ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΡΑΝΙΔΙΟΥ καὶ τῆς Ἱερᾶς καὶ Θαυματουργῆς Εἰκόνας του.

Υπό του π. Χριστοφόρου. Βασική πηγή : «το Κρανίδι» έργο του μακαριστού Μητροπολίτου Κόρίνθου κυρού Παντελεήμονος Καρανικόλα

Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος , ο πολιούχος και προστάτης Κρανιδίου , έχει άρρηκτα συνδεθεί με την ιστορία αυτής της πόλης και έχει ταυτιστεί με τις ευχάριστες και τις δυσάρεστες στιγμές των Κρανιδιωτών στο πέρασμα των αιώνων. Ας επιχειρήσουμε λοιπόν , μια σύντομη αναφορά στην ιστορία της εφεστίου σεπτής Εικόνος και του Ιερού Ναού του Αγίου μας , όπως μας πληροφορούν οι ιστορικές πηγές , παλαιά χειρόγραφα και προφορικές παραδόσεις.

Ο Τίμιος Πρόδρομος , είναι -ας μας επιτραπεί να πούμε- ο πρώτος κάτοικος του Κρανιδίου , καθώς το αρχικό εκκλησάκι του Αγίου , στα ερείπια του οποίου χτίστηκε ο σημερινός μεγάλος ναός, απετέλεσε την κυψέλη όπου γύρω της συσπειρώθηκαν οι πρώτοι κάτοικοι–ιδρυτές του Κρανιδίου στις αρχές του 16ου αιώνος.

Ήταν πιθανότατα ένα από τα πολλά εξωκλήσια της γειτονικής Ιεράς Μονής του Αγίου Δημητρίου Αυγού. Αναζητώντας τότε οι άνθρωποι , στα δυσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας καλλιεργήσιμη γη , άρχισαν να εγκαταλείπουν τα γύρω νησιά και να εγκαθίστανται στις γνώριμες αντικρυνές ακτές της Ερμιονίδος. Έτσι δημιουργήθηκαν οι πρώτοι οικισμοί της περιοχής , με κέντρο , την μικρή εκκλησία του Προδρόμου. Έτσι έγινε η αρχή για την δημιουργία της πόλεως του Κρανιδίου.

Περίπου δύο αιώνες αργότερα , το 1764 , ο εκ Κρανιδίου Λεωνίδας Μονοχάρτζης , γόνος της επιφανούς οικογενείας των Μονοχάρτζηδων που ήταν και οι ιδιοκτήτες τότε του μικρού ναού του Τιμίου Προδρόμου , βρισκόταν στο Ναύπλιο και ήταν σωματοφύλακας του Ρώσου πρόξενου. Εκεί , διατηρούσε παράνομες σχέσεις με μια οθωμανίδα ονόματι Χανιφέ. Αυτή μάλλον θα ήταν κρυπτοχριστιανή.

Το βράδυ λοιπόν της 26ης Αυγούστου , ο Λεωνίδας Μονοχάρτζης επισκέφτηκε την ερωμένη του και καθώς κοιμόταν στο σπίτι της , είδε ένα πολύ ζωντανό και φοβερό όνειρο:

Είδε ένα μαύρο σκύλο να βγαίνει κάτω από το κρεβάτι και του επιτέθηκε να τον κατασπαράξει. Ξύπνησε έντρομος και όταν έψαξε κάτω από το κρεβάτι απ’ όπου έβγαινε ό άγριος και μαύρος σκύλος , ανακάλυψε γεμάτος τρόμο και έκπληξη την επιβλητική και εκφραστική ιερά εικόνα του Τιμίου Προδρόμου που η Χανιφέ είχε κρύψει εκεί.

Αμέσως , γεμάτος δέος , άρπαξε την εικόνα και με το πλοίο ενός Κρανιδιώτη φίλου του , την μετέφερε και την παρέδωσε στον εξάδερφό του Δαμιανό Μοναχάρτζη, ηγούμενο της Ιερας μονής Ζωοδόχου Πηγής Κορωνίδος , στην Κοιλάδα Ερμιονίδος.

Ο Ηγούμενος την επόμενη ημέρα παρέδωσε την Ιερά εικόνα στην ιδιόκτητη εκκλησία των συγγενών του Μονοχαρτζαίων , στο Κρανίδι.

Εκείνο το βράδυ έγινε πανηγυρική ολονυκτία με τη συμμετοχή όλων των Κρανιδιωτών , οπού ευχαρίστησαν τον άγιο που με τόσο θαυμαστό τρόπο ήρθε στην πόλη τους.

Λίγα χρόνια μετά , κατά τα Ορλωφικά , με τις σφαγές και τις καταστροφές των Τούρκων κατά των Ελλήνων , η εικόνα του αγίου , για να είναι ασφαλής , μεταφέρθηκε στο Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου στις Σπέτσες , περίπου για ένα χρόνο. Οι Σπετσιώτες ζήτησαν την βοήθεια του Αγίου όταν επρόκειτο οι Τούρκοι να καταστρέψουν το νησί τους . Καί πράγματι , ο δυνατός άνεμος που φύσηξε , δεν άφησε τα τουρκικά πλοία να πλησιάσουν το νησί και έτσι σώθηκε από την καταστροφή.

Από ευγνωμοσύνη οι Σπετσιώτες επαργύρωσαν την εικόνα και την έστειλαν στον προορισμό της με πολλές δωρεές και 800 γρόσια. Την υποδέχτηκαν οι Κρανιδιώτες με χαρά και συγκίνηση στις 22 Ιουλίου 1772 στο Πόρτο Χέλι. Οι Μονοχάρτζηδες – τα κρίσιμα χρόνια της Επανάστασης – έβγαλαν την ασημένια επένδυση της εικόνος και τη διέθεσαν για τις μεγάλες ανάγκες του εθνικού αγώνος . Αργότερα από ευλάβεια και ευγνωμοσύνη για την προστασία του Αγίου , οι Κρανιδιώτες τοποθέτησαν καινούριο ασημένιο κάλυμμα στην εικόνα , το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα .

Ο αγιογράφος της εικόνος είναι ο ιερέας Εμμανουήλ Τζάνες , ο οποίος κατάγεται από την Κρήτη και έδρασε στην Κέρκυρα και τη Βενετία ως εφημεριος του Ιερου Ναού Αγίου Γεωργίου. Πολλά και σπουδαία έργα έχουν διασωθεί με την υπογραφή του. Η εικόνα του Τιμίου Προδρόμου αναγράφει το όνομά του και τη χρονολογία 1646. Αυτό ανακαλύφθηκε το 2006 κατά τις εργασίες συντήρησης της εικόνος από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού.

Ο Άγιός μας , όπως συμπεραίνουμε από όλα αυτά , με θαυμαστό τρόπο, ήρθε στην κωμόπολη του Κρανιδίου και σκήνωσε στις καρδιές των πιστών. Έγινε ο Πατέρας και ο προστάτης τους , διασώζοντάς μάλιστα από την φοβερή επιδημία της χολέρας το 1854 . Η ανοικοδόμηση του μεγάλου και επιβλητικού ναού , πάνω στα ερείπια του προυπάρχοντος μικρού ναού που είχε αρχίσει λίγο πρίν , συνεχίστηκε μετά τη σωτήρια αυτή επέμβαση του Αγίου , με πολύ γοργούς ρυθμούς τη επιμελεία του Ιερέως Λουκά Νόνη , όπως διαβάζουμε στην επιγραφή που βρίσκεται στην κεντρική είσοδο . Ολοκληρώθηκε στα 1860. Ο ρυθμός του Ναού είναι βυζαντινός με εγγεγραμένο υπερμεγέθη οκταγωνικό τρούλλο. Το συμφωνητικό της ανοικοδόμησής του υπογράφτηκε στο Ελληνικό Προξενείο της Σμύρνης από τον πληρεξούσιο των ιδιοκτητών Κώστα Μονοχάρτζη και τον επιφανή Ιταλό αρχιτέκτονα Ιάκωβο Σεβαστίνο, με τους εξής όρους :

“Ο αρχιτέκτων υποχρεούται να κτίσει εκ θεμελίων την Εκκλησίαν με τα εξής υλικά : πέτρα , άμμον και άσβεστον και με τα απαραίτητα σίδερα για να εκτελεστεί η οικοδομή με ακρίβεια και στερεότητα , την δε αυλή της εκκλησίας να στρώσει με πλάκας εγχωρίους . Υποχρεούται να αποπερατώσει την εκκλησία εντός τεσσάρων ετών. Ο δε πληρεξούσιος υποχρεούται να προκαταβάλει ενώπιον μαρτύρων εις τον αρχιτέκτονα 40 οθωμανικάς λίρας και μετά την επιστέγαση της Εκκλησίας θα λάβει τα υπόλοιπα παρά της κοινότητος του Κρανιδίου.” Τέλος στη διαθήκη του Αναστασίου Μονοχάρτζη , του πλησιέστερου κληρονόμου της εικόνος διαβάζουμε: “Ένα εκ των σπουδαιοτέρων εθίμων των προγόνων μας , το οποίο και είμεθα υποχρεωμένοι να το εκτελούμε , καθ΄όλο το βράδυ της 28ης , πρό της ολονυκτίας , να εξάγεται ανα γύρω της πόλεως , η αγία Εικών του Προδρόμου , δια να μην είμεθα δυστυχείς και επικίνδυνοι από πάσαν ασθένειαν. Τούτο εξαρτάται από τους ιθύνοντας της Εκκλησίας και από των ιερέων του τόπου. Εάν θέλετε την σωτηρίαν του τόπου μας από την μαυρόχρωμον εικόνα του Προδρόμου, μη λησμονήτε το σημείωμα τούτο.”

Το καλοκαίρι του 2009, τη αδεία του Μητροπολιτικού Συμβουλίου και ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ύδρας κ.Εφραίμ, πραγματοποιήθηκε εκ βάθρων ανακαίνιση του Ιερού Ναού. [.....]

Η επίσημη παναργολική Πανήγυρις του Αγίου γίνεται στις 29 Αυγούστου, μνήμη της Αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του, με τη συμμετοχή , του οικείου Μητροπολίτου του ιερου κλήρου και των αρχων του τόπου και πλήθους πιστών. Την 28η Αυγούστου μετά τον Πανηγυρικό Εσπερινό , γίνεται επίσημη λιτανεία στους δρόμους του Κρανιδίου και η 29η Αυγούστου είναι ημέρα αργίας για το Κρανίδι , που εορτάζει τον πολιούχο και προστάτη του.

πηγή

https://proskynitis.blogspot.com/2024/08/blog-post_145.html#more