«Ἔχομεν πρός τόν Κύριον»

Μέ τήν ἀπάντησί τους αὐτή οἱ ἐκκλησιαζόμενοι πιστοί χριστιανοί βεβαιώνουν τόν Λειτουργό Ἱερέα ὅτι ἤδη ἔχουν ἀνέλθει σέ οὐράνια ὕψη, στό Θρόνο τοῦ Θεοῦ. Οἱ καρδιές μας, τοῦ λένε, βρίσκονται ἐκεῖ ὅπου ὁ Χριστός, εἰς τά δεξιά τοῦ Θεοῦ καί Πατρός. Καί ὁ Λειτουργός Ἱερεύς μέσα του, νοερά, ἀκούει φωνή πού τόν προτρέπει νά συνεχίση τήν τέλεσι τοῦ θειοτάτου Μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας.

Κάποτε, σέ μιά μου ἐπίσκεψι στό μοναστήρι τοῦ Ὁσίου Δαυίδ Εὐβοίας, μοῦ διηγεῖτο ἰδιαιτέρως ὁ π. Ἰάκωβος ὁ μακαριστός, ὁ ἅγιος αὐτός Ἱερεύς καί Λειτουργός τοῦ Ὑψίστου, τά ἑξῆς:

“Οἱ χριστιανοί μας, πάτερ μου, εἶναι δυστυχῶς τυφλοί πνευματικά καί δέν βλέπουν τά ὅσα γίνονται μέσα στή Θεία Λειτουργία.

Μιά φορά λειτουργοῦσα καί δέν μποροῦσα νά κάμω τήν Μεγάλη Εἴσοδο. Στό Χερουβικό καθηλώθηκα μπροστά στήν Ἁγία Τράπεζα, ἀκίνητος ἀπ᾿ αὐτά πού ἔβλεπα... Ἡ μία θεωρία διεδέχετο τήν ἄλλη.

• Τί ἔβλεπες, πατέρα μου; τόν ρώτησα ἐκστατικός.

Ἀλλά ἐκεῖνος δέν μοῦ ἀπάντησε καί συνέχισε:

• Ὁ ψάλτης συνεχῶς ἐπανελάμβανε “ὡς τόν βασιλέα τῶν ὅλων ὑποδεξάμενοι...” ὁπότε ξαφνικά νοιώθω κάποιον νά μέ σπρώχνη στόν ὧμο καί νά μέ ὁδηγῆ στήν Ἁγία Πρόθεσι.

Νόμισα πώς ἦταν ὁ ψάλτης καί εἶπα μέσα μου: “Ὁ εὐλογημένος! Τόση ἀσέβεια! Μπῆκε ἀπό τήν Ὡραία Πύλη καί μέ σπρώχνει;!”

Ὁπότε γυρίζω καί βλέπω μιά τεράστια φτερούγα, πού τήν εἶχε περάσει ὁ Ἀρχάγγελος ἀπό τόν ὧμο μου καί μέ ὡδηγοῦσε νά κάμω τήν Μεγάλη Εἴσοδο!...

Αὐτά περίπου μοῦ εἶπε καί ἐθαύμασα...

Σέ βιβλίο, πού ἐξεδόθη ἀπό τούς πατέρες τῆς Μονῆς, περιγράφει ὁ π. Ἰάκωβος τήν ἴδια περίπου λειτουργική θεωρία καί προσθέτει:

“Πολλές φορές δέν μπορῶ ν᾿ ἀντέξω, ἀπ᾿ αὐτά πού βλέπω, καί κάθομαι στήν καρέκλα, ὁπότε ὡρισμένοι συλλειτουργοί μου νομίζουν ὅτι κάτι δέν πάει καλά μέ τήν ὑγεία μου καί ἀνησυχοῦν..., ἀλλά δέν ξέρουν τί βλέπω καί τί ἀκούω...

Τί φτερούγισμα, παιδί μου, οἱ Ἄγγελοι!... Τί φτερούγισμα!...

Μόλις ὁ Ἱερεύς πῆ τό “Δι᾿ εὐχῶν”, φεύγουν οἱ οὐράνιες Δυνάμεις καί μέσα στό Ἱερό ἔχουμε πλέον ἀπόλυτη ἡσυχία...”¹

Αὐτό τό γεγονός τό ἀνάφερα ὄχι μόνο γιά νά πῶ ὅτι πρέπει νά εἴμεθα φιλόξενοι καί ἐλεήμονες πρός πάντας, ἀλλά ἐπειδή ἐκεῖνος ὁ μοναχός εἶχε συνδυάσει τήν ἐλεημοσύνη τῆς ὑλικῆς προσφορᾶς πρός τόν πλησίον μέ τήν πνευματική ἐλεημοσύνη, ἐν σχέσει πρός τήν Θεία Κοινωνία, ἡ ὁποία εἶναι τό κέντρο τῆς Θείας Λειτουργίας.

.....

Ἡ ἀπάντησις τῶν ἱεροψαλτῶν στήν προτροπή τοῦ ἱερέως “Ἄνω σχῶμεν τάς καρδίας” εἶναι “ Ἔχομεν πρός τόν Κύριον.”

Ἔχουμε τίς καρδιές μας κοντά στόν Χριστό, λέμε στόν ἱερέα. Στήν πραγματικότητα ὅμως τήν ἴδια ὥρα κουβεντιάζουμε καί ψιθυρίζουμε γιά ἀσήμαντα πράγματα: Τί φοράει ἡ μία, πῶς κινεῖται ὁ ἄλλος, πῶς κάνει αὐτός τόν Σταυρό του – τί ὑποκριτής πού εἶναι! – τί συνέβη σ᾿ ἐκεῖνον κ. ἄ.

“Τί κάνεις, ἄνθρωπε; ρωτᾶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ὅταν ὁ Ἱερεύς εἶπε “Ἄνω σχῶμεν τόν νοῦν καί τάς καρδίας”, δέν ὑποσχέθηκες καί εἶπες “ Ἔχομεν πρός τόν Κύριον”; Δέν φοβεῖσαι, δέν κοκκινίζεις ἀπό ντροπή, πού παρουσιάζεσαι ψεύτης κατά τήν φοβερή αὐτή ὥρα; Δέν βλέπεις τό Θαῦμα Θαυμάτων;! Ἡ μυστική Τράπεζα εἶναι ἑτοιμασμένη, ὁ Ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, θυσιάζεται γιά σένα, ὁ ἱερεύς ἀγωνίζεται γιά σένα, τά Χερουβείμ παραστέκουν καί τά Σεραφείμ πετοῦν γύρω ἀπό τήν Τράπεζα, τά Ἑξαπτέρυγα κατακαλύπτουν τά πρόσωπα καί ὅλες οἱ ἀσώματες Δυνάμεις μαζί μέ τόν ἱερέα πρεσβεύουν γιά σένα, τό πνευματικό πῦρ κατέρχεται καί τό Ἅγιο Αἷμα τοῦ Χριστοῦ χύνεται στό Ἅγιο Ποτήριο ἀπό τήν ἄχραντη Πλευρά γιά τή δική σου κάθαρσι! Δέν φοβεῖσαι λοιπόν, οὔτε κοκκινίζεις ἀπό ντροπή, πού παρουσιάζεσαι ψεύτης κατά τήν φοβερή αὐτή ὥρα; Μέ ποιά παρρησία προσέρχεσαι στά ἅγια Μυστήρια; Μέ ποιά μολυσμένη συνείδησι;...²

Γι᾿ αὐτό, λοιπόν, μέσα στόν Ναό πρέπει νά κυριαρχῆ ὁ φόβος, τό δέος, ὁ σεβασμός, ἡ εὐλάβεια, ἡ ἀνύστακτη προσοχή. Νά ἔχουμε στραμμένα τά μάτια μας πάνω στήν ἁγία Τράπεζα καί μέσα στήν ψυχή μας. Νά ἀναστενάζουμε ἄφωνα μέσα στήν καρδιά. Γιά νά μπορέσουμε κατά τήν ὥρα τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς νά ἀνεβάσουμε τίς καρδιές μας στόν οὐρανό, πρέπει νά κάνουμε τήν ἀνάλογη προετοιμασία πρίν ἀπό τή Θεία Λειτουργία. Καί ἡ προετοιμασία δέν γίνεται μόνο μέ τό διάβασμα τῆς Ἀκολουθίας τῆς Θείας Μεταλήψεως, ἀλλά εἶναι ἡ προετοιμασία ὁλόκληρης τῆς ζωῆς μας. Δηλαδή:

• ἡ καθαρότης ψυχῆς καί σώματος,
• τό λουτρό τῆς μετανοίας καί τῶν δακρύων,
• τό ἔνδυμα τῆς ἀνεξικακίας, τῆς μακροθυμίας, τῆς συγκαταβάσεως, τῆς συγγνώμης καί τῆς ὑπομονῆς,
• τό πανάσπιλον τῆς ψυχῆς μας,
• καί τό φωτεινόν τοῦ νοῦ...

Ἔτσι, πρίν ἀπό τίς φρικτές στιγμές τῆς Θυσίας τοῦ Γολγοθᾶ, καθώς περιμένουμε ὅλοι μαζί τήν κάθοδο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μέ τό “ἄνω σχῶμεν τάς καρδίας” πρέπει νά βεβαιώσουμε τόν Λειτουργοῦντα Ἱερέα νοερά ὅτι ὄντως ἡ καρδιά μας ἀνέβηκε καί βρίσκεται κοντά στόν Θρόνο τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτό λέγεται ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος συνεχίζοντας τόν προηγούμενο λόγο του: “Πρίν δῆς τό καταπέτασμα τοῦ Ἁγίου Βήματος, (δηλαδή τῆς Ὡραίας Πύλης), ν᾿ ἀνοίγη καί τόν χορό τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων νά προχωρῆ, φρόντισε ν᾿ ἀνεβαίνης καί σύ μαζί τους στόν ἴδιο Οὐρανό³.

Μέ τό “Ἔχομεν πρός τόν Κύριον” τελειώνει τό προοίμιο τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς καί ἀρχίζει τό κύριο μέρος αὐτῆς. Ὁλόκληρος ἡ Ἁγία Ἀναφορά εἶναι μιά ἑνιαία Εὐχή. Ἀρχίζει ἀπό τό “Εὐχαριστήσωμεν τῷ Κυρίῳ” καί τελειώνει μέ τήν ἐκφώνησι “Καί ἔσται τά ἐλέη τοῦ μεγάλου Θεοῦ...” Ἐπειδή ὅμως διακόπτεται, γιά νά γίνουν κάποιες ἐκφωνήσεις, νά προσφερθῆ τό θυμίαμα καί νά ψαλῆ τό “Ἄξιόν ἐστί”, γι᾿ αὐτό καί τήν διακρίνουμε σέ τέσσερα μέρη:

Πρῶτον: Στήν Εὐχή τῆς Εὐχαριστίας ἤ Εὐχαριστήριο Εὐχή” καί στόν ''επινίκιο Ὕμνο.

Δεύτερον: Στήν ἀνάμνησι τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου.

Τρίτον: Στήν ἐπίκλησι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος γιά τόν Καθαγιασμό τῶν Τιμίων Δώρων.

Καί τέτερον: Στή μνημόνευσι ζώντων καί τεθνεώτων.

Εἶναι μιά ἀνοδική πορεία, τῆς ὁποίας ἡ ἁγία κορυφή εἶναι ὁ Καθαγιασμός.

Ὁ ἱερεύς ἐκφωνεῖ: “Εὐχαριστήσωμεν τῷ Κυρίῳ” καί ὁ λαός διά τῶν ἱεροψαλτῶν ἀπαντᾶ: “Ἀξιον καί δίκαιον”.

Στό “Ἀξιον καί δίκαιον” οἱ ἱεροψάλτες δέν πρέπει νά προσθέτουν ἀπολύτως τίποτε, ἔστω κι ἄν ὑπάρχη συλλείτουργο, ἔστω κι ἄν ὁ λειτουργός μέσα στό Ἱερό ἀργήση νά κάμη τήν ἑπόμενη ἐκφώνησι. Καλόν εἶναι οἱ ἱεροψάλτες γιά λίγο νά σιωπήσουν. Γιά λίγο ἄς κρατήσουν καί τήν ἀναπνοή τους! Διότι καί ἡ σιωπή αὐτές τίς στιγμές τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς εἶναι προσευχή· ἡ πιό μεγάλη προσευχή!

“ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΩΜΕΝ ΤΩ ΚΥΡΙΩ”

Συνεχίζεται...

Τέλος καί τῇ Τρισηλίῳ Θεότητι

κράτος, αἶνος καί δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

Ἀπό τό βιβλίο: “ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ”

Πρωτ. π. Στεφάνου Κ. Ἀναγνωστόπουλου

Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Πρωτ. π. Στέφανο Ἀναγνωστόπουλο γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης ἀποσπασμάτων ἀπό τά βιβλία πού ἐκδίδει.
Ἀρχ.  Σάββας Ἁγιορείτης 

http://HristosPanagia3.blogspot.com

1Ἱ. Μ. Ὁσίου Δαυίδ, “ Ἕνας ἅγιος Γέροντας, ὁ μακαριστός π. Ἰάκωβος”, ἐκδ. Ἱ. Μ. Ὁσίου Δαυίδ Εὐβοίας 1993, σελ. 81.

2“Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου, εἰς τήν Α΄ Κορινθίους, Λόγος ΛΣΤ, ΕΠΕ 18 α, 516 – 517.

3“Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου, εἰς τήν Α΄ Κορινθίους, Λόγος ΛΣΤ, ΕΠΕ 18 α, 516 – 517.