Τό σύμβολο τῆς πίστεως, μέρος α'

ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ

μερος α΄

Μετά τόν ἀσπασμό τῆς ἀγάπης καί τήν ὁμολογία τῆς πίστεως στόν Τριαδικό Θεό, ἀκολουθεῖ ἡ ἐκφώνησις τοῦ Διακόνου ἤ τοῦ Λειτουργοῦ Ἱερέως:

“ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ, ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ. ΕΝ ΣΟΦΙΑ ΠΡΟΣΧΩΜΕΝ”

Καί εὐθύς ἀμέσως ἀπαγγέλλεται τό “ΣΥΜΒΟΛΟΝ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ”. Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστός ἔδωσε στούς Μαθητές Του καί δι᾿ αὐτῶν σέ ὅλους μας τήν ἑξῆς ἐντολή: “Μή δῶτε τό ἅγιον τοῖς κυσί μηδέ βάλητε τούς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτούς ἐν τοῖς ποσίν αὐτῶν καί στραφέντες ρήξωσιν ὑμᾶς. “¹.

Τί σημαίνουν τά λόγια αὐτά τοῦ Χριστοῦ; Ἐάν ἔχετε, λέγει ὁ Χριστός, μαργαριτάρια, πολύτιμα πετράδια, μήν τά πετάξετε στούς χοίρους. Γιατί δέν εἶναι σέ θέσι αὐτά τά τετράποδα νά ἐκτιμήσουν τήν ἀξία, πού ἔχουν τά μαργαριτάρια, καί θά ὁρμήσουν ἐπάνω σας. Οἱ χοῖροι δέν θέλουν μαργαριτάρια, ἀλλά ἀρέσκονται νά ζοῦν στή λάσπη. Ἐπίσης στά σκυλιά δέν ρίχνει κανείς πράγματα ἀξίας.

Ὁ λόγος αὐτός τοῦ Χριστοῦ εἶναι παραβολικός. Τά σκυλιά καί οἱ χοῖροι ἀντιπροσωπεύουν τούς ἀνθρώπους ἐκείνους, πού δέν πιστεύουν καί ζοῦν ὅπως τά ἄλογα ζῶα. Ζοῦν μιά ζωή ἀκάθαρτη, ἁμαρτωλή, μέσα στήν ἀσωτία καί τή λάσπη, τρεφόμενοι συνεχῶς ἀπό τά πάθη τους. Οἱ διεφθαρμένοι, οἱ ἄπιστοι, ἀκόμα καί οἱ αἱρετικοί, δέν εἶναι σέ θέσι νά ἐκτιμήσουν τά λόγια τοῦ Εὐαγγελίου, τά ἱερά Δόγματα καί τά ἱερά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Ὁπωσδήποτε θά τά περιφρονήσουν. Γι᾿ αὐτό καί δέν τούς ἐπιτρέπουμε νά εἰσέρχωνται στόν Ναό.

Ὑστερα ἀπό τήν ἀπόλυσι τῶν Κατηχουμένων, μετά ἀπό τά ἱερά Ἀναγνώσματα, κλείνονταν οἱ θύρες τοῦ Ναοῦ. Στή συνέχεια, διάκονοι καί ὑποδιάκονοι στέκονταν στίς θύρες, ὥστε τήν ὥρα τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς οὔτε νά ἐξέρχωνται οἱ πιστοί, οὔτε νά εἰσέρχωνται ἄπιστοι ἤ αἱρετικοί.

Γράφουν οἱ “ΔΙΑΤΑΓΕΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ”: Ἄς φυλάγωνται οἱ θύρες τοῦ Ναοῦ, μήπως ἔλθη μέσα κάποιος ἄπιστος ἤ ἀμύητος. Καί ἄν ἔλθη κάποιος ἀδελφός ἤ ἀδελφή ἀπό ἄλλη περιοχή ἔχοντας συστατική ἐπιστολή, ὁ διάκονος ἄς ἐρευνήση τά σχετικά μέ αὐτούς..., μήπως εἶναι μολυσμένοι ἀπό αἵρεσι.”²

Σκεφθῆται τί μέτρα ἔπαιρναν τήν πρώτη ἐποχή! Δέν μπορεῖ λοιπόν ὁ καθένας νά μπαίνη καί νά βγαίνη ἀπό τό Ναό ὅποτε θέλει, ὅποτε τοῦ ἀρέσει. Στίς ἡμέρες μας παρατηρεῖται χαλάρωσις στήν ἀκρίβεια τῆς τηρήσεως τῆς τάξεως στή Θεία Λατρεία, πρᾶγμα πού ἀποδεικνύει ὅτι εἴμεθα “παιδιά τῆς ἀπειθείας” καί τῆς παρακοῆς. Δυστυχῶς σήμερα δέν ὑπάρχουν διάκονοι – θυρωροί στίς πόρτες τῶν Ἱερῶν Ναῶν. Καί ἐπειδή οἱ θύρες παραμένουν ἀνοιχτές μέχρι τό τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας, μποροῦν νά μποῦν μέσα ἐντελῶς ἀνενόχλητοι καί ἀλλόθρησκοι καί αἱρετικοί καί ἄθεοι καί ἄπιστοι καί βλάσφημοι καί μέ ἀπρεπῆ ἀμφίεσι.

Ὅμως ὁ Ναός εἶναι τόπος ἱερός! Εἶναι τόπος Ἀγγέλων, τόπος τῶν Ἁγίων, τόπος τοῦ φρικτοῦ Γολγοθᾶ, τόπος τοῦ Χριστοῦ, τόπος τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ὁ Οὐρανός...

Κάποτε, ἕνας εὐσεβής καί ἁπλός χριστιανός, κατά τή διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας εἶδε μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς του, ἐν ἐκστάσει καί θεωρίᾳ πνευματικῇ, ὅραμα φοβερόν!

Μετά τήν ἑκφώνησι “τάς θύρας, τάς θύρας...” καί ἐνῶ ἀπαγγέλλεται τό “Σύμβολον τῆς Πίστεως”, παίρνει ὁ Λειτουργός τόν “Ἀέρα”, πού σκεπάζει τά Τίμια Δῶρα, τόν σηκώνει ψηλά καί τόν κινεῖ πάνω ἀπ᾿ αὐτά, ρυθμικά.

Τί εἶδε, λοιπόν, ὁ εὐσεβής αὐτός χριστιανός; Εἶδε ἐν ἐκστάσει τόν “Ἀέρα” νά τόν κρατᾶνε δεκάδες ἀγγελικά χέρια, μαζί μέ τά χέρια τοῦ Ἱερέως, καί νά τόν κινοῦν μαζί του ρυθμικά!... Καί τῶν Ἀγγέλων ἐκείνων τά χέρια, σέ κάποια στιγμή ἄρχισαν νά διπλώνουν τόν “Ἀέρα” μέ ἱεροπρέπεια καί εὐλάβεια πολλή.

Τή στιγμή πού ἐδιπλώνετο τό ἱερό Κάλυμμα τοῦ “Ἀέρος”, ἐφάνη ἀόρατος λίθος νά κυλίεται “ἐκ τῆς θύρας μνημείου”, ἐνῶ ἀπό τά χείλη τῶν Ἀγγέλων ἠκούετο οὐράνιος, μελίρρυτος ψαλμωδία, πού ἔψαλλε τό “Κύριε, ἐλέησον... “Κύριε, ἐλέησον..., “Κύριε, ἐλέησον... “.

Τό ἅγιον Βῆμα καί ὁ Τροῦλλος τοῦ Ναοῦ πλημμύρισε ἀπό τήν παρουσία χιλιάδων Χερουβείμ καί Σεραφείμ, τόν Ἐπινίκιον Ὕμνον ἀδόντων καί λεγόντων “Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος Κύριος Σαβαώθ...”, ἐνῶ ἀπό πλῆθος ἄλλων Ἀγγελικῶν τάξεων ἠκούετο χαρμόσυνα καί πανηγυρικά τό “Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ...” καί ἄλλοι ἀκατάληπτοι ὕμνοι...³

Ὁ Ναός λοιπόν, τόν ὁποῖο βλέπουμε κάθε μέρα, εἶναι μιά μικρογραφία τοῦ οὐρανίου Ναοῦ τοῦ Θεοῦ. Τόν οὐρανό τόν βλέπουμε νά εἰκονίζεται μέ τόν τροῦλλο. Στό κέντρο του ἁγιογραφεῖται ὁ Κύριος τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς, ὁ Παντοκράτωρ, ὁ Πλάστης καί Δημιουργός. Προβάλλει ἀπό ἐκεῖ ψηλά, ἀπό τόν οὐράνιο θόλο, ὁ Παντοκράτωρ Θεός καί παρατηρεῖ κάτω στή γῆ ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους. Βλέπει ποιός ἔχει γνῶσι, ποιός εἶναι συνετός, ποιός τηρεῖ τό φόβο. Ποιός Τόν ἀγαπᾶ τηρῶντας τόν εὐαγγελικό νόμο Του, καλλιεργῶντας τίς ἀρετές. Παρατηρεῖ ἐάν μέσα στόν Ναό Του εἶναι ὁ ἐκκλησιαζόμενος σεμνός στήν ἐμφάνισί, στήν ἐνδυμασία, στή στάσι, στίς κινήσεις. Ἐάν προσέχη ἤ ἐάν εἶναι ἀφηρημένος!...

Εἶναι Αὐτός πού “ἐτάζει καρδίας καί νεφρούς”⁴· ὁ Παντογνώστης, ὁ Παντεπόπτης Νοῦς, πού “τά πάνθ᾿ ὁρᾶ. Ὅλα τά βλέπει, ὅλα τά γνωρίζει.

Εἶναι Φιλάνθρωπος, Πρᾶος καί Ταπεινός!

Εἶναι ὁ Παντεπίσκοπος, ὁ Μέγας, ὁ Δυνατός, ὁ Κύριος!

“Ὁ ὤν καί ὁ ἦν καί ὁ ἐρχόμενος...”⁵, ὁ Δίκαιος Κριτής!

Δίκαιος Κριτής γιά τούς πονηρούς, τούς ἀμετανόητους καί τούς ἐμμένοντας στήν ἀπιστία τους ἤ στήν αἵρεσί τους!

Γιά τούς πιστούς ὅμως καί ταπεινούς, γιά κείνους πού μετανοοῦν καί ἐκζητοῦν τό ἔλεός Του, εἶναι ὁ Ἀθάνατος Ἥλιος, ὁ Ζωοδότης, ὁ Σωτῆρας, ἡ θεία Μακαριότης, ἡ Ἀνάπαυσις καί Χαρά!

Γι᾿ αὐτό καί κρατᾶ Εὐαγγέλιο στό χέρι. Μ᾿ αὐτό τό Εὐαγγέλιο θά “κρίνη ζῶντας καί νεκρούς”. Μέ τό ἄλλο χέρι εὐλογεῖ· εὐλογεῖ· εὐλογεῖ ὁλόκληρη τή δημιουργία, ὅλον τόν κόσμο καί μᾶς τούς ἁμαρτωλούς, πού εὑρισκόμεθα μέσα στήν Ἐκκλησία.

Γύρω ἀπό τόν Παντοκράτορα ἁγιογραφοῦνται τά ἑξαπτάρυγα Σεραφείμ καί τά πολυόμματα Χερουβείμ, τά ὁποῖα, μαζί μέ ὁλόκληρο τόν Ἀγγελικό κόσμο, μεταφέρουν τίς βουλές τοῦ Θεοῦ γιά τήν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.

Ἀμέσως πιό κάτω εἰκονίζονται οἱ Προφῆτες, διότι μέ τό “προφητικό τους βλέμμα” εἶδαν καί προφήτευσαν τά οὐράνια, τά ἀκατάληπτα Μυστήρια τοῦ Θεοῦ, τόν Θρόνο καί τήν Κρίσι Του.

Πιό κάτω, στά τέσσερα σφαιρικά τρίγωνα τοῦ Τροῦλλου, εἶναι οἱ τέσσερις Εὐαγγελιστές, οἱ ὁποῖοι ἑξήγγειλαν στόν κόσμο τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἐφανέρωσαν μέ τά Εὐαγγέλιά τους ἐκεῖνα, πού αἰνιγματικά καί ἀλληγορικά προεῖπαν οἱ Προφῆτες καί τά ὁποῖα ἐξεπληρώθησαν ὅταν “ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου”⁶, μέ τόν ἐρχομό τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πάνω στή γῆ. Κάθε Εὐαγγελιστής ἁγιογραφεῖται ἔχοντας στό πλάϊ του ἕνα ζῶο, ἐνῶ ὁ Ματθαῖος ἔχει ἄνθρωπο.

Γιατί εἰκονίζονται τά ζῶα πλάϊ στούς Εὐαγγελιστές καί τί συμβολίζουν;

• Ὁ ἄνθρωπος πλάϊ στόν Εὐαγγελιστή Ματθαῖο παρουσιάζει τήν κατ᾿ ἄνθρωπον Γέννησι τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ.
• Τό λιοντάρι εἰκονίζεται κοντά στόν Εὐαγγελιστή Μάρκο, γιά νά δειχτῆ ἡ Μεγαλωσύνη τοῦ Κυρίου.
• Τό μοσχάρι παρουσιάζεται πλησίον τοῦ Εὐαγγελιστῆ Λουκᾶ, γιά νά δειχτῆ ἡ Θυσία τοῦ Λυτρωτοῦ.
• Καί ὁ ἀετός κοντά στόν Εὐαγγελιστή Ἰωάννη, γιατί εἶναι ὑψιπέτης τῆς Θεολογίας.

Τά τέσσερα ζῶα περιγράφονται ἀπό τούς Προφῆτες Μιχαία, Ἡσαΐα, Δανιήλ, Ἱεζεκιήλ καί ἀπό τήν Ἀποκάλυψι τοῦ Εὐαγγελιστῆ Ἰωάννη, εἶναι δέ πολυόμματα καί ἑξαπτέρυγα. (Τό πολυόμματό τους φανερώνει τήν παγγνωσία τοῦ Θεοῦ καί τό ἑξαπτέρυγό τους τήν εὐκινησία καί τή γρηγοράδα πού ἔχουν, γιά νά ἐκτελοῦν ἀστραπιαῖα, ἄγρυπνα καί προσεκτικά τίς βουλές τοῦ Θεοῦ, ἐπειδή συμβολίζουν τούς Ἀγγέλους.)

Τά τέσσερα ζῶα δέν εἶναι ἄλογα ζῶα. Μοιάζουν μέ ζῶα, ἀλλά εἶναι πνευματικές ὑπάρξεις.

Τό πρῶτο ζῶο μοιάζει μέ λιοντάρι, γιά νά συμβολίζη τή βασιλική μεγαλοπρέπεια.

Τό δεύτερο μέ μοσχάρι, γιά νά συμβολίζη τή δύναμι,

τό τρίτο ἔχει πρόσωπο ἀνθρώπου, γιά νά συμβολίζη τή νόησι καί τή σοφία καί

τό τέταρτο μοιάζει μέ ἀετό πού πετάει καί συμβολίζει τήν ταχύτητα καί τήν

πνευματική ἀνάτασι.

συνεχίζεται...

Τέλος καί τῇ Τρισηλίῳ Θεότητι

κράτος, αἶνος καί δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

Ἀπό τό βιβλίο: “ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ”

Πρωτ. π. Στεφάνου Κ. Ἀναγνωστόπουλου

1Ματθ. Ζ΄ : 6.


2“ΔΙΑΤΑΓΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ” , Βιβλίον Η, ΒΕΠΕΣ 2, 150.


3Ἀπό τίς προσωπικές μου σημειώσεις.


4Ψαλμ. 7 : 10.


5Ἀποκ. Α΄ : 8.


6Γαλ. Δ΄ : 4.