Ἑρμηνεία Παλαιᾶς Διαθήκης –Προφήτης Ἡσαΐας (6ον) – (Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμία)

          IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

Δημητσάνα, Παρασκευή 19 Ἰουνίου 2015

 

ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ

(Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική)

Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου.

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ

Γέννηση ἑνός υἱοῦ τοῦ Ἡσαΐου. Τιμωρία τῶν συμμάχων (8,1-4)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς

Δύσκολα εἶναι τά χρόνια γιά τήν Ἰουδαία, ὅπως τό ὑποθέτουν στήν συνέχεια οἱ περικοπές μας (8,1-22). Εἶναι νύκτα πνευματική· ἀλλά στό μέσον τῆς νυκτός μέ τήν γέννηση τοῦ Ἐμμανουήλ θά ἀνατείλει τό Φῶς (9,1-7). Ἡ Ἰουδαία εἶναι ταραγμένη ἀπό τίς ἐπιθέσεις τῶν δύο ἑνωμένων βασιλείων, τῆς Δαμασκοῦ καί τῆς Σαμάρειας (Συροεφραϊμικός πόλεμος). Ἀλλά ὁ προφήτης Ἡσαΐας ἀναγγέλει καί ἐδῶ, ὅπως καί σέ προηγούμενες περικοπές (7,1 ἑξ. 10-17), τήν τιμωρία τῶν ἐχθρῶν αὐτῶν ἀπό τούς Ἀσσυρίους. Ἔτσι ὁ προφήτης γράφει, κατ᾽ ἐντολήν τοῦ Θεοῦ, σέ μεγάλο πίνακα καί μέ λαϊκή ἔκφραση, μία ἀφιέρωση στόν Ἀσσύριο ἡγεμόνα, πού πλησίαζε νά ἔρθει: «Ἔλα καί ἅρπαξε γρήγορα» (στίχ. 1)! Αὐτή ἡ ἀνακοίνωση, πού θά διαβαζόταν ἀπό ὅλους, ἦταν μιά διαβεβαίωση ὅτι θά διαλυθεῖ ἡ κατά τῆς Ἰερουσαλήμ πολιορκία τῶν δύο στρατῶν, γιατί θά ἔρθει ὁ ἰσχυρός ἀσσυριακός στρατός καί γρήγορα θά τούς διαλύσει καί θά τούς λαφυραγωγήσει. Σύντομα δέ περίπου θά πραγματοποιηθεῖ ἡ προφητεία αὐτή, ἡ τιμωρία, δηλαδή, τῶν συμμάχων Συρίας (Δαμασκοῦ) καί Ἐφραίμ (Σαμάρειας) κατά τῆς Ἰουδαίας, ὅσο χρόνο χρειάζεται νά μεγαλώσει ἕνα νήπιο καί νά προφέρει τίς πρῶτες λέξεις του (στίχ. 4). Ὁ Προφήτης ὁμιλεῖ ἐδῶ καί γιά τόν δεύτερο γεννηθέντα υἱό του, ὁ ὁποῖος, ὅπως καί ὁ πρῶτος του (βλ. 7, 3), θά ἔχει συμβολικό πρός τό μέλλον τοῦ Ἰούδα ὄνομα. Θά ὀνομάζεται, ὅπως τό μήνυμα τῆς ἐδῶ προφητείας μας: «Γρήγορα λαφυραγώγησε, ἀμέσως ἅρπαξε» (στίχ. 3)!

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

8,1Καί εἶπε ὁ Κύριος σέ μένα: «Πάρε γιά χρήση σου μεγάλο πίνακα καινούργιο καί γράψε σ᾽ αὐτόν μέ ἀνθρώπινη γραφή· “Γι᾽ αὐτόν πού γρήγορα πρόκειται νά κάνει διανομή λαφύρων· γιατί πλησιάζει νά ἔρθει”.α 2Καί πάρε γιά μάρτυρες ἀξιοπίστους ἀνθρώπους, τόν Οὐρία καί τόν Ζαχαρία, τόν υἱό τοῦ Βαραχίου.

3Τότε πλησίασα τήν προφῆτιν (τήν σύζυγό μου) καί συνέλαβε καί ἔτεκε υἱό. Καί μοῦ εἶπε ὁ Κύριος: «Ὀνόμασέ τον· “γρήγορα λαφυραγώγησε, μέ ὁρμή ἅρπαξε”. 4Γιατί προτοῦ τό παιδί γνωρίσει νά φωνάζει “πατέρα” καί “μητέρα” θά πάρει τόν πλοῦτο τῆς Δαμασκοῦ καί τά λάφυρα τῆς Σαμάρειας ἐνώπιον τοῦ βασιλέως τῶν Ἀσσυρίων.

α. Ἡ ἐπιγραφή κατά τό Ἑβραϊκό: «Ταχέως λαφυραγώγησε, ἀμέσως ἅρπαξε».

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

8,1-4. Τρίτη διαβεβαίωση τοῦ Ἡσαΐου στόν Ἄχαζ. Παρά τόν παραλληλισμό μέ τό 7,16, αὐτή ἡ μικρή προφητεία ἔχει πολύ διαφορετική σημασία ἀπό τήν προφητεία περί τοῦ Ἐμμανουήλ: Δέν πρόκειται γιά μεσσιακό βασιλέα. Τό προφητικό ὄνομα τοῦ δευτέρου υἱοῦ τοῦ Ἡσαΐου  «Μαχέρ σαλάλ χάς μπάζ» (στίχ. 3β) εἶναι ἕνα σημεῖο καί ἕνα προμήνυμα, βλ. 1,26 σχόλ., 7,3. 8,18, καί σημαίνει: «Γρήγορη λαφυραγώγηση, σύντομη ἁρπαγή» ἤ «γρήγορα στά λάφυρα, ἔλα στήν διαρπαγή»! Τό ὄνομα ἀναγγέλλει τήν ἐπικείμενη διαρπαγή τῆς Δαμασκοῦ καί τῆς Σαμάρειας ἀπό τούς Ἀσσυρίους (τό ἴδιο περίπου μέ αὐτό πού ἀνηγγέλθη εἰς 7,16). Ὄνομα συμβολικό, ὅπως τό ὄνομα τοῦ ἄλλου υἱοῦ τοῦ Ἡσαΐου  «Σεάρ Γιασούβ» (7,3) καί ὅπως τά ὀνόματα τῶν παιδιῶν τοῦ προφήτου Ὠσηέ (Ὠσ. 1,4.6.9). 8,1. Τόμον καινόν. Τό Ἑβρ. ἔχει «μέγα πίνακα», ἀπό ξύλο. 8,2. Οὐρίαν. Δ´ Βασ. 16,10-16. – Ζαχαρίαν. Ἴσως πεθερός τοῦ Ἄχαζ, Δ´ Βασ. 18,2. 8,3. Πρός τήν προφῆτιν. Ὁ ὅρος ἐφαρμόζεται στίς γυναῖκες πού ἔχουν αὐτές οἱ ἴδιες προφητικά χαρίσματα, ὑπανδρεμένες (Κριτ. 4,4. Δ´ Βασ. 22,14 καί Β´ Παραλ. 34,22) ἤ ὄχι (Ἐξ. 15,20. Νεεμ. 6,14). Πιθανόν λοιπόν ἡ σύζυγος τοῦ Ἡσαΐου νά λέγεται «προφήτις» ἐπειδή πραγματικά εἶχε ἕνα αὐτό τό χάρισμα.  – Στήν περικοπή μας ὁ Θεός χρησιμοποιεῖ τρεῖς διαφορετικούς μεθόδους γιά νά διακηρύξει τίς προφητικές προειδοποιήσεις γιά τόν λαό: Τό βιβλίο, τούς δύο μάρτυρες καί τόν υἱό τοῦ Ἡσαΐου. – Ἡ περικοπή διαβάζεται στόν ἑσπερινό τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου. 

Σιλωάμ καί Εὐφράτης (8,5–10)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Ὁ λόγος ἐδῶ στήν περικοπή μας εἶναι περί τοῦ ἰουδαϊκοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος, παρά τήν συμβουλή τοῦ Ἡσαΐα (βλ. 7,1 ἑξ.), δέν ἀρκέστηκε στήν προστασία τοῦ Θεοῦ Γιαχβέ, πού παριστάνεται μέ τά ἥσυχα ὕδατα τῆς Σιλωάμ (στίχ. 6), ἀλλά κατέφυγε σέ ἀντιθέους συμμαχίες («τόν Ρασείν καί τόν υἱόν Ρομελίου», στίχ. 6β)· γι᾽ αὐτό θά ἔρθει ὡς τιμωρία κατ᾽ ἐπάνω τους τό ἰσχυρό καί παφλάζον ὕδωρ τοῦ ποταμοῦ Εὐφράτου. Θά ἔρθει, δηλαδή, ἐναντίον του ὁ Ἀσσύριος βασιλεύς μέ ὅλη τήν ἰσχυρή δύναμή του (στίχ. 7). Καί αὐτός ὁ «ποταμός» θά τά «σαρώσει» ὅλα (στίχ. 7β-8). Ἀλλά, μέ ἀφορμή τήν μνημονευομένη ἐδῶ κοσμοκράτειρα Ἀσσυρία, ὁ προφήτης μας στρέφεται πρός ὅλα τά ἰσχυρά ἔθνη, τά κομπάζοντα γιά τήν δύναμή τους καί τίς τυχόν νίκες τους, καί παραγγέλλει σ᾽ αὐτά νά συνετισθοῦν, γιατί ὑπεράνω αὐτῶν εἶναι ὁ παντοδύναμος Γιαχβέ, ὁ Ὁποῖος θά ματαιώσει τίς ὑπερήφανες ἀποφάσεις τους καί θά τούς ταπεινώσει (στίχ. 9-10).

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

8,5Καί εἶπε ὁ Κύριος ἀκόμη σέ μένα:

6Ἐπειδή ὁ λαός αὐτός περιφρονεῖ τά ὕδατα τοῦ Σιλωάμ πού ρέουν ἤρεμα, ἀλλά εὐχαριστεῖται νά ἔχει πάνω του γιά βασιλέα τόν Ρασείν καί τόν υἱό τοῦ Ρομελίου, 7γι᾽ αὐτό, ἰδού ὁ Κύριος ἀφήνει νά ἀνεβοῦν πάνω σαςα τά ἰσχυρά καί τά μεγάλα ὕδατα, τόν βασιλέα τῶν Ἀσσυρίων καί τήν δύναμή του· καί θά καταπλυμμηρίσει τά φαράγγια σας καί θά ὑψωθεῖ πάνω ἀπό κάθε τεῖχος σας. 8Καί θά καταστρέψει ἀπό τήν Ἰουδαία κάθε ἄνθρωπο πού θά εἶχε τήν δύναμη νά «σηκώσει κεφάλι» ἤ νά πράξει κάτι. Καί τό στρατόπεδο (τοῦ βασιλέως) αὐτοῦ θά εἶναι τόσο μεγάλο, ὥστε θά γεμίσει ὅλη τήν χώρα σας.

Ἄς εἶναι μαζί μας ὁ Θεός.β

9Μάθατέ το, ἔθνη, καί ταπεινωθεῖτε·γ

ἀκούσατέ το ὅλα τά πέρατα τῆς γῆς.

Οἱ νικητές θά νικηθεῖτε.

Καί ἄν πάλι νικήσετε,

πάλι θά νικηθεῖτε.

10Καί ὅποιο σχέδιο κάνετε

θά τό ματαιώσει ὁ Κύριος.

Καί ὅποια ἀπόφαση πάρετε,

δέν θά σᾶς πραγματοποιηθεῖ,

γιατί μαζί μας εἶναι ὁ Θεός.

α. «Πάνω του», λέγει τό Ἑβρ., συνεχίζον σέ τρίτο πρόσωπο τόν λόγο.

β. Κατά τό Ἑβρ. ὁ στίχος ἔχει: «Καί θά εἰσδύσει στήν Ἰουδαία κυματίζοντας καί πλημμυρίζοντας, ἕως ὅτου φθάσει μέχρι τοῦ λαιμοῦ, οἱ δέ τεντωμένες πτέρυγές του καλύπτουν τό πλάτος τῆς χώρας σου, ὦ Ἐμμανουήλ».

γ. Τό Ἑβρ. λέγει: «Λυσσᾶτε ἔθνη! Καί ὅμως θά νικηθεῖτε»!

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

8,5-10. Προφητεία περί τοῦ Σιλωάμ καί τοῦ Εὐφράτου. Ὁ Ἰούδας συμπεριελήφθη στό σάρωμα τῆς Ἀσσυρίας! Ἡ ἀγωγός τοῦ Σιλωάμ ἀπό τήν πηγή τῆς Γιών (βλ. σχόλ. εἰς Γ´ Βασ. 1,33) πρός τήν δεξαμενή (7,3) ἀντιτίθεται πρός τό «ὕδωρ τοῦ ποταμοῦ τό ἰσχυρόν καί τό πολύ» (στίχ. 7), δηλαδή τόν Ἐφράτην. Ἡ συμμαχία τοῦ Ἄχαζ μέ τήν Ἀσσυρία, θά φέρει τόν κατακλυσμό τοῦ Ἰούδα, τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Τά ὕδατα τοῦ Σιλωάμ (στίχ. 6· βλ. 7,3) συμβολίζουν τήν θεία προστασία ἀπό τήν ὁποία ὁ λαός προτίμησε τήν βοήθεια τῆς Ἀσσυρίας (τόν Εὐφράτη, τό «ὕδωρ τό ἰσχυρόν», στίχ. 7), πού θά στραφεῖ ἐναντίον του, βλ. σχόλ. εἰς 7,1. 8,6. Διά τό μή βούλεσθαι τόν λαόν τοῦτον. Αὐτός ὁ λαός εἶναι ὁ ἰουδαϊκός (ὅπως εἰς 28,11.14. 29,13), πού δέν πιστεύει πιά παρά στόν βασιλέα του, ἀκόμη καί ἄν ἀντιτίθεται στήν πολιτική του. – Ἀλλά βούλεσθαι. Πρόκειται λοιπόν γιά ἐκείνους πού προτιμοῦν τούς ἀρχηγούς τοῦ συνασπισμοῦ ἀπό τήν δαυιτική δυναστεία («τά ὕδατα τοῦ Σιλωάμ»). Αὐτοί, περισσότερο ἀπό τόν βασιλέα, τόν ὁποῖο δέν θέλουν πιά, δέν ἔχουν ἐμπιστοσύνη καί στόν Κύριό τους. – Τόν Ρασείμ καί τόν υἱόν Ρομελίου βασιλέα ἐφ᾽ ὑμῶν. Πιθανόν, ὡς φαίνεται ἀπό τήν Μετάφραση τῶν Ο´, πρόκειται περί μερίδος τοῦ ἰουδαϊκοῦ λαοῦ προσκειμένης εἰς τούς ἐναντίον τοῦ Ἄχαζ συμμαχήσαντες βασιλεῖς τῆς Δαμασκοῦ καί τῆς Σαμάρειας. 8,8. Τῆς χώρας σου, μεθ᾽ ἡμῶν ὁ Θεός. Ἑβρ. «ἱμμάνου Ἔλ», «Ἐμμανουήλ». Ἡ ὑπενθύμιση αὐτοῦ τοῦ προφητικοῦ ὀνόματος, βλ. 7,14, ἐδῶ καί σαφῶς εἰς στίχ. 10, ὑπογραμμίζει τήν ἑνότητα αὐτῆς τῆς ὁμάδας τῶν προφητειῶν: Οἱ ἀγγελλόμενες τιμωρίες προετοιμάζουν τήν ἐκπλήρωση τῶν ὑποσχέσεων. 8,9-10. Ὁ Θεός εἶναι μέ τόν λαό Tου (βλ. σχόλ. εἰς 7,14) καί θά τούς ἀπελευθερώσει (βλ. Ψαλμ. 45 καί ἰδιαίτερα τούς στίχ. 7.11). 8,9. Γνῶτε. Τό Ἑβρ. λέγει «ρώ῾ου», τό ὁποῖο μεταφράζεται «συναθροισθεῖτε», «ξεσηκωθεῖτε», «ξεσπάστε σέ κραυγές». Μέ μεταλλαγή ὅμως ἑνός γράμματος μποροῦμε νά ἀναγνώσουμε κατά τούς Ο´ «ντέ῾ου» (= γνωρίστε) καί ἡ ἀνάγνωση αὐτή προτιμᾶται ἀπό πολλούς (βλ. ὑπόμνημα Μπρατσιώτου) καί μάλιστα εὐοδοῦται ἄριστα ἀπό τά συμφραζόμενα. 8,10. Καί λόγον ὅν ἄν εἴπητε... Τό προηγούμενο παράλληλο («καί ἥν ἄν βουλήν βουλεύσησθε....») τοῦ στίχ. ἀπαιτεῖ νά νοήσουμε ἐδῶ ἕνα σχέδιο δράσεως (βλ. Ὠσ. 10,4).

Ἡ ἀποστολή τοῦ Ἡσαΐου (8,11-20)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Στήν ἐδῶ περικοπή μας ὁ Θεός ξεχωρίζει τίς δύο παρατάξεις: Τοῦ προφήτου μέ τούς πιστούς, πού ἀκολουθοῦσαν τήν θεοκρατική γραμμή (πίστη, δηλαδή, στόν Γιαχβέ καί ὄχι συμμαχία μέ τούς Ἀσσυρίους), καί τῶν ἀρχόντων μέ τόν πολύ λαό, πού ἀκολουθοῦσαν τήν φιλοασσυριακή πολιτική. Αὐτοί μάλιστα καλοῦσαν ὡς «σκληρή» τήν γραμμή τοῦ προφήτου καί τῶν ὀπαδῶν του, νά μήν καλέσουν ὡς σύμμαχο βοήθεια τούς Ἀσσυρίους σ᾽ αὐτή τήν δύσκολη περίσταση πού ὅλοι ἦταν περίτρομοι (στίχ. 12). Ἤ, κατά τό Ἑβρ. κείμενο, καλοῦσαν τόν προφήτη καί τούς ὀπαδούς του «συνωμότας» (στίχ. 12). Ὁ Κύριος συνιστᾶ στούς ἰδικούς Του νά μή φοβοῦνται τούς φόβους τοῦ λαοῦ τῆς ἀντιθέτου παρατάξεως, ἀλλά νά ἔχουν σταθερή πίστη σ᾽ Αὐτόν, ὁ Ὁποῖος θά τούς γίνει βράχος σωτηρίας, ἐνῶ γιά τούς ἄλλους, τούς ἀντιθέτους, θά γίνει βράχος στόν ὁποῖο θά συντριβοῦν (βλ. στίχ. 14 καί Λουκ. 2,34. Α´ Πέτρ. 2, 8). Πραγματικά, πολλοί ἀπό αὐτούς θά καταστραφοῦν (στίχ. 15). Ἀπογοητευμένος τώρα ὁ Προφήτης ἀπό τήν στάση τοῦ λαοῦ καί τῶν ἀρχόντων του, οἱ ὁποῖοι περιφρονοῦσαν τήν διδασκαλία του, δηλώνει ὅτι θά περιορίσει τήν δράση του στόν μικρό κύκλο τῶν ὀπαδῶν του (στίχ. 16 κατά τό Ἑβρ.). Ὁμολογεῖ δέ ὅτι ὁ ἴδιος μέ τούς ὀπαδούς του θά παραμείνουν πιστοί στόν Γιαχβέ καί θά ἐλπίζουν σ᾽ Αὐτόν – παρ᾽ ὅλη τήν πολεμική καί τήν περιφρόνηση τῶν ἄλλων – καί αὐτό θά εἶναι «σημεῖον» καί μέγα θαῦμα («τέρατα») στό Ἰσραήλ (στίχ. 17.18).

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

8,11Τά ἑξῆς λέγει ὁ Κύριος (σέ μᾶς),

πού μέ τήν ἰσχυρή χεῖρα (τοῦ Θεοῦ)

ἔχουμε ἀποτραπεῖ νά βαδίζουμε τήν ὁδό τοῦ λαοῦ αὐτοῦ:α

12«Μήν ὀνομάζετε “σκληρή” (τήν θεοκρατική πολιτική)·

(ἀντίθετα) εἶναι σκληρά τά ὅσα λέγει ὁ λαός αὐτός.β

Ὅ,τι φοβᾶται ὁ λαός αὐτός μήν τό φοβᾶστε,

καί ὅ,τι τόν τρομάζει μή σᾶς τρομάζει.

13Τόν Κύριο, αὐτόν μόνο νά δοξάζετε

καί αὐτός ἄς εἶναι ὁ φόβος σας.

14Καί ἐάν ἔχετε πίστη σ᾽ Αὐτόν

αὐτός θά σᾶς εἶναι δόξα

καί δέν θά σᾶς συμβεῖ λίθος προσκόμματος

ἤ βράχος τῆς πτώσεώς σας·

γιά δέ τούς οἴκους τοῦ Ἰσραήλ

καί τούς κατοίκους τῆς Ἰερουσαλήμ

θά εἶναι παγίδα καί βαθειά ἐνέδρα.

15Γι᾽ αὐτό πολλοί ἀπό αὐτούς θά χάσουν τήν δύναμή τους

καί θά πέσουν καί θά παγιδευτοῦν

καί θά συλληφθοῦν ἄνθρωποι

πού νόμισαν ὅτι ἦταν ἀσφαλισμένοι».γ

16Τότε θά γίνουν φανεροί

ὅσοι σφράγισαν τούς ἑαυτούς τους

γιά νά μή μάθουν τήν διδασκαλία.δ

17Καί (κάθε πιστός) θά πεῖ:ε

«Θά ἀναμείνω τόν Θεό,

πού τώρα ἀποστρέφει τό πρόσωπό του ἀπό τόν οἶκο Ἰακώβ

καί θά ἐλπίσω σ᾽ αὐτόν.

18Ἰδού ἐγώ καί τά παιδία (οἱ μαθητές μου)

πού μοῦ χάρισε ὁ Θεός,

θά εἶναι σημεῖα καί τέρατα στόν οἶκο τοῦ Ἰσραήλ

ἐκ μέρους τοῦ Κυρίου Σαβαώθ,

πού κατοικεῖ στό ὄρος τῆς Σιών».

19Ὅταν σᾶς λέγουν: «Συμβουλευθεῖτε τούς γαστρομάντεις

καί τούς καλοῦντας (τούς νεκρούς) ἀπό τούς τάφους»,

αὐτούς πού λέγουν λόγια κενά

ἀπό τό στήν κοιλιά τους πυθωνικό πνεῦμα.

(Τότε ἀπαντῆστε:)

«Δέν εἶναι σωστό ἕνα ἔθνος νά ρωτάει τόν Θεό του;

Γιατί νά ρωτοῦν τούς νεκρούς γιά τούς ζῶντες;

20Μᾶς ἔδωσε (ὁ Θεός) Νόμο γιά τήν βοήθειά μας».

Ὅποιος δέν ὁμιλεῖ ἔτσι,

σ᾽ αὐτόν δέν εἶναι δυνατόν νά τοῦ δοθεῖ βοήθεια.ς

α. Kατά τό Ἑβρ. ὁ στίχος: «Γιατί τά ἑξῆς μοῦ εἶπε ὁ Κύριος, ὅταν ἐπέθεσε (σέ μένα) τήν Χεῖρα (Του) καί μέ ἀπέτρεψε νά βαδίζω τόν δρόμο τοῦ λαοῦ αὐτοῦ».

β. «Δέν πρέπει νά ὀνομάζετε συνωμοσία ὅ,τι ὁ λαός αὐτός καλεῖ συνωμοσία», ἔχει στό Ἑβρ. τό ἡμιστίχιο.

γ. Ὁ στίχος στό Ἑβρ.: «Πολλοί ἀπό αὐτούς προσκρούουν σ᾽ αὐτόν (τόν λίθο) καί πέφτουν· θά συντριβοῦν καί θά παγιδευθοῦν καί θά συλληφθοῦν».

δ. Ὁ στίχος φαίνεται ὡς ἀκατανόητος κατά τήν μετάφραση τῶν Ο´. Προτιμοτέρα ἡ ἀνάγνωση ἐκ τοῦ Ἑβρ. κειμένου: (Ὁ Προφήτης λέγει:) «Θέλω νά δέσω τήν μαρτυρία, νά σφραγίσω τήν διδασκαλία γιά τούς μαθητές μου».

ε. Κατά τό Ἑβρ. ὁμιλεῖ ὁ Προφήτης.

ς. Ἀποδώσαμε τόν στίχο μέ τήν βοήθεια τοῦ Ἑβραϊκοῦ, τό ὁποῖο εἶναι σαφέστερο ἐδῶ: «Ἐμπρός πρός τήν διδασκαλία καί τήν μαρτυρία! Ὅποιος δέν ὁμιλεῖ ἔτσι, δέν ὑπάρχει γι᾽ αὐτόν χαραυγή»!

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

8,11-20. Ὁ Ἡσαΐας φαίνεται νά ἐκφράζει ἐδῶ γιά τούς μαθητές του, στίχ. 16, μυστικά τῶν λόγων τῆς στάσεώς του. Εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Γιαχβέ πού τόν ἔμαθε νά ἀντιτίθεται στόν λαό τοῦ Ἰούδα καί νά μήν ἔχει ἐμπιστοσύνη παρά μόνο σ᾽ Αὐτόν – στάση δύσκολη σέ περιστάσεις μερικές φορές διφορούμενες, στίχ. 14.15, προοριζόμενη ὅμως ἡ στάση αὐτή στό νά κάνει νά φανεῖ ἡ ἀληθινή πίστη. 8,11-22. Μαρτυρία καί διδασκαλία τοῦ προφήτου. 8,11-15. «Ὁ ἄνθρωπος βουλεύεται, ἀλλά ὁ Θεός ρυθμίζει» (Παροιμ. 16,9 κατά τό Ἑβρ.). 8,12. Μήποτε εἴπητε σκληρόν... Τό Ἑβραϊκό κείμενο ὁμιλεῖ γιά «συνωμοσία». Ἡ διαφορά τῶν κειμένων ἑρμηνεύεται ἀπό τήν ἐσφαλμένη ἀνάγνωση τῶν Ο´ «κάσε» («σκληρός») ἀντί «κέσερ» («συνωμοσία»). ῎Ισως ὁ λαός ἐκάλει «συνωμοσία» κατά τῆς πολιτικῆς γραμμῆς τοῦ βασιλέως τήν στάση τοῦ προφήτου Ἡσαΐου καί τῆς μερίδος του, τό νά μή δέχονται, δηλαδή, τήν συμμαχία μέ τούς Ἀσσυρίους. 8,14. Ἀντί τῆς λ. «ἁγίασμα», («μικντάς»), τό Ταργκούμ διάβασε «παγίδα» («μωκές»), ὅπως ἔχει τό τέλος τοῦ στίχ. Ὁ Θεός καί ὁ προφήτης του, πού εἶναι καταφύγιο καί ἀσφάλεια στούς ἀνθρώπους, θά γίνουν αἰτία βλάβης καί πληγῆς στούς ἀπίστους. 8,16. Τότε φανεροί ἔσονται... Τό κείμενο εἶναι ἀκατανόητο ὡς ἔχει στούς Ο´. Κατά τό Ἑβραϊκό «ὁ προφήτης ἐπιθυμεῖ νά καταγράψῃ τήν διδασκαλίαν καί ἀφοῦ διά σχοινίου δέσῃ καί σφραγίσῃ τό καταγεγραμμένον εἰλιτάριον, νά παραδώσῃ αὐτό εἰς τούς μαθητάς του πρός φύλαξιν διά τόν μέλλοντα χρόνον» (Βέλλας, Θρησκευτικαί Προσωπικότητες τῆς Π.Δ. τόμ. Α´, σ. 264). Περί σφραγίσεως βιβλίων βλ. 29,11. Ἰερ. 32,10 ἑξ. Δαν. 12,4. Τά ἔτη 734-733, ὁ Ἡσαΐας ἔπαυσε τήν προφητική του διδασκαλία καί κατέγραψε ὅσα εἶχε εἴπει. 8,18. Σημεῖα. Βλ. 7,3. 7,14. 8,1. 8,19-20. Οἱ στίχοι αὐτοί, οἱ ὁποῖοι φαίνονται νά εἶναι ἴσως ἔξω ἀπό τά συμφραζόμενα, εἶναι πολύ σκοτεινοί. Στούς στίχ. πάντως καταδικάζεται ἡ δεισιδαιμονία (2,6). Ὁ Ἡσαΐας ἀναφέρει τούς λόγους τῶν ἀντιθέτων του, οἱ ὁποῖοι διεξεδίκουν γιά τόν λαό τό δικαίωμα τῆς ἐξασκήσεως τῆς μαντείας, βλ. σχόλ. εἰς 2,6. Ἡ ἀπάντηση (στίχ. 19β) εἶναι ἴσως εἰρωνική, καί ὁ προφήτης φαίνεται νά συμπεραίνει (στίχ. 20) παρατηρώντας ὅτι μέ τοιούτους λόγους ὁδηγοῦνται σέ ἀδιέξοδο. Ἀλλά ὅλα αὐτά στηρίζονται σέ ἕνα ἀβέβαιο κείμενο. Γιά τήν νεκρομαντεία (στίχ. 19· ἐπίκληση τῶν νεκρῶν πρός συμβουλή) βλ. σχόλ. εἰς Α´ Βασ. 28,7.

Τό βῆμα στήν νύκτα (8,21-22)!

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Ἡ μικρή αὐτή προφητεία ἀπευθύνεται μᾶλλον στούς Ἰσραηλῖτες, στούς ὁποίους εἶναι καί ἀπειλή καί ἐλπίδα λυτρώσεως, γιά τήν ὁποία ὁμιλεῖ ἡ ἑπόμενη περικοπή. Ἡ ἀπειλή εἶναι ὅτι θά ἔρθει στήν χώρα μεγάλη πείνα (λιμός), λόγω τῆς ὁποίας οἱ ὑποφέροντες θά καταρῶνται τόν βασιλέα τους καί τόν Θεό τους (στίχ. 21), τόν ψεύτικο μᾶλλον θεό τους, στόν ὁποῖο εἶχαν ἐλπίσει, ἀλλά καί τόν ἀληθινό ἴσως Θεό τους, τόν Γιαχβέ, (βλ. Ἀποκ. 16,11). Φαίνονται ὅμως νά μετανοοῦν οἱ πληγέντες Ἰσραηλῖτες γιά τήν εἰδωλολατρία τους καί τά ἄλλα τους ἁμαρτήματα, γι᾽ αὐτό καί παρουσιάζονται στήν περικοπή μας τώρα νά ὑψώνουν τά μάτια τους στόν οὐρανό γιά βοήθεια (στίχ. 21β), ἀλλά καί νά κοιτάζουν τήν γῆ, στήν ὁποῖα ἡ κατάσταση εἶναι ἀπελπιστική (στίχ. 22). Διαβεβαιώνεται ὅμως ἀπό τόν προφήτη ἐδῶ, ὅτι ἡ δεινή αὐτή ἀπελπιστική κατάσταση δέν θά διαρκέσει πολύ (στίχ. 22β).

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

8,21Καί θά συμβεῖ νά ἔρθει σέ σᾶς μεγάλη πείνα·

καί ὅταν θά πεινᾶτε θά ὀργίζεσθε

καί θά καταρᾶσθε τόν ἄρχοντα καί τούς πάτριους θεσμούς.α

Καί θά στρέφονταιβ πάνω πρός τόν οὐρανό

22καί θά κοιτάζουν κάτω πρός τήν γῆ

καί δέν θά ὑπάρχει παρά μόνο στενοχωρία καί σκότος,

ὥστε νά μή βλέπουν.

Ἀλλά ὁ εὑρισκόμενος στήν στενόχωρη αὐτή κατάσταση

δέν θά εὑρίσκεται πάντα σ᾽ αὐτήν

παρά μόνο ὁρισμένο καιρό.γ

α. «Θά καταρᾶται (ὁ πεινασμένος) τόν βασιλέα του καί τόν Θεό του», λέγει τό Ἑβρ. Πρόκειται μᾶλλον περί τῶν ψευδῶν θεῶν, ὅπως φαίνεται καί ἀπό τήν γραφή, τήν ὁποία διασώζει ὁ Θεοδώρητος «πάταχρα», ἀντί «πάτρια». Τό δέ «παταχρή» σημαίνει τά εἴδωλα.

β. «Θά στρέφεστε» καλύτερα, ὅπως ἔχει τό Ἑβρ.

γ. Τό τέλος τῆς περικοπῆς μας κατά τό Ἑβρ.: «Ὅμως τό σκότος φυγαδεύεται, γιατί δέν θά παραμείνει σκότος, ἐκεῖ ὅπου (τώρα) ὑπάρχει θλῖψις».

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

8,21-23. Καί ἐδῶ ἔχουμε ἕνα ἀπόσπασμα προφητείας μετατεθέν ἀπό ἀλλοῦ. Γενικῶς ἐδῶ, γίνεται ἡ περιγραφή ἑνός ἀνθρώπου πού διέρχεται τήν κατεστραμμένη χώρα καί ἐκφράζει τήν ἀγωνία του. Δέν νοοῦμε ὅμως, πῶς συνδέεται τό μικρό αὐτό ποίημα μέ τό νόημα τῆς ὅλης περικοπῆς μας. Πρότειναν τήν ἱκανοποιητική ὑπόθεση νά συνδέσουμε τήν μικρή περικοπή μας μέ τήν 5,26-30, στήν ὁποία ἔρχεται πολύ καλά ὡς συνέχεια. 8,22. Τό δεύτερο ἡμιστίχ. φέρεται στό Ἑβρ. ὡς 23α, τοῦ στίχ. 9,1 ἀριθμουμένου στό Ἑβρ. ὡς 23β. 

Ὁ Ἄρχων τῆς εἰρήνης (9,1-7)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Στό τεμάχιο αὐτό ὁ προφήτης μας Ἡσαΐας ἀναγγέλλει ἀγαθά στίς δοκιμασθεῖσες ἀπό τίς ἀσσυριακές ἐπιδρομές (734-732) περιοχές τῶν φυλῶν Ζαβουλών (ὅπου ἀνήκει ἡ Ναζαρέτ) καί Νεφθαλείμ, περιοχές τῆς βορειοανατολικῆς Παλαιστίνης. Αὐτές, πού πρῶτα ἔπιαν τό ποτήριο τῶν θλίψεων καί τῶν ταλαιπωριῶν (στίχ. 1 «πρῶτον πίε») καί πού ἔχουν σκοτάδι δυστυχίας γι᾽ αὐτό (στίχ. 2α), τώρα θά ἀπελευθερωθοῦν καί θά τούς ἔρθει «φῶς» (στίχ. 2β), τό φῶς τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀνέσεως. Θά ἀλαλάξουν ἀπό χαρά οἱ πρώην καταδυναστευόμενοι, ὅπως χαίρονται οἱ ἄνθρωποι κατά τόν θερισμό (βλ. Ψαλμ. 125,6) καί ὅπως χαίρονται ὅταν μοιράζουν λάφυρα (βλ. Ψαλμ. 118,162· στίχ. 3). Καταλύθηκε πιά ἡ τυραννία τους, ἔπαψαν τά βάσανά τους (στίχ. 4)· καί ὄχι μόνον αὐτό, ἀλλά καί οἱ νικηθέντες ἐχθροί θά ἀποκαταστήσουν, καί μάλιστα μέ τόκο, τίς ἀδικίες πού τούς ἔκαναν (στίχ. 5).

Ἡ προφητεία αὐτή ἐκπληρώθηκε ἀσφαλῶς ἱστορικά, ἀλλά ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος τήν ἑρμήνευσε μεσσιανικά καί εἶδε τήν πλήρη ἐκπλήρωσή της στήν ἔναρξη τῆς σωτηρίου δράσεως τοῦ Χριστοῦ ἀπ᾽ αὐτές τίς μνημονευόμενες περιοχές· βλ. Ματθ. 4,15. Ἔτσι στίς περιοχές αὐτές, στήν «Γαλιλαία ἐθνῶν», πού ἐπικρατοῦσε σκοτάδι ἀγνωσίας τοῦ Θεοῦ καί ἁμαρτίας, ἔλαμψε τό Φῶς τῆς ἐπιφανείας τοῦ Χριστοῦ.

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

9,1Χώρα Ζαβουλών καί γῆ Νεφθαλείμ, τοῦτο (τό ποτήριο) πίε πρῶτα· κάνε το ταχύ, σύ πού κατοικεῖς τόν παραθαλάσσιο δρόμο καί ὅσοι κατοικεῖτε τήν παραλία καί πέραν τοῦ Ἰορδάνου, ἡ Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν, τά μέρη τῆς Ἰουδαίας.α

2Ὁ λαός πού πορεύεται στό σκοτάδι

δέστε μέγα φῶς.β

Καί ὅσοι κατοικεῖτε σέ χώρα

πού τήν σκιάζει ὁ θάνατος

φῶς θά λάμψει σέ σᾶς.

3Τό πλεῖστον μέρος τοῦ λαοῦ

πού ἀποκατέστησε στήν εὐφροσύνη σου,

θά χαρεῖ ἐνώπιόν σου

ὅπως χαίρονται κατά τόν θερισμό

καί ὅπως εὐφραίνονται

κατά τήν διανομή τῶν λαφύρων.γ

4Γιατί σηκώθηκε ὁ ζυγός πού τούς βάραινε

καί ἡ πάνω στόν τράχηλό τους ράβδος·

ἀφοῦ τόν βασανιστικό τους τύραννο

τόν συνέτριψε ὁ Κύριος,

ὅπως τήν ἡμέρα τῆς Μαδιάμ.

5Γιατί κάθε κλοπιμαία στολή καί ἱμάτιο

θά τό ἀποδώσουν (οἱ συντριβέντες ἐχθροί) μέ τόκο

καί θά τό κάνουν πρόθυμα αὐτό

ἄν καί αὐτά (τά κλοπιμαῖα) ἔχουν ἤδη καεῖ.δ

6Γιατί παιδίον μᾶς γεννήθηκε

υἱός μᾶς δωρήθηκε·

στόν ὦμο του ὑπάρχει ἡ κυριαρχία του

καί ὀνομάζεται ἄγγελος τῆς μεγάλης βουλῆς (τοῦ Θεοῦ),

θαυμαστός σύμβουλος, Θεός ἰσχυρός,

ἐξουσιαστής, ἄρχοντας τῆς εἰρήνης

καί πατέρας αἰώνιος.

Γιατί Ἐγώ θά φέρω εἰρήνη στούς ἄρχοντες,

καί σ᾽ αὐτόν εἰρήνη καί ὑγεία.

7Μεγάλη εἶναι ἡ ἐξουσία του

καί τῆς εἰρήνης του δέν ὑπάρχει τέλος.

Θά καθήσει στόν θρόνο τοῦ Δαυίδ καί στήν βασιλεία του

γιά νά τήν ἀνορθώσει καί νά τήν στερεώσει

μέ κρίση καί δικαιοσύνη,

ἀπό τώρα καί στόν αἰώνα.

Ὁ ζῆλος τοῦ Κυρίου τῶν δυνάμεων θά κατορθώσει αὐτό.

α. Στό Ἑβρ. ὁ στίχος ἔχει: «Προηγουμένως (ὁ Γιαχβέ) ταπείνωσε τήν χώρα τοῦ Ζαβουλών καί τήν χώρα τοῦ Νεφθαλείμ, ἀλλά κατά τόν τελευταῖο χρόνο τιμᾶ τήν παραθαλασσία ὁδό, τή περιφέρεια ἐκεῖθεν τοῦ Ἰορδάνου καί τήν περιοχή τῶν ἐθνῶν».

β. Κατά τό Ἑβρ. καλύτερα: «Ὁ λαός πού πορεύεται στό σκοτάδι βλέπει μέγα φῶς».

γ. Κατά τό Ἑβρ. ὁ στίχος: «Μεγαλύνεις τήν εὐφροσύνη, αὐξάνεις τήν χαρά, χαίρουν ἐνώπιόν σου, ὅπως χαίρεται κάποιος κατά τόν θερισμό καί ὅπως εὐφραίνονται κατά τήν διανομή τῶν λαφύρων».

δ. Στό Ἑβρ. ὁ στίχος εἶναι σαφέστερος καί λέγει: «Γιατί κάθε στρατιωτικό ὑπόδημα πού (θορυβωδῶς) κροτεῖ καί κάθε αἱματόβρεκτο ἱμάτιο θά κατακαεῖ, θά γίνει ἀνάλωμα τοῦ πυρός», ὡς ἀνάθεμα (βλ. Δευτ. 13,16 ἑξ. Ἰησ. Ν. 6,24 ἑξ. 7,1 ἑξ. 39,9 ἑξ.).

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

9,1. Μεταβατικός στίχ. ἀπό καταδίκη σέ ὑπόσχεση. – Ζαβουλών, Νεφθαλίμ καί Ἰσσάχαρ ἀποτελοῦσαν ἀργότερα τήν Γαλιλαία. – Ὁδόν θαλάσσης, εἶναι ἡ δημοσία ὁδός ἀπό τήν Δαμασκό πρός τήν θάλασσα, πιθανῶς ἡ ὁδός τήν ὁποία ἐβάδισαν οἱ Ἀσσύριοι κατά τήν εἰσβολή τους τό 733-732 π.Χ. (Δ´ Βασ. 15,29). Ὁ στίχ. 1 ἀναφέρεται σέ βόρειες περιοχές τῆς Παλαιστίνης καί ἀντιπαραθέτει μία μελλοντική δόξα πρός ἕνα ταπεινό παρελθόν, φαίνεται δέ νά κάνει ὑπαινιγμό στίς εἰσβολές τοῦ Τιγλάθ-Πιλεσέρ στήν Γαλιλαία καί στόν ἐκπατρισμό τοῦ ἔτους 732 π.Χ. (Δ´ Βασ. 15,29). Ὁ Ἡσαΐας στήν περικοπή μας ἀναγγέλλει μία «ἡμέρα τοῦ Γιαχβέ», πού θά φέρει τήν λύτρωση στούς ἐξορίστους· ταυτοχρόνως ὁ προφήτης ἀναγγέλλει τήν εἰρηνική βασιλεία ἑνός Παιδίου βασιλικῆς καταγωγῆς, τοῦ Ἐμμανουήλ τοῦ στίχ. 7,14. Ἡ ἐμφάνιση τοῦ Μεσσίου στήν Γαλιλαία θά δώσει σέ αὐτή τήν προφητεία τήν πλήρη πραγματοποίηση, βλ. Ματθ. 4,13-16. Ὅμως ὁ στίχ. 1 εἶναι δυσνόητος καί στά δύο κείμενα (Ἑβρ. καί Ο´), ἀποτελεῖ δέ τόν 23β στίχο τοῦ Ἑβρ. Οἱ Ο´, καί κατά τήν ὁμολογία τοῦ Καθηγητοῦ Μπρατσιώτου, φαίνεται ὅτι ἀνέγνωσαν διαφορετικά τό πρωτότυπο Ἑβραϊκό κείμενο, ἄν δέν τό παρεξήγησαν. – Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν, «περιοχή τῶν ἐθνῶν», ὅπως λέγει τό Ἑβρ. («γκελίλ χα-γκωίμ»), σημαίνει τήν Γαλιλαία («γκελίλ» = περιοχή). Καλεῖται ἔτσι λόγῳ τῆς ὑπάρξεως εἰς αὐτήν καί παλαιότερα, ἀλλά καί κατά τούς χρόνους τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πολλῶν ἐθνικῶν (εἰδωλολατρικῶν) πληθυσμῶν. Τό νόημα τοῦ στίχου φαίνεται καλύτερα στό Ἑβρ.: Ἡ «ὁδός θαλάσσης», τήν ὁποία ἀκολούθησε ὁ Τιγλαθ-Πιλεσέρ γιά νά ταπεινώσει τόν Ἰσραήλ, θά ἀποβεῖ κάποτε, προφητεύει ὁ Ἡσαΐας, ἡ θριαμβευτική πρός αὐτόν ὁδός τοῦ Κυρίου διά τοῦ Σωτῆρος Ἐμμανουήλ. Καί ὡς πρώτη θά δοξασθεῖ ἀκριβῶς ἡ ταπεινωθεῖσα ἐκείνη περιοχή. Ὡς τιμή δέ στήν περιοχή αὐτή εἶδε ὁ Εὐαγγελιστής Ματθαῖος (4,15) τήν ἐξ αὐτῆς ἔναρξη τῆς δράσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. 9,2-7. Ὁ Μεσσιανικός βασιλεύς (σύγκρ. μέ 11,1-9). Ἡ περικοπή αὐτή, γεμάτη ἀπό δανεισμένες φράσεις, ἀναφερόμενες στήν δαυιτική μοναρχία, πιθανόν ἀρχικά νά ἀναφέρθηκε στήν ἄνοδο ἑνός βασιλέως στόν θρόνο, ἴσως τοῦ Ἐζεκία. Στήν παροῦσα συνάφεια ἡ περικοπή περιγράφει τόν ἐρχόμενο Μεσσία ὡς τόν ἰδανικό βασιλέα. Τόν παριστάνει ὡς φέροντα τά πλέον ἐξαίρετα χαρακτηριστικά τῶν βασιλέων καί ἡρώων τοῦ Ἰσραήλ (Ἰεζ. 37,25). Σαφῶς τόν ὁμολογεῖ Θεόν (στίχ. 6). 9,4. Ὡς ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἐπί Μαδιάμ. Ἡ περίπτωση ἀναφέρεται στήν ἧττα τῶν Μαδιανιτῶν ἀπό τόν Γεδεών καί τούς ἄνδρες του χωρίς τήν χρήση τῶν ὅπλων (βλ. Κριτ. 7,9-25). Αὐτοί οἱ ἄνδρες προεικονίζουν τούς Ἀποστόλους, πού ξάπλωσαν τό Εὐαγγέλιο σ᾽ ὅλο τόν κόσμο μέ τό «ὅπλο τῆς εἰρήνης» μόνο, δηλαδή, μέ τό κήρυγμα τοῦ Σταυροῦ. 9,5. Ἡ καταστροφή κάθε πολεμικοῦ ἐξοπλισμοῦ (ὁ στίχ. κατά τό Ἑβρ.) ἀναγγέλλει μία ἐποχή εἰρήνης, ἡ ὁποία θά περιγραφεῖ συμβολικά στή συνέχεια, βλ. 11,6-9, ἀλλά βλ. ἤδη καί 2,4. 9,6. Στόν στίχο μας δηλώνεται ἡ αἰτία τῆς λυτρώσεως. Οἱ διδόμενοι ἐδῶ τίτλοι τοῦ Μεσσίου, λέγει τό ὑπόμνημα BJ, συγκρίνονται μέ αὐτούς πού ἀναφέρονται στό πρωτόκολλο ὡς διδόμενοι στόν Φαραώ κατά τήν στέψη του. Τό Παιδίον τῆς βασιλικῆς φυλῆς θά ἔχει τήν σοφία τοῦ Σολομῶντος, τήν ἀνδρεία καί τήν εὐσέβεια τοῦ Δαβίδ, τίς μεγάλες ἀρετές τοῦ Μωυσέως καί τῶν Πατριαρχῶν, βλ. 11,2. Ἡ Ἐκκλησία μας κατά τήν λατρεία τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων δίδει αὐτούς τούς τίτλους στόν Ἰησοῦ, ὁμολογώντας ἔτσι ὅτι αὐτός εἶναι ὁ Μεσσίας, ὁ πραγματικός Ἐμμανουήλ. 9,7. Ὁ ζῆλος Κυρίου Σαβαώθ ποιήσει ταῦτα. Ὁ ζῆλος (ἑβρ. «κιν᾽ά»), ἡ ζηλότυπη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τόν λαό του τόν κάνει νά τιμωρήσει αὐστηρά τίς πτώσεις του (Ἐξ. 20,5. Ἀριθμ. 25,11. Δευτ. 4,24. 5,9. 6,15. 20,19), γιά νά τοῦ ἀπαγορεύσει τήν εἰδωλολατρία του. Στό μέλλον ὅμως, εἶναι ἡ ἴδια ζηλότυπη ἀγάπη («κιν᾽ά») πού βεβαιώνει τήν ἐκπλήρωση τῶν ὑποσχέσεων.

Ἡ τιμωρία τοῦ βασιλείου τοῦ Βορρᾶ (9,8-10,4)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Ὁ ἀπειλητικός αὐτός λόγος ἀποτελεῖται ἀπό τέσσερα τεμάχια (9,8-12· 13-16· 17-20· 10,1-4), τά ὁποῖα ἀναφέρονται μᾶλλον στό βόρειο βασίλειο, στό Ἰσραήλ, ἄν καί δέν ἀποκλείεται νά ἀναφέρονται καί στό νότιο βασίλειο, τόν Ἰούδα. Ὁ Ἰσραήλ, κατά τήν περικοπή μας, θά καταστραφεῖ γιά τήν ὑπερηφάνειά του καί τήν ἀμετανοησία του (στίχ. 9.10), γιά τήν μισαδελφία του, γιατί στράφηκε ἐναντίον τοῦ ἀδελφοῦ του, τοῦ Ἰούδα, συμμαχήσας μάλιστα σ᾽ αὐτό μέ εἰδωλολάτρες (στίχ. 11.12· βλ. καί στίχ. 20)· καί ἀκόμη ὁ Ἰσραήλ θά καταστραφεῖ γιά τούς ἄδικους κριτές του (10,1-4), ἄν καί ἡ τελευταία αὐτή περικοπή πιθανόν νά ἀναφέρεται στό νότιο βασίλειο, στόν Ἰούδα. Ἡ καταστροφή θά εἶναι ὁλοσχερής, καί τῶν ἀρχόντων καί τοῦ λαοῦ (στίχ. 14) καί τῶν νέων καί τῶν μεγάλων, καί αὐτῶν τῶν ἤδη πληγεισῶν χηρῶν καί ὀρφανῶν, γιατί ὅλοι τους παρέμειναν ἀμετανόητοι, γιατί «πάντες ἄνομοι καί πονηροί, καί πᾶν στόμα λαλεῖ ἄδικα» (στίχ. 16). Ἤδη ἡ ἁμαρτία σιγοκαίει καί θά ἀνάψει πυρκαϊά καί θά καταφάγει, ὅπως ἡ φωτιά τό δάσος, ὅλη τήν ὑπόσταση τοῦ ἔθνους (στίχ. 17). Ἄρα, ὅπως φαίνεται ἐδῶ, ἡ ἴδια ἡ ἁμαρτία τιμωρεῖ τόν ἄνθρωπο καί ὄχι ὁ Θεός! Ἡ πρώτη δέ φάση τῆς τιμωρίας καί τῆς καταστροφῆς θά εἶναι ἡ πείνα καί ὁ ἐμφύλιος σπαραγμός (στίχ. 19.20), γιά νά φθάσει τελικά στήν αἰχμαλωσία καί στόν θάνατο στήν ξένη χώρα (10,4).

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς,

τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

9,8Θάνατοα ἀπέστειλε ὁ Κύριος κατά τοῦ Ἰακώβ

καί ἔπεσε αὐτός στόν Ἰσραήλ,

9καί θά τόν γνωρίσει ὅλος ὁ λαός τοῦ Ἐφραίμ

καί οἱ ἀναπαυόμενοι ἀλαζονικά,

οἱ λέγοντες μέ ὑπερήφανη καρδιά:β

10«Πλίνθοι ἔπεσαν,

ἀλλά ἐλᾶτε νά λαξεύσουμε λίθους

καί νά κόψουμε συκομοριές καί κέδρους

καί νά οἰκοδομήσουμε

γιά τούς ἑαυτούς μας πύργους».γ

11Καί θά συντρίψει ὁ Θεός

τούς ἐπαναστατοῦντας

κατά τῆς Ἰερουσαλήμ

καί θά διασκορπίσει τούς ἐχθρούς της:δ

12Τήν Συρία πρός Ἀνατολάς

καί τούς Φιλισταίουςε πρός δυσμάς,

πού καταβροχθίζουν μέ ὅλο τό στόμα τους τόν Ἰσραήλ.

Μέ ὅλα αὐτά ὅμως

δέν ἔπαυσε ὁ θυμός Του,

ἀλλά ἡ Χείρ Του ἐξακολουθεῖ

νά εἶναι ὑψωμένη.

13Καί ὅμως ὁ λαός δέν ἐπέστρεψε στόν πλήξαντα αὐτόν,

καί δέν ἀνεζήτησε τόν Κύριο.

14Τότε ἀπέσπασε ὁ Κύριος

ἀπό τόν Ἰσραήλ κεφαλή καί οὐρά,

μέγα καί μικρό τήν ἴδια μέρα,ς

τούς πρεσβυτέρους

καί τού θαυμάζοντας τά (ἐπιφανῆ) πρόσωπα:ζ

αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή.

Καί τούς προφῆτες πού διδάσκουν ἄνομα:

αὐτή εἶναι ἡ οὐρά!

15Καί συμβαίνει οἱ ἐπαινοῦντες τόν λαό αὐτόν

σάν πλάνητες (πού εἶναι) νά τόν πλανοῦν,

ὥστε νά τόν καταστρέψουν.η

16Γι᾽ αὐτό στούς νεανίσκους τους

δέν θά εὐαρεστηθεῖ ὁ Κύριος

καί τά ὀρφανά καί τίς χῆρες

δέν θά τά εὐσπλαγχνισθεῖ·

γιατί ὅλοι εἶναι ἀσεβεῖς καί πονηροί

καί κάθε στόμα λαλεῖ ἄδικα.

Μέ ὅλα αὐτά ὅμως δέν ἔπαυσε ὁ θυμός Του,

ἀλλά ἡ Χείρ Του ἐξακολουθεῖ

νά εἶναι ὑψωμένη.

17Ἡ κακία ὑποκαίει σάν τήν φωτιά

καί θά καταφαγωθοῦν ἀπ᾽ (αὐτή) τήν φωτιά

σάν ξηρά ἀγριάδα·

καί θά κατακαοῦν ὅπως τά μεγάλα δάση,

στά ὁποῖα (ἡ φωτιά) κατακαίει

ὅλα τά γύρω βουνά.θ

18Μέ τόν θυμό τῆς ὀργῆς τοῦ Κυρίου

κατακαίεται ὅλη ἡ χώρα·

ὁ λαός γίνεται ἀνάλωμα τοῦ πυρός·

κανείς δέν λυπᾶται τόν ἀδελφό του.

19Στρέφεται πρός τά δεξιά

(νά φάγει) γιατί πεινάει·

τρώγει καί πρός τά ἀριστερά καί δέν χορταίνει.

Καθένας θά κατατρώγει τίς σάρκες τοῦ βραχίονά του.

20Ὁ Μανασσῆς τρώγει τόν Ἐφραίμ

καί ὁ Ἐφραίμ τόν Μανασσῆ·

καί (ὅμως) οἱ δυό μαζί ἑνώνονται

γιά νά πολιορκήσουν τόν Ἰούδα.

Παρ᾽ ὅλα αὐτά δέν ἔπαυσε ὁ θυμός Του,

ἀλλά ἡ Χείρ Του

ἐξακολουθεῖ νά εἶναι ὑψωμένη.

10,1Οὐαί σ᾽ αὐτούς πού συντάσσουν ἄδικους νόμους,

στούς γραμματεῖς πού γράφουν ὀλέθριους νόμους,

2γιά νά παραβιάσουν τό δίκαιο τῶν πτωχῶν,

καί νά ἁρπάσουν τό δίκαιο τῶν πενήτων τοῦ λαοῦ μου,

ὥστε νά κλέπτουν τήν χήρα

καί νά γυμνώνουν τό ὀρφανό.

3Καί τί θά κάνουνι τήν ἡμέρα τῆς τιμωρίας (τους);

Γιατί ἡ θλίψη θά σᾶς ἔρθει ἀπό μακρυά·

καί (τότε) σέ ποιόν θά καταφύγετε

γιά νά βοηθηθεῖτε;

Ποῦ θά ἀφήσετε τήν δόξα σας;

4Θά καταλήξετεια στήν αἰχμαλωσία

(καί θά περιπέσετε μεταξύ τῶν φονευθέντων).

Μέ ὅλα αὐτά ὅμως δέν ἔπαυσε ὁ θυμός Του,

ἀλλά ἡ Χείρ Του ἐξακολουθεῖ νά εἶναι ὑψωμένη.

α. «Λόγο», λέγει τό Ἑβρ.

β. Κατά τό Ἑβρ. ὁ στίχος ἔχει: «Καί θά γνωρίσει αὐτόν (τόν λόγο) ὅλος ὁ λαός, ὁ Ἐφραίμ καί οἱ κάτοικοι τῆς Σαμαρείας, οἱ ὁποῖοι λέγουν μέ ὕβρη καί ὑπερηφάνεια».

γ. Κατά τό Ἑβρ.: «Πλίνθοι ἔπεσαν, ἀλλά ἐμεῖς τετραγωνικούς λίθους οἰκοδομοῦμε· συκομοριές ἐκόπηκαν, ἀλλά ἐμεῖς κέδρους θά φυτεύσουμε ἀντί αὐτῶν».

δ. Ὁ στίχος στό Ἑβρ.: «Καί ὁ Κύριος ἐξεγείρει τούς ἀντιπάλους του ἐναντίον του (δηλ. τοῦ Ἰσραήλ) καί παρορμᾶ τούς ἐχθρούς του».

ε. Ἔτσι ἔχει τό Ἑβρ., τό ὁποῖο οἱ Ο´ ἀποδίδουν «Ἕλληνας».

ς. «Κλάδο φοίνικος καί σχοῖνο», ἔχει στό Ἑβρ. ἡ ἔκφραση.

ζ. «Τούς πρεσβυτέρους καί τούς ἐξέχοντας», λέει τό Ἑβρ.

η. Ὁ στίχ. στό Ἑβρ. ἔχει: «Οἱ κυβερνῆτες τοῦ λαοῦ αὐτοῦ τόν παραπλανοῦν καί οἱ κυβερνώμενοι (λοιπόν) παραπλανῶνται».

θ. Κατά τό Ἑβρ. ὁ στίχ. ἔχει: «Γιατί ἡ κακία ἐκκαίεται σάν τήν φωτιά, ἡ ὁποία κατατρώγει ἀγκάθια καί τριβόλους καί ἀναφλέγονται οἱ λόχμες τοῦ δάσους, ἔτσι πού νά στροβιλίζονται σάν στήλη καπνοῦ».

ι. Πρός συμφωνία μέ τούς ἀκόλουθους στίχους καλύτερα νά τό ἀποδώσουμε εἰς β´ πληθυντικό πρόσωπο («τί θά κάνετε»), ὅπως ἔχει καί στό Ἑβρ.

ια. Καλύτερα χωρίς τήν ἄρνηση τοῦ κειμένου «μή», ὅπως εἶναι στό Ἑβρ.

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

9,8-10,4. Ἡ κρίση γιά τόν Ἐφραίμ ἕνα μάθημα γιά τόν Ἰούδα (πέντε στροφές, περιλαμβανομένης καί τῆς περικοπῆς 5,24β-30). Αὐτό τό μακρό καί ὡραῖο ποίημα, τοῦ ὁποίου τήν ἑνότητα ἐγγυᾶται ἡ ἐπωδός του «ἀλλ᾽ ἔτι ἡ χείρ ὑψηλή» (στίχ. 12β, 16γ, 20β. 104β. Σύγκρ. μέ Ἱερ. 3,6-10. Ἰεζ. 16,44-58), φαίνεται νά ἀπηγγέλθη σέ ἐποχή ἐχθρότητος μεταξύ Ἰσραήλ καί Ἰούδα. Οἱ μέν τό χρονολογοῦν τό 739, ἐποχή κατά τήν ὁποία ὑφαίνετο ἡ συμμαχία κατά τοῦ Ἰούδα (Δ´ Βασ. 15,37. 16,5 ἑξ.), καί οἱ ἄλλοι περί τό 734, τότε πού ἡ βασιλεία τοῦ Βορρᾶ ἦταν λεία στίς μηχανορραφίες τίς προκαλούμενες μέ τήν ἀσσυριακή προστασία, πού κατέληξαν στήν ἐξορία (Δ´ Βασ. 15,29), γιά τήν ὁποία κάνει ὑπαινιγμό ἡ προηγουμένη προφητεία (βλ. 9,1 καί σχόλιο). 9,8-12. Τιμωρία γιά τήν ὑπερηφάνεια καί τήν ἀμετανοησία. 9,8. Θάνατον, «λόγον», κατά τό Ἑβρ. Προφητική ἀγγελία κρίσεως, ἡ ὁποία θέτει σέ κίνηση τήν ἀπειλή (βλ. 55,10-11. Ἱερ. 23,18,20). 9,10. Πλίνθοι γιά τήν κατασκευή ἁπλῶν, πτωχῶν οἰκιῶν. «Λαξευτοί λίθοι» καί «κέρδοι» γιά τήν ἀνοικοδόμηση παλατιῶν (Ἱερ. 22,7.23).  9,12. Διά τοῦ «Ἕλληνας» ἀποδίδουν οἱ Ο´ τό «Πελιστίμ», «Φιλισταῖοι», καί ὑπάγουν ἔτσι τούς Φιλισταίους στήν ἐθνολογική κατηγορία τῶν Ἑλλήνων. Πράγματι ἔχουμε μαρτυρίες περί ἐπιθέσεως τῶν Φιλισταίων κατά τοῦ Ἰούδα· βλ. Β´ Παραλ. 28,16· Γ´ Βασ. 15,27. 9,13-17. Διεφθαρμένοι ἄρχοντες παραπλανοῦν τόν λαόν τους (Ἱερ. 6,14). 9,14. Κεφαλήν καί οὐράν. Ἡ ἔκφραση σημαίνει τούς ἀρχηγούς καί τούς ὑποτελεῖς, βλ. Δευτ. 28,13.44. Τό ἡμιστίχ. 14β («αὕτη ἡ ἀρχή...») θεωρεῖται ὡς ἕνα ἐπεξηγηματικό σχόλιο.  9,15. Ἴσως στόν στίχ. ἐδῶ πρέπει νά παρεμβληθεῖ τό 5,25, τό ὁποῖο ὑποτίθεται ὅτι ἐχωρίσθη ἀπ᾽ αὐτόν τυχαίως. 9,18-21. Ἡ ἠθική διαφθορά κατατρώγει τό ἔθνος ὅπως ἡ φωτιά τό δάσος (Ὠσ. 7,6). Ξέσπασε ἐμφύλιος πόλεμος. 9,18. Πρόκειται γιά τήν ἀναρχία καί τίς ἐσωτερικές διενέξεις πού ἐσημειώθησαν τά τελαυταῖα χρόνια στό βασίλειο τοῦ Ἰσραήλ, βλ. Δ´ Βασ. 15,23-31. 17,1-6. 9,19. Ἔσθων τάς σάρκας τοῦ βραχίονος... Γιά ἀνθρωποφαγία βλ. Ἱερ. 19,9. Μερικοί θεωροῦν αὐτή τήν φράση ὡς παροιμία. 9,20. Οἱ δύο ἐρίζουσες γιά τόν θρόνο ἀδελφές φυλές τοῦ Βορείου βασιλείου, ὁ Ἐφραίμ καί ὁ Μανασσῆς, ἑνώνοντο στήν ἐχθρότητά τους πρός τόν Ἰούδα. 10,1-4. Κρίση σ᾽ αὐτούς πού διαστρέφουν τήν δικαιοσύνη μέ καταπιεστικούς νόμους (3,13-15. Ἱερ. 8,8). Ἡ στροφή αὐτή φαίνεται νά ἀπευθύνεται πρός τόν Ἰούδα· ὁ προφήτης θέλει νά ἀποδείξει ὅτι καί αὐτός εἶναι ὑπό καταδίκη. 

http://aktines.blogspot.gr/2015/06/6_19.html