Ἐγωισμός-‘Υπερηφάνεια: τό κύριο αἴτιο τῆς κατάθλιψης καί τῶν ἄλλων «ψυχολογικῶν»[26].

 

Ζοῦμε σ’ ἕναν κόσμο γεμάτο πάθη ψυχικά καί σωματικά. Ἀπό τά κυριότερα πάθη τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου εἶναι τό πάθος τῆς ὑπερηφανείας. Εἶναι «τό Γενικό Ἐπιτελεῖο ὅλων τῶν παθῶν»[27], ὅπως ἔλεγε ὁ μακαριστός π. Παΐσιος. «Ἡ ὑπερηφάνεια, ὁ ἐγωισμός, ἡ κενοδοξία κ.λπ. ἐκτός ἀπό τήν ἔπαρση, πού εἶναι ἑωσφορικός βαθμός, εἶναι τό ἴδιο πάθος μέ μικρές διαφορές καί διαβαθμίσεις. Ὁ ἐγωισμός εἶναι τό ἀναρχικό παιδί τῆς ὑπερηφανείας· δέν τό βάζει κάτω, ἐπιμένει. Ὅπως ὅμως τά δένδρα πού δέν λυγίζουν σπάζουν τελικά ἀπό τόν ἀέρα, ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει ἐγωισμό, ἐπειδή δέν κάμπτεται, σπάζει τελικά τά μοῦτρα του. Μεγάλο κακό ὁ ἐγωισμός! Ἐνῶ καί ἀνάπαυση δέν ἔχει ὁ ἐγωιστής, πάλι ἐπιμένει!...»[28].

«Ὁ ἐγωισμός φέρνει πάντα λύπη καί ἄγχος»

«Ὁ ἐγωισμός φέρνει πάντα λύπη καί ἄγχος»[29],ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος. Ὁ πονηρός «θέλει νά μᾶς βλέπει λυπημένους καί νά χαίρεται... τό ταγκαλάκι δέν θέλει κανένας νά χαίρεται»[30].

Ὁ ἐγωισμός ὁδηγεῖ στήν λύπη· σ' ἐκείνη τήν λύπη πού δέν εἶναι κατά Θεόν. Ὁδηγεῖ στήν βαθειά ἀπαρηγόρητη λύπη, ἡ ὁποία μέ τήν σειρά της συχνά ὁδηγεῖ στήν ἀπελπισία, τήν ἀπόγνωση, ἀκόμη καί τήν αὐτοκτονία.

Ἀντίθετα, ἡ κατά Θεόν λύπη ὁδηγεῖ στήν μετάνοια. Ἡ μετάνοια φέρνει τήν ἀληθινή χαρά στόν ἄνθρωπο, πού εἶναι τό ἀποτέλεσμα τῆς ἀποκατάστασης τῆς κοινωνίας μέ τόν Θεό καί τῆς ἐνεργοποίησης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τό Ἅγιο Πνεῦμα φανερώνει στόν μετανοημένο ἄνθρωπο τόν καρπό Του, πού εἶναι «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη κ.λπ.»[31].

Ὁ ἐγωιστής –καί ἄρα ἀμετανόητος– εἶναι πάντα λυπημένος. Ὁ ἐγωισμός ἀνοίγει τήν πόρτα στό ταγκαλάκι, τό ὁποῖο καί ἐπηρρεάζει τόν ἄνθρωπο, ρίχνοντάς τον στήν λύπη-κατάθλιψη καί τά διάφορα λεγόμενα «ψυχολογικά προβλήματα».

Καταλυτικό ρόλο στήν δημιουργία τοῦ ἐγωισμοῦ καί τῆς κατάθλιψης παίζει ἡ κακή ἀγωγή, πού κατά κανόνα ὑφίστανται ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ὅταν οἱ γονεῖς τους εἶναι μή πνευματικοί καί μή κεκαθαρμένοι. Εἶναι ἀποδεκτά τά κάτωθι: «Ἀπὸ μικροὶ μεγαλώνουμε μὲ μία λαθεμένη ἀγωγή.

Τῶν περισσοτέρων ἡ ἀνατροφὴ, ἀπὸ μικρὰ παιδιὰ, εἶναι μία ἐπιμελὴς καλλιέργεια ἑνὸς λίαν ἐγωιστικοῦ πνεύματος. Γεννιέται ἀπὸ νωρὶς ἡ σφοδρὴ ἐπιθυμία γιὰ διάκριση, ἔπαινο, ἐντυπωσιασμὸ καὶ πρωτοκαθεδρία. Γεννιέται ἕνα ὑπερβολικὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν ἐνδυμασία, τὴν κόμμωση καὶ τὴν ἐπίδοση σὲ ἀνάξια λόγου πράγματα.

Ὁ πολὺς ἐγωισμὸς ὁδηγεῖ στὸν πρωταγωνιστισμό, τὴν ἀπόρριψη τῶν ἄλλων, τὴ χρησιμοποίηση ὑπερβολῶν, ψευδῶν καὶ ὕβρεων. Ὁρισμένοι φθάνουν μάλιστα νὰ ὑπηρετοῦν τὸ ἄσχημο καὶ τὸ κακὸ, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ συζητιοῦνται καὶ νὰ προβάλλονται. Μὲ μιά τέτοια πλεύση καὶ προοπτικὴ, τί συμβαίνει;

Πολὺ συχνά, ἐπειδὴ τὰ πράγματα δὲν μᾶς ἔρχονται ὅπως ἀκριβῶς θέλουμε, ἀμέσως στεναχωριόμαστε, ταραζόμαστε, ἀγχωνόμαστε, ἀπογοητευόμαστε καὶ κλεινόμαστε στὸν ἑαυτό μας. Παρουσιάζεται μία βαθιὰ θλίψη μέσα μας ὅτι δὲν μᾶς προσέχουν πολύ, δὲν μᾶς ἀγαπᾶνε ὅσο θέλουμε, δὲν ἀναγνωρίζουν τὴν ἀξία μας καὶ δὲν ἐκτιμοῦν τὰ προσόντα καὶ τὶς δυνατότητές μας.

Μία λοιπὸν μὴ ἀναγνώριση, μία παρατήρηση, μία ἐπίπληξη, μᾶς θυμώνει, μᾶς ντροπιάζει, μᾶς ἀναστατώνει, μᾶς θλίβει. Τοῦτο συμβαίνει γιατί ἔχει θιγεῖ ὁ ἐγωισμός, ἔχει ἀνατραπεῖ ἡ ὡραία ἰδέα ποὺ ὑπῆρχε γιὰ τὸν ἑαυτό μας, τὴν ὁποία ἐπιθυμοῦμε νὰ ἔχουν ὁπωσδήποτε καὶ οἱ ἄλλοι. Εἶναι μεγάλη λύπη ἄξιοι, νέοι ἄνθρωποι νὰ φθάνουν καὶ σ' αὐτὴν τὴν ἀποτρόπαιη αὐτοχειρία, γιατί δὲν ἀντέχουν μία ἀποτυχία, μία ἀπογοήτευση, μία ὑποτίμηση, μία προσβολή, μία ξαφνικὴ πτώχευση.

Ἕνας ταπεινός, ἕνας ἀληθινὸς Χριστιανός, ὅλα αὐτὰ τὰ πικρὰ γεγονότα τὰ ἀντιμετωπίζει πιὸ ψύχραιμα, πιὸ αἰσιόδοξα, πιὸ καρτερικὰ καὶ πιὸ ἐλπιδοφόρα. Μάλιστα, μερικὲς φορὲς μποροῦν νὰ γίνουν δυνατὲς ἀφορμὲς πνευματικῆς ὡρίμανσης καὶ ψυχικῆς καλλιέργειας. Μία παρατεινόμενη στενοχώρια φέρνει θλίψη καὶ αὐτὴ πάλι τὴν φοβερὴ κατάθλιψη, ποὺ σήμερα μαστίζει πολλούς.

Ἡ κατάθλιψη μπορεῖ νὰ ἀδρανοποιήσει τὸν ἄνθρωπο κουραστικά. Ἡ κατάθλιψη ἔχει συνήθη αἰτία τὸν ἄφθονο ἐγωισμό. Ὁ ταπεινὸς ἔχει ἰσχυρὰ ἀντισώματα, δὲν εἶναι εὔκολο νὰ κυριευθεῖ ἀπὸ τὴν κατάθλιψη. Τελικά, πιστεύουμε πὼς ὁ ὑπερβολικὸς ἐγωισμὸς εἶναι μία σκέτη ἀνοησία καὶ ἡ γνήσια ταπείνωση μία ἐπιλογὴ ἑνὸς ὑψηλοῦ πνευματικοῦ κέρδους.

Ὁ ἐγωιστὴς εἶναι πάντοτε ἀχόρταγος, ἀνικανοποίητος, ἀνασφαλὴς καὶ ἀγχώδης. Ἀντίθετα, ὁ ταπεινὸς εἶναι ἥσυχος, ἱκανοποιημένος, εὐχαριστημένος, ἄφοβος καὶ ἤρεμος.

Ὁ ἐγωιστὴς πάσχει νὰ ξέρει πῶς τὸν βλέπουν, πῶς τὸν ἐκτιμοῦν καὶ πόσο τὸν θαυμάζουν. Ἔτσι, εἶναι συνεχῶς ἀνήσυχος... Οἱ ἄλλοι ὅμως ἔχουν τὰ δικά τους προβλήματα καὶ δὲν ἀσχολοῦνται τόσο μ' αὐτόν.

Αὐτοβασανιζόμενος καὶ ταλαιπωρούμενος ἀπὸ νοσηρὲς ἐπιθυμίες, φαντασίες καὶ ἰδέες, πονᾶ πολύ»[32].

Ἡ ἔλλειψη ταπείνωσης καί ταπεινῆς μαθητείας τῶν γονέων στήν Ἱερά Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας διαιωνίζει τό πρόβλημα καί ὁδηγεῖ στήν διαμόρφωση νέων γενιῶν παιδιῶν ὅλο καί πιό προβληματικῶν, γεμάτων ἐγωισμό.

«Κύριον αἴτιον εἰς τήν κατάθλιψη», ἐπεσήμαινε ὁ μακαριστός ὅσιος Γέροντας Πορφύριος, «καί σέ ὅλα αὐτά πού τά λένε πειρασμικά, σατανικά, ὅπως εἶναι ἡ νωθρότης, ἡ ἀκηδία, ἡ τεμπελιά, πού μαζί μ’αὐτά εἶναι τόσα ἄλλα ψυχολογικά, δηλαδή πειρασμικά πράγματα, εἶναι ὅτι ἔχεις μεγάλον ἐγωισμό μέσα σου»[33]. 

 Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

Ἀπόσπασμα ἀπό τό Βιβλίο:Τά πάθη καί ἡ κατάθλιψη - Τί εἶναι καί πῶς θεραπεύονται

 

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!

[27]Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι Ε΄, Πάθη καί ἀρετές, Ἱερόν Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης, 2006,(Στό ἑξῆς: Πάθη καί ἀρετές) σελ. 59.

[28]Ὅ.π., σελ. 67.

[29]Ὅ.π., σελ. 139.

[30]Ὅ.π., σελ. 143.

[31]Γαλ.5, 22: «Ὁ δὲ καρπὸς τοῦ πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια· κατὰ τῶν τοιούτων οὐκ ἔστιν νόμος».

[32]Μοναχοῦ Μωϋσέως Ἁγιορείτου, Θλίψη και κατάθλιψη, "ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ", 13/6/2010, http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1505

[33] Συνομιλία γιά τήν κατάθλιψη σελ. 12.