Οἰκογένεια καί Ἀγωγή τῶν παιδιῶν κατά τόν Ἅγιο Πορφύριο Καυσοκαλυβίτη

 Δεῖτε ἐδῶ τήν ὁμιλία:Οἰκογένεια καί Ἀγωγή τῶν παιδιῶν  κατά τόν  Ἅγιο Πορφύριο Καυσοκαλυβίτη

Νά εὐχαριστήσω τόν Πανάγιο Θεό, τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο καί ὅλους τούς Ἁγίους πού μέ ἀξιώνουν ἄλλη μία φορά νά μιλήσω στήν ἀγάπη σας. Νά ἐπικαλεστῶ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ βεβαίως καί τῶν Ἁγίων μας, τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου, Παύλου τοῦ Θηβαίου καί Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου, πού γιορτάζουμε σήμερα καί τῶν ἁγίων Πατέρων πού βρίσκονται ἐδῶ, γιά νά μοῦ δώσει ὁ Θεός λόγο νά μιλήσω στήν ἀγάπη σας, ὥστε νά οἰκοδομηθοῦμε ὅλοι.

Εἶναι ἀγαθή συγκυρία πού σήμερα εἶναι ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου, διότι ὁ ἅγιος αὐτός ἐνέπνευσε τόν Ἅγιο Πορφύριο νά ἐγκαταλείψει τούς γονεῖς του σέ μικρή ἡλικία -ὅπως καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Καλυβίτης- σέ ἡλικία περίπου δεκατεσσάρων χρονῶν καί νά βρεθεῖ στό Ἅγιο Ὄρος, κατανικώντας τό φίλτρο, θά λέγαμε, τῆς φύσεως, τό ὁποῖο κολλάει τά παιδιά στούς γονεῖς.

Ἔτσι σήμερα θά μιλήσουμε κυρίως γιά τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν καί βεβαίως μέσα στήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν γίνονται ἀναφορές καί στήν οἰκογένεια. Εἶναι καί τά δύο αὐτά πολύ μεγάλα θέματα καί θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι καί τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν δέν θά τήν ἐξαντλήσουμε, γιατί εἶναι τεράστιο κεφάλαιο. Ἄς ἀρχίσουμε ὅμως..

- Πότε ἀρχίζει ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν;

Ὁ Γέροντας Πορφύριος ἔλεγε ὅτι: «Ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν ἀρχίζει ἀπό τήν ὥρα τῆς συλλήψεώς τους. Τό ἔμβρυο», ἔλεγε, «ἀκούει καί αἰσθάνεται μέσα στήν κοιλιά τῆς μητέρας του. Ναί, ἀκούει καί βλέπει μέ τά μάτια τῆς μητέρας. Ἀντιλαμβάνεται τίς κινήσεις καί τά συναισθήματά της, παρόλο πού ὁ νοῦς του δέν ἔχει ἀναπτυχθεῖ. Σκοτεινιάζει τό πρόσωπο τῆς μάνας, σκοτεινιάζει κι αὐτό. Νευριάζει ἡ μάνα, νευριάζει κι αὐτό. Ὅ,τι αἰσθάνεται ἡ μητέρα, λύπη, πόνο, φόβο, ἄγχος κλπ. τά ζεῖ κι αὐτό. Ἄν ἡ μάνα δέν τό θέλει τό ἔμβρυο», δυστυχῶς συμβαίνει κι αὐτό, «ἄν δέν τό ἀγαπάει, αὐτό τό αἰσθάνεται καί δημιουργοῦνται τραύματα στήν ψυχούλα του, πού τό συνοδεύουν σ' ὅλη του τή ζωή».

Ὁ Γέροντας μιλοῦσε πολλές φορές γιά τέτοια τραύματα, πού κουβαλᾶμε ἀπό τήν ἐμβρυϊκή μας ζωή καί ἀπό τή βρεφική μας ζωή, τά ὁποῖα ἐκδηλώνονται μέ ἄλλους τρόπους πού φαινομενικά εἶναι ἄσχετοι. Λόγου χάριν, μέ μία λαιμαργία, τήν ὁποία πολεμᾶς νά τήν κόψεις καί δέν κόβεται, γιατί ὀφείλεται στήν ἔλλειψη στοργῆς καί ἀγάπης στήν ἐμβρυϊκή ἤ στήν βρεφική ἡλικία ἀπό τούς γονεῖς σου καί μάλιστα ἀπ’ τή μητέρα σου.

«Τό ἀντίθετο συμβαίνει μέ τά ἅγια συναισθήματα τῆς μητέρας. Ὅταν ἔχει χαρά, εἰρήνη, ἀγάπη στό ἔμβρυο, τά μεταδίδει σέ αὐτό μυστικά, ὅπως συμβαίνει μέ τά γεννημένα παιδιά. Γι’ αὐτό πρέπει ἡ μητέρα νά προσεύχεται πολύ κατά τήν περίοδο τῆς κυήσεως καί νά ἀγαπάει τό ἔμβρυο, νά χαϊδεύει τήν κοιλιά της, νά διαβάζει Ψαλμούς, νά ψάλλει τροπάρια, νά ζεῖ ζωή ἁγία. Αὐτό εἶναι δική της ὠφέλεια».

Ἐδῶ θυμόμαστε καί τόν λόγο τοῦ Κυρίου πού μᾶς λέει ὅτι «ἡ γυνή σωθήσεται διά τῆς τεκνογονίας» (Α΄Τιμ. 2,15).

«Ἀλλά νά κάνει θυσίες καί γιά χάρη τοῦ ἐμβρύου, γιά νά γίνει τό παιδί πιό ἅγιο, γιά νά ἀποκτήσει ἀπό τήν ἀρχή ἅγιες καταβολές». Εἶχε κάποιες μικροαδυναμίες, νά τίς κόψει, νά τίς περιστείλει στήν περίοδο τουλάχιστον τῆς ἐγκυμοσύνης, νά κάνει μιά καλή ἀρχή. Γιατί ὅ,τι ζεῖ ἡ ἴδια, τό ζεῖ καί τό ἔμβρυο. Ποῦ εἶναι αὐτοί πού λένε ὅτι τό ἔμβρυο εἶναι ἕνας ἁπλός ἱστός καί μπορεῖς νά τό πετᾶς; «Εἴδατε πόσο λεπτό πράγμα εἶναι γιά τή γυναίκα νά κυοφορεῖ παιδί; Πόση εὐθύνη καί πόση τιμή»!

«Θά σᾶς πῶ κάτι σχετικό καί γι’ ἄλλα ἔμψυχα καί μή λογικά ὄντα καί θά τό καταλάβετε λίγο». Λογικά ὄντα εἶναι οἱ ἄνθρωποι καί οἱ ἄγγελοι. Παρενθετικά νά πῶ ὅτι ὁ Γέροντας ἐνδιαφερόταν πάρα πολύ γιά τή γνώση, γιά τή σοφία καί τήν ἀνθρώπινη γνώση καί σοφία καί τή θεωροῦσε κι αὐτή βεβαίως, ὅπως καί εἶναι, δῶρο Θεοῦ καί πολλές φορές ἄφηνε κατάπληκτους μεγάλους ἐπιστήμονες μέ τίς γνώσεις του, τίς ἰατρικές, τίς γνώσεις φυσικῆς κ.λ.π. Ἀλλά αὐτά εἶναι ἐκτός θέματος, τά λέω ἔτσι ἐν παρενθέσει. Κοιτᾶξτε τί λέει ἐδῶ τώρα:

«Στήν Ἀμερική ἐφαρμόζουν πειραματικά τό ἑξῆς: Σέ δύο ἴδιες αἴθουσες, μέ ἴδιες θερμοκρασίες, ἴδιο πότισμα καί ἴδιο χῶμα, φυτεύουν λουλούδια. Ὑπάρχει, ὅμως, μιά διαφορά. Στή μιά αἴθουσα, βάζουν ἁπαλή κι εὐχάριστη μουσική. Τό ἀποτέλεσμα; Τί νά σᾶς πῶ! Τά λουλούδια αὐτῆς τῆς αἴθουσας παρουσιάζουν τεράστια διαφορά σέ σχέση μέ τ’ ἄλλα. Ἔχουν ἄλλη ζωηράδα, τό χρῶμα τους εἶναι πιό ὡραῖο κι ἡ ἀνάπτυξή τους εἶναι ἀσύγκριτα μεγαλύτερη». Ἑπομένως -ἐννοεῖ ὁ Γέροντας- ἄν αὐτό συμβαίνει στά ἄλογα, στά ἄψυχα, στά λουλούδια, πόσο μᾶλλον στά ἔλλογα, στά ἔμβρυα!

Ἄς ἀκούσουμε κι ἕνα περιστατικό. «Τό ἔτος 1977 ἡ σύζυγός μου ἔμεινε ἔγκυος. Ἡ χαρά μας ἦταν μεγάλη! Καί ἡ πρώτη μας φροντίδα ἦταν νά ἐνημερώσουμε τόν π. Πορφύριο, ὁ ὁποῖος συμμερίζετο τίς χαρές μας καί τίς λύπες μας, ἀπό τήν πρώτη μέρα τῆς γνωριμίας μας καί μᾶς στήριζε μέ τίς προσευχές του, ἀλλά καί τίς συμβουλές του. Γιά τόν λόγο αὐτόν, τόν ἐπισκεφτήκαμε καί τοῦ ἀνακοινώσαμε αὐτοπροσώπως τό χαρμόσυνο γεγονός. Εὐχαριστήθηκε πολύ! Ἡ χαρά του ἦταν ἔντονα ζωγραφισμένη στό πρόσωπό του».

Ὁ Γέροντας ἔδινε μεγάλη σημασία στήν οἰκογένεια καί θεωροῦσε ὅτι γιά νά μπορέσει νά ὑπάρξει ὑγιής κοινωνία καί ἀληθινή πρόοδος στήν κοινωνία, πρέπει νά ὑπάρξει ἀληθινή καί σωστή οἰκογένεια, ἀπό τήν ὁποία θά βγοῦν σωστοί καί ἅγιοι ἄνθρωποι. Γιατί ἡ κοινωνία δέν ἀλλάζει ἀλλάζοντας τά συστήματα τά κοινωνικά, ἀλλά ἀλλάζοντας τούς ἀνθρώπους. Ὁ καθένας ἀπό μᾶς ὅταν ἀλλάξει, τότε ἀλλάζει ἡ κοινωνία, τό κοινωνικό σύστημα. Ἄν ἀλλάξουμε τήν κοινωνία, χωρίς νά ἀλλάξουμε τούς ἀνθρώπους, οὐσιαστικά δέν γίνεται καμιά ἀλλαγή. Θά ἐξακολουθήσει ὁ ἕνας ἄνθρωπος νά ἐκμεταλλεύεται καί νά ἀδικεῖ τόν ἄλλον ἄνθρωπο.

Κοιτᾶξτε λοιπόν τί τούς λέει ὁ Γέροντας: «Τώρα ὁλοκληρώθηκε ἡ εὐτυχία σας! Ὁ καλός μας Θεός σᾶς τά ἔδωσε ὅλα! Εἶστε καλοί καί τούς καλούς ὁ Κύριος δέν τούς στερεῖ τίποτε! Ἐξάλλου, σᾶς τό εἶχα πεῖ. Θά κάνετε παιδί, Ἀλλά ἐσεῖς μωρέ εἴσαστε ἄπιστοι Θωμάδες. Δέν πιστεύετε σ’ αὐτά πού σᾶς λεω. Τό ξέρω ὅτι μέ ἀγαπᾶτε, ἀλλά εἶστε ὀλιγόπιστοι. Λυγίζετε εὔκολα, πού νά σᾶς πάρει ἡ εὐχή… Ὅταν ἔρχεστε, σᾶς βλέπω σκυθρωπούς καί ἀπελπισμένους καί ὅταν φεύγετε σᾶς βλέπω στόν δρόμο πού πηγαίνετε στό σπίτι σας, χαρούμενους, εὐτυχισμένους καί μέ τονωμένη τήν πίστη σας! Τό αὐτοκίνητό σας δέν κυλάει, ἀλλά πετάει»!

«Τώρα, καθίστε νά σᾶς πῶ ὁρισμένα πράγματα, γιά νά ἔχετε ὑπόψιν σας σάν ὑποψήφιοι γονεῖς πού εἶστε. Καί αὐτά πού θά σᾶς πῶ, θέλω νά τά βάλετε καλά στό μυαλό σας, νά τά συγκρατήσετε καί νά τά ἐφαρμόσετε κατά γράμμα, ἐάν δέ θέλετε νά δεῖτε τό παιδί σας δυστυχισμένο καί τούς ἑαυτούς σας τό ἴδιο».

Γιατί πράγματι, ἄν ἀποτύχουν οἱ γονεῖς στό θέμα τῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν, οὐσιαστικά ἔχουν ἀποτύχει σέ ὅλα. Καί βεβαίως κινδυνεύει καί ἡ σωτηρία τους, ὅπως λέει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος. Τό παιδί δέν εἶναι ἁπλῶς νά τό γεννήσεις, ἀλλά θά πρέπει καί νά τό ἀναγεννήσεις. Καί ἄν δέν τό σώσεις, λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, κινδυνεύεις, καί ἐσύ ὡς γονέας, νά μή σωθεῖς. Βεβαίως ὑπάρχει καί ἡ ἐλευθερία τοῦ παιδιοῦ. Μπορεῖ ὁ γονέας νά κάνει σωστά τά πράγματα ὅλα -ἄν καί κατά κανόνα δέν τά κάνει σωστά- καί νά μή θελήσει τό παιδί νά ἀνταποκριθεῖ. Ὡστόσο ἡ εὐθύνη τῶν γονέων εἶναι τεράστια.

«Ἔρχονται ἐδῶ ἑκατοντάδες γονεῖς καί μέ κλάματα στά μάτια μέ παρακαλοῦν νά βοηθήσω τά παιδιά τους, γιατί ἄλλα ἔμπλεξαν μέ ναρκωτικά, ἄλλα μέ κακές παρέες, ἄλλα τούς βρίζουν, τούς ζητοῦν χρήματα, γιά νά τά χρησιμοποιήσουν στίς χαρτοπαιχτικές λέσχες καί στά ἄλλα τυχερά παιχνίδια», τώρα ἔχουμε καί τόν ἠλεκτρονικό τζόγο, τό ἴντερνετ, «καί ὅταν δέν ἔχουν νά τούς δώσουν, τούς ἀπειλοῦν καί ἀκόμη καί τούς χτυποῦν! Ἔτσι φτάνουν οἱ γονεῖς νά καταριῶνται καί αὐτά καί τήν ὥρα καί τή στιγμή πού τά ἔφεραν στή ζωή»! Πού κι αὐτό εἶναι φοβερό πράγμα!

«Ἔχω δεῖ γονεῖς, νά κλαῖνε μέ μαῦρο δάκρυ, γιά τό κατάντημα τῶν παιδιῶν τους καί νά λένε, χίλιες φορές νά μήν τά εἴχαμε! Γιατί, τότε θά εἴχαμε ἕναν καημό καί μιά στεναχώρια, πού δέν θά εἴχαμε παιδιά, ἐνῶ, τώρα, μοῦ λένε, ἔχουμε χίλιους καημούς καί ἄλλες στεναχώριες γιά τά προβλήματα τά φοβερά πού μᾶς δημιουργοῦν καθημερινά καί ντρεπόμεθα νά κυκλοφοροῦμε στόν κόσμο. Γι’ αὐτό ζητᾶνε νά τούς βοηθήσω μέ τίς προσευχές μου, γιά νά σώσουν τά παιδιά τους. Ὅμως, ὅταν τούς ρωτῶ ἐσεῖς τί κάνατε, ἤ τί κάνετε τώρα, γιά νά βοηθήσετε αὐτά τά δυστυχισμένα πλάσματα, μοῦ ἀπαντοῦν, σχεδόν στερεότυπα, ὅτι δέν μποροῦσαν νά κάνουν τίποτα, γιατί ξέφυγαν ἀπό τόν ἔλεγχό τους, γιατί ἦταν ἔφηβοι»!

«Ἔ! Ἑπόμενο ἦταν. Ἀφοῦ ἀφήσατε ὅλα τά παιδικά χρόνια ἀνεκμετάλλευτα καί περιμένατε νά ἔλθει ἡ ἥβη, γιά νά ἀσχοληθεῖτε μέ τά παιδιά σας», ὅταν ἀρχίζουν τά προβλήματα, «ἀσφαλῶς αὐτά τά ἀποτελέσματα θά εἴχατε καί θά πρέπει νά περιμένετε καί χειρότερα. Τό παιδί εἶναι σάν τό ζυμάρι. Ὅσο πιό μαλακό εἶναι τό ζυμάρι, τόσο πιό εὔκολα πλάθεται, διαμορφώνεται, διαπαιδαγωγεῖται καί τελειοῦται».

Ἔλεγε σ’ ἄλλη περίπτωση ὁ Γέροντας ὁ Ἅγιος, μέχρι τά ἕντεκα, ὅ,τι προλάβουν νά κάνουν οἱ γονεῖς μέ τίς συμβουλές. Μετά τέρμα οἱ συμβουλές. Δέν ἀκούει τό παιδί μετά τά ἕντεκα. Μετά τά ἔντεκα μόνο προσευχή καί ἅγια ζωή, παράδειγμα. Ἀλλά δυστυχῶς πολλοί γονεῖς δέν ἀσχολοῦνται μέ τά παιδιά. Ἀδιαφοροῦν. Λένε ὅταν μεγαλώσει θά καταλάβει. Τί θά καταλάβει ὅταν μεγαλώσει; Θά γίνει χειρότερο. Τά κρίσιμα χρόνια εἶναι ἀκριβῶς οἱ μῆνες οἱ ἐμβρυϊκοί καί τά πρῶτα χρόνια ζωῆς, ὅπου μπορεῖς νά κατεργαστεῖς τή ζωή τοῦ παιδιοῦ γιατί εἶναι δεκτικό.

«Τώρα, πού θυμηθήκατε ἐσεῖς, ὅτι ἔχετε παιδιά, ἤ μᾶλλον σᾶς τό θύμισαν αὐτά μέ τίς ἀταξίες τους, τίς ἀπαιτήσεις, τίς παρανομίες τους καί γενικά μέ τήν ἀνήθικη συμπεριφορά τους», μέ τή γενικότερη ἔννοια τό ‘ἀνήθικη’, «τώρα εἶναι ἀργά. Πέταξε τό πουλάκι. Καί ἄν πετάξει τό πουλί, πού τό εἴχαμε στό κλουβί δύσκολα πιάνεται, γιά νά μήν πῶ, πώς δέν ξαναπιάνεται»! Φαίνονται ἀπογοητευτικά αὐτά πού λέει ὁ Γέροντας, ἀλλά εἶναι σοφότατα καί ὀρθότατα.

«Ἡ διαπαιδαγώγηση τοῦ παιδιοῦ εἶναι τό Α καί τό Ω τῶν ὑποχρεώσεων, πού ἔχουν οἱ γονεῖς σ’ αὐτήν τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη, πού μέ τή θεϊκή συνύπαρξη», συνέργεια θέλει νά πεῖ ὁ Γέροντας, «φέρνουν στή ζωή»! Γίνεσαι συνδημιουργός μέ τόν Θεό. Τί μεγάλο ἔργο αὐτό! Ἀλλά ὁ Θεός σέ καθιστᾶ καί κηδεμόνα, πού σημαίνει φροντιστή. Ὄχι ἰδιοκτήτη! Γιά νά λές μετά ‘μοῦ τό πῆρε τό παιδί’. Δέν εἶναι δικό σου τό παιδί. Εἶναι τοῦ Θεοῦ. Ἐσύ τό φρόντισες ὅπως ἔπρεπε;

«Γονεῖς, πού ἀπέτυχαν νά διαπαιδαγωγήσουν τό παιδί τους σωστά, θεωροῦνται ἀποτυχημένοι σέ ὅλα! Σέ ὅλα, μέ ἀκοῦτε; Γιατί, ἄν ὑποθέσουμε, ὅτι ὑπάρχουν γονεῖς, πού ἀφιέρωσαν ὅλη τους τή ζωή νά ἐπεκτείνουν τίς βιομηχανικές τούς ἐγκαταστάσεις καί νά πολλαπλασιάσουν τα χρήματά τους, μέ ἀποτέλεσμα νά γίνουν μεγιστάνες τοῦ πλούτου, ἐνῶ παράλληλα δέν ἔκαναν τίποτε γιά τή χρηστή διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν τους, τότε, σᾶς λέω, ὅτι ὄχι μόνο δέν προσέφεραν τίποτε στά παιδιά τους, ἀλλά ἠγωνίστηκαν καί κόπιασαν γιά νά δημιουργήσουν» προσέξτε τίς λέξεις, «τεμπέληδες, ἀκαμάτες καί ἐγκληματίες! Ναί! Σᾶς τό βεβαιώνω ἐγώ. Ἐγκληματίες ἔφτιαξαν»!

Εἶναι φοβερό πόσο ἀβασάνιστα συμβουλεύουμε τούς νέους «Νά παντρευτεῖς». Δέν εἶναι ἁπλό πράγμα νά παντρευτεῖς, νά κάνεις οἰκογένεια. Ἔχεις τίς προϋποθέσεις; Ἔχεις τίς γνώσεις;

«Ξέρετε γιατί;», συνεχίζει ὁ Γέροντας. «Γιατί τό χρῆμα, ὅταν βρεθεῖ σέ χέρια διεφθαρμένων ἀνθρώπων κάνει κακό καί στούς ἴδιους, πού τό ἔχουν καί στούς ἄλλους, πού τό στεροῦνται. Γιατί, οἱ πρῶτοι ἐξαγοράζουν τούς τελευταίους ἀπό ἀνάγκη καί τούς χρησιμοποιοῦν σάν ἄβουλα ὄντα, ὅπου, ὅποτε καί γιά ὁποιονδήποτε λόγο θέλουν. Πάντως ποτέ γιά καλό»! ‘Ὅλη μέρα’, λέει, ‘γιά τό παιδί μου δουλεύω. Σκοτώνομαι’. Τί κάνει ὅλη μέρα; Συσσωρεύει χρήματα γιά νά τά βρεῖ τό παιδί ἀργότερα. Εἴτε ὡς ρευστό, εἴτε ὡς σπίτια, αὐτοκίνητα, ἐργοστάσια κ.λ.π. καί λέει ὅτι ἐργάζεται γιά τό παιδί του. Οὐσιαστικά ἐργάζεται γιά τά πάθη του. Γιά τήν κενοδοξία του, γιά τή φιλαργυρία του καί γιά τή φιληδονία του. Ὅταν θά τά δώσει μετά στά παιδιά αὐτά, πού εἶναι ἀκατήχητα, εἶναι ἀνήθικα, εἶναι ἀπροσάρμοστα, μόνο καλό δέν θά τούς κάνει.

Ἕνας διεφθαρμένος ἄνθρωπος ἐξαγοράζει καί τούς ἄλλους, οἱ ὁποῖοι κι αὐτοί βεβαίως δέν ἔχουν ἠθικές ἀντιστάσεις, τούς ὑποδουλώνει καί τούς ἀδικεῖ καί ὁ ἴδιος ἀδικεῖται καί βεβαίως τίποτε καλό δέν προχωράει στήν κοινωνία. «Δέν ἔχετε ἀκούσει πού λένε: ‘Τό χρῆμα διαφθείρει συνειδήσεις’;». Ὅταν ἕνα παιδί δέν ἔχει σωστή ζωή, σωστό προσανατολισμό, ὅταν τοῦ δώσεις καί χρήματα, εἶναι σάν νά τοῦ δίνεις μέσο νά αὐτοκτονήσει. Τοῦ δίνεις ἕνα ὅπλο γιά νά αὐτοπυροβοληθεῖ, γιατί δέν ξέρει νά τό χρησιμοποιήσει σωστά. Δέν ξέρει ὅτι τό χρῆμα εἶναι δῶρο Θεοῦ, γιά νά τό χρησιμοποιήσεις, γιά νά τό διαθέσεις ὅπως θέλει ὁ Θεός. Ὄχι νά τό χρησιμοποιήσεις γιά νά ἱκανοποιήσεις τά πάθη σου.

«Πιό σωστή κουβέντα γιά τόν ρόλο πού παίζει το χρῆμα στή συνείδηση τοῦ ἀτόμου καί εἰδικότερα στήν ἐξαγορά τῆς συνειδήσεως τῶν ἀνθρώπων, ἀπό καταβολῆς κόσμου, ἐγώ τουλάχιστον, δέν ἔχω ἀκούσει», λέει ὁ ἅγιος. «Ποῦ πᾶτε μακρυά; Ὁ Ἰούδας δέν πρόδωσε τόν Ἰησοῦν μας, γιά τό χρῆμα; Γιά τά τριάκοντα ἀργύρια; Αὐτό δέν σᾶς φτάνει; Δέν εἶναι ἀρκετό νά σᾶς πείσει γιά τήν καταστρεπτική δύναμη πού ἔχει το χρῆμα, ὅταν τό χειρίζονται ἄνθρωποι, πού δέν ἔχουν μέσα τους Θεό; Καί αὐτοί, πού δέν ἀσχολοῦνται μέ τή θεϊκή διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν τους, τί νομίζετε ὅτι φτιάχνουν; Ἰοῦδες φτιάχνουν! Καί ἀλλοίμονό τους! Γιατί συγκεντρώνουν θησαυρούς ἐδῶ στήν γῆ καί ἀδιαφοροῦν γιά τή Βασιλεία των Οὐρανῶν».

Εἶναι χαρακτηριστικό, ὅταν γεννιέται ἕνα παιδί, στήν κλινική ἀκόμα καί πηγαίνουν οἱ συγγενεῖς νά τό χρυσώσουν. Ρωτᾶνε: Τό χρύσωσες; Πού σημαίνει: Τοῦ ’δωσες χρυσό; Ὄχι Χριστό, χρυσό! Μά θά πεῖς ‘δέν καταλαβαίνει’. Μιά χαρά καταλαβαίνει. Πολύ καλά. Τοῦ βάζεις νά δεῖ τό χρυσό. Γιατί; Γιατί τό κάνεις; Λένε: ‘γιά νά τό ἀγαπήσει’. Αὐτό εἶπε ὁ Χριστός; Νά τό ἀγαπήσουμε; Δέν εἶπε νά τό μισήσουμε (Ματθ. 6,24); Βλέπετε πόσο λανθασμένα ἐνεργοῦμε; Εἶναι λένε ἡ παράδοση. Κακή παράδοση. Δέν μποροῦμε κάθε παράδοση νά τή δεχόμαστε. Κάκιστη παράδοση, ἡ ὁποία ξεκινάει βεβαίως ἀπό τούς μεγάλους, ἀπό τούς γονεῖς καί τούς ὑπόλοιπους, πού εἶναι ὑποδουλωμένοι στόν χρυσό καί ὄχι στόν Χριστό. Ἀντί νά τοῦ δείξεις τοῦ μωροῦ τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, τοῦ δείχνει μιά χρυσή λίρα, γιά ν’ ἀγαπήσει τό παιδί τό χρυσό. Δηλαδή διαφθείρουμε τό παιδί ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού γεννιέται.

«Ἐξάλλου, αὐτά πού συγκεντρώνουν ἐδῶ, οὔτε καί οἱ ἴδιοι θά προλάβουν νά τά ἀπολαύσουν, ἀλλά οὔτε καί τά κακομαθημένα παιδιά τους θά μπορέσουν νά τά διατηρήσουν», γιατί δέν ἔχουν τά ἠθικά προσόντα. «Καί ξέρετε γιατί; Γιατί οἱ μέν γονεῖς ἔχουν προσβληθεῖ ἀπό ἀνίατη ἀρρώστια, πού λέγεται φιλαργυρία. Καί μέ αὐτή θά πεθάνουν ἀγκαλιά! Ὅλα τα ἄλλα ἀγαθά, πού ἔδωσε ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο τούς ἀφήνουν ἀδιάφορους. Ἑπομένως θά πεθάνουν χωρίς νά μπορέσουν νά τά ἀπολαύσουν»! Ὁ φιλάργυρος εἶναι δυστυχισμένος, γιατί δέν ἀπολαμβάνει τίποτε ἀπό τά ἀγαθά τοῦ Θεοῦ. «Τά δέ παιδιά τους, ἀνίκανα ὅπως τά κατάντησαν, δέν θά εἶναι σέ θέση νά τά διατηρήσουν! Γιατί, τό νά διατηρήσει κανείς τά ἀγαθά, εἶναι δυσκολότερο ἀπό τό νά τά ἀποκτήσει!», τό λέγανε καί οἱ ἀρχαῖοι.

«Συνεπῶς ἐάν δέν ὑπάρχει σωστή διαπαιδαγώγηση, δέν ὑπάρχει τίποτε. Καί σωστή διαπαιδαγώγηση δέ γίνεται ὅπως θέλουμε ἐμεῖς». Ἔχει κανόνες ἡ σωστή διαπαιδαγώγηση. Οὔτε ὅπως λέει ἡ μοντέρνα παιδαγωγική καί ψυχολογία, πού εἶναι στόν ἀντίποδα τῆς Πατερικῆς καί Ἅγιογραφικῆς καί Ἅγιοπνευματικῆς σοφίας, ὅπως θά δοῦμε.

«Πολύ περισσότερο δέ γίνεται ὅποτε θέλουμε ἐμεῖς». Δέν μπορεῖς νά κάνεις ἀγωγή στό παιδί, ὅποτε θέλεις. Θά τήν κάνεις στήν κατάλληλη ἡλικία. «Αὐτά τά δύο θά πρέπει νά ἔχουν τό ἴδιο σημεῖο ἐκκίνησης καί ὑποχρεωτικῶς νά συνυπάρχουν». Δηλαδή ὁ τρόπος καί ὁ χρόνος. Πρέπει νά ξέρεις πῶς θά διαπαιδαγωγήσεις καί πότε. «Καί τό σημεῖο ἐκκίνησης συμπίπτει ἀπολύτως μέ τό σημεῖο σύλληψης τοῦ παιδιοῦ». Προσέξτε τῆς σύλληψης, ὄχι τῆς γέννησης.

Ἀπό τή στιγμή πού συλλαμβάνεται τό ἔμβρυο ἔχει ψυχή, ἔχει καρδιά. Μπορεῖ νά μήν ἔχει ἐγκέφαλο ἀνεπτυγμένο καί διάνοια, ἀλλά ἔχει καρδιά, ἔχει ψυχή καί αἰσθάνεται καί ζεῖ ὅ,τι ζεῖ καί ἡ μητέρα. Ὅταν ἡ μητέρα ζεῖ διεφθαρμένα, αὐτό τό μεταβιβάζει στό παιδί της, στό ἔμβρυό της.

«Συνεχίζεται δέ» ἡ ἀγωγή «καθ’ ὅλη τή διάρκεια τῆς κυήσεως καί αὐξάνεται συνεχῶς ἀπό τήν ἡμέρα τοῦ τοκετοῦ μέχρι τῆς πλήρως ἐνηλικιώσεως τοῦ παιδιοῦ. Αὐτό πού σᾶς λέω εἶναι πολύ βασικό. Γι’ αὐτό θέλω πολύ νά τό προσέξετε. Ἡ φροντίδα τῶν γονέων γιά τό παιδί ἀρχίζει ἀπό τότε πού αὐτό βρίσκεται μέσα στήν κοιλιά τῆς μητέρας του. Ναί, ἀπό τότε! Μά θά μοῦ πεῖτε ‘’τί μποροῦμε ἐμεῖς νά κάνουμε γιά τό ἔμβρυο καί γενικά γιά ἕνα παιδί πού βρίσκεται ἀκόμη μέσα στήν κοιλιά τῆς μάνας του;’’. Σᾶς ἀπαντῶ: Ἐμεῖς μόνοι μας τίποτε! Ἐκεῖνος ὅμως, πού ἐπέτρεψε τή σύλληψή του», ὁ Θεός δηλαδή «τά πάντα».

«Ἀλήθεια ὑπάρχει μεγαλύτερο θαῦμα ἀπό τό θαῦμα τῆς συλλήψεως; Ἀσφαλῶς ὄχι! Γι’ αὐτό ἐμεῖς σ’ Ἐκεῖνον θά ἀπευθυνθοῦμε καί ἀπό Ἐκεῖνον θά ζητήσουμε μέ τίς θερμές προσευχές μας νά μεριμνήσουμε γιά τήν τελειότητα τοῦ σώματος καί τῆς ψυχῆς τοῦ συλληφθέντος παιδιοῦ, ὅταν ἀκόμη αὐτό βρίσκεται στό στάδιο τῆς κυήσεως». Θά πρέπει νά προσευχηθοῦν δηλαδή οἱ γονεῖς νά τούς φωτίσει ὁ Θεός, ὥστε νά κάνουν σωστή ἀγωγή στό ἔμβρυο καί στό βρέφος ἀργότερα.

«Καί Ἐκεῖνος μέ τή Θεία Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος θά φροντίσει καί γιά τά δυό. Οἱ προσευχές μας ὅμως δέ σταματᾶνε ἐδῶ. Ἀντίθετα μάλιστα, μετά τόν τοκετό τοῦ νεογνοῦ παιδιοῦ, ὅσο αὐξάνει αὐτό, θά αὐξάνουν καί οἱ προσευχές μας. Ἔτσι μέ τόν τρόπο αὐτό δείχνουμε ὅτι πράγματι ἐμπιστευόμαστε τή σωστή διαπαιδαγώγηση τοῦ παιδιοῦ μας στόν ἴδιο τόν Θεό. Καί ὅταν τό παιδί μας βρίσκεται ὑπό τήν ἄμεση καί συνεχῆ ἐποπτεία, παρακολούθηση καί προστασία τοῦ Θεοῦ, ἔ, τότε νά εἴμαστε βέβαιοι πώς ποτέ δέν θά παραστρατήσει».

«Δυστυχῶς ἀσχολοῦνται οἱ γονεῖς μέ τίς ἐπιχειρήσεις τους, μέ τήν καριέρα τους», καί οἱ μητέρες τώρα στά πλαίσια τοῦ κακοῦ φεμινισμοῦ «καί ξεχνοῦν ὅτι ἔχουν παιδιά, ὅτι ἡ κύρια ἀποστολή τῶν γονέων εἶναι νά μεγαλώσουν παιδαγωγώντας τα ὀρθόδοξα, χριστιανικά».

Ὁ ἱερός Χρυσόστομος, λέει ὅτι, «τότε φέρεις ἐπάξια τόν τίτλο τοῦ πατέρα καί τῆς μητέρας, ὅταν ζήσεις ἐσύ πνευματικά καί βοηθήσεις καί τό παιδί σου νά ἐνεργοποιήσει τή Βαπτισματική Χάρη, νά μετανοήσει καί νά σωθεῖ».

Κατά κανόνα γίνεται τό ἀντίθετο. Δηλαδή κάνουν τό πᾶν οἱ γονεῖς γιά νά ἀπενεργοποιήσουν τή Βαπτισματική Χάρη. Ἀμέσως μετά τή Βάπτιση, θά τό πᾶνε στό κέντρο νά χορέψει τό μωρό, τό νεοβάπτιστο. Ἀρχίζει τό ἀντι-πνευματικό ἔργο.

Δέν εἶσαι γονιός μόνο ὅταν γεννᾶς, ἀλλά γίνεσαι πραγματικός πατέρας καί μητέρα, ὅταν ἀναγεννᾶς πνευματικά τό παιδί σου. Τότε «ἀποκαθιστᾶς» πραγματικά τό παιδί σου. Λένε: ‘Νά ἀποκαταστήσω τό παιδί μου’. Ποιά εἶναι ἡ ἀποκατάσταση, ὅταν τό παντρέψεις; Καί μετά παράδειγμα νά χωρίσει καί νά ’χει δυό-τρεῖς γάμους καί ἄλλες δυό-τρεῖς παράλληλες σχέσεις; Δυστυχῶς, αὐτά τά πράγματα συμβαίνουν σήμερα. Αὐτή εἶναι ἡ ἀποκατάσταση; Ἀποκατάσταση εἶναι νά τό βάλεις στόν Παράδεισο. Νά τοῦ δώσεις τίς προϋποθέσεις γιά νά μπεῖ στόν Παράδεισο. Τότε τό ἀποκαθιστᾶς. Νά τό μάθεις νά ἐξομολογεῖται τακτικά, νά ἐκκλησιάζεται, νά κοινωνεῖ, νά ἀσκεῖται πνευματικά, νά ἐγκρατεύεται, νά προσεύχεται, νά μελετᾶ τίς Ἅγιες Γραφές κ.λ.π. Ἀλλά ἄν δέν τά κάνεις ἐσύ, πῶς θά τά διδάξεις στό παιδί σου;

Ἐλεγε ὁ Γέροντας: «Ἐκεῖνο πού σώζει καί φτιάχνει καλά παιδιά εἶναι ἡ ζωή τῶν γονέων μέσα στό σπίτι. Οἱ γονεῖς πρέπει νά δοθοῦνε στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ». Δηλαδή τί ἔννοεῖ; Νά ἀγαπήσουν τόν Θεό καί νά ἐμπιστευθοῦν τόν Θεό πού τούς ἀγαπάει. Σήμερα οἱ ἄνθρωποι εἶναι γεμάτοι ἄγχος καί οἱ μητέρες ἀκόμα περισσότερο. Γιατί; Διότι δέν ἐμπιστεύονται τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἐμπιστεύονται τή δύναμή τους, τόν ἑαυτό τους. Αὐτό βεβαίως τό ἄγχος περνάει καί στά παιδιά. Γίνεσαι καταραμένος ὅταν ἐμπιστεύεσαι τόν ἑαυτό σου. Τό λέει ὁ Προφήτης Ἰερεμίας ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη ἀκόμα. «Ἐπικατάρατος ὁ ἄνθρωπος, ὄς τήν ἐλπίδα ἔχει ἐπ᾿ ἄνθρωπον καί στηρίζει σάρκα βραχίονος αὐτοῦ ἐπ᾿ αὐτόν» (Ἱερ. 17,5), στηρίζεται στά μπράτσα του, στή δύναμή του. Ὅταν λένε στά παιδιά σήμερα: ‘Μπορεῖς, μέ τή δύναμή σου, εἶσαι καί ὁ πρῶτος, εἶσαι καί Θεός..’, τί τό κάνουν τό παιδί; Τό καταστρέφουν. Τό αὐτοθεοποιοῦνε καί τό κάνουν καταραμένο. Καί τί σημαίνει ‘καταραμένο’; Χωρισμένο ἀπό τόν Θεό.

Κι ὅπως ἔλεγε ὁ Γέροντας ὁ ἔπαινος πού δίνουν στά παιδιά οἱ γονεῖς καί ὅλο τό συγγενολόι εἶναι ἡ κύρια αἰτία τῆς καταστροφῆς τῶν παιδιῶν καί τῆς ἀθεΐας τῶν παιδιῶν. Γιατί ὅταν ἐπαινεῖς τό παιδί, τοῦ τρέφεις τόν ἐγωισμό. Καί τί εἶναι ὁ ἐγωισμός καί ἡ ὑπερηφάνεια; Εἶναι ἡ πιό μεγάλη ἀκαθαρσία πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος, ἡ ὁποία τόν χωρίζει ἀπό τόν Θεό καί τόν καθιστᾶ εὐάλωτο στίς δαιμονικές ἐνέργειες. Ἕνα παιδί λοιπόν ὑποταγμένο στόν δαίμονα, ἐπειδή ἐσύ τό κατέστησες ἐγωιστή, θά πάει ποτέ στήν Ἐκκλησία; Θά πάει ὅσο δέ μπορεῖ νά ἀντισταθεῖ καί μετά στήν ἐφηβεία θά σοῦ πεῖ: ‘Ὄχι, ἐγώ δέν ἔρχομαι’. Ἡ εὐθύνη ὅμως θά βαραίνει ἐσένα πού ἔλεγες: ‘λατρεία μου, κορώνα μου καί χρυσό μου’ καί δέν ξέρω τί ἄλλα τοῦ ἔλεγες καί τοῦ ἔχεις θρέψει αὐτόν τόν ἐγωισμό καί οὐσιαστικά τό ἔκανες ‘δαιμονόπληκτο’. Καί φυσικά δέν τό ἀφήνει ὁ διάβολος νά πάει στόν Θεό.

«Οἱ γονεῖς πρέπει νά δοθοῦνε στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Πρέπει νά γίνουνε ἅγιοι κοντά στά παιδιά μέ τήν πραότητά τους, τήν ὑπομονή τους, τήν ἀγάπη τους». Ἡ λύση ὅλων τῶν προβλημάτων τῶν παιδιῶν, ἔλεγε ὁ Γέροντας, εἶναι ὁ ἐξαγιασμός τῶν γονέων. Δέν φταῖνε τά παιδιά. Τά παιδιά ἀντιγράφουν τούς γονεῖς. Ἄν ἐξαγιαστοῦν οἱ γονεῖς λύνονται τά προβλήματα τῶν παιδιῶν.

«Νά βάζουνε κάθε μέρα νέα σειρά, νέα διάθεση, ἐνθουσιασμό κι ἀγάπη στά παιδιά. Καί ἡ χαρά πού θά τούς ἔλθει, ἡ ἁγιοσύνη πού θά τούς ἔχει ἐπισκεφθεῖ, θά ἐξακοντίσει στά παιδιά τή Χάρη». Τί ὡραία λέξη! Θά γίνει μιά ἀντανάκλαση ἀπό τούς γονεῖς στά παιδιά.

«Ἡ κακή ζωή τῶν γονέων κάνει τά παιδιά, μέ τήν παρακίνηση τοῦ διαβόλου, νά παρεκτρέπονται καί ἔτσι νά ταλαιπωροῦν τούς γονεῖς των. Γιά τήν κακή συμπεριφορά τῶν παιδιῶν φταῖνε γενικά οἱ γονεῖς. Δέν τά σώζουν οὔτε οἱ συμβουλές, οὔτε ἡ πειθαρχία, οὔτε ἡ αὐστηρότητα. Ἄν δέν ἁγιάζονται οἱ γονεῖς, ἄν δέν ἀγωνίζονται, κάνουν μεγάλα λάθη καί μεταδίδουν τό κακό πού ἔχουν μέσα τους».

Δέν μπορεῖ ὁ πατέρας νά κοιμᾶται καί νά τοῦ λέει ‘πήγαινε στήν Ἐκκλησία’. Τό 97% τῶν Ἑλλήνων κοιμοῦνται κάθε Κυριακή πρωί. Τό 3% ἐκκλησιάζεται. Καί ἀπό αὐτούς πού ἐκκλησιάζονται πόσοι ἐκκλησιάζονται συνειδητά καί καταλαβαίνουν τί κάνουν; Εἴμαστε σέ τραγική κατάσταση. Καί μετά λέμε γιατί εἶναι ἔτσι τά παιδιά μας καί ἡ κοινωνία μας. Πῶς θά ’ναι; Χωρίς τόν Θεό, χωρίς τή Χάρη τοῦ Θεοῦ πῶς θά εἶναι;

«Ἄν οἱ γονεῖς δέν ζοῦν ζωή ἁγία, ἄν δέν μιλοῦν μέ ἀγάπη, ὁ διάβολος ταλαιπωρεῖ τούς γονεῖς μέ τίς ἀντιδράσεις τῶν παιδιῶν». Προσέξτε εἶναι πολύ σοφή καί καίρια παρατήρηση. Κατά παραχώρηση Θεοῦ τά παιδιά τιμωροῦν τούς γονεῖς. Κατά παραχώρηση Θεοῦ. Γιατί οἱ γονεῖς δέν τούς ἔδωσαν τή σωστή ἀγωγή καί λειτουργοῦν οἱ πνευματικοί νόμοι. Τό ἀδίκησες τό παιδί σου, πού τό ἔφερες στή ζωή καί δέν τοῦ δίνεις σωστή ἀγωγή. Λοιπόν σέ ἐκδικεῖται, χωρίς καί αὐτό νά τό θέλει γιατί ἔχει γίνει ὑποχείριο τοῦ πονηροῦ, κατά παραχώρηση τοῦ Θεοῦ.

«Ἡ ἀγάπη, ἡ ὁμοψυχία, ἡ καλή συνεννόηση τῶν γονέων εἶναι ὅ,τι πρέπει γιά τά παιδιά. Μεγάλη ἀσφάλεια καί σιγουριά. Τά φερσίματα τῶν παιδιῶν ἔχουν ἄμεση σχέση μέ τήν κατάσταση τῶν γονέων. Ὅταν τά παιδιά πληγώνονται ἀπ’ τήν κακή μεταξύ τῶν γονέων τους συμπεριφορά, χάνουν δυνάμεις καί διάθεση νά προχωρήσουν στήν πρόοδο. Κακοκτίζονται καί τό οἰκοδόμημα τῆς ψυχῆς τους κινδυνεύει ἀπό στιγμή σέ στιγμή νά γκρεμισθεῖ». Ὅταν βλέπουν τούς γονεῖς τους νά σκοτώνονται, νά χτυπιοῦνται, νά βρίζονται, νά αἰσχρολογοῦν μεταξύ τους, τί παθαίνουν; Σόκ παθαίνουν. Καταρρέει ὅλο τους τό ψυχικό οἰκοδόμημα.

Ἡ συμπεριφορά τῶν ἀνθρώπων στή διάρκεια τῆς ζωῆς τους, ἔλεγε ὁ Γέροντας, ἐπηρρεάζεται τά μέγιστα ἀπό τά παιδικά τους βιώματα μέσα στήν οἰκογένεια. Μάλιστα τόνιζε ὅτι: «Αὐτό φαίνεται καί στίς πιό μικρές ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς. Ἐπί παραδείγματι, σοῦ συμβαίνει μιά λαιμαργία, νά θέλεις νά τρώεις. Πῆρες, ἔφαγες, βλέπεις κάτι ἄλλο, τό θέλεις κι ἐκεῖνο, τό θέλεις καί τ΄ ἄλλο. Αἰσθάνεσαι ὅτι πεινάεις, ὅτι ἅμα δέ φάεις, σέ πιάνει μία λιγούρα, μιά τρεμούλα. Φοβᾶσαι ὅτι θ’ ἀδυνατίσεις. Εἶναι κάτι ψυχολογικό, πού ἔχει ἐξήγηση. Μπορεῖ ἄς ποῦμε, νά μήν ἐγνώρισες πατέρα, νά μήν ἐγνώρισες μητέρα, νά εἶσαι ὑστερημένος καί πεινασμένος, φτωχός κι ἀδύνατος. Κι αὐτό ἀπό πνευματικό γεγονός ἐκδηλώνεται ἀντανακλαστικῶς ὡς ἀδυναμία τοῦ σώματος».

- Καί πῶς θεραπεύονται αὐτά; θά μοῦ πεῖτε. Ἔλεγε ὁ Γέροντας -προλαβαίνω τό ἐρώτημά σας- μέ τή γενική ἐξομολόγηση. Ὅταν κανείς κάνει μιά καλή γενική ἐξομολόγηση ὅλη του τῆς ζωῆς, δέν φεύγουν τά ἁμαρτήματα, ἀλλά καί τά τραύματα,. Μάλιστα συνιστοῦσε ὁ Γέροντας νά τήν κάνουμε ὄχι μιά φορά μόνο, ἀλλά ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν.

Ἡ ἐπίδραση τῆς κατάστασης τῆς οἰκογένειας στήν πνευματική κατάσταση τῶν παιδιῶν εἶναι τεράστια. Ἡ ἁγιότητα τῶν γονέων μεταγγίζεται στά παιδιά. Ἡ προσευχή καί τό μυστικό ἀγκάλιασμα τῶν παιδιῶν ἀπό τούς γονεῖς διά τῆς ἀγάπης κάνει τά παιδιά ὑγιῆ πνευματικά.

«Γιά νά ἀπαλλαγοῦν τά παιδιά ἀπό διάφορα ἐσωτερικά προβλήματα», ἔλεγε ὁ Ἅγιος «δέν εἶναι ἀρκετές οἱ συμβουλές, οἱ ἐξαναγκασμοί, ἡ λογική κι οἱ ἀπειλές. Μᾶλλον γίνονται χειρότερα. Ἡ διόρθωση γίνεται μέ τόν ἐξαγιασμό τῶν γονέων. Γίνετε ἅγιοι καί δέν θά ἔχετε κανένα πρόβλημα μέ τά παιδιά σας. Ἡ ἁγιότητα τῶν γονέων ἀπαλλάσσει τά παιδιά ἀπ’ τά προβλήματα. Τά παιδιά θέλουν κοντά τους ἀνθρώπους ἁγίους, μέ πολλή ἀγάπη, πού δέ θά τά φοβερίζουν, οὔτε θά περιορίζονται στή διδασκαλία, ἀλλά θά δίδουν ἅγιο παράδειγμα καί προσευχή. Νά προσεύχεσθε οἱ γονεῖς σιωπηλά καί μέ τά χέρια ψηλά πρός τόν Χριστό καί ν’ ἀγκαλιάζετε τά παιδιά σας μυστικά».

Τά παιδαγωγικά μέτρα, οἱ διάφορες ποινές, οἱ τιμωρίες, σύμφωνα μέ τόν Γέροντα, δέν ἀπορρίπτονται, ἀλλά πρέπει νά λαμβάνονται μέ πολύ πόνο καί ἀγάπη. Τό μάλωμα πρέπει νά εἶναι ἀνάλογο μέ τήν ἀταξία. Τό ὑπερβολικό μάλωμα πληγώνει τά παιδιά. Ὄχι βέβαια νά πᾶμε καί στήν ἀντίπερα ὄχθη καί νά ἀδιαφοροῦμε.

«Ὅταν τά παιδιά κάνουν ἀταξίες, νά παίρνετε κάποια παιδαγωγικά μέτρα, ἀλλά νά μήν τά πιέζετε. Κυρίως νά προσεύχεσθε. Πολλές φορές οἱ γονεῖς, καί κυρίως ἡ μητέρα, πληγώνουν τό παιδί γιά ἀταξία πού ἔκανε καί τό μαλώνουν ὑπερβολικά. Τότε αὐτό πληγώνεται. Ἀκόμη κι ἄν δέν τό μαλώσεις ἐξωτερικά καί μέσα σου τό μαλώσεις κι ἀγανακτήσεις ἤ τό κοιτάξεις ἄγρια, τό παιδί τό καταλαβαίνει. Νομίζει ὅτι ἡ μητέρα δέν τό ἀγαπάει. Ρωτάει τή μάνα: -Μ’ ἀγαπάεις, μαμά; -Ναί, παιδί μου. Ἀλλ΄ αὐτό δέν πείθεται. Ἔχει πληγωθεῖ. Ἡ μητέρα τό ἀγαπάει, θά τό χαϊδέψει μετά, ἀλλ’ αὐτό θά κάνει τό κεφάλι πίσω. Δέν δέχεται τό χάδι, τό νομίζει ὑποκρισία, γιατί ἔχει πληγωθεῖ».

Βλέπετε ὁ Γέροντας μιλάει καί γιά ἐσωτερικό μάλωμα. Μπορεῖ νά μήν ἐκδηλωθεῖς, ἀλλά τό παιδί αἰσθάνεται καί τί ἔχεις μέσα σου.

Ὁ ἄνθρωπος, λέει ὁ σοφός Γέροντας, μεταδίδει τήν καλή ἤ κακή πνευματική του κατάσταση στό περιβάλλον του. Ἡ μητέρα μεταδίδει στό παιδί της τό ἄγχος της. Ἡ φυσική ἀγάπη κάποτε βλάπτει· μόνο ἡ ἐν Χριστῷ ὠφελεῖ. Αὐτήν πρέπει πάντοτε νά καλλιεργεῖ ὁ ἄνθρωπος. Δηλαδή στόχος δέν εἶναι νά συνδέσουμε τά παιδιά μέ μᾶς.

Ἔρχονται δακρύβρεχτοι παπποῦδες καί γιαγιάδες γιατί δέν τούς φέρνουν τά ἐγγόνια νά τά δοῦν. Αὐτό σοῦ κοστίζει; Τό ὅτι τό παιδί σου δέν ἐξομολογεῖται καί δέν ἐκκλησιάζεται δέν σοῦ κοστίζει; Δέν σ’ ἀνησυχεῖ αὐτό; Ὄχι. Τήν ἀνησυχεῖ πού δέν βλέπει τό ἐγγόνι της, πού δέν ἔχει κολλήσει δηλαδή τό ἐγγόνι πάνω της. Δέν εἶναι αὐτό τό πρόβλημα. Νά τά ἑλκύσουμε τά παιδιά στήν ἀγάπη πρός τόν Χριστό, ὄχι πρός τόν ἑαυτό μας. Πολλές φορές ὑπάρχει ἀντιζηλεία ἀκόμα καί μεταξύ τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας ποιός θά τραβήξει τήν ἀγάπη τῶν παιδιῶν καί δῶσ’ του κολακεῖες καί ἔπαινοι καί καταστρέφονται τά παιδιά ἀπ’ αὐτές τίς ἀντιζηλίες τῶν γονέων.

«Πολλές φορές μέ τήν ἀγωνία μας καί τούς φόβους μας καί τήν ἄσχημη ψυχική μας κατάσταση, χωρίς νά τό θέλομε καί χωρίς νά τό καταλαβαίνομε, κάνομε κακό στόν ἄλλον, ἔστω κι ἄν τόν ἀγαπᾶμε πάρα πολύ, ὅπως, παραδείγματος χάριν, ἡ μάνα τό παιδί της. Ἡ μάνα μεταδίδει στό παιδί ὅλο τό ἄγχος της γιά τή ζωή του, γιά τήν ὑγεία του, γιά τήν πρόοδό του, ἔστω κι ἄν δέν τοῦ μιλάει, ἔστω κι ἄν δέν ἐκδηλώνει αὐτό πού ἔχει μέσα της», τό αἰσθάνεται τό παιδί. «Αὐτή ἡ ἀγάπη, ἡ φυσική ἀγάπη δηλαδή, μπορεῖ κάποτε νά βλάψει». Ἡ φυσική ἀγάπη δέν σώζει. Ἡ φυσική ἀγάπη εἶναι γιά αὐτή ἐδῶ τή ζωή, γιά νά περάσεις καλά. Ἀλλά πᾶς στήν κόλαση, ἄν μείνεις στή φυσική ἀγάπη. Πρέπει νά φτάσεις στήν πνευματική, στήν ἐν Χριστῷ ἀγάπη καί μέ αὐτήν ν’ ἀγαπήσεις καί τό παιδί σου καί τόν σύζυγό σου ἤ τή σύζυγό σου ἀντίστοιχα.

«Δέν συμβαίνει, ὅμως, τό ἴδιο μέ τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, πού συνδυάζεται μέ τήν προσευχή καί μέ τήν ἁγιότητα τοῦ βίου. Ἡ ἀγάπη αὐτή κάνει ἅγιο τόν ἄνθρωπο, τόν εἰρηνεύει, διότι ἀγάπη εἶναι ὁ Θεός». Ὅταν τό ἀγαπήσεις ἐν Χριστῶ τό παιδί σου, τοῦ μεταδίδεις Χάρη. Τοῦ δείχνεις τόν δρόμο, τόν ἀληθινό δρόμο.

Ἡ ὑπερπροστασία, ἔλεγε εἶναι ἕνα συνηθισμένο λάθος τῆς ἀγωγῆς, πού τό κάνουν κατεξοχήν οἱ μητέρες. Δηλαδή ἡ ὑπερβολική φροντίδα, ἡ ὑπερβολική ἀγωνία καί τό ἄγχος τῶν γονέων, πού ξεκινάει ἀπό τήν ὀλιγοπιστία καί ἀπό τήν αὐτοπεποίθηση καί ὄχι ἀπό τήν Θεοπεποίθηση, πού πρέπει νά ἔχουμε.

«Μητέρες πού κάθονται πάνω ἀπ’ τά παιδιά τους συνεχῶς», ἔλεγε ὁ ἅγιος «καί τά καταπιέζουν, δηλαδή τά ὑπερπροστατεύουν, ἀπέτυχαν στό ἔργο τους. Ἐνῶ πρέπει ν’ ἀφήνεις τό παιδί μόνο του νά ἐνδιαφερθεῖ γιά τήν πρόοδό του. Τότε θά πετύχεις. Ὅταν κάθεσαι συνεχῶς ἀπό πάνω τους, τά παιδιά ἀντιδροῦν». Λέει ‘διαβάζω τό παιδί’. Πόσο χρονῶν εἶναι τό παιδί; ‘Στό γυμνάσιο’. Ἀκόμα διαβάζεις τό παιδί; Ἄντε στήν πρώτη δημοτικοῦ λίγο νά τό βοηθήσεις... Πρέπει νά τό καταστήσεις ὑπεύθυνο. «Ἀποκτοῦν νωθρότητα, μαλθακότητα», ἐξ’ οὗ καί ἡ σαρκικότητα τῶν παιδιῶν τῶν ἡμερῶν μας «καί συνήθως ἀποτυγχάνουν στή ζωή. Εἶναι ἕνα εἶδος ὑπερπροστασίας, πού ἀφήνει ἀνώριμα τά παιδιά». Πόσα τέτοια ἀνώριμα παιδιά δέν βλέπουμε γύρω μας;

«Ἄν τίποτε σχεδόν δέν διορθώνεται στήν κοινωνία ἀπό γενιά σέ γενιά, εἶναι διότι οἱ γονεῖς δίνουν λανθασμένη ἀγωγή στά παιδιά» καί συνήθως ἔχουν πρότυπο πῶς τούς ἀνέθρεψαν οἱ γονεῖς τους ἤ ἀκόμα χειρότερα τό τί λέει ἡ μονέρνα ψυχολογία καί παιδαγωγική, ἡ ὁποία τονίζει κατεξοχήν νά θρέψεις στό παιδί τόν ἐγωισμό. Δέν τό λέει ἔτσι, ἀλλά μέ ἄλλα λόγια, ὅπως νά τοῦ τονώσεις τήν αὐτοπεποίθηση ἤ νά τό ἀνεβάσεις μέ τούς ἐπαίνους. Αὐτό ἀκριβῶς εἶναι πού καταστρέφει τόν ἄνθρωπο, γιατί εἴπαμε τό χωρίο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τοῦ Προφήτου ὅτι εἶναι καταραμένος αὐτός πού ἐλπίζει σέ ἄνθρωπο ἤ στόν ἑαυτό του, αὐτός δηλαδή πού ἔχει αὐτοπεποίθηση. Κι ὅμως σπεύδουμε νά ἀγκαλιάσουμε αὐτά τά διδάγματα καί ἀγνοοῦμε τούς ἅγιους Πατέρες.

Κοιτᾶξτε τί ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος. Σημερινός ἅγιος! Μήν ποῦμε ὅτι τό ἔλεγε κάποιος πρίν χίλια χρόνια... σήμερα, πού λένε καί οἱ ἄθεοι τά δικά τους. Εἶναι τό τελευταῖο πού ἀφησα ἐπίτηδες γιατί εἶναι καί τό πιό σημαντικό λάθος πού κάνουν οἱ γονεῖς.

«Ἡ ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ τονίζει ὅτι, ἅμα ἐπαινεῖς ἕναν ἄνθρωπο, τόν κάνεις ἐγωιστή». Ξεκάθαρα πράγματα. Ἐπαίνεσες; Τόν κάνεις ἐγωιστή. Πολύ δύσκολα θά περάσει ἀλώβητος ἕνας ἄνθρωπος τόν ἔπαινο. ‘Πολλοί μίσησαν τά χρήματα, ἀλλά τή δόξα οὐδείς’. Γιατί τό πάθος τῆς κενοδοξίας εἶναι κυρίαρχο μέσα στόν ἄνθρωπο καί μόνο οἱ πολύ πνευματικοί ἄνθρωποι ἀντιμετωπίζουν σωστά τούς ἐπαίνους, δηλαδή τούς πετᾶνε, τούς φτύνουνε, τούς ἀπορρίπτουνε, δέν τούς ἀποδέχονται. Συνήθως ἀκούμε τό τραγικό: ‘Εὐχαριστῶ πολύ’, μόλις τόν κολακεύεις τόν ἄλλον. Ἤ λένε πές ἕναν καλό λόγο κι ἄς εἶναι καί ψέμα. Γιά νά τόν ἀνεβάσεις! Ποῦ φτάσαμε δηλαδή...

«Ὁ ἐγωιστής εἶναι ὁ μπερδεμένος, ὁ ὁδηγούμενος ὑπό τοῦ διαβόλου καί τοῦ κακοῦ πνεύματος» λέει ὁ ἅγιος. «Ἔτσι, μεγαλώνοντας μέσα στόν ἐγωισμό, ἡ πρώτη του δουλειά εἶναι ν’ ἀρνεῖται τόν Θεό καί νά εἶναι ἕνας ἐγωιστής ἀπροσάρμοστος μέσα στήν κοινωνία». Αὐτό δέν εἶναι τά σημερινά μας παιδιά; Βλέπετε κανέναν νέο στήν Ἐκκλησία; Σπάνιο φαινόμενο. Πῶς ἑρμηνεύεται αὐτή ἡ ἀθεΐα τῶν νέων; Κατά βάση κύρια αἰτία εἶναι οἱ ἔπαινοι πού δέχονται ἀπό τή βρεφική τους ἠλικία καί τά ‘Μπράβο, μπράβο’, πού ἀκοῦνε.

Νά γιατί εἶναι ἄρρωστη ἡ κοινωνία μας καί ἄθεα τά παιδιά μας. Ἐπειδή ἀπό τήν βρεφική τους ἡλικία τούς τρέφουμε τόν ἐγωισμό, τήν ὑπερηφάνεια· αὐτά πού εἶναι κορυφαία ἀκαθαρσία καί ἁμαρτία στόν ἄνθρωπο. Γίνονται ἔτσι τά παιδιά εὐάλωτα στίς δαιμονικές ἐνέργειες καί ὑποχείρια τοῦ πονηροῦ πνεύματος καί μετά τά πᾶνε στόν παιδοψυχίατρο. Δέ θέλουνε παιδοψυχίατρο, πνευματικό θέλουνε. Πρῶτα οἱ γονεῖς καί μετά τά παιδιά.

Ὁ ἔπαινος δημιουργεῖ στό παιδί μία ψεύτικη μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του. Μ’ αὐτή τήν ψεύτικη μεγάλη ἰδέα μπορεῖ κάτι νά καταφέρει, ἀλλά πολύ λίγο. Σίγουρα μετά θά ἀποτύχει γιατί ἔχει κυριευθεῖ ἀπό τό πονηρό πνεῦμα.

Αὐτήν τήν ἰδέα οἱ πατέρες τήν ὀνομάζουν ‘οἴησι’ πού εἶναι ἡ βαθειά ρίζα τοῦ ἐγωισμοῦ καί τῆς ὑπερηφάνειας. Αὐτή ἡ ρίζα εἶναι ἡ αἰτία κάθε κακοῦ. Κι ἄν δέ ξεριζωθεῖ, δέν ἐλευθερώνεται ὁ ἄνθρωπος. Ὅσες ἐξομολογήσεις καί ὅση Θεία Κοινωνία καί νά πάρει, ἄν δέν βγάλει αὐτή τή μεγάλη ἰδέα πού ἔχει γιά τόν ἑαυτό του, δέν θεραπεύεται ὁ ἄνθρωπος. Αὐτή τήν ἰδέα τή φυτεύουν οἱ γονεῖς στά παιδιά. Εἶναι φοβερό αὐτό. Οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς καταστρέφουν τά παιδιά! Αὐτή τήν ἰδέα ὁ κόσμος δέν τήν ὀνομάζει οἴηση, τήν ὀνομάζει «ὑπερεγώ. Κάτι δηλαδή πάνω ἀπό τό ‘ἐγώ’. Κάτι πού δέν εἶσαι.

Καί ὁ Γέροντας Πορφύριος ἔλεγε: «Ὅταν, λοιπόν, ἐμεῖς στό παιδί μέ τούς ἐπαίνους δημιουργοῦμε αὐτό τό «ὑπερεγώ», τοῦ φουσκώνουμε τόν ἐγωισμό, τοῦ κάνομε μεγάλο κακό. Τό κάνουμε νά γίνεται πιό ἐπιρρεπές στά διαβολικά πράγματα». Τό ἀκοῦτε; Καί σεῖς παππούδες, γιαγιάδες, ὅ,τι εἶστε, μήν κανακεύετε τά μωρά. Μπορεῖ νά χαμογελάει. Χαμογελάει ὅπως ὁ ναρκομανής πού παίρνει τή δόση του καί νιώθει εὐχάριστα. Ἀλλά τό καταστρέφεις.

Ἀνοίγουμε τούς «ἀσκούς τοῦ Αἰόλου» καί μετά ἀναρωτιόμαστε γιατί ἔφυγαν ἀπό τήν Ἐκκλησία, τό σπίτι, ἤ γιατί ἔχασαν τήν ὑπακοή, τόν σεβασμό, πού εἶχαν πρός τούς μεγαλυτέρους κ.λ.π. Ἔρχονται γονεῖς καί μοῦ λένε ‘Τρώω ξύλο ἀπό τά μωρά, ἀπό τά παιδιά’. Βέβαια, θά φᾶς καί ξύλο! ‘Μέ βρίζουνε’. Θά σέ βρίζουνε, βέβαια, γιατί ἐσύ φταῖς.

Ὁ ἔπαινος εἶναι ἕνα ψέμμα γι’ αὐτό καί συνιστᾶ μίμηση τοῦ διαβόλου. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι: ὅ,τι καλό ἔχει το παιδί μας εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ καί ὅ,τι καλό ἔκανε (ἄν ἔκανε κάτι καλό) εἶναι ἐνέργεια τῆς Θείας Χάρης καί ὄχι ἀποτέλεσμα τῆς δικῆς του ἱκανότητας καί δυνάμεως. Γι’ αυτό, θά πρέπει νά τό παρακινοῦμε σέ ὅλα νά ζητᾶει τή Θεία Βοήθεια καί νά ἐμπιστεύεται τή Θεία Πρόνοια.

«Σ΄ ὅλα τά θέματα νά μάθουν τά παιδιά νά ζητᾶνε τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ» συνιστοῦσε ὁ Ἅγιος Γέροντας. Αὐτή εἶναι ἡ σωστή ἀγωγή καί αὐτή εἶναι ἡ σωστή ἐνθάρρυνση. Γιατί ἔρχεται ὁ ἀντίλογος καί λέει ‘Καλά δέ θά πεῖς ἕναν καλό λόγο στό παιδί νά τό ἐνθαρρύνεις’; Ἔτσι θά τό ἐνθαρρύνεις τό παιδί; Τό παιδί θά τό ἐνθαρρύνεις ὅταν τοῦ μάθεις τήν ἀλήθεια. Ποιά εἶναι ἡ ἀλήθεια; Ὅτι: «Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰωαν. 15,5). Αύτή εἶναι ἡ Ἀλήθεια, ὁ Χριστός. Ἡ ὑποστατική Ἀλήθεια. Ἄν δέ τή μάθει αὐτή τήν ἀλήθεια τό παιδί καί μάθει ὅτι μπορεῖ ἀπό μόνο του νά τά καταφέρει, μαθαίνει ἕνα ψέμμα.

Πῶς ἐνθαρρύνουμε τά παιδιά; «Θέλει προσοχή, ὅταν ἐνθαρρύνετε τά παιδιά» δίδασκε ὁ Ἅγιος Πορφύριος. «Στό παιδί δέν πρέπει νά λέτε: «Ἐσύ θά τά καταφέρεις, ἐσύ εἶσαι σπουδαῖος, εἶσαι νέος, εἶσαι ἀνδρεῖος, εἶσαι τέλειος», εἶσαι Θεός, τό λένε κι αὐτό. «Δέν τό ὠφελεῖτε ἔτσι τό παιδί. Μπορεῖτε ὅμως, νά τοῦ πεῖτε νά κάνει προσευχή». ‘’Πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ’’ (Φιλιπ. 4,13). Νά τοῦ πεῖτε: ‘Παιδί μου, τά χαρίσματα πού ἔχεις, ὁ Θεός σοῦ τά ἔδωσε’». Αὐτός εἶναι ὁ σωστός προσανατολισμός. Δέν εἶναι δικά σου. Ἔχεις κοφτερό μυαλό; Τοῦ Θεοῦ εἶναι αὐτό! Ἔχεις κάλλος, ὀμορφιά σωματική; Τοῦ Θεοῦ εἶναι. «’Προσευχήσου νά σοῦ δώσει ὁ Θεός τήν χάρη Του’. Τοῦτο δῶ εἶναι τό τέλειο».

Ἄν κάνει κάτι καλό, νά μήν τό ἐπαινοῦμε αὐτονομημένα, σάν νά μήν ὑπάρχει Θεός δηλαδή καί καταδέχθηκε νά ἐνεργήσει μέσα ἀπό τό παιδί. Ἀλλά νά δοξάζουμε τόν Θεό καί νά παρακινήσουμε καί τό παιδί νά δοξάσει τόν Θεό πού καταδέχθηκε καί ἠνήργησε μέσα ἀπό αὐτό. Νά τό πάρεις νά τό πᾶς στήν εἰκόνα καί νά τοῦ πεῖς ἐλα νά εὐχαριστήσουμε τόν Θεό γι’ αὐτό πού ἔγινε, γιατί δέν εἶναι δικό σου κατόρθωμα, εἶναι τῆς Χάρης τοῦ Θεοῦ.

Τό νά ἀποκρύπτουμε τήν πραγματικότητα ἀπό τά παιδιά γιά τόν ἑαυτό τους, εἶναι ἀδικία καί ἀτιμία ἀπό μέρους τῶν μεγαλυτέρων, τῶν γονέων καί ὅσων ἄλλων ἐμπλέκονται στήν ἀγωγή. «Πρέπει νά πεῖς τήν ἀλήθεια» δίδασκε ὁ Ἅγιος Γέροντας, «νά τή μάθει ὁ ἄνθρωπος… καί στό παιδί θά πεῖς τήν ἀλήθεια, θά τό μαλώσεις, γιά νά κατατοπισθεῖ ὅτι αὐτό πού κάνει δέν εἶναι καλό». Ὄχι ἄστο. Θά μάθει ὅταν μεγαλώσει. Τί θά μάθει; Θά γίνει χειρότερο ὅταν μεγαλώσει. Ἐκεῖ πού τό βλέπεις μικράκι νά σφάλλει, νά τό διορθώσεις. Τί λέγει ὁ σοφός Σολομών: ‘’Ὅς φείδεται τῆς βακτηρίας, μισεῖ τόν υἱόν αὐτοῦ, ὁ δέ ἀγαπῶν, ἐπιμελῶς παιδεύει’’ (Παρ. 13, 24). Δέν ἐννοεῖ νά τό δέρνεις μέ τή μαγκούρα. Ἀλλά νά μή ξεχνᾶς τήν παρατήρηση, τή συμβουλή, τή διόρθωση τοῦ παιδιοῦ. Μήν ἀδιαφορεῖς. Αὐτό εἶναι μίσος, δέν εἶναι ἀγάπη. Αὐτός πού ἀγαπάει μέ ἐπιμέλεια παιδαγωγεῖ τό παιδί του. Αὐτό σημαίνει παιδεύει, ὄχι βασανίζει.

Ἡ ἀθεΐα, ἡ ἀσέβεια, ἡ θρασύτης, ἡ σκληρότης, ἡ βλασφημία τῶν παιδιῶν εἶναι καρποί τῆς κακῆς ἀγωγῆς. Ἔχουμε καί τέτοια φαινόμενα ἀπό παιδιά στό Γυμνάσιο, στό Λύκειο, μπορεῖ καί στό Δημοτικό.

«Οἱ γονεῖς» παρατηροῦσε ὁ Ἅγιος Γέροντας «εὐθύνονται πρῶτοι γιά τήν ἀποτυχία τῶν παιδιῶν στή ζωή καί οἱ δάσκαλοι καί οἱ καθηγητές μετά». Ὄχι ἡ κοινωνία, ὄχι ἡ τηλεόραση. Οἱ γονεῖς, μετά εἶναι ὅλα τά ἄλλα. «Τά ἐπαινοῦν διαρκῶς». Προσέξτε τίς αἰτίες. Πῶς στοχεύει ὁ Γέροντας κατευθείαν πρακτικά. Δέν λέει θεωρίες. Γιατί ἀποτυγχάνουν τά παιδιά; Ἡ αἰτία: ὁ ἔπαινος. Νά σᾶς πῶ τό Πατερικό, τί λέει. ‘’ Ὁ ἐπαινῶν μοναχόν παραδίδει αὐτόν στόν Σατανᾶ’’. Ἄν ὁ μοναχός πού ἔχει τόσες ἀντιστάσεις πνευματικές παραδίδεται στόν Σατανᾶ ὅταν τόν ἐπαινεῖς, φανταστεῖτε ἕνα ἀνώριμο παιδάκι τί παθαίνει ὅταν τό ἐπαινεῖς!

Οἱ ἔπαινοι λοιπόν κάνουν τεράστιο κακό. «Τούς λένε ἐγωιστικά λόγια. Δέν τά φέρνουν στό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ», πού εἶναι Πνεῦμα ταπείνωσης καί ὄχι ἐγωισμοῦ, «τ’ ἀποξενώνουν ἀπ’ τήν Ἐκκλησία», γιατί φυσικά μ’ αὐτόν τόν ἐγωισμό εἶσαι ἐκτός Ἐκκλησίας. «Ὅταν μεγαλώσουν λίγο τά παιδιά καί πᾶνε στό σχολεῖο μ’ αὐτό τόν ἐγωισμό, φεύγουν ἀπ’ τή θρησκεία καί τήν περιφρονοῦν, χάνουν τόν σεβασμό πρός τόν Θεό, πρός τούς γονεῖς, πρός ὅλους. Γίνονται ἀτίθασα καί σκληρά καί ἄπονα, χωρίς νά σέβονται οὔτε τή θρησκεία, οὔτε τόν Θεό. Βγάλαμε στή ζωή ἐγωιστές καί ὄχι χριστιανούς». Κι ἄς λεγόμαστε χριστιανικό κράτος.

Μεγάλο μερίδιο εὐθύνης φέρνει ἡ σύγχρονη ψευτοεπιστήμη πού διαστρέφει καί δέν οἰκοδομεῖ τά παιδιά μέσῳ τῆς διδασκαλίας τῆς ἄθεης ψυχολογίας καί παιδαγωγικῆς. Ὁ διάβολος κρύβεται πίσω της. Προσέξτε δέν εἶναι δικά μου λόγια, ὁ Γέροντας τό ἔλεγε αὐτό. «Ὁ διάβολος» ἔλεγε ὁ σοφός Ἅγιος Πορφύριος «κατόρθωσε νά ἐξαφανίσει τόν ἑαυτό του καί νά κάνει τούς ἀνθρώπους νά χρησιμοποιοῦν ἄλλα ὀνόματα». Ὄχι νά πεῖς ὅτι εἶναι διάβολος, ἀλλά νά πεῖς εἶναι ‘ἀνασφάλεια’, ‘ἔχει μειωμένη αὐτοεκτίμηση’, ὡραῖα λόγια, ‘ἔχει στρές, ἄγχος’. Ὁ διάβολος λοιπόν κρύβεται πίσω ἀπό ἄλλα ὀνόματα. Αὐτή εἶναι ἡ τεχνική τοῦ διαβόλου, νά ἀλλάζει συνεχῶς ὀνόματα.

«Οἱ γιατροί, οἱ ψυχολόγοι λένε συχνά, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος πάσχει: ‘’Ἄ, νεύρωση ἔχεις!’’. Οἱ ἴδιοι οἱ γιατροί νά ξέρετε δέν ξέρουν τί θά πεῖ νεύρωση ἤ ψύχωση. Ἕνας ὅρος τελείως νεφελώδης καί ἀκαθόριστος. ‘’Ἄ, ἄγχος ἔχεις!’’ καί τά τοιαῦτα. Δέν παραδέχονται ὅτι ὁ διάβολος ὑποκινεῖ καί διεγείρει στόν ἄνθρωπο τόν ἐγωισμό. Κι ὅμως ὁ διάβολος ὑπάρχει, εἶναι τό πνεῦμα τοῦ κακοῦ». Ὁποῖος λέει ὅτι δέν ὑπάρχει, ἀμφισβητεῖ ἕνα ἀπό τά δόγματα τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι δόγμα τῆς Ἐκκλησίας ὁ διάβολος, γιατί ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας μᾶς μίλησε γιά τόν διάβολο καί γιά τά ἔργα τοῦ διαβόλου, τά ὁποῖα ἦρθε γιά νά λύσει (Α΄ Ἰωαν. 3,8).

Προσέξτε κι αὐτό πού λέει ὁ Γέροντας εἶναι πολύ σημαντκικό. Ὁ διάβολος εἶναι ὁ πρῶτος διδάξας τόν ἐγωισμό ἀλλά καί τόν ἔπαινο καί διά τοῦ ἐπαίνου ἔβγαλε τούς Πρωτόπλαστους ἀπό τόν Παράδεισο. Λέει: «Οἱ πρῶτοι ἄνθρωποι, ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, ἦταν ἁπλοί καί ταπεινοί, γι’ αὐτό ζοῦσαν στόν Παράδεισο. Δέν εἶχαν ἐγωισμό… Μετά…ὁ διάβολος κατόρθωσε μέ τόν ἔπαινο καί τούς ἐπλάνησε. Γεμίσανε ἐγωισμό».

Γι’ αὐτό ἔχασαν τόν Παράδεισο. Πῆγε στήν Εὔα καί τῆς εἶπε: ‘’Τί κάνεις ἐκεῖ; Ἐσύ μπορεῖς.. Τί Θεός καί ὑπακοές μοῦ λές τώρα! Μόνη σου θά γίνεις Θεός. Δέν ἔχεις ἀνάγκη τόν Θεό’’. Τῆς ἔθρεψε τόν ἐγωισμό. Ἡ Εὔα μετά τά εἶπε στόν Ἀδάμ. Τά δέχτηκε κι ἐκεῖνος καί βγήκανε καί οἱ δυό ἔξω. Ἐνῶ ὁ Θεός ἔκανε τό πᾶν γιά νά τούς ὁδηγήσει στή μετάνοια. Ἀλλά δέ θέλανε νά ποῦνε ‘ἥμαρτον’. Τά φόρτωναν ὁ ἕνας στόν ἄλλον. Ἔχετε δεῖ παιδιά πού λές ‘πές συγνώμη’ καί λέει ‘δέν λέω’; Τό ἴδιο σύμπτωμα.

Τά παιδιά δέν πρέπει νά ἀκοῦνε τό «μπράβο» οὔτε νά τό θέλουν. «Ὁ ἔπαινος κάνει κούφιο τόν ἄνθρωπο καί διώχνει τή χάρη τοῦ Θεοῦ», ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Γι’ αὐτό εἶναι κούφιος ὁ ἄνθρωπος. Ἄνθρωπος χωρίς χάρη Θεοῦ, δέν ἔχει τίποτα. Γιατί ὁ Θεός εἶναι ὁ ὄντως Ὤν, Αὐτός πού ὑπάρχει. Χωρίς τόν Θεό, χωρίς τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, τί εἶσαι; Τίποτα. Καί συμπλήρωνε: «Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἔρχεται μόνο μέ τήν ἁγία ταπείνωση. Πρέπει νά μάθομε στά παιδιά νά ζοῦν ταπεινά καί ἁπλά καί νά μή ζητοῦν τόν ἔπαινο καί τό «μπράβο». Νά τά μάθομε ὅτι ὑπάρχει ἡ ταπείνωση, πού εἶναι ἡ ὑγεία τῆς ζωῆς» καί τοῦ ὅλου ἀνθρώπου, θά τολμούσαμε νά συμπληρώσουμε.

Μακάρι αὐτά τά διδάγματα τοῦ Ἁγίου Γέροντα Πορφύριου νά ἀποτελέσουν ὁδηγητικά σήματα ἀγωγῆς γιά τούς γονεῖς καί ὅλους ὅσους ἀσχολοῦνται μέ τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν.

Ἀλλά βλέπετε πώς γίνεται ἀνατροπή πραγματική!

Πράγματι καί ὁ Χριστός ἦρθε ὄχι γιά νά βάλει εἰρήνη (Ματθ. 10,34), ὅπως εἶπε, ἀλλά γιά νά βάλει μάχαιρα καί νά κόψει τό κοσμικό κατεστημένο.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

-Ἐρ.: Πατέρα Σάββα τήν εὐχή σας, τελειώσατε τήν ὁμιλία σας λέγοντας μόνο μέ τήν ταπείνωση προσελκύεται ἡ Χάρις. Καί ἐπειδή μόλις ἦρθα ἀπό τό Ἅγιο Ὄρος, ὁ Γέροντας Ἐφραίμ ὁ Σιμωνοπετρίτης, μοῦ εἶπε ἀκριβῶς αὐτά τά λόγια «Γιά νά ἑλκύσουμε τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, μόνο μέ τήν ταπείνωση καί τόν πόνο». Δηλαδή ἐγώ τό καταλαβαίνω, ὅτι ἄν δέν ταπεινωθοῦμε, ἔρχεται ὁ πόνος, τό μαρτύριο τοῦ καθενός μας γιά νά ταπεινωθοῦμε περισσότερο.

-Ἀπ.: Καί ὁ πόνος φέρνει ταπείνωση. Εἴτε εἶναι ἑκούσιος, δηλαδή κάνουμε νηστεία, κάνουμε ἀγρυπνία, κάνουμε μετάνοιες, εἴτε εἶναι ἀκούσιος, ὅταν τόν ἀποδεχόμαστε, μία ἀρρώστια, μία δυσπραγία οἰκονομική κ.λ.π. πάλι φέρνει ταπείνωση. Ὅταν βέβαια ἀντιδράει ὁ ἄνθρωπος καί τά βάζει μέ τήν ‘τύχη’ του ἤ μέ τόν Θεό, ἐκεῖ πλέον εἶναι ἡ καταστροφή μας.

-Ἐρ.: Πῶς καταπολεμᾶμε τούς λογισμούς μας; Δηλαδή μέ ποιούς τρόπους, ὅταν πάει ὁ ἀκατανόμαστος νά μπεῖ μέσα στόν νοῦ μας, μέ ποιόν τρόπο τόν ἀντιμετωπίζουμε;

-Ἀπ.: Οἱ Πατέρες οἱ ἅγιοι μᾶς εἴπανε διάφορους τρόπους. Ἐκεῖνο πού κατεξοχήν σᾶς συνιστῶ καί συνιστοῦν καί σέ ὅλους οἱ Ἅγιοι Πατέρες κατά βάση εἶναι τό νά ἀδιαφορήσουμε καί νά γυρίσουμε τόν νοῦ μας στήν προσευχή. Τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με» εἶναι μιά πολύ εὔκολη προσευχή, ἡ ὁποία στήν κυριολεξία ‘καίει’ τούς λογισμούς, ‘καίει’ τά πάθη, ‘καίει’ τόν ἀκατανόμαστο.

Ἦταν ἕνας δαιμονισμένος –κατά παραχώρηση Θεοῦ- μοναχός καί ἔβλεπε τούς δαίμονες. Κι ἔλεγε στόν Γέροντά του: «Τόν βλέπεις ἐκεῖ κάθεται». «Ποιός»; «Νά, ὁ διάβολος, ἐκεῖ στή λιτή». Ἦταν μέσα στήν Ἐκκλησία, στό πίσω μέρος. «Καλά», λέει «καί τί κάνει»; «Νά ἅμα πῶ μιά φορά Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με, ἀρχίζει καί κουνιέται νευρικά, δέν τοῦ ἀρέσει. Ἅμα τό πῶ δεύτερη, ἀρχίζει καί ἀφρίζει, ταράζεται πολύ. Κι ἅμα τό πῶ τρίτη, ἐξαφανίζεται». Φαντάζεστε τί δύναμη ἔχει ἡ εὐχή! Μέ τρεῖς ἐπαναλήψεις νά διώχνεις τόν διάβολο. Τό ἔβλεπε. Σᾶς λέω ἐμπειρικά δεδομένα. Εἶναι ὁ πιό ἀποτελεσματικός τρόπος.

Οἱ Πατέρες εἴπανε κι ἄλλους τρόπους, ἀλλά εἶναι γιά προχωρημένους, δέν εἶναι γιά μᾶς καί ἐγώ ἀρχάριος εἶμαι. Τώρα ἄν κάποιος ἀπό σᾶς εἶναι προχωρημένος.... ὑπάρχει ἡ ἀντίρρηση. Δηλαδή νά κάνεις διάλογο καί νά τοῦ φέρνεις ἀντιρρήσεις. Ἀλλά αὐτό νομίζω δέν εἶναι γιά μᾶς, γιατί ὁ διάβολος ἔχει τρόπους νά μᾶς ἀλλάξει τόν λογισμό, νά ἀντιμετωπίσει αὐτά πού θά τοῦ ποῦμε καί εἶναι πολύ μάστορας γιατί ἔχει χιλιάδες χρόνια ἐμπειρία στόν πόλεμο πού μᾶς κάνει.

-Ἐρ.: Ὑπάρχει περίπτωση κι ἐμεῖς νά πάρουμε τή Χάρη τῆς εὐχῆς;

-Ἀπ.: Ἔ, πῶς δέν ὑπάρχει! Γιατί τί εἶστε ἐσεῖς; Ὅ,τι εἴμαστε ἐμεῖς οἱ μοναχοί, εἶστε κι ἐσεῖς. Καί βέβαια μποροῦμε. Ὅλοι μποροῦμε γιατί ὅλοι ἔχουμε τήν ἴδια Χάρη. Τήν ἔχουμε πάρει ἤδη τήν Χάρη, ὅταν βαφτιστήκαμε. Τήν ἴδια Χάρη ἔχουμε, δέν ὑπάρχει διαφορά. Πόση εἶναι αὐτή ἡ Χάρη; Ἄπειρη. Δέν τελειώνει. Δέν εἶναι ὅπως στήν τράπεζα πού ὅ,τι πάρεις, ἀφαιρεῖται. Στήν τράπεζα τοῦ οὐρανοῦ δέν τελειώνει ποτέ ἡ Χάρις. Μπορεῖς νά παίρνεις, νά παίρνεις καί πάντα εἶναι ἐκεῖ ἄπειρη ἡ Χάρη κατατεθειμένη.

Τό πρόβλημα εἶναι μέ μᾶς πού δέν πᾶμε νά τήν πάρουμε. Γιατί, γιά νά τήν πάρεις θέλει μία συγκεκριμένη διαδικασία. Ὅπως στήν τράπεζα, ὅταν πᾶς, πρέπει νά δείξεις τήν ταυτότητά σου, νἀ ὑπογράψεις... Ἅμα δέν τά κάνεις αὐτά καί κάθεσαι στό σπίτι σου, μπορεῖ νά ἔχεις ἑκατομμύρια στήν τράπεζα, ἀλλά εἶναι σάν νά μήν τά ἔχεις. Ἔτσι δέν εἶναι; Ἔτσι λοιπόν κι ὁ Θεός, ἔχει κάνει τήν κατάθεση ἀπό τή στιγμή πού βαπτιστήκαμε, μᾶς ἔχει κάνει παιδιά Του –καί εἶναι κρίμα σήμερα νά νιώθεις ὀρφανός καί μόνος. Σ’ ἔχει κάνει παιδί Του ὁ Θεός, ἀφοῦ εἶσαι βαπτισμένος. Σοῦ ἔχει κάνει κατάθεση καί προοπτική κληρονομιᾶς – συγκληρονομιᾶς μέ τόν Χριστό «κληρονόμοι Θεοῦ, συγκληρονόμοι Χριστοῦ» (Ρωμ. 8,17) ἔχουμε γίνει μέ τό βάπτισμα. Ἀλλά πρέπει νά πᾶς στήν τράπεζα. Ποιά εἶναι ἡ τράπεζα; Ἡ Ἐκκλησία. Καί θά πᾶς μέ τή συγκεκριμένη διαδικασία, ὄχι ὅπως θέλεις ἐσύ. Λέει κάποιος, ἐγώ τή βρίσκω στά ξωκλήσια, πάω ἐκεῖ, μ’ ἀρέσει, δέν μπορῶ τόν κόσμο, στή Λειτουργία μέ τό θυμίαμα κ.λ.π. Ὄχι, θά κάνεις αὐτό πού λέει ἡ Ἐκκλησία. Θά πᾶς νά ταπεινωθεῖς στόν ἱερέα νά ἐξομολογηθεῖς, ὄχι στίς εἰκόνες ἤ στή μάνα σου ἤ μόνος σου. Θά πᾶς νά κοινωνήσεις, ὄχι ν’ ἀδιαφορεῖς.

Μά λέει ‘ἐχω καιρό νά ἐξομολογηθῶ καί δέν πάω νά κοινωνήσω’. Εἶναι κατόρθωμα αὐτό; Αὐτό εἶναι ντροπή σου. Γιατί ἀφήνεις τόν ἑαυτό σου χωρίς τροφή τόσο καιρό; Τό θεωρεῖ καί καλό αὐτό καί ἐνάρετο. Ὄχι εἶναι κακία αὐτό, γιατί δέν φροντίζεις νά ἔχεις τίς προϋποθέσεις νά κοινωνᾶς κάθε μέρα, ὅπως κοινωνοῦσαν οἱ πρῶτοι χριστιανοι. Γιατί αὐτοί ἦταν διαφορετικοί ἄνθρωποι ἤ ἦταν μοναχοί; Ὄχι, ἦταν λαϊκοί, ὅπως εἶστε κι ἐσεῖς. Ὄχι κοσμικοί. Προσέξτε. Κοσμικός σημαίνει ὑποταγμένος στόν κόσμο, τό ὁποῖο σημαίνει ὑποταγμένος στόν διάβολο γιατί «ὁ κόσμος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται» (Α΄ Ιω. 5,19), ὅπως λέει τό Εὐαγγέλιο.

Εἶστε λαϊκοί. Λαϊκοί λοιπόν καί μοναχοί δέν διαφέρουν σέ τίποτε. Ἴδιες ἐντολές, ἴδιο Εὐαγγέλιο καί ἐκεῖνο πού ἔχει καταστρέψει ὅλο τόν κόσμο, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶναι αὐτή ἡ ἰδέα ὅτι χρειάζονται λιγότερα πράγματα γιά τούς λαϊκούς νά σωθοῦν σέ σχέση μέ τούς μοναχούς. Καί ἐγώ θά σᾶς πῶ, ὄχι ἐγώ, πάλι ὁ ἅγιος Βασίλειος καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὅτι χρειάζεται νά κάνουν περισσότερα οἱ λαϊκοί ἀπό τούς μοναχούς γιά νά σωθοῦν. Μή σᾶς φαίνεται παράδοξο.

Σήμερα θά κάνουμε ὅλο ἀνατροπές! Πράγματι χρειάζεται νά κάνετε περισσότερα. Δηλαδή περισσότερη προσευχή, περισσότερη ἄσκηση, γιατί ἔχετε περισσότερους καί μεγαλύτερους πειρασμούς. Ὁ μοναχός εἶναι στό μοναστήρι, βλέπει μόνο τή φύση τήν καθαρή καί ἔχει νά παλέψει κατά βάση μέ τούς λογισμούς. Ἐσεῖς ἔχετε νά παλέψετε μέ χίλιους δυό πειρασμούς ἀπό τά μάτια, ἀπό τά αὐτιά, ἀπό τούς ἄλλους ἀνθρώπους... Λοιπόν δέν πρέπει νά κάνετε πιό πολλή ἄσκηση; Πρέπει. Καί αὐτό γινότανε ἱστορικά. Στά χρόνια τοῦ ἁγίου Ἐφραίμ, ἔχει γραφεῖ, ὅτι οἱ λαϊκοί ἔκαναν περισσότερη ἄσκηση ἀπό τούς μοναχούς. Ὄχι διότι οἱ μοναχοί εἶχαν πέσει σέ ἀμέλεια, ἀλλά διότι ξέρανε πολύ καλά ὅτι γιά νά σωθοῦνε οἱ λαϊκοί πρέπει νά ἀγωνιστοῦν πάρα πολύ. Ἔχουν ἐπιλέξει τόν πιό δύσκολο δρόμο, ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Βεβαίως δικαίωμά τους εἶναι καί ὄχι ὅτι δέν θά σωθοῦνε ἤ ὅτι ὁ γάμος εἶναι κακό πράγμα. Ὄχι. Πολύ καλό καί εὐλογημένο εἶναι. Ἀλλά λέει ἐκεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅτι θά ἔχετε θλίψη. Καί θλίψη εἶναι καί αὐτή: οἱ πολλοί πειρασμοί. Ὁπότε χρειάζεται καί μεγαλύτερη προσπάθεια πνευματική.

Ὁ Θεός δέν κάνει διακρίσεις. Δίνει τή Χάρη Του σέ ὅλους, ἀρκεῖ νά ἔχεις τίς δυό βασικές προϋποθέσεις πού ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος: τήν ταπείνωση καί τήν ἀγάπη. Ὅταν ὁ Χριστός μας μᾶς τά ζητάει αὐτά καί μᾶς λέει ὅτι «ἐλᾶτε κοντά Μου καί θά βρεῖτε ἀνάπαυση» (Ματθ. 11,28). «Μάθετε ἀπό Μένα ὅτι εἶμαι πράος καί ταπεινός καί θά βρεῖτε ἀνάπαυση στίς ψυχές σας» (Ματθ. 11,29), δέν τό λέει σέ μοναχούς, οὔτε σέ παπάδες ἤ σέ δεσποτάδες μόνο. Γιατί ἔτσι ἔχουμε καταντήσει νά λέμε Ἐκκλησία καί νά ἐννοοῦμε τούς παπάδες καί τούς δεσποτάδες. Ἄν εἶναι δυνατόν; Ἐκκλησία εἴμαστε ὅλοι. Τό ἔλεγε σέ ὅλους. Δέν κάνει διακρίσεις ὁ Θεός. Τή δίνει τή Χάρη Του σέ ὅλους, ἀρκεῖ νά ταπεινωθοῦμε. Ὁπότε, ἔλεγε χαριτωμένα ὁ π. Παΐσιος, τότε ἀναγκάζεις τόν Θεό νά σέ βοηθήσει. Εἶναι ὑποχρεωμένος ὁ Θεός νά σέ βοηθήσει, ἄν ταπεινωθεῖς.

Νά τί κακό κάνουν οἱ γονεῖς στά παιδιά, ὅταν τούς τρέφουν τόν ἐγωισμό. Τούς δίνουν δηλαδή τό ἀντίθετο ἀπό αὐτό πού πρέπει νά τούς δώσουν. Τήν προϋπόθεση γιά νά πάρουνε -ἄς μοῦ ἐπιτραπεῖ ἡ ἔκφραση- δαιμονική χάρη. Δέν ἔχει χάρη ὁ διάβολος. Ἔχει σκοτάδι. Τά ἀποκλείουν ἀπό τή Χάρη δηλαδή, ὅταν τά ἐπαινοῦν κι ὅταν τά μεγαλώνουν ἔτσι ὅπως τά μεγαλώνουν. Ἐνῶ μαθαίνοντας στό παιδί τήν ὑπακοή, τήν ταπεινοφροσύνη, τοῦ δίνουν τόν τρόπο νά γίνει ἅγιος, νά πάρει τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί νά ἔχει τήν ἀδιάλειπτη προσευχή καί αὐτή ὅλη τήν παραδείσια ζωή, ἡ ὁποία βιοῦται ἐδῶ καί τώρα.

Δέν μᾶς κάλεσε ὁ Θεό σέ μία μετά θάνατον εὐτυχία - ἄλλη πλάνη κι αὐτή. «Ἐγώ ἦλθον ἵνα ζωήν ἔχωσι καί περισσόν ἔχωσιν» (Ἰω 10,10). Πότε; Στήν ἄλλη ζωή; Ὄχι, τώρα. Ἡ περίσσεια ζωῆς πού μᾶς ὑποσχέθηκε ὁ Χριστός εἶναι αὐτή ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ θέωση, τήν ὁποία τήν ἔχουμε πάρει, ἀλλά τήν ἔχουμε ἀπενεργοποιημένη γιατί δέν ζοῦμε σύμφωνα μέ τίς προδιαγραφές τῆς Χάρης. Ζοῦμε ἀντίθετα καί κάνουμε ὅ,τι μποροῦμε γιά νά ἀπενεργοποιοῦμε αὐτή τή Χάρη.

Αὐτό γίνεται μέ τίς ἁμαρτίες. Ὅταν δέν προσευχόμαστε, ὅταν δέν ταπεινοφρονοῦμε, ὅταν δέν ἀγαποῦμε, ὅταν δέν συγχωροῦμε, ὅταν κολλᾶμε στά γήινα, στά χρήματα, στίς ἡδονές τίς σαρκικές, στή μάταιη δόξα, στά μπράβο-μπράβο, στά ὁποῖα μᾶς μαθαίνουν οἱ γονεῖς νά κολλᾶμε -ἐδῶ εἶναι τό τραγικό- μετά ἀπενεργοποιεῖται ἡ Θεία Χάρις. Εἶναι σάν νά μήν τήν ἔχεις. Γι’ αὐτό καί φτάσαμε οἱ Ἕλληνες νά ἔχουμε πρωτιές στή διαφθορά. Περάσαμε καί τούς ἀβάπτιστους στήν κακία! Δέ σᾶς κάνει ἐντύπωση αὐτό;

Ἔχουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα, τή Θεία Χάρη καί εἴμαστε χειρότεροι ἀπ’ τούς ἀβάπτιστους, τούς Παπικούς, τούς Προτεστάντες, τούς Ἰνδουϊστές, τούς πάντες. Γιατί αὐτό; Ὑπάρχει ἑρμηνεία. Ξέρετε ποιά εἶναι ἡ ἑρμηνεία; Εἶναι αὐτό πού λέει ὁ Χριστός: ὅταν φύγει ἕνα δαιμόνιο άπό τόν ἄνθρωπο, πάει σέ ἄνυδρους τόπους. Ὁ ἄνθρωπος τότε καθαρίζει τό σπίτι, ἀλλά τό ἀφήνει ἀφύλαχτο καί ξαναγυρνάει τό δαιμόνιο, λέει ὡραῖα εἶναι ἐδῶ, καθαρά εἶναι, παίρνει ἄλλα ἑπτά δαιμόνια καί μπαίνουν ὅλα μαζί μέσα (Ματθ. 12, 43-45). Ἐμεῖς καθαρίζουμε τόν τόπο μέ τό Βάπτισμά μας, ἀλλά τόν ἀφήνουμε ἀφύλαχτο. Μετά ἔρχονται ἄλλα ἑφτά δαιμόνια. Ἕνα διώξαμε, σύν ἑφτά ἔρχονται καί «γίνονται τά ἔσχατα τοῦ ἀνθρώπου χείρονα τῶν πρώτων». Αὐτό ἔχουμε πάθει σήμερα στήν Ἑλλάδα.

-Ἐρ.: ............................

-Ἀπ.: Ἔχουμε ‘χτίσει’ ἔτσι τά παιδιά καί τά ἔχουμε μάθει νά ἐνεργοποιοῦνται μόνο μέ τόν ἔπαινο, μέ τό μπράβο καί μέ τούς βαθμούς. Ἔμεῖς φταῖμε πού τά ἔχουμε φτιάξει ἔτσι, ὥστε νά εἶναι ἀδιάφορα, ὅταν δέν τά ἐπαινοῦμε. Εἶναι ἀπαραίτητο νά τά μάθουμε ἀπό τήν ἀρχή νά μή θέλουν τό ‘μπράβο’.

Ἔλεγε ὁ Γέροντας Πορφύριος «δέν ἤθελα νά μοῦ λένε μπράβο». Μικρό παιδί καί δέν ἤθελε, γιατί ἔτσι μεγάλωσε. «Οἱ γονεῖς μου ποτέ δέν μοῦ εἶπαν μπράβο». Οἱ Γεροντάδες του στό Ἅγιο Ὄρος -πού ἦταν ἀπό 12 – 14 χρονῶν δέν τοῦ λέγανε ποτέ μπράβο. Λοιπόν στερήθηκε τίποτα; Ἀπέτυχε; Ἔγινε Ἅγιος! Αὐτή εἶναι ἡ ἐπιτυχία.

-Ἐρ.: ..................................

-Ἀπ.: Δέν εἶναι ἀδιαφορία ὅταν δέν τό ἐπαινεῖς. Ἀδιαφορία εἶναι ὅταν τό ἐπαινεῖς, γιατί τοῦ δίνεις ἕνα ναρκωτικό. Ἡ σωστή ἐργασία στό παιδί -τήν εἴπαμε παραπάνω, τήν εἶπε ὁ ἅγιος- εἶναι νά μάθεις τό παιδί νά προσεύχεται, νά καταφεύγει στόν Παντοδύναμο Θεό. Ὅταν τό ἐπαινεῖς, τό μαθαίνεις νά στηρίζεται στόν ἑαυτό του, στά μπράτσα του κι ὅταν τό κάνει αὐτό ὁ ἄνθρωπος γίνεται καταραμένος. Δέν τό λέω ἐγώ. Ὁ Προφήτης Ἱερεμίας στήν Παλαιά Διαθήκη, τό Ἅγιο Πνεῦμα δηλαδή. Δηλαδή τό χωρίζεις ἀπό τόν Θεό. Τοῦ δίνεις τίς προϋποθέσεις νά καταστραφεῖ. Θά πετύχει χωρίς Θεό; Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά πετύχει στή ζωή του καί νά μπεῖ στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Σέ καμιά περίπτωση. Μπορεῖ κοσμικά νά κάνει κάποιες ἐπιτυχίες, ἀλλά τό κενό θά ὑπάρχει μέσα του. Θά εἶναι ἕνας κούφιος ἄνθρωπος, χωρίς Χάρη Θεοῦ. Ἕνας ἄνθρωπος προορισμένος γιά τήν κόλαση δηλαδή. Εἶναι ἐπιτυχία αὐτό; Ἀκόμα κι ἄν πάρει Νόμπελ. Εἶναι ἐπιτυχία; Πέστε μου. Τό θεωρεῖται ἐπιτυχία; Ὄχι. Ἐπιτυχία εἶναι νά εἶναι γεμάτος ὁ ἄνθρωπος μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ. Νά εἶναι στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀπό τώρα. Αὐτό εἶναι τό ἔργο τῶν γονέων: Ἀπό τώρα νά βάλουν τό παιδί στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

-Ἐρ.: ..................................

-Ἀπ.: Ἡ ἅμιλλα ἡ ἀληθινή εἶναι γιά τή Χάρη τοῦ Θεοῦ. Θά ὑπάρχει ἅμιλλα πρός τά κάτω. Μέ ποιά ἔννοια; Ἅμιλλα γιά ταπεινοφροσύνη. Νά εἴχαμε ἕνα Πανεπιστήμιο νά μᾶς μάθαινε πῶς νά γινόμαστε ταπεινοι, ξέρετε τί ὡραία σχολή θά ἦταν αὐτή; Αὐτό θά ἦταν ἀληθινό σχολεῖο προόδου. Γιατί ἡ ἀληθινή ἄνοδος εἶναι ἡ κάθοδος. Ὁ Χριστός μας πῶς δοξάστηκε; Πότε δοξάστηκε; Ὄταν κατέβηκε στόν Ἅδη, ὄταν σταυρώθηκε. Τί εἶπε; «Ὁ ὑψῶν ἑαυτόν ταπεινωθήσεται καί ὁ ταπεινῶν ἑαυτόν ὑψωθήσεται» (Λουκ. 14,11). Ἔτσι δέν μᾶς εἶπε; Θέλεις παιδί μου νά ἀνέβεῖς; Κατέβα. Θέλεις νά πετύχεις, νά πᾶς ψηλά; Πήγαινε χαμηλά. Θέλεις νά εἶσαι πάνω ἀπό ὅλους; Γίνε δοῦλος ὅλων. Αὐτό δέν εἶπε; Μέ λέτε ὅτι εἶμαι ὅ Κύριος καί διδάσκαλος καί Ἐγώ σᾶς ἔπλυνα τά πόδια (Ἰω. 13,14). Θέλετε νά γίνετε πρῶτοι; Ὅποιος θέλει νά εἶναι πρῶτος –νά ἡ ἅμιλλα καί ὁ στόχος- νά γίνεις δοῦλος ὅλων, λέει ὁ Χριστός. Θά πρέπει νά πλύνεις τά πόδια ὅλων. Αὐτό λέει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο.

Τώρα τί λέει ἡ ψυχολογία καί ἡ παιδαγωγική τά ξέρω πολύ καλά. Ἀλλά ἀκριβῶς γι’ αὐτά εἶπε ὁ Γέροντας ὅτι εἶναι τά ἄλλα ὀνόματα τοῦ διαβόλου. Δέ σοῦ λένε ὅτι τό λέει ὁ διάβολος, σοῦ λένε ὅτι τό λέει ἡ ψυχολογία, ἡ μοντέρνα παιδαγωγική, τό λέει τό τάδε ὄνομα. Κι ἐπειδή τό λέει τό τάδε ὄνομα; Τό Ἅγιο Πνεῦμα τί λέει; Ὁ Θεός τί λέει; Ἐκεῖ εἶναι τό μεγάλο μας λάθος. Ἀλλά ἐπειδή τά βλέπουμε τά πράγματα κοσμικά, ἀνθρώπινα, λέμε ‘δίκαιο ἔχει’. Ἐνῶ δέν ἔχει καθόλου δίκαιο. Γι’ αὐτό ἔχουμε τόσες καταθλίψεις στίς μέρες μας. Γιατί τρέφουμε τά παιδιά μέ τή μεγάλη αὐτή ἰδέα ὅτι εἶναι κάτι σπουδαῖο καί αὐτή ἡ ἰδέα ἀργά ἤ γρήγορα θά γκρεμιστεῖ καί τό παιδί, γιατί θά βγεῖ καί θά ἀντιμετωπίσει τήν ἀδικία, τή βρισιά, τήν ἀπαξίωση καί θά πεῖ ‘Γιά στάσου, ἐδῶ οἱ γονεῖς μου μέ εἶχαν κάνει τό κέντρο τοῦ κόσμου, μοῦ λέγανε ὅτι εἶμαι ὁ πρῶτος, γιατί τώρα δέν μέ ἀναγνωρίζουνε οἱ ἄλλοι καί οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς μου πολλές φορές’; Γιατί καί οἱ γονεῖς μετά θά ἀναγκαστοῦνε στά δεκάξι, στά δεκαεφτά πού θά ζητήσει ναρκωτικά νά τοῦ ποῦνε ‘ὄχι, αὐτό δέν γίνεται’. ‘Γιατί δέν γίνεται; Μέχρι τώρα μοῦ τά ’δινες ὅλα, γιατί δέν μοῦ τό δίνεις κι αὐτό’; Καταλάβατε; Καί θά ἔχει δίκαιο τό παιδί. Πολύ δίκαιο θά ἔχει.

Ἔχουμε παιδιά καί νέους πού δέν τολμοῦν νά βγοῦν ἀπό τό δωμάτιό τους γιά νά μήν ἀντιμετωπίσουν αὐτή τήν ἀπαξίωση, γιατί τούς ἔχουμε θρέψει αὐτό τό μεγάλο ‘ἐγώ’, τό ‘ὑπερεγώ’ πού λέει ὁ Γέροντας, τήν οἴησι, πού λένε οἱ Πατέρες. Μή τυχόν καί γκρεμιστεῖ αὐτή ἡ ἰδέα καί βουλιάζουν μέσα στό δωμάτιο καί παίρνουν ψυχοφάρμακα. Εἶναι ζωή αὐτή; Εἶναι ἐπιτυχία αὐτή; Τέτοια παιδιά φτιάξαμε μέ τίς διδαχές τῆς μοντέρνας ψυχολογίας, γιατί δέν ἀκοῦμε τό Ἅγιο Πνεῦμα πού λέει μάθε στό παιδί τήν ταπείνωση καί τήν ὑπακοή.

-Ἐρ.: Τί μποροῦμε νά κάνουμε γιά τή σύγχρονη τεχνολογία μέ τά παιδιά μέ τά κινητά, τά τηλεπαιχνίδια, τό ἴντερνετ;

-Ἀπ.: Εἶναι ὄντως μάστιγα. Γιατί εἶναι μάστιγα; Γιατί τό παιδί δέν ἔχει μεγαλώσει σωστά, δέν ἔχει διαπαιδαγωγηθεῖ σωστά καί μετά ψάχνει κι αὐτό γιά ὑποκατάστατα. Ἡ εὔκολη λύση τοῦ γονιοῦ γιά νά βρεῖ τήν ἡσυχία του εἶναι νά τό στήσει μπροστά στήν τηλεόραση. Κι ὅμως ἐκεῖ τό παιδί θά δεχτεῖ ὅλον αὐτόν τόν ὀχετό τῆς νέας τάξης πραγμάτων, ὅλη αὐτή τήν πλύση ἐγκεφάλου, πού σημαίνει ἀνηθικότητα καί δαιμονισμός, δαιμονολατρεία. Σήμερα καί τά παιδικά παιχνίδια εἶναι δαιμονικά καί τά παιδικά προγράμματα εἶναι δαιμονικά καί περνᾶνε μέσα στά παιδιά συσκιασμένα τήν ὁμοφυλοφιλία, ἀλλά καί ἀπροκάλυπτα σιγά-σιγά. Δέν μπορεῖς νά ἔχεις τηλεόραση στό σπίτι σου ἐπιτέλους! Πρέπει νά τό βάλεις καλά στό μυαλό σου. Κι ὅλα τά ἄλλα τά μέσα πρέπει νά μάθει τό παιδί νά τά χρησιμοποιεῖ σωστά. Ἐάν ὁ γονιός τά χρησιμοποιεῖ σωστά, ὅταν τά χρησιμοποιεῖ, ἐάν ἔχει δώσει σωστές προδιαγραφές καί τό παιδί θά τά χρησιμοποιήσει σωστά. Εἶναι ἡ ὅλη ἀγωγή πού πρέπει νά πάρει τό παιδί.

Σᾶς εἶπα ἡ ἀγωγή ξεκινάει ἀπό τή στιγμή τῆς συλλήψεως. Ἐγώ θά τολμήσω νά πῶ ὅτι ἡ ἀγωγή ξεκινάει ἀπό τήν ἐκλογή τοῦ συντρόφου. Ἀπό τή στιγμή πού θά ἐκλέξεις τόν μέλλοντα ἤ τή μέλλουσα σύζυγό σου. Ἀπό τότε ξεκινάει καί ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν. Ἀλλά πόσοι νέοι σήμερα τά ξέρουν αὐτά τά πράγματα πού λέμε; Θά πεῖς ‘Δέν τά εἶπε κανένας’. Τά λένε οἱ Πατέρες. Νά ὁ Ἅγιος Πορφύριος τά λέει. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος τά ’λεγε ἀπό τόν 4^ο αἰῶνα.

Ξέρετε τί ἔλεγε ὁ ἱερός Χρυσόστομος; Ἔχει μιά ὁμιλία περί τῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν, περί κενοδοξίας καί πῶς πρέπει οἱ γονεῖς νά μεγαλώνουν τά παιδιά. Θά πεῖ κανείς τί σχέση ἔχει ἡ κενοδοξία μέ τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν; Ἔχει τεράστια σχέση. Αὐτά πού ἀναφέραμε γιά τόν ἔπαινο. Άπό τότε τό κάνανε τό λάθος οἱ γονεῖς. Καί τό φώναζε ὁ ἱερός Χρυσόστομος: ὄχι ἔπαινος, ὄχι κανάκεμα, ὄχι στόλισμα στά παιδιά. Μάθετέ τα νά εἶναι ταπεινά, ἁπλά καί ὑπάκουα. Ἀπό τότε κάνανε τό λάθος. Τρέφουν στά παιδιά οἱ γονεῖς τό κυρίαρχο πάθος πού εἶναι ἡ κενοδοξία, ὁ ἐγωισμός καί ἡ ὑπερηφάνεια. Οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς τά καταστρέφουν τά παιδιά.

Ἄν τό παιδάκι ἔχει μάθει στήν ταπεινοφροσύνη, πού σημαίνει στήν ὑπακοή, ὅταν θά τοῦ πεῖς ‘τόν ὑπολογιστή θά τόν χρησιμοποιεῖς ἔτσι’, δέν θά σοῦ κάνει ὑπακοή; Θά σοῦ κάνει. Πολύ φυσικά καί ἀβίαστα. Ἀλλά γιατί δέν σέ ἀκούει; Δέν τοῦ ἔχεις κάνει σωστή ἀγωγή ἀπό μωρό, ἀπό μικρό.

-Ἐρ.: ..................................

-Ἀπ.: Τό κοσμικό φρόνημα πρέπει νά τό κατανικήσουν οἱ γονεῖς πρῶτα γιά νά τό κατανικήσει καί τό παιδί. Δέν μπορεῖ νά λές στό παιδί σου κατανίκησε τό κοσμικό φρόνημα καί ἐσύ νά ἔχεις κοσμικότητα. Αὐτό εἶναι τό βασικό. Ἡ λύση ὅλων τῶν προβλημάτων τῶν παιδιῶν εἶναι ὁ ἐξαγιασμός τῶν γονέων. Οἱ γονεῖς ἔχουν περί πολλοῦ τήν τεχνολογία, τήν ὕλη, τά ροῦχα, τά στολίδια οἱ γυναῖκες, τά ὑλικά ἀγαθά, τά χρήματα, τή δύναμη τήν κοσμική, τίς ἡδονές, τήν καλοπέραση καί δέν μαθαίνουν, δέν ζοῦν οἱ ἴδιοι τό ἀσκητικό πνεῦμα -τό ὀρθόδοξο πνεῦμα εἶναι τό ἀσκητικό πνεῦμα- πού σημαίνει λιτότητα, φτώχεια, ἑκούσια φτώχεια, σημαίνει ταπεινό ἔνδυμα, σημαίνει ἀγάπη τῆς εὐτέλειας. Αὐτά πού λένε οἱ ἅγιοι δέν τά λένε γιά τούς μοναχούς. Γιά ὅλους τά λένε.

Ἄν αὐτά δέν τά ζεῖς ἐσύ, πῶς θά τά περάσεις στό παιδί σου; Ἄν τά ζεῖς ἐσύ, δέν χρειάζεται νά τοῦ πεῖς τίποτα. Τό παιδάκι θά τά υἱοθετήσει ἀπό μόνο του, γιατί τό κάνει ἡ μαμά, τό κάνει ὁ μπαμπάς καί δέν θά σοῦ ζητάει κάτι ἐπειδή τό ἔχουν τά ἄλλα παιδιά. Γιατί θά τοῦ μάθεις ὅτι κριτήριο δέν εἶναι τό τί κάνουν οἱ πολλοί ἤ τί κάνουν καί ὅλοι ἐνδεχομένως ἤ τό τί λέει ἡ μόδα –γιατί αὐτό εἶναι τό κοσμικό φρόνημα- ἀλλά τό κριτήριο εἶναι τί λέει ὁ Θεός. Ἄρα τό πιό σημαντικό εἶναι ὅτι δέν δίνουμε στά παιδιά σωστά κριτήρια. Καί λέει τό παιδί ‘τί νά κάνω, ἄν ἀντισταθῶ θά μείνω μόνος μου΄. Καί τί σέ νοιάζει ἄν μείνεις μόνος σου, τί σέ πειράζει; Καί ὁ Χριστός μόνος του δέν ἦταν; Στό περιθώριο τοῦ περιθωρίου δέν ἦταν; Καί οἱ ἅγιοι; Ἀλλά γιά νά τό μάθεις αὐτό στό παιδί πρέπει νά τό ζεῖς ἐσύ ὁ ἴδιος. Θά πεῖς ‘θά ἀπομονωθοῦμε’; Ἄν χρειαστεῖ, ναί. Μπορεῖ αὔριο ὅλοι νά διαστραφοῦν ἤ ὅλοι νά πᾶνε νά προσκυνήσουν τήν αἵρεση, θά τούς ἀκολουθήσουμε;

Ὅπως εἶχε γίνει στά χρόνια τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ. Ἔμεινε ἕνας μοναχός μόνος. Καί τοῦ λέγανε μέ ποιόν εἶσαι; ‘Ἐγώ εἶμαι μέ τήν Ἐκκλησία’. Ἐνῶ ὅλοι οἱ Πατριάρχες εἶχαν προσκυνήσει τόν μονοθελητισμό τότε. Ἕνας ἄνθρωπος! Τέτοιο φρόνημα πρέπει νά ΄χουμε. Δέν μᾶς πειράζει τό νά μείνουμε μόνοι μας, γιατί δέν εἴμαστε μόνοι μας, εἴμαστε μέ τόν Χριστό καί ὅπου εἶναι ὁ Χριστός εἶναι ἡ πλειοψηφία.

Ὁ Χριστός εἶναι ἡ πλειοψηφία, γιατί ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν, ὅπως ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος. Εἶσαι μέ τόν Χριστό; Εἶσαι μέ ὅλα καί μέ ὅλους.

-Ἐρ.: Αὐτά δέν τά ξέραμε. Τί μποροῦμε νά κάνουμε γιά νά σώσουμε τώρα τά παιδιά;

-Ἀπ.: Ἄν εἶναι πάνω ἀπό τά ἕντεκα θά κάνετε πολλή προσευχή καί ἅγια ζωή. Πάρα πολλή προσευχή καί ἅγια ζωή. Δέν προλαβαίνουμε νά τά ποῦμε ὅλα.

Εἶχε ἕνα περιστατικό μέ μία κοπέλα, ἡ ὁποία γύριζε στό σπίτι ἀργά. Ξημερώματα. Τό γνωστό φαινόμενο. Ὁ πατέρας εἶχε τρελαθεῖ. Θά τή σκοτώσω καί τέτοια.. Πρίν τήν σκοτώσει, τόν ἔπεισε ἡ σύζυγος νά πᾶνε στόν ἅγιο Πορφύριο. Μόλις πῆγαν στόν Γέροντα τούς λέει καί πιό πολύ στόν πατέρα δέν καταλαβαίνεις ὅτι τό παιδί σου τό ’χει καβαλικέψει ὁ διάβολος; Πῶς θά τό βοηθήσεις; Τό παιδί ἔχει ἀνάγκη ἀπό προσευχή. Θά στρωθεῖτε στήν προσευχή καί δέν θά τῆς λέτε τίποτα. Μιλᾶμε γιά ἔφηβο, ὄχι γιά μικρό παιδί, οὔτε γιά μωρό, οὔτε γιά δέκα χρονῶν. Μιλᾶμε γιά νέα εἴκοσι, εἰκοσιτρία χρονῶν. Ὅταν ἔρχεται τά ξημερώματα δέν θά λέτε γιατί ἄργησες, ἐγώ σέ περιμένω κ.λ.π. Θά τῆς λές παιδί μου τό φαγητό σου εἶναι στό ψυγεῖο, κάτσε νά φᾶς. Τίποτα ἄλλο. Καί θά συνεχίσεις νά κάνεις προσευχή. Θά δεῖς, μετά ἀπό καιρό πού τό παιδί σου θά τά χαλάσει μ’ αὐτή τήν κακιά παρέα –εἶχε μπλέξει μέ μιά κακιά παρέα- καί θά γυρίσει πίσω. Ὅταν θά γυρίσει πίσω καί θά σοῦ πεῖ ξέρεις τά χάλασα, δέν θά τῆς πεῖς μπράβο καλά ἔκανες. Θά τῆς πεῖς ἐσύ ξέρεις. Καταλάβατε;

Γιατί εἴμαστε τόσο ἐγωιστές, πού κι ὅταν ἀκόμα μετανοοῦμε δέν θέλουμε νά πέσει τό κύρος μας!

Ἦταν ἄριστος γνώστης τῆς ψυχῆς ὁ Γέροντας.

Πράγματι ἔτσι ἔγινε. Μετά ἀπό λίγο καιρό σώθηκε αὐτή ἡ κοπέλα μέ αὐτόν τόν τρόπο.

Ἀγάπη καί πολλή προσευχή. Ὅταν τό παιδί ἔχει περάσει τά ἕντεκα. Πρίν τά ἕντεκα ὅσα εἴπαμε προηγουμένως. 

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

http://hristospanagia3.blogspot.gr/