Ὁ Ἅγιος Πορφύριος μιλοῦσε γιά τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό καί μιλοῦσε πάρα πολύ καί γιά τήν ἀγάπη πού πρέπει νά καλλιεργοῦμε μελετώντας τά βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τῶν Ἁγίων Πατέρων, καί γι' αὐτόν λόγο χρειάζεται ὁπωσδήποτε νά γνωρίσουμε καλά καί τήν ἑλληνική γλώσσα. Τόνιζε ὅτι θά πρέπει νά σπουδάζουμε τήν πλουσιότατη ἑλληνική γλώσσα. Καί μάλιστα ἔλεγε ὅτι ἡ ἑλληνική γλώσσα εἶναι «ἰσοδομική», σέ αὐτή τήν γλώσσα γράφτηκε τό Ἱερό Εὐαγγέλιο καί σέ αὐτή ἔγραψαν πάρα πολλοί Ἅγιοι Πατέρες. Καί ὅποιος γνωρίζει τήν ἑλληνική γλώσσα καί μάλιστα τήν ἀρχαία, μπορεῖ νά διαβάζει ἀπό τό πρωτότυπο τήν Ἁγία Γραφή καί τούς Ἅγιους Πατέρες καί ἔτσι νά ἐμβαθύνει στά πλούσια θεολογικά νοήματα.
Ἔτσι στό βιβλίο «Βίος καί Λόγοι» ὑπάρχει ἕνα ὁλόκληρο κεφάλαιο σχετικό μέ αὐτό τό θέμα. Παίρνει ἀφορμή ὁ γέροντας ἀπό ἕνα συνέδριο, μιά ὁμιλία μᾶλλον, πού εἶχε γίνει στόν «Παρνασσό». «Χθές», λέει, «μίλησαν στόν Παρνασσό καί τί ὡραῖα πράγματα εἶπαν!. Τά εἶχε πάρει τό ραδιόφωνο. Προσπαθοῦν τώρα νά ἐπαναφέρουν τά ἀρχαῖα ἑλληνικά. Ἐγώ λέω, δέν μπορεῖ, θά τή φέρουνε τήν γλώσσα πάλι. Ἔτσι πού πᾶμε, τά παιδιά στήν ἐκκλησία ἀρχίζουν νά μήν καταλαβαίνουν τό Εὐαγγέλιο. Πολύ ἄσχημο πράγμα. Ἐμένα κλωτσάει ἡ καρδιά μου. Πρέπει νά φωνάξομε τώρα καί νά τονίσομε ὅτι δέν πρέπει νά ξεχάσομε τήν ἑλληνική γλώσσα»[1]. Ὁ Ἅγιος ἔχει μεγάλο δίκιο, διότι ἡ γλώσσα εἶναι τό θεμέλιο τοῦ ἔθνους, τοῦ κάθε ἔθνους. Οἱ ἐχθροί τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους, πού εἶναι καί ἐχθροί τῆς ὀρθοδοξίας, προσπαθοῦν νά χτυπήσουν τίς ρίζες τοῦ ἔθνους καί αὐτές δέν εἶναι ἄλλες παρά ἡ πίστη στόν ἀληθινό Θεό, ἡ ὀρθόδοξη πίστη, τό ὀρθόδοξο δόγμα καί ἡ ἑλληνική γλώσσα. Γι' αὐτό καί σταδιακά προσπαθοῦν νά μήν μαθαίνουμε τήν ἑλληνική γλώσσα καί μάλιστα τήν ἀρχαία, ὥστε νά μήν ἔχουμε πρόσβαση στά θεολογικά κείμενα, τά κείμενα πού ἔγραψε τό Πνεῦμα τό Ἅγιο μέ τούς Ἁγίους Εὐαγγελιστές καί τούς Ἁγίους Πατέρες.
Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος: «νά βλέπατε τί ἔγινε χθές τό ἀπόγευμα στόν Παρνασσό! Τί ὡραῖα πράγματα! Πολύ ὡραῖα πράγματα…. Χωρίς νά δημιουργεῖτε πεῖσμα στούς ὑπεναντίους, ἀλλά μέ ἀγάπη Χριστοῦ θά λέτε στούς μαθητές σας γιά τά ἑλληνικά». Προφανῶς ὁ Ἅγιος θά ἀπευθύνεται σέ δασκάλους καί καθηγητές καί τούς λέει μέ τρόπο χωρίς νά προκαλεῖτε ἀντιδράσεις. Θά τονίζετε στά παιδιά τήν ἀνάγκη νά σπουδάζουν τά ἑλληνικά καί ἔτσι νά ἔχουν τίς βάσεις, τά θεμέλια, ὥστε νά ἔχουν πρόσβαση στά κείμενα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Ἁγίων Πατέρων. «Δέν πρέπει νά τά γνωρίζουν; Θά σοῦ ποῦν οἱ συνάδελφοι: «Δέν τά γράφει τό βιβλίο». «Ἔ, δέν τά γράφει τό βιβλίο, ἀλλά παρεμπιπτόντως μέ ρώτησαν τά παιδιά καί τούς μίλησα». Καταλάβατε; Ἤ δέν εἶναι ἔτσι;
Νά πᾶτε σήμερα ν' ἀγοράσετε ἕνα βιβλίο πού ἔγραψε ἕνας καθηγητής. Εἶναι σχολικό μέ ἀρχαῖα ἑλληνικά. Νά μοῦ διαβάζετε κι ἐμένα. Μεγάλα συγχαρητήρια ἀνήκουν στόν καθηγητή γιά τήν προσπάθεια πού ἔκανε νά διατηρήσει τήν γλώσσα τῶν Εὐαγγελίων καί τῶν Πατέρων, ἀλλά καί γιά τήν σοφία πού μεταχειρίστηκε. Δηλαδή δέν ἔκανε κανένα συλλαλητήριο, γιά νά διεγείρει τούς ὁμοϊδεάτες του πού ἀγαποῦν τήν γλώσσα. Δέν τούς παρακίνησε νά βγοῦν στό πεζοδρόμιο καί νά φωνάζουν: «Θέλομε τήν ἑλληνική γλώσσα!». Δέν ἔκανε τέτοια πράγματα. Ἀλλά ἀναίμακτα, ἁπλά, ἁπαλά, σιωπηλά, ἀγωνίζεται νά κάνει τά ἑλληνόπουλα νά ἀγαπήσουν τήν γλώσσα τῶν προγόνων τους.
Ἡ ἑλληνική γλώσσα», ἔλεγε ὁ Ἅγιος, «εἶναι μουσική. Καί αὐτοί πού παλαιά ξέρανε καλά τήν γλώσσα, ὅπως τά ἔψαλλαν, ὅπως τά ὁμιλοῦσαν, ὅλα τά νοήματά τους, τῆς ψυχῆς, ὅπως τά αἰσθανόντουσαν, τά μετέδιδαν ἀκριβῶς μέ τούς τόνους, τήν βαρεῖα, τήν ὀξεῖα, τήν περισπωμένη, τήν δασεῖα, μέ ὅλα αὐτά τά σύμβολα»[2], τά ὁποῖα δυστυχῶς τώρα μέ τό μονοτονικό σχεδόν ἔχουν καταργηθεῖ πλήρως. Καί αὐτό βεβαίως εἶναι μιά μεγάλη δυστυχία, μιά μεγάλη ζημία πού ἔπαθε τό ἑλληνικό ἔθνος.
«Ἡ ἑλληνική γλώσσα», ἔλεγε ὁ Ἅγιος, «ἔχει πολύτιμους θησαυρούς, εἶναι ἡ γλώσσα πού τήν ἐπλούτισαν οἱ Ἕλληνες Πατέρες τόσο ὡραῖα καί τήν ἐτόρνευσαν∙ ἔκαναν τό κτίσιμό της τόσο τέλεια, σάν νά εἶναι -μία λέξη νά πῶ- «ἰσοδομική». Τί θά πεῖ «ἰσοδομική»; Νά σᾶς πῶ ἐγώ. Δέν τό ἔχω διαβάσει σέ λεξικό, ἀλλά μόνος μου νά σᾶς πῶ πῶς τό καταλαβαίνω.
Ξέρετε, ἔχομε στό μοναστήρι κάτι τσιμεντόλιθους, οἱ ὁποῖοι ὅλοι ἔχουνε βγεῖ ἀπό ἕνα καλούπι. Αὐτοί οἱ τσιμεντόλιθοι εἶναι ὅλοι ἰσοδομικοί, ταιριάζουνε ὅπου νά τούς βάλεις. Λοιπόν, παλαιά δέν εἴχανε τσιμέντο νά κάνουνε καλούπια, ἀλλά παίρνανε τά μάρμαρα καί τά μετρούσανε τά ἴδια καί τίς γωνίες τους, τό ὕψος, τό βάθος, μέ τό χιλιοστό. Τήν Ἀκρόπολη καί πολλά μνημεῖα πού εἴχανε κτίσει, ἔτσι τά εἴχανε μετρήσει. Δηλαδή ταιριάζανε. Ἔτσι, λοιπόν, καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί οἱ ἀρχαῖοι συγγραφεῖς, οἱ Πατέρες τοῦ Ἔθνους -μποροῦμε κι ἐκείνους νά τούς ποῦμε Πατέρες- ξέρανε τόσο καλά τήν γλώσσα, ὥστε, ὅταν μιλοῦσαν, δέν μποροῦσαν νά ποῦνε μία λέξη πού δέν ταίριαζε μέ τό θέμα πού λέγανε. Ἡ λέξη «ἰσοδομική» εἶναι δική μου λέξη, δέν ξέρω ἄν ὑπάρχει.
Κοιτάξτε τώρα στό λεξικό. Μέ συγχωρεῖτε, ἐγώ αὐτά τά λέγω ἀπό μόνος μου, δέν τά ξέρω, δέν τά 'χω διαβάσει. Ρωτάω ἐσᾶς πού ξέρετε γράμματα». Καί κάποιος πού κοίταξε τό λεξικό, βρῆκε τήν λέξη «ἰσόδομος», τί σημαίνει αὐτή ἡ λέξη; «Ὁ ἐκτισμένος κατά σειράς ἰσομεγεθῶν λίθων ἤ τεχνοτροπία τοῦ κατ’ ἴσους δόμους κτισίματος». - Ἐγώ αὐτό δέν τό ξέρω», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «ἀλλά φαίνεται φώτισις Θεοῦ. Εἶναι ἀπό τόν Θεό, ἀπ' εὐθείας! Στόν λόγο, ὅμως, καταλαβαίνεις ὅτι ὁ λόγιος ἔχει ταιριαστές λέξεις πού λέγει σέ κάθε ὑπόθεση. Ὅταν δέν εἶναι ταιριαστές οἱ λέξεις, τίς λέμε «σόλοικες». Τό γράψιμό σου, λέμε, εἶναι σόλοικο»[3]. Δηλαδή ὑπάρχουν λάθη, δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀρχιτεκτονική ἡ σωστή στόν λόγο.
«Ἡ ἑλληνική γλώσσα εἶναι ἰσοδομική. Τό ἰσοδομικόν, ὅπως ἐγώ τό καταλαβαίνω, ἔχει σειρά, ὁμαλότητα, γραμμή. Ὅλοι οἱ λίθοι εἶναι βαλμένοι ὅπως πρέπει. Κανείς δέν ἐξέχει πιό ἔξω ἤ πιό μέσα ἤ ἔχει κενό. Ἔτσι συμβαίνει καί μέ τήν ἰσοδομική γλώσσα.
Θυμᾶστε τούς λόγους τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, στήν ἀρχαία γλώσσα; Μοιάζουνε μέ τοῦ Δημοσθένη καί μέ ὅλων τῶν ρητόρων. Αὐτούς τούς εἴχανε μελετήσει, τούς εἴχανε φάει, τρόπον τινά, οἱ Πατέρες». Καί ὄντως οἱ Ἅγιοι Πατέρες εἶχαν σπουδάσει ρητορική, τήν τέχνη τοῦ λόγου. Γνώριζαν καί νά μιλοῦν, γνώριζαν τούς κανόνες τῆς καλολογίας. «Ναί, ἀλλά ζοῦσαν», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «μέ τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καί ἔτσι στά ἔργα τους εἶχαν τέλειο περιεχόμενο καί τό ἐξέφραζαν μέ τήν τέλεια γλώσσα τους. Τούς ἀρχαίους τούς εἶχαν ξεπεράσει στή δομή»[4]. Εἴχανε καί τήν φώτιση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἴχανε κι καθαρότητα νοός, λόγῳ τοῦ ὅτι ἀπεῖχαν ἀπό τήν ἁμαρτία καί τό κακό κι ἔτσι μᾶς ἔδωσαν ἀριστουργήματα λόγου.
«Ἀκοῦστε νά δεῖτε, ἐγώ δέν ξέρω ὀρθογραφία, δυστυχῶς. Δέν ἔχω διδαχθεῖ οὔτε γραμματική, οὔτε συντακτικό. Ὅμως στήν πρώτη Δημοτικοῦ πού ἐπήγαινα εἶχα μάθει τά φωνήεντα, τά σύμφωνα καί τήν δευτέρα κλίση. Αὐτά τά ξέρω. Μετά ἐπῆρα καί μελέτησα μεγάλος, μόνος μου. Τά μελέτησα ὄχι μέ ἐπίγνωση, νά καθίσω νά τά μάθω. Τά μελέτησα ἔτσι, μέ περιέργεια καί μέ ἔφεση, γιά νά καταλάβω τί ἔχουνε μάθει στό Δημοτικό, πού ἐγώ δέν πῆγα, ἤ στό Γυμνάσιο, πού ἐγώ δέν προχώρησα. Διάβασα ἔτσι, ὄχι γιά νά τά μάθω, ἀλλά γιά νά ξέρω τί διδάχθηκαν οἱ ἄλλοι. Διάβασα βιβλία θεολογικά, γιά νά μάθω τί διδάχθηκαν οἱ θεολόγοι. Δέν προσπάθησα νά τά μάθω. Ὄχι. Μάλιστα, γιά νά μήν κουράζομαι, διάβασα πίνακα περιεχομένων καί στή Δογματική καί στήν Ἐκκλησιαστική Ἱστορία καί στήν Ἠθική καί στή Συμβολική καί στήν Εἰσαγωγή τῆς Καινῆς Διαθήκης καί στήν Εἰσαγωγή τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Εἴδατε πού τά θυμᾶμαι; Δέν τά ἔχω διδαχθεῖ, ἀλλά τά ἔχω δεῖ ὅλα τά βιβλία καί ἔχω διαβάσει πίνακα περιεχομένων»[5].
Ἔτσι μέ αὐτά πού λέει ὁ Ἅγιος, τονίζει τήν ἀνάγκη νά μάθουμε καί νά ἐμβαθύνουμε στήν γλώσσα μας, ἔτσι ὥστε νά κατανοοῦμε τά βιβλία τά πνευματικά πού ἔχουμε στήν ἑλληνική γλώσσα. Εἶναι μεγάλη τιμή γιά τό ἔθνος μας πού ἔχουμε τό Εὐαγγέλιο, τό πρωτότυπο κείμενο στήν γλώσσα μας, καί εἶναι κρίμα νά μήν μποροῦμε νά τό διαβάζουμε στό πρωτότυπο, γιατί ἀγνοοῦμε αὐτή τήν γλώσσα πού δέν εἶναι ἡ δύσκολη γλώσσα θά λέγαμε τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν ἤ τοῦ Ὁμήρου, πού κι αὐτή δέν εἶναι πολύ δύσκολη, ἀλλά εἶναι ἡ νεότερη γλώσσα τῶν χρόνων τῶν ἑλληνιστικῶν. Ἡ κοινή ἑλληνική, πού εἶναι πολύ ἁπλούστερη. Ὅμως εἶναι πολλοί σήμερα, ἰδίως νέοι, πού ἀγνοοῦν αὐτή τήν γλώσσα καί δέν μποροῦν νά καταλάβουν οὔτε τό Εὐαγγέλιο, οὔτε τούς Ἀποστόλους, οὔτε ἀκόμα καί τήν Θεία Λειτουργία. Καί αὐτό εἶναι πολύ μεγάλη ζημία.
Ἡ ἑλληνική γλώσσα παγκοσμίως ἔχει ἀναγνωριστεῖ ὡς ἡ πλουσιότερη γλώσσα τοῦ κόσμου. Ἔχουνε βρεῖ ὅτι ἔχει περίπου ἐνενήντα ἑκατομμύρια λεκτικούς τύπους, σέ ἀντίθεση μέ τίς ἄλλες γλῶσσες τίς εὐρωπαϊκές πού εἶναι πάρα πολύ φτωχές. Γιά παράδειγμα ἡ ἀγγλική ἔχει μόνο τριακόσιες χιλιάδες λέξεις. Τεράστια διαφορά! Καί γι' αὐτό ἔχουμε πάρα πολλές δυνατότητες νά ἐκφράσουμε καί τίς λεπτότατες ἀποχρώσεις τῶν διαφόρων ἐννοιῶν, ἀφοῦ γιά τήν ἴδια ἔννοια ἔχουμε πολλές-πολλές λέξεις, οἱ ὁποῖες περιγράφουν περίπου τό ἴδιο πράγμα, ἀλλά καί τίς λεπτότατες διαφορές πού ὑπάρχουν σέ αὐτό.
Ἄς τό βάλουμε καλά μέσα στήν ψυχή μας αὐτό, γιατί ὄντως βοηθάει στήν πνευματική ζωή τό νά μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά μελετᾶ στό πρωτότυπο τήν Ἁγία Γραφή καί τούς Ἁγίους Πατέρες καί ἄς τό ἐμπνεύσουμε καί στούς ἄλλους. Κι αὐτό εἶναι μία μεγάλη βοήθεια καί σέ μᾶς καί στήν πατρίδα μας καί σέ ὅλο τόν κόσμο.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς, (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[2] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[3] Ὅ.π.
[4] Ὅ.π.
[5] Ὅ.π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου