Περιεχόμενα
Πρόλογος
Η
ταπείνωση
Μορφές
ταπείνωσης
Η
ταπεινοφροσύνη
Δύσκολο
ἔργο ἡ ταπεινοφροσύνη
Αξία
της απεινοφροσύνης
Πως
αποκτάται η ταπείνωση και
ταπεινοφροσύνη.
Παράδειγματα
ταπείνωσης
Η
ταπείνωση ωφελεί
Εμπόδια
στην ταπεινοφροσύνη
Αναφορές
αγίων ανδρών για την ταπείνωση
– ταπεινοφροσύνη
Μερικές
ερωτήσεις προς τον αναγνώστη για
την εφαρμογή της ταπείνωσης
1.
Πρόλογος
Ὅταν
ὁ Θεός δημιούργησε τόν
ἄνθρωπο, ἔβαλε μέσα του
καί τά σπέρματα ὅλων τῶν
ἀρετῶν, μέ τήν προϋπόθεση
νά τά καλλιεργήσει καί νά
φθάσει στήν κατά χάρη θέωση
ὅπως ἤταν τό σχέδιο τοῦ
Δημιουργῦ..Ὅπως εἶναι
γνωστό, οἱ πρωτόπλαστοι
ἀστόχησαν μέ τήν παρακοή
τους στήν ἐντολή τοῦ Δημιουργοῦ,
ἀμαυρώνοντας ἔτσι τό
«καλόν λίαν» δημιούργημα
τοῦ Πλάστη μας, κληροδοτώντας
καί σ’ ὅλο τό ἀνθρώπινο
γένος τήν κυριαρχίαν τοῦ
διαβόλου.
Ἀπό
τότε μέχρι καί σήμερα,
καταβάλλει μεγάλες
προσπάθειες ὁ πονηρός νά
ἐξαλείψει ἀπό τήν ψυχή
τῶν ἀνθρώπων τήν παρουσίαν
τοῦ Θεοῦ καί βασιλέψει γιά
πάντα στό ἀνθρώπινο γένος,
ὁ πλάνος καί διάβολος.
Τυφλωμένος ἀπό τήν
ὑπερηφάνειά του δέ βλέπει
τήν ἀδυναμία του. Οἱ
προσπάθειες του πέτυχαν
σέ μεγάλο βαθμό, ἔστω καί
προσωρινά, καί παρασύρει
στήν πλάνη του καί διαστρέφει
τά καλά σπέρματα πού ὑπάρχουν
στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων καί
τούς ὁδηγεῖ στό σκοτεινό
δρόμο τῆς κόλασής του.
Παρ’
ὅλη τή φαινομενική
κυριαρχία του, δέν πέτυχε
νά ἐξαλείψει τόν πυρῆνα
τοῦ « κατ’ εἰκόνα» καί νά ὑποτάξει
τελεσίδικα τόν ἄνθρωπο.
Ἔτσι ἀκόμα διατηρεῖται
σ’ ὅλες τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων,
καί σ’ αὐτούς ἀκόμα πού
φαίνεται νά ἔχει ἀπόλυτη
κυριαρχία, ἡ θείκή
καταβολή. Μιά σπίθα
σιγοκαίει πάντοτε καί
περιμένει νά φυσύξει ἕνα
ἀεράκι πού θά τήν φουντώσει
γιά νά κάψει τά δεσμᾶ, νά
ἐλευθερωθεῖ ἀπό τήν
κυριαρχία τοῦ διαβόλου
ὁ ἄνθρωπος καί νά ἐπανέλθει
κοντά στό Δημιουργό του.
Αὐτό τό διαπιστώνουμε
καθημερινά ἀπό τή
μεταστροφή καί τή μετάνοια
τόσων ἀνθρώπων πού ἀπαρνοῦνται
τήν πλάνη τοῦ σατανᾶ καί
ἐπιστρέφουν στό δρόμο τοῦ
Θεοῦ καί τῆς σωφροσύνης.
Ὅσοι
λοιπόν ἀπαρνοῦνται τήν
τυραννική κυριαρχία
τοῦ σατανᾶ, ἀλλά καί ὅσοι
ἀπό καιρό βαδίζουν τό δρόμο
τοῦ Κυρίου, κινδυνεύουν
νά παρασυρθοῦν ἀπό τά
δελεάσματα καί τίς ὕπουλες
προτροπές τοῦ μισόκαλου
διαβόλου καί χρειάζεται
νά ἐφοδιασθοῦν μέ τά
κατάλληλα μέσα γιά νά τόν
ἀποφεύγουν καί νά μένουν
προσηλωμένοι στόν ἀγώνα
τῆς σωτηρίας.
Τἀ
μέσα αὐτά εἶναι σωστή
ἐργασία τῶν ἐντολῶν τοῦ
Θεοῦ πού ἔβαλε μέσα μας καί
πού πρέπει νά τίς ἐργαζόμαστε
σωστά, γιατί εἶναι τά ὅπλα
μας μέ τά ὁποῖα θά πολεμήσουμε
τόν ἄγρυπνο ἐχθρό μας.
Ὁ
πιστός πρέπει νά ἐργάζεται
καί νά κατορθώνει ὅλες τίς
ἀρετές μαζί. Ὑπάρχουν
ἀρετές ξεχωριστές μέ
πρωταρχική σημασία.
Ἀνάμεσά τους πρώτη καί
μεγάλη εἶναι ἡ ἀρετή τῆς
«ταπεινοφροσύνης», ἡ
ὁποία εἶναι πολύ δυνατό
ὅπλο, καί καταστρέφει ριζικά
τό σατανικό ὀχύρωμα,
τά σχέδια τοῦ διαβόλου.
Αὐτό
τό μεγάλο ὅπλο, ἡ μεγάλη
ἀρετή, τῆς ταπεινοφροσύνης
πού καταστρέφει τά σχέδια
τοῦ ἐχθροῦ μας, θά μᾶς ἀπασχολήσει
στίς σελίδες πού ἀκολουθοῦν,
γιά νά διαφωτίσουμε
τόν ἀναγνώστη καί νά τόν
ὁδηγήσουμε στήν ἐφαρμογή
της, Θά περιοριστοῦμε σέ
σύντομες ἀναφορές γιατί
διαπιστώνουμε πώς οἱ
περισσότεροι χριστιανοί
μας ἀποφεύγουν τά μεγάλα
κείμενα γιά διάφορους
λόγους..
Ἡ
ἀρετή τῆς ταπεινοφροσύνης
εἶναι μεγάλη καί δύσκολη
ἀρετή. Γιά νά τήν κατορθώσει
ὁ χριστιανός, θά πρέπει νά τά
βάλει μέ τόν ἑαυτό του, μέ τήν
ὑπερηφάνειά του, μέ τή
φιλαυτία του καί μέ τά διάφορα
πάθη του, κακά πού δημιούργησεν
ἡ ἁμαρτία καί ἀσκοῦν
μεγάλη ἐπιρροή στήν ψυχή
του. Θά πρέπει δέ γι’ αὐτό νά
καταβάλει πολύ μεγάλη
προσπάθεια μέ συντρόφους
τήν προσευχή, τήν προσοχή
καί τήν ἐπιμονή, ἀλλά καί
τή σωστή γνώση γύρω ἀπό τό
θέμα. Εἶναι πολλά τά ἐμπόδια
στήν ἐργασία αὐτή, καί γιά
τοῦτο στίς σελίδες πού
ἀκολουθοῦν, θά προσπαθήσουμε
νά βοηθήσουμε, τό κατά
δύναμη, τούς ἀδελφούς μας,
ὥστε νά δοκιμάσουν τήν
ἐφαρμογή τῆς μεγάλης
αὐτῆς ἀρετῆς καί νά ὠφελήσουν
τήν ψυχή τους.
Οἱ
δικές μας δυνάμεις καί ἐμπειρίες
δέν εἶναι βέβαια καί τόσο
ἱκανές, γιά ν’ ἀναπτύξουν
ἀποτελεσματικά τήν
ἀρετή αὐτή. Γιά τό λόγο
αὐτό θά ἀνατρέξουμε στά
κείμενα τῆς Ἁγίας Γραφῆς
καί στή σοφία, τή γνώση καί τήν
ἐμπειρία τῶν Πατέρων τῆς
Ἐκκλησίας μας, μεταφέροντας
ἐδῶ ὅ,τι χρήσιμο καί ὠφέλιμο
βροῦμε. Καταβάλλουμε,
πιστεύουμε, κι ἐμεῖς τό
δίλεπτο τῆς χήρας στήν
πνευματική διαφώτιση
τῶν χριστιανῶν, γιά νά ἔχουν
ὅπλα δυνατά νά πολεμοῦν
στόν πνευματικό τους ἀγώνα
ἐναντίον τῶν ἄσαρκων
δαιμόνων καί νά ἐξομαλύνουν
τό δρόμο τους πρός τή βασιλεία
τοῦ Θεοῦ.
Εὐχόμαστε
καί προσευχόμαστε ὅπως
ὁ ἀγαθός Θεός εὐλογήσει
τή μικρή αὐτή προσπάθειά
μας, ὥστε νά φυτευθεῖ, νά
αὐξηθεῖ καί νά καρποφορήσει
στίς ψυχές τῶν ἀναγνωστῶν
μας ἡ μεγάλη ἀρετή τῆς
ταπείνωσης καί ταπεινοφροσύνης
καί νά φέρει τά ἀγαθά
ἀποτελέσματα πού ὅλοι
ἐπιθυμοῦμε, ἀλλά δύσκολα
τά ἀποκτοῦμε.
2.
Η ταπείνωση
Στή
λέξη «ταπείνωση» τά διάφορα
λεξικά δίνουν τήν ἔννοια
τοῦ ἐξευτελισμοῦ, τῆς
μηδαμινότητας, τῆς
καταστροφῆς, πού προκαλοῦν
ἄλλοι σέ ἄλλους ἀνθρώπους
ἠθελημένα, γιά νά τούς
καταστρέψουν ἠθικά,
κοινωνικά καί οἰκονομικά,
ἐπειδή τούς ἐχθρεύονται
ἀπό ζήλεια ἤ μίσος, θεωρώντας
τους ἐχθρούς τους.
Αὐτή
εἶναι ἡ ἔννοια πού δίνει
καί ὁ κόσμος στή λέξη «ταπείνωση».
Μ’ αὐτή τήν ἔννοια τή
γνωρίσαμε πολλές φορές
στή ζωή μας, ἴσως ἀκόμα νά
εἴχαμε καί ἰδίαν ἐμπειρία.
Ὑπάρχει
ὅμως καί ἄλλη ἑρμηνεία
καί τρόπος ἐφαρμογῆς τῆς
ταπείνωσης, πού, ἀντί νά
καταστρέψει, ὑψώνει τόν
ἄνθρωπο, τόν κάνει ἅγιο καί
λέγεται ἁγία ταπείνωση.
Αὐτή εἶναι πού μᾶς ἐνδιαφέρει
καί αὐτή θά μᾶς ἀπασχολήσει.
Ἕνας
μεγάλος Ὅσιος ὁ Ἰωάννης,
ὁ ἐπικαλούμενος προφήτης,
σέ ἐρώτηση τί εἶναι ἡ
ταπείνωση ἔδωκε τόν ἑξῆς
ὁρισμό: «Ταπείνωση εἶναι
νά πιστεύεις ὅτι δέν εἶσαι
ἄξιος νά σέ λογαριάζουν οἱ
ἄλλοι, καί νά κόψεις τό δικό
σου θέλημα καί νά ὑπομένεις
τά ἔξωθεν ἐπερχόμενα
σέ σένα χωρίς ταραχή. Αὐτή
εἶναι ἡ ἀληθινή ταπείνωση
στήν ὁποία δέ βρίσκει χῶρον
ἡ κενοδοξία».
Ἡ
ταπείνωση εἶναι ὅπως
ἕνα μαχαίρι πού, ἄν τό
χρησιμοποιεῖς γιά νά
ἐξυπηρετεῖς τή ζωή σου,
εἶναι ἐργαλεῖο ὠφέλιμο.
Ἄν ὅμως τό χρησιμοποιεῖς
γιά νά κάνεις κακό, τότε
γίνεται φονικό ὅπλο.
Ἀκόμα μποροῦμε νά
παρομοιάσουμε τήν
ταπείνωση μ’ ἕνα συστατικό
πού μπορεῖ κάποιος νά τό
χρησιμοποιήσει σάν
φάρμακο καί ἄλλος νά τό
χρησιμοποιήσει σάν
δηλητήριο.
Οἱ
ἄνθρωποι τοῦ κόσμου
χρησιμοποιοῦν τήν ταπείνωση,
γιά νά πληγώσουν τούς ἄλλους
ἀνθρώπους, ἐνῶ ὁ Θεός καί
οἱ ἄνθρωποί Του τήν χρησιμοποιοῦν
σάν φάρμακο, γιά νά θεραπεύσουν
τά ψυχοφθόρα πάθη τῆς
ὑπερηφάνειας, τῆς φιλαυτίας,
καί τοῦ ἐγωϊσμοῦ.
Κι
ἄν ἀκόμα οἱ ἄνθρωποι τοῦ
διαβόλου χρησιμοποιοῦν
τήν ταπείνωση γιά νά
καταστρέψουν κάποιον
ἄνθρωπο πιστό στό Θεό, αὐτός
μπορεῖ νά μετατρέψει τό
ἀποτέλεσμα σέ εὐεργετικό
μέσο σωτηρίας, μέ τήν
ὑπομονή, τήν ἀγάπη, τή
σωφροσύνη καί τήν καταφυγή
του στόν Κύριο.
3.
Μορφές ταπείνωσης
Στή
πορεία τῆς ζωῆς του ὁ ἄνθρωπος
θά συναντήσει τρεῖς μορφές
ταπείνωσης. Ἡ μιά προέρχεται
ἀπό τήν κακία τῶν ἀνθρώπων,
ἡ δέ ἄλλη ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ
Θεοῦ καί ἡ Τρίτη εἶναι ἡ
ἑκούσια ταπείνωση, ἡ
ταπεινοφροσύνη πού ὁ
ἴδιος θά θελήσει νά ἐπιβάλει
στόν ἑαυτό του.
α)
Συμβαίνει πολλές φορές
ἄνθρωποι, κυριευμένοι
ἀπό ζήλεια καί φθόνο γιά
τήν πρόοδο τῶν συνανθρώπων
τους, νά θέλουν νά ταπεινώσουν,
νά ἐξευτελίσουν κάποιο,
γιά νά ἱκανοποιήσουν
τά ζηλόφθονά τους αἰσθήματα.
Χρησιμοποιοῦν γι’ αὐτό
τή συκοφαντία καί τό
διασυρμό, μέ ἀποτέλεσμα
νά βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος σέ
πολύ δύσκολη θέση, γιατί
στά μάτια τῶν ἄλλων εἶναι
ἐκτεθειμένος στά ψεύδη
καί στίς συκοφαντίες. Αὐτή
εἶναι μιά μορφή ταπείνωσης
πού συχνά συναντοῦμε στό
σύγχρονο κόσμο μας, ἐπειδή
ὁ ἄνθρωπος ἔγινε ὑλόφρονας,
ὑπερήφανος ἀτομιστής,
τόν ἐνδιαφέρει μόνο ὁ
στενός του κύκλος καί ἡ καλοπέραση.
Ἡ συντριπτική πλειοψηφία
τῶν ἀνθρώπων, δυστυχῶς
βρίσκεται σ’ αὐτή τήν
καταστρεπτική ὁδό πού
ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο μακρυά
ἀπό τήν ὁδό τῆς βασιλείας
τοῦ Θεοῦ.
β)
Ἄλλη μορφή ταπείνωσης
εἶναι αὐτή πού ἡ ἀγάπη τοῦ
Θεοῦ χρησιμοποιεῖ σάν
φάρμακο σωτήριο γιά
θεραπεία τῶν παθῶν καί
σωτηρία τῆς ψυχῆς καί
συνίσταται στό ἑξῆς: Ὅταν
ὁ παντογνώστης Κύριος
βλέπει τόν πιστό του ἄνθρωπο
νά παρασύρεται ἀπό τίς
ἀδυναμίες του καί νά
κινδυνεύει νά χάσει τόν
Παράδεισο, τότε ἐπεμβαίνει
μέ ἀγάπη καί ἐπιτρέπει
στόν πειραστή διάβολο νά
τόν δοκιμάσει μέ διάφορους
τρόπους καί πειρασμούς, πάντοτε
μέχρι κάποιου βαθμοῦ, γιά
νά ἀνοίξουν τά μάτια τῆς
ψυχῆς του καί νά ξαναβρεῖ τό
δρόμο τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ
καί τῆς βασιλείας Του. Ἐδῶ
ὅμως ὑπάρχει μιά μεγάλη
διαφορά. Ἐνῶ ἡ ἀνθρώπινη
δοκιμασία φτάνει μέχρι
καταστροφῆς , ἡ δοκιμασία
τοῦ Θεοῦ ἔχει ὅρια μέχρι
ἐκεῖ πού ἀντέχει ὁ ἄνθρωπος
καί ὄχι περισσότερο. Δέν
ἀφήνει ὁ Θεός, τόν ἄνθρωπο
νά λυγίσει κάτω ἀπό τό βάρος
τῶν δοκιμασιῶν, ἀλλά
ἐπεμβαίνει, τόν στηρίζει
καί τόν σώζει. Ἡ δοκιμασία
πού προέρχεται ἀπό τό Θεό
εἶναι φιλάνθρωπη.
Παραδείγματα
ὑπάρχουν πολλά ἀπό τούς
χρόνους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης,
τόσο ἀπό ἄτομα ὅσο καί
ἀπό ἔθνη. Ὁ βασιλέας
Δαυΐδ, γιά παράδειγμα,
ξέφευγε ἀπό τό δρόμο τοῦ
Θεοῦ. Τότε ὁ Κύριος τόν
ταπείνωνε μέ διάφορους
τρόπους καί ξανάβρισκε τό
δρόμο του.Ὁ ἴδιος ὁμολογοῦσε:
«πρίν μέ ταπεινώσεις , Θεέ
μου, ἐγώ εἶχα ἁμαρτήσει
ἐνώπιόν σου». Ἀκόμα
παραδέχεται ὅτι ὠφελήθηκε
ἀπό τήν ταπείνωση τοῦ
Κυρίου. «Εὐεργετικό
καί σωτήριο ὑπῆρξε τό
γεγονός, ὅτι μέ τήν πατρική
σου παιδαγωγία διά τῶν
θλίψεων μέ ἐταπείνωσες,
γιά νά μάθω καλύτερα τίς
ἐντολές σου»(ψαλμ.118.68-71).
Καί
τό ἰουδαϊκό ἔθνος, ὁ λαός
τοῦ Κυρίου, ὅταν υἱοθετοῦσε
τά ἔθιμα τῶν εἰδωλολατρῶν
γειτόνων του, ἐπέτρεπεν
ὁ Θεός νά πολεμηθοῦν ἀπό
ἄλλα ἔθνη καί νά ταπεινωθοῦν,
πράγμα πού τούς ἄνοιγε τά
μάτια καί μετανοοῦσαν
καί σώζονταν.
Αὐτά
τά παραδείγματα συνεχίζονται
καί στήν ἐποχή τῆς Καινῆς
Διαθήκης. Ἕνας Παῦλος
δοκιμάζεται κατά
παραχώρηση Θεοῦ καί
ταπεινώνεται, γιατί
αὐτό ἀπαιτοῦσε τό συμφέρο
του κατά τήν παντογνωσία
τοῦ Κυρίου. Εἶναι καί πολλά
ἄλλα τέτοια πού παρουσιάζει
ἡ ἱστορία τοῦ κόσμου καί
θά ἀναφέρουμε ἀργότερα.
γ)
Ὑπάρχει καί μιά τρίτη μορφή
ταπείνωσης πού συναντοῦμε
στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας
μας, σέ Μοναχούς καί λαϊκούς
ἀνθρώπους. Εἶναι ἡ ἑκούσια
ταπείνωση, δηλαδή τό
ταπεινό φρόνημα σ’ ὅλη
τή ζωή τοῦ πιστοῦ. Ὁ χριστιανός
πού ἔχει ἐρωτική διάθεση
γιά τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ,
ἐφαρμόζει σ’ ὅλες τίς
ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς του τό
ταπεινό φρόνημα. Αὐτός
πού ἀπεφάσισε νά φορέσει
τό ἔνδυμα τῆς ταπεινοφροσύνης,
προσπαθεῖ νά ἐξαφανίσει
ἀπό τή ζωή του τήν ὑψηλοφροσύνη,
τήν ὑπερηφάνεια, τή
φιλαυτία καί ὅλα τά
ἑωσφορικά πάθη. Ἀπό
τή στιγμή πού πῆρε αὐτή τή
γενναία ἀπόφαση, θεωρεῖ
τόν ἑαυτό του κατώτερο
ἀπό κάθε ἄνθρωπο. Στήριγμα
τοῦ πιστοῦ, στήν περίπτωση
αὐτή, εἶναι ὁ Κύριος, στή
βοήθεια τοῦ Ὁποίου
ἐλπίζει.
Εἶναι
ἄλλωστε γνωστή ἡ ταπεινοφροσύνη
μερικῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας
μας πού ὀνομάσθησαν «διά
Χριστόν σαλοί» Αὐτοί γιά
τόν κόσμο ἦσαν τρελλοί, γιατί
δέχονταν τίς ὕβρεις, τήν
κακομεταχείριση, τή
λοιδορία ἀτάραχα,
χωρίς νά ἀντιδροῦν, ἐνῶ
ἦσαν σώφρονες καί σοφοί. Ἡ
σοφία καί ἁγιότητά
τους γινόταν γνωστή στό
τέλος τῆς ζωῆς τους καί μετά
θάνατον, ὅταν γινόταν
γνωστόν τί οὐσιαστικά
ἦσαν.
Ἐπειδή
εἶναι σπουδαία καί ἀναγκαία
ἡ μορφή αὐτή τῆς ταπείνωσης,
τῆς ἐφαρμογῆς, δηλαδή,
τῆς ταπεινοφροσύνης, τοῦ
ταπεινοῦ φρονήματος, θά
προχωρήσουμε νά τήν
ἐξετάσουμε περισσότερο
στή συνέχεια.
συνεχίζεται...
ΤΕΛΟΣ
ΚΑΙ ΤΩ ΘΕΩ ΔΟΞΑ
Χαραλάμπους
Νεοφύτου
Πρεσβυτέρου
ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ
ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ
ΕΚΔΟΣΗ
ΤΡΙΤΗ
‘’Ορθόδοξος
Ὁδοδείχτης
http://www.paterikiorthodoxia. com/2012/09/2164.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου