φιλοθέου Ἅγιον Ὄρος

Τόμος α΄

Κεντρική διάθεση:

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ»