Γιόγκα καί ὀρθοδοξία:Δύο ἴδιοι δρόμοι;

ΓΙΟΓΚΑ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ: ΔΥΟ ΙΔΙΟΙ ΔΡΟΜΟΙ;

του Αρχιμανδρίτου

Γρηγορίου Κωνσταντίνου

Διδάκτορος Θεολογίας

Τι είναι Γιόγκα

Για πολλούς ανθρώπους στην Δύση και εδώ στην Ελλάδα οι θεωρήσεις για την Γιόγκα παρουσιάζονται σαν ένα απλό σύστημα σωματικής άσκησης, ένα καθαρά γύμνασμα του σώματος, που βοηθά στην ηρεμία και την θεραπεία των ψυχικών και σωματικών παθήσεων. Αλλά εάν δούμε όμως την ιστορία και την φιλοσοφία της Γιόγκα ανακαλύπτουμε ότι δεν αποτελεί μια πρακτική άσκησης του σώματος αλλά ένας παλαιός λανθασμένος τρόπος πνευματικής αναζήτησης. Πέραν από την εξωτερική έμφαση ως ένα ξεκάθαρο σωματικό γύμνασμα, σε κάθε είδος και μορφή που παρουσιάζεται, πρέπει να έρθουν στην επιφάνεια οι ιστορικές ρίζες αυτής της πρακτικής.

Η Γιόγκα είναι η ένωση, η ένωση με το πεπερασμένο, το μεταβατικό, με το άπειρο, με το αιώνιο εγώ. Ο όρος Γιόγκα εξαρτάται κυρίως στην ινδουιστική αντίληψη με τον Βράχμα. Ο Βράχμα είναι μια απρόσωπη θεϊκή ουσία που είναι παντού και σε όλα και είναι κρυμμένη από όλα. Αυτό που μας έρχεται δηλαδή ως αναζήτηση πνευματικής και σωματικής άσκησης της ινδουιστικής θρησκευτικής πίστης μας βοηθά να κατανοήσουμε τι στην πραγματικότητα συμβαίνει. Στις Ουπανισάδες αναφέρεται : «Ενωθείτε στο φως μέσα σας με το φως του Βράχμα». Το 150 μ.Χ. ο δάσκαλος της Γιόγκα συστηματοποίησε την Γιόγκα σε οκτώ σημεία ή άκρα. Αυτά τα οκτώ σημεία, σαν μια σκάλα, υποτίθεται οδηγεί από την άγνοια στην φώτιση. Δηλαδή η Γιόγκα αποτελεί μια πανάρχαιη πνευματική άσκηση αναζήτησης ενός μεταφυσικού, που είναι βαθειά ριζωμένη στην Ινδουιστική Θρησκεία. Υπό τις συνθήκες αυτές και τις εν συντομία αναφορές της Γιόγκα, πρέπει να αναρωτηθούμε εάν πραγματικά ένας χριστιανός μπορεί να συμμετάσχει ή να κάνει γιόγκα;

Θεός και άνθρωπος

Η έννοια του θεού στην Γιόγκα και στην Ορθοδοξία είναι τελείως διαφορετικές. Η ένωση με το θείο που προσκαλεί η Γιόγκα είναι η βίωση αυτής της ένωσης. Αλλά όταν η Γιόγκα μιλά για το θεό ή το θείο ή τον βράχμα ταυτίζεται με όλες τις πρακτικότητες, αφού είναι απρόσωπο, μια πνευματική ουσία, μια άγνωστη και αόρατη δύναμη. Αυτό είναι Πανθεϊσμός, τα πάντα είναι θεός. Στον Χριστιανισμό ο Θεός είναι πρόσωπο και δημιουργός του σύμπαντος κόσμου. Υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ Δημιουργού και δημιουργίας, δεν ταυτίζονται. Ο Θεός είναι πρόσωπο που έρχεται σε σχέση με άλλα πρόσωπα, η δημιουργία είναι κτιστή.

Η άλλη βασική επίσης διαφορά είναι οι απόψεις για τον άνθρωπο. Η φιλοσοφία της Γιόγκα διδάσκει ότι τα πάντα είναι θεός, άρα και ο άνθρωπος. Τα θεμελιώδεις προβλήματα του ανθρώπου καθώς και οι λύσεις για την Γιόγκα είναι στο θέμα της άγνοιας. Η λύση είναι η φώτιση, μια εμπειρία. Αυτή η λύση, η οποία είναι στόχος της Γιόγκα μπορεί να επιτευχθεί μόνο με πολλή προσωπική προσπάθεια. Για την Εκκλησία και τον Χριστιανισμό όμως το πρόβλημα δεν είναι η άγνοια αλλά η αμαρτία. Η αποτυχία του ανθρώπου να συμμορφωθεί κατά το αρχέτυπο πρότυπο. Στο πρόσωπο του Χριστού λοιπόν ο Θεός και ο άνθρωπος συμφιλιώθηκαν, ο χριστός «αίρων την αμαρτία του κόσμου», η σωτηρία είναι δώρο όχι ανάγκη ή δεν μπορεί ποτέ να την κερδίσει, εφόσον στην Γιόγκα η κυκλική κίνηση είναι επ’ άπειρον. Με τον τρόπο αυτό, η γιόγκα είναι μια θρησκευτική πρακτική που υποστηρίζει τον παγανισμό ή τον μονισμό.  Αυτό μας οδηγεί στην άρνηση στην διάκριση μεταξύ δημιουργίας και Δημιουργού, μέχρι σε σημείο άρνησης ενός Δημιουργού Θεού. Σήμερα αυτό αποκαλείται Νέα Εποχή, Νέα Πνευματικότητα ή Ολιστική Πνευματικότητα, οι οποίες είναι δεσμευμένες απολύτως στον πανθεϊσμό και τον παγανισμό. Το σύμπαν είναι ένας ζωντανός οργανισμός με πνευματική δύναμη προς τα πάντα. Έτσι, τα πάντα είναι αλληλένδετα με τη δύναμη της ζωής ή την ψυχή του κόσμου. Η δύναμη της ζωής εκδηλώνεται ως πνευματικά όντα ( για τους χριστιανούς αυτά είναι δαίμονες) που χειρίζονται την πορεία των γεγονότων παγκοσμίως.

Η αντίθεση και η άρνηση της πρακτικής της γιόγκα είναι εξ απόψεως απορριπτέα, διότι: 1. Δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ Δημιουργού και δημιουργίας: «οίτινες μετάλλαξαν την αλήθειαν του Θεού εν τω ψεύδει, και  εσεβάσθησαν και ελάτρευσαν τη κτίσει παρά τον κτίσαντα, ος εστιν ευλογητός εις τους αιώνας· αμήν» (Ρωμ. 1,25).

2.   Ο Χριστός δεν είναι Σωτήρας και Θεός αλλά ένας απλώς διαφωτιστής.

3.   Δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ του καλού και του κακού, αφού όλα είναι ένα. Αυτό οδηγεί σε ένα θρησκευτικό πλουραλισμό και άρνηση ης αληθείας.

4. Κτίση και άνθρωπος είναι ένα. Δηλαδή μειώνεται η κορωνίδα της δημιουργίας.

5. Δεν υπάρχει καμία διάκριση μεταξύ των θρησκειών και όλων των πνευματικοτήτων με αποτέλεσμα να μιλάμε για μια αόριστη πνευματικότητα.

Είδη Γιόγκα

Bhakti Γιόγκα

Αυτό το σύστημα της γιόγκα επιδιώκει τη σωτηρία μέσω ενός. Ο τρόπος με τον οποίο η σωτηρία επιτυγχάνεται είναι μέσω πράξεων στο πλαίσιο της γιόγκα, δεν είναι μια αφοσίωση σε μια προσωπική εμπειρία του Θεού μέσω του δώρου του Θεού χάριτος, όπως αποκαλύπτεται στη Γραφή. Η Bhakti γιόγκα βασίζεται στην πεποίθηση ότι είμαστε εκδηλώσεις του Θεού, θολώνοντας τα όρια ανάμεσα στο Θεό και τον άνθρωπο. Σε αυτό το σύστημα, "ό,τι υπάρχει μέσα στο Θεό, αλλά όλα δεν είναι Θεός… Ο κόσμος και οι ψυχές είναι πραγματικές, αλλά είναι επίσης μέρος της ύπαρξης του Θεού, και όχι χωριστά από αυτόν. Αυτό φαίνεται καθαρά μέσα από ταινίες, όπως το Avatar. Βρίσκεται επίσης σε αυτούς που πιστεύουν σε βράχους, δέντρα, νερό και άλλα μέρη της δημιουργίας. Η ιδέα ότι υπάρχει μια αόριστη πνευματικότητα που εκδηλώνεται μέσα από όλα  τα πράγματα της δημιουργίας είναι μια υποσυνείδητη πεποίθηση των περισσότερων νέων και η φιλοσοφία αυτή ενισχύεται μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Αυτός είναι ο λόγος που πολλοί νέοι άνθρωποι προτιμούν να αποκαλούν τους εαυτούς τους πνευματικούς και όχι να ταυτιστούν με μια θρησκεία.

Hatha Γιόγκα

Αυτό το σύστημα της γιόγκα στηρίζεται σε σωματική δραστηριότητα και είναι το είδος της γιόγκα που πιο συχνά ασκείται στη Δύση. Πράγματι, οι περισσότερες δυτικές κοινωνίες σκέφτονται την γιόγκα, μόνο  ως μια σωματική άσκηση, αλλά η Hatha γιόγκα είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια σωματική γυμναστική. Η πράξη αυτής τη γιόγκας στοχεύει στην επίτευξη μιας αλλαγμένης κατάστασης στην συνείδηση και γίνεται με την μέθοδο της αναπνοής.

Jnana Γιόγκα

Η Jnana γιόγκα θα μπορούσε να περιγραφεί ως γιόγκα για τους διανοούμενους  ή επιδιώκει τη σωτηρία μέσω της πνευματικής γνώσης και της διάκρισης από τους γιόγκα για τους φιλοσόφους.  Αλλά αυτό δεν είναι το τέλος της Jnana αλλά μόνο η αρχή. Ο τελικός στόχος της Jnana είναι αποστασιοποίηση από την αρετή. Αυτή η μορφή της γιόγκα που ριζώνει σε μια αισθητική αναπαράσταση του Χριστιανισμού, συνήθως αναφέρεται ως θεολογία της φτώχειας. Στον πυρήνα της, η θεολογία της φτώχειας αποφεύγει το υλικό υπέρ του πνευματικού. Η γνώση είναι πιο ακριβό από το φυσικό. Αλλά η Αγία Γραφή είναι σαφής ότι τόσο η σωματική  όσο και η πνευματική υπόσταση του ανθρώπου είναι η δημιουργία του Θεού και είναι καλά και όχι απόβλητα.

Karma Γιόγκα

Πολλοί άνθρωποι λειτουργούν με το σύστημα του κάρμα ακόμα και αν δεν ασκούν πρακτική της γιόγκα. Με απλά λόγια, το κάρμα είναι ένα σύστημα της γιόγκα που βασίζεται στη σωτηρία μέσω καλών έργων.

Kundalini Γιόγκα

Η Kundalini γιόγκα προσπαθεί να ξυπνήσει την θεία ενέργεια που είναι ανενεργής στην σπονδυλική στήλη, όπως ένα φίδι είναι κουλουριασμένο. Μέσω του ελέγχου του αναπνευστικού συστήματος αυτή η πρακτική στοχεύει να ελέγξει το σώμα.

Ράτζα Γιόγκα

Η Ράτζα Γιόγκα διδάσκει ότι ο νους είναι το μεγαλύτερο μέρος του σώματος, και ότι από τον έλεγχο στο μυαλό μας, μπορείτε να κυριαρχήσει στο σώμα μας. Σε αυτό το σύστημα, οι έντονες ασκήσεις έχουν ως  στόχο να βοηθήσουν το σώμα  να υποταχθεί στον νου. Το σύστημα αυτό φαίνεται στο γεγονός ότι για να ευημερήσει στην ζωή του  κανείς, πρέπει να κυριαρχήσει στο νου και να διώξει τις μικρές σκέψεις. Αυτό έχει οδηγήσει σε μια λατρεία της αυτοεκτίμησης που ενθαρρύνει τους ανθρώπους να παραγκωνίσουν κάθε αμφιβολία για τον εαυτό τους και την εμπιστοσύνη ότι το μόνο πράγμα που πρέπει να φοβόμαστε είναι ο ίδιος ο φόβος.

Η πρακτική της γιόγκα εν σχέση με την ορθοδοξία δηλαδή δεν είναι δύο παράλληλοι δρόμοι, αλλά αντίθετοι. Οι πρακτικές της αναπνοής, του φιδιού κ. ά. είναι όχι μόνο πνευματικά αλλά και σωματικά επικίνδυνες, ξένες προ την ορθόδοξη πνευματικότητα.

http://antiairetikos.blogspot.gr/2013/06/blog-post_30.html