146. Ὁ Προφήτης Μωϋσῆς στήν Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου, Ἁγ. Πορφυρίου, 8-7-2019, Ἀρχιμ. Σάββα Ἁγιορείτου
«Στήν Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «εἶδε ὁ Μωυσῆς τό ἄρρητον φῶς. Ὅταν φτάσει κάποιος σέ μέτρα, ζεῖ μέσα του τό ἄκτιστο φῶς τῆς Μεταμορφώσεως»[1], λέγει ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Ὅταν κανείς βλέπει τό φῶς τό ἄκτιστο τοῦ Θεοῦ, αὐτό σημαίνει ὅτι ἔχει μιά ἐμπειρία θεώσεως, ἤ ἀλλιῶς μία θεοπτία, βλέπει τόν Θεό. Καί ἡ ὑψίστη ὅραση τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ὅρασις τοῦ ἀκτίστου φωτός. Αὐτό τό φῶς τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι θεία ἐνέργεια, φανερώθηκε στήν Μεταμόρφωση καί εἶναι βεβαίως αὐτό τό Φῶς τῆς Θεότητος. Εἶναι αὐτό τό φῶς τό ὁποῖο ἔκανε καί τούς Ἀποστόλους νά ζοῦν μέσα στόν Θεό, νά μετέχουν τοῦ Θεοῦ. Καί αὐτό τό φῶς εἶναι πού ζοῦν καί βλέπουν καί οἱ Ἅγιοι ὅταν προχωρήσουν σέ αὐτό τόν τρίτο βαθμό τῆς πνευματικῆς ζωῆς, πού λέγεται θέωση. Προηγουμένως ἐργάστηκαν στόν ἑαυτό τους μέ τήν μετάνοια καί καθάρισαν τόν ἑαυτό τους ἀπό κάθε μολυσμό σαρκός καί πνεύματος, ἀπό κάθε ἁμαρτία καί κάθε πάθος, μέ τά δάκρυά τους, μέ τίς νηστεῖες τους, μέ τήν ἀποφασιστικότητά τους, μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή τους, ἥλκυσαν τόν Θεό, δηλαδή τήν καθαρτική θεία χάρη καί διά τῆς Χάριτος αὐτῆς ὁ Θεός τούς καθάρισε. Καθαρίστηκαν. Ἔτσι πέτυχαν τήν κάθαρση πού εἶναι τό πρῶτο στάδιο τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος καθαριστεῖ, τότε δέχεται τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Δέχεται τήν λεγομένη φωτιστική χάρη καί ἔτσι προχωράει στό δεύτερο σκαλοπάτι τῆς πνευματικῆς ζωῆς, πού λέγεται φωτισμός. Οἱ ἄνθρωποι πού εἶναι στόν φωτισμό ἔχουν μέσα τους συνεχῶς τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, προσεύχονται στόν Θεό, καί στόν ὑψηλότερο βαθμό αὐτῆς τῆς κατάστασης προσεύχεται ἡ καρδία τους ἀπό μόνη της, ἔχουν τήν αὐτενεργοῦσα καρδιακή προσευχή. Κι ὅταν ὁ Θεός θέλει, αὐτοί οἱ ἄνθρωποι πού βρίσκονται στό στάδιο τοῦ φωτισμοῦ, ἀνεβαίνουν ἀκόμα ψηλότερα στό στάδιο τῆς θεώσεως, βλέπουν τό ἄκτιστο φῶς τοῦ Θεοῦ. Καί βέβαια τότε σταματάει καί ἡ προσευχή καί ὁ ἄνθρωπος θεωρεῖ τόν Θεό. Εἶναι ἡ ὕψιστη βαθμίδα πνευματικῆς ζωῆς. Αὐτό ἔζησαν οἱ τρεῖς κορυφαῖοι Ἀπόστολοι στό ὄρος Θαβώρ, οἱ Ἅγιοι Πέτρος, Ἰάκωβος καί Ἰωάννης. Εἴδανε μέσα στό ἄκτιστο φῶς τόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό καί δίπλα Του δεξιά Του καί ἀριστερά τούς δύο μεγάλους Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τόν Προφήτη Μωυσῆ καί τόν Προφήτη Ἠλία. Καί βεβαίως καί αὐτοί δέν ἦταν νεκροί, ζοῦσαν, ὅπως ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ζοῦν. Κατεξοχήν βεβαίως οἱ Ἅγιοι ζοῦν καί μετέχουν στή ζωή τοῦ Θεοῦ. Αὐτό ἀκριβῶς πιστοποίησε καί ἡ φανέρωση τῶν δύο αὐτῶν Προφητῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ὁ μέν ἕνας ἔζησε περίπου 1200 χρόνια πρό Χριστοῦ, ὁ δέ ἄλλος 800 χρόνια πρό Χριστοῦ, ὁ Προφήτης Ἠλίας. Ὅμως καί οἱ δύο ἦταν παρόντες εἰς τήν Μεταμόρφωση στό ὄρος Θαβώρ καί εἶδαν τό ἄκτιστο φῶς.
«Θεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε»[2], ὅπως μᾶς λέγει ἡ Ἁγία Γραφή καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος. Κανένας δέν ἔχει δεῖ τόν Θεό, ἀλλά ὅσοι ἔφτασαν σέ μέτρα ὑψηλά πνευματικά, εἶδαν τό ἄκτιστο φῶς, εἶχαν αὐτή τήν ἐμπειρία τῆς θεώσεως.
«Ἀπό ἐδῶ ἀρχίζομε», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος. «Διαβάστε μου τόν Κανόνα τῆς Μεταμορφώσεως. Πεῖτε μου καί τήν ἀκροστιχίδα τοῦ κανόνα τοῦ Κοσμᾶ τοῦ μοναχοῦ». Ἡ ἀκροστιχίδα εἶναι ἡ ἑξῆς: «Χριστός ἐνί σκοπιῇ σέλας ἄπλετον εἴδεος ἧκε»[3]. Δηλαδή ὁ Χριστός, τό ψηλό βουνό, ἀπό τό πρόσωπό Του ἔστειλε ἄφθονο φῶς. Καί πράγματι, ὅπως λέει τό Ἱερό Εὐαγγέλιο, τό πρόσωπο τοῦ Κυρίου εἰς τό ὄρος Θαβώρ, στήν Μεταμόρφωση, ἔλαμψε ὡς ὁ ἥλιος. Δέν εἶναι ὅτι ἄλλαξε ὄψη ὁ Χριστός ἤ ὅτι μεταμορφώθηκε ὁ Χριστός, ἀλλά αὐτό τό φῶς τοῦ Χριστοῦ ἐπέτρεψε ὁ Χριστός, αὐτό τό φῶς πού ἔχει πάντοτε, τό ἄκτιστο φῶς τῆς Θεότητος, ἐπέτρεψε ἐκείνη τήν ὥρα νά φανερωθεῖ καί στούς Ἀποστόλους. Καί μάλιστα θά λέγαμε, ὅτι ὁ Θεός μεταμόρφωσε καί κατέστησε ἱκανούς τούς Ἀποστόλους καί τούς ὀφθαλμούς τους νά δοῦνε αὐτό τό φῶς. Γιατί χωρίς αὐτή τήν ἀλλοίωση ἀπό τόν Θεό τῶν αἰσθητηρίων, δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά δεῖ τό ἄκτιστο φῶς. Ἑπομένως, ἀληθινά- οὐσιαστικά ἡ Μεταμόρφωση δέν ἔγινε στόν Κύριο. Ὁ Κύριος πάντα ἔχει αὐτό τό φῶς τῆς Θεότητος, ἀλλά δέν τό φανερώνει πάντοτε. Ἐκεῖνο πού ἔγινε ἦταν ἡ Μεταμόρφωση, ἡ καλή ἀλλοίωση τῶν Ἀποστόλων, οἱ ὁποῖοι κατέστησαν ἱκανοί νά ἰδοῦν τό φῶς τοῦ Θεοῦ. Ἄνοιξαν οἱ πνευματικοί τους ὀφθαλμοί, ἀλλά καί οἱ σαρκικοί τους ὀφθαλμοί κατέστησαν ἱκανοί νά δοῦν τό φῶς τῆς Θεότητος.
«Ὁ Θεός», λέγει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «ὅπως θέλει παρουσιάζεται: σάν ἄνθρωπος, σάν ἄγγελος, σάν νεφέλη, σάν ἀτμίδα καπνοῦ. Ἡ βάτος ἡ καιομένη ἦταν ἄκτιστη φωτιά καί αὐτή, ὅπως καί ἡ φωτιά πού ἔκαιγε τά ξύλα μέ τήν προσευχή τοῦ Προφήτη Ἠλία»[4], ὅταν ἀναμετρήθηκε μέ τούς τετρακόσιους πενήντα ἀσεβεῖς ἱερεῖς τῆς Ἰεζάβελ, τούς εἰδωλολάτρες καί κατέβασε φωτιά ἀπό τόν οὐρανό. Αὐτή ἡ φωτιά δέν ἤτανε κτιστή, ἤτανε ἄκτιστη. Ἤτανε τό φῶς τῆς Θεότητος, τό φῶς τοῦ Θεοῦ. Αὐτό τό φῶς κατέκαψε τά ξύλα καί τίς πέτρες καί τό σφάγιο κατά τήν θυσία τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ κι ἔτσι φανερώθηκε ποιός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός.
Τό φῶς τῆς βάτου, πού φανερώθηκε στόν Προφήτη Μωυσῆ ὡς βάτος, ἡ ὁποία καίεται καί δέν καταφλέγεται, σάν μιά βάτος πού καίγεται ἀλλά δέν καταστρέφεται, «φλεγομένη ἀλλά κατακαιομένη»[5], «αὐτό τό φῶς ἤτανε πάλι ἄκτιστο, δέν ἤτανε ἡ φωτιά κτιστή, ὑλική». Αὐτά», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «εἶναι ἀπερινόητα καί ἀκατάληπτα»[6]. Καί ὅπως, λέει καί τό ἱερό κείμενο μέσα ἀπό αὐτό τό φῶς τῆς βάτου τό ἄκτιστο, ὁμιλοῦσε ὁ Θεός εἰς τόν προφήτη Μωυσῆ.
«Διαβάστε καί τήν ἀκροστιχίδα τοῦ ἄλλου κανόνα, τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ. «Μωσῆς Θεοῦ πρόσωπον ἐν Θαβώρ εἶδε». Δηλαδή ὁ Μωυσῆς ὁ Προφήτης εἶδε στό ὄρος Θαβώρ τό πρόσωπον τοῦ Θεοῦ. «Σᾶς εἶχα πεῖ», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «ὅτι στό Θαβώρ εἶδε τό ἄκτιστον φῶς ὁ Μωυσῆς. Δέν τό εἶδε στό Σινά, ἀλλά στό Θαβώρ. Διαβάστε τό τρίτο τροπάριο τῆς πρώτης ὠδῆς τοῦ δευτέρου κανόνα καί θά τό βρεῖτε αὐτό». Λέγει τό τροπάριο: «Σύ ἐπί τοῦ ὄρους τοῦ νομικοῦ, καί ἐν Θαβωρίῳ, καθωράθης τῷ Μωϋσῆ, ἐν γνόφῳ τό πάλαι, ἐν φωτί δέ, νῦν ἀπροσίτῳ τῆς Θεότητος»[7]. Δηλαδή, Ἐσύ Θεέ μου, λέγει ὁ Ὑμνογράφος, ἐπάνω εἰς τό Ὄρος τό νομικό, ἐκεῖ πού πῆρε ὁ Μωυσῆς τίς ἐντολές καί τόν Νόμο, στό Ὄρος δηλαδή Χωρήβ, φανερώθηκες στόν Μωυσῆ. Τό ἴδιο καί στό Ὄρος Θαβώρ, ἀλλά μέ μιά διαφορά. «Τό πάλαι», στήν ἀρχαία ἐποχή στό Ὄρος Σινά φανερώθηκες μέσα σέ γνόφο, ἐνῶ στό ὄρος Θαβώρ, τώρα, φανερώνεσαι μέσα στό ἀπρόσιτο φῶς τῆς Θεότητος. «Τό καταλάβατε;», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος. «Το πάλαι ἐν γνόφῳ ἐν φωτί δέ, νῦν ἀπροσίτῳ τῆς Θεότητος»[8]. Παλαιά φανερώθηκε στόν γνόφο. Ὅπως μᾶς λέει ἡ Ἁγία Γραφή, ὁ Προφήτης Μωυσῆς ἦταν μέσα στόν γνόφο γιά σαράντα ἡμέρες. Ἐνῶ τώρα στό ὄρος Θαβώρ, βλέπει κι αὐτός τό ἀπρόσιτο φῶς τῆς Θεότητος, τό ἄκτιστο φῶς. Ἐκεῖνος ὁ γνόφος τοῦ Σινά ἤτανε τύπος, ἐνῶ στή Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου εἶδε ὁ Μωυσῆς τό ἄρρητον φῶς.
«Διαβάστε τήν τρίτη ὠδή. «Ἡ σκιάζουσα δόξα, ἐν τῇ σκηνῇ πρότερον, καί τῷ Μωϋσῇ ὁμιλοῦσα, τῷ σῷ θεράποντι, τύπος γεγένηται, τῆς ἀστραψάσης ἀρρήτως, ἐν Θαβώρ σου Δέσποτα Μεταμορφώσεως»[9]. Αὐτή ἡ δόξα λοιπόν, τό φῶς αὐτό τό ὁποῖο προξενοῦσε σκιά, ἡ δόξα ἡ ἄκτιστη τοῦ Θεοῦ, πού φανερωνότανε στή Σκηνή τοῦ Μαρτυρίου, στήν Παλαιά Διαθήκη καί μιλοῦσε στόν Μωυσῆ, τόν ὑπηρέτη Σου, αὐτή ἡ σκιάζουσα δόξα, λέει ὁ Ὑμνογράφος στόν Θεό, ἤτανε τύπος τῆς δόξας πού ἄστραψε ἀρρήτως, δηλαδή πού δέν μποροῦμε νά τήν περιγράψουμε μέ λόγια, τό πῶς ἦταν καί πῶς ἄστραψε καί φανερώθηκε. Φανερώθηκε ὅμως, Δέσποτα Κύριε, στό ὄρος Θαβώρ, τῆς Μεταμορφώσεώς Σου.
Βλέπουμε ἐδῶ λοιπόν, μιά ὑψηλή θεολογία καί μιά ἐμβάθυνση πού κάνει ὁ Ἅγιος Πορφύριος μέσα στήν ὑμνογραφία τῆς ἑορτῆς τῆς Μεταμορφώσεως καί κατοχυρώνει τήν θέση του χρησιμοποιώντας τά τροπάρια τῶν κανόνων πού ὑπάρχουν καταγραμμένοι καί ἀφιερωμένοι στό γεγονός τῆς Μεταμορφώσεως. Καί μᾶς λέγει, ὅτι ἄλλο ἦταν ὁ γνόφος καί ἄλλο ἦταν τό ἄρρητο φῶς τῆς Μεταμορφώσεως. Ὁ μέν γνόφος ἤτανε τύπος-προτύπωση, καί τό δέ φῶς τῆς μεταμορφώσεως ἤτανε αὐτό πού ἐκπληρώθηκε ὁ τύπος, ἡ ἐκπλήρωση τοῦ τύπου, αὐτό τό ἄρρητο φῶς, τό ἄκτιστο φῶς τῆς Θεότητος. Ἔχουμε δηλαδή μιά πληρέστερη ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ ὡς Φωτός καί στόν Προφήτη Μωυσῆ, χίλια διακόσια χρόνια μετά ἀπό τήν πρώτη του ἐμπειρία, πού εἶχε στό ὄρος Σινά καί βρισκόταν μέσα στόν γνόφο, στήν σκιάζουσα δόξα. Tώρα ἔχει τήν πλήρη ἀποκάλυψη τοῦ ἀκτίστου καί ἀρρήτου φωτός τῆς Μεταμορφώσεως εἰς τό ὄρος Θαβώρ.
Εἴθε ὁ Θεός νά ἀξιώσει καί ὅλους ἐμᾶς νά ζοῦμε μέσα στό φῶς τοῦ Θεοῦ καί νά μετανοοῦμε, γιατί ἀκριβῶς ἡ μετάνοια εἶναι ὁ δρόμος καί ἡ ἀρχή τῆς ὁράσεως τοῦ ἀκτίστου φωτός. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀρχίζει καί μετανοεῖ, ἀρχίζει καί καθαρίζεται. Καί ὅσο περισσότερο καθαρίζεται, τόσο περισσότερο φωτίζεται καί σιγά-σιγά ἀξιώνεται νά βλέπει τόν Θεό καί νά ἀπολαμβάνει τίς θεῖες δόξες. Εἴθε αὐτό νά γίνει πραγματικότητα γιά ὅλους μας! Ἄς ἀγωνιστοῦμε μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, γιά νά εἴμαστε καί ἐμεῖς μαζί μέ αὐτούς τούς μεγάλους Ἁγίους, τόν Ἅγιο Μωυσῆ, τόν Ἅγιο Ἠλία, τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί νά μετέχουμε κι ἐμεῖς τῆς δόξας τοῦ προσώπου τοῦ Κυρίου στήν αἰωνιότητα.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[2] Ἰωάν. 1, 18.
[3] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[4] Ὅ.π.
[5] Ἐξ. 3, 3.
[6] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[7] Ὅ.π.
[8] Ὅ.π.
[9] Ὅ.π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου