Ταπείνωση: ἡ ἀπαραίτητη προετοιμασία τῆς ψυχῆς γιά νά ξεφύγει ἀπό τήν κατάθλιψη

 

    ΤΑ ΠΑΘΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΟΝΤΑΙ

 

ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 

 

7) Ταπεινοφροσύνη-Ταπείνωση

7^α)Ταπείνωση: ἡ ἀπαραίτητη προετοιμασία τῆς ψυχῆς γιά νά ξεφύγει ἀπό τήν κατάθλιψη

Στήν Κατάθλιψη ὁ ἄνθρωπος εἶναι αἰχμάλωτος τοῦ λογισμοῦ του. Σύμφωνα μέ τήν κοσμική ψυχιατρική στόν ὑποψήφιο γιά Κατάθλιψη γεννιοῦνται κάποιες «αὐτόματες» σκέψεις μέ ἀφορμή ὁποιοδήποτε σημαντικό ἤ καί ἀσήμαντο γεγονός. Αὐτές ἐνεργοποιοῦν τίς διάφορες «ἀρνητικές ἀντιλήψεις (Beck, 2004). Τέτοιες σκέψεις μπορεῖ νά εἶναι π.χ. ὅτι «κανείς δέν μ’ ἀγαπάει» ἤ «ποτέ δέν καταφέρνω τίποτα». Ὅταν δεχθεῖ κανείς μιά τέτοιου εἴδους «αὐτόματη σκέψη», ἀρχίζει νά τον «παίρνει ἀπό κάτω» καί νά τον φέρνει σέ κατάσταση ἀπελπισίας καί κατάθλιψης»⁵⁹.

Μέ τήν Πατερική ὁρολογία αὐτές οἱ «αὐτόματες» σκέψεις ὀνομάζονται λογισμοί.
Ὁ ἄνθρωπος ὅταν τίς ἀποδεχθεῖ ἀρρωσταίνει. Γίνεται αἰχμάλωτός τους. Τό ἐρώτημα, εἶναι, πῶς ὁ ἄνθρωπος θά μπορέσει νά ἀλλάξει κατεύθυνση στήν πορεία πού τείνει νά πάρει ἡ δύναμη τῆς ψυχῆς του ὅταν αὐτή τείνει νά αἰχμαλωτιστεῖ ἀπό τόν πονηρό (οἱ «αὐτόματες» σκέψεις σύμφωνα μέ τήν Πατερική θεραπευτική δέν εἶναι στήν πραγματικότητα αὐτόματες, ἀλλά ἔχουν πηγή τους:α)τόν πονηρό καί β)τά πάθη τά ὁποῖα ὑποκρύπτουν δαίμονες) γιά νά μήν πέσει στήν κατάσταση πού ὀνομάζεται κατάθλιψη.

«Ἡ γνωσιακή θεραπεία (ἡ καλλίτερη ἀπό κοσμική ἄποψη θεραπευτική) ἀποσκοπεῖ στό νά βοηθήσει τό ἄτομο σέ ἕνα πρῶτο ἐπίπεδο νά μάθει νά ἀναγνωρίζει ἄμεσα τίς «αὐτόματες σκέψεις» του καί νά μή τίς ἀποδέχεται σάν ἀληθινές, καί σέ ἕνα πιο προχωρημένο ἐπίπεδο νά καταλάβει ὅτι οἱ ἀντιλήψεις του αὐτές εἶναι ἐσφαλμένες, ὅτι δέν τόν ἐξυπηρετοῦν, καί νά μπορέσει ἔτσι νά τις ἀλλάξει καί νά τίς ἀντικαταστήσει μέ ἄλλες πιό «ὑγιεῖς», πού θά τον ὁδηγήσουν σέ μεγαλύτερη αὐτοεκτίμηση καί αὐτοαποδοχή»⁶⁰.

Ἀληθινή αὐτοεκτίμηση ὅμως ἔχει ὁ ἄνθρωπος, πού φανερώνει τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καί ὁμοιοῦται μέ Αὐτόν. Ἀληθινή αὐτοεκτίμηση καί γνήσια αὐτοαποδοχή ἔχει μόνο ὁ ταπεινός.

Σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρας ρίζα ὅλων τῶν νοσηρῶν πνευματικῶν καταστάσεων εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια, μέ ἄμεσα τέκνα της τόν ἐγωισμό καί τήν κατάθλιψη.

Γιά νά κτυπήσει κανείς τήν Ὑπερηφάνεια καί νά ἀποφύγει τήν κατάθλιψη θά πρέπει νά ἔχει μηδενική κοσμική αὐτοπεποίθηση καί πλήρη Θεοπεποίθηση.

Θά πρέπει νά γνωρίσει ἀληθινά τόν ἑαυτό του ὁ ἄνθρωπος καί νά καταλάβει ὅτι εἶναι τό «οὐδέν»⁶¹. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος διδάσκει σαφῶς ὅτι ἐκεῖνος πού «νομίζει τὸν ἑαυτό του ὅτι δὲν εἶναι τίποτα, ἐκεῖνος περισσότερο ἀπὸ ὅλους γνωρίζει τὸν ἑαυτόν του· «οὗτος μάλιστα ἐστὶν ὁ ἑαυτὸν εἰδώς, ὁ μηδὲν ἑαυτὸν εἶναι νομίζων»⁶².. Νά μήν ἔχει ἐμπιστοσύνη στίς δυνάμεις του, ἀλλά τέλεια ἐμπιστοσύνη στήν Θεία Δύναμη καί Βοήθεια. Θά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι πάντα σέ ἑτοιμότητα, σέ ἐγρήγορση ὥστε νά μήν δέχεται τούς διάφορους λογισμούς (τίς κατά τήν κοσμική ψυχιατρική «αὐτόματες σκέψεις», οἱ ὁποῖες ὅταν γίνουν ἀποδεκτές δημιουργοῦν λανθασμένες ἀντιλήψεις) οἱ ὁποῖοι ὅταν γίνουν ἀποδεκτοί («συγκατάθεση» σ’ αὐτούς) αἰχμαλωτίζουν τόν ἄνθρωπο καί τόν ὁδηγοῦν στήν Κατάθλιψη. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει αὐτοεκτίμηση καί αὐτοπεποίθηση, ἀλλά ἀντίθετα εἶναι ταπεινός (ἔχει πλήρη ἀπελπισία ἀπό τόν ἑαυτό του καί πλήρη ἐλπίδα στόν Θεό) τότε μπορεῖ νά ἀντιμετωπίσει τούς διάφορους λογισμούς.

«Πολλούς αἰῶνες πρίν οἱ γνωσιακοί θεραπευτές κάνουν λόγο για ἀρνητικές «αὐτόματες σκέψεις» καί ἀντίστοιχα συναισθήματα, οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶχαν μελετήσει αὐτά τά φαινόμενα, τά ὁποῖα ὀνόμαζαν «λογισμούς». Ὅπως γιά τή σύγχρονη γνωσιακή θεραπεία εἶναι σημαντικό σάν πρῶτο στάδιο νά ἀναγνωρίζει κανείς τίς αὐτόματες σκέψεις καί νά μή τίς ἀποδέχεται σάν ἀληθινές, οἱ νηπτικοί πατέρες μιλοῦσαν γιά ἐπαγρύπνηση, ὥστε μόλις ἔρχεται στο νοῦ ἕνας κακός λογισμός νά μή «συγκατατεθοῦμε» πρός αὐτόν, νά μήν ὑποκύψουμε σ’ αὐτόν μέ τό θέλημά μας, γιατί στή συνέχεια μᾶς κάνει ὅ,τι θέλει, χωρίς ἐμεῖς νά μποροῦμε νά ἐλέγξουμε τήν κατάσταση. Τότε καταλαμβανόμαστε ἀπό τό ἀντίστοιχο «πάθος».

Ὁ γέρων Πορφύριος τό ἐκφράζει αὐτό μέ πολύ ἁπλά λόγια:«Τό μυστικό εἶναι νά τό προλαβαίνεις. Ἅμα τό ἀφήσεις καί σέ πιάσει, πάει, σ’ ἔπιασε»»⁶³. Γιά νά μή σέ «πιάσει» θά πρέπει νά εἶσαι ταπεινός (ταπεινόφρων).

Ἡ ταπείνωση εἶναι σύμφωνα μέ τόν Γέροντα Πορφύριο, ἡ προετοιμαστική κίνηση καί κατάσταση πού ἀπαιτεῖται γιά νά ἀντιστραφεῖ ἡ κακή πορεία τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου λόγῳ τῶν λογισμῶν. «Λοιπόν» παρατηρεῖ ὁ Γέροντας «αὐτό εἶναι τό μυστικό. Πῶς θά μπορέσει κανείς νά γυρίσει: Ἐκεῖ πού τόν ἔχει καταλάβει κάτι κακό, νά σκεφτεῖ κάτι ἄλλο. Εἶναι λίγο δύσκολο, ἀλλά ὅταν προετοιμαστεῖ… Προετοιμασία εἶναι ἡ ταπείνωση, ἔ! αὐτό εἶναι»⁶⁴.

Γιά νά γίνει ἡ στροφή στό καλό χρειάζεται νά ἑλκυσθεῖ καί ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Ἡ Θεία Χάρη ὅμως ἔρχεται στόν ταπεινό. Τότε ὁ ἄνθρωπος βρίσκει τή δύναμη νά στραφεῖ πρός τό Θεό.

Ἔλεγε ὁ Γέροντας: «Θέλω νά πῶ, δέν εἶναι εὔκολο πράγμα ὅμως, λέμε νά τό γυρίσεις ἔτσι. Ἐκεῖ εἶναι ἡ τέχνη, πού δέν εἶναι νά τό γυρίσεις, εἶναι νά ἔχεις καί τή δύναμη ν’ ἀποσπάσεις τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Νά σέ κάνει νά ἑνωθεῖς μαζί Του»⁶⁵.

Χρειάζεται συνέργεια τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό γιά τήν μεταστροφή, γιά τήν «ἔξοδο» τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν κατάθλιψη.

Ὅταν ἑλκύσει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ τόν ἄνθρωπο, ὁ ἄνθρωπος φεύγει, «βγαίνει» ἀπό τήν κατάθλιψη, χωρίς νά τό καταλάβει. Ἔλεγε:

«Καί ὅταν ἑνωθεῖς μέ τό Θεό καί ὅταν δοθεῖς στό Θεό, δέν πρόκειται νά κοιτάζεις, οὔτε νά θυμηθεῖς ὅτι ἦρθε καί σέ τραβοῦσε ἀπό πίσω τό ἀντίθετο πνεύμα, ἔ, πάει ἔφυγε ἐκεῖνο, καταλάβατε; Αὐτό ἐδῶ μπορεῖτε νά τό καταλάβετε; Δηλαδή τό διώχνεις χωρίς νά τό καταλάβεις. Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα τόσο ἀφοσιώνεσαι στό ἄλλο καί τό ζεῖς, ὥστε δέν κοιτάζεις νά δεῖς τί κάνει, εἶναι πίσω σου; Θά σέ τραβήξει;»⁶⁶.

59 Μοναχῆς Εἰρήνης, Ἀντιμέτωποι μέ τήν Κατάθλιψη, http://www.alopsis.gr/alopsis/katathl2.htm

60 Ὅ. π.

61 ΙΕΡΟΜ. ΚΛΕΟΠΑ ΗΛΙΕ, ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ, Περὶ ἀσκήσεως καὶ πνευματικοῦ πολέμου τῶν μοναχῶν καὶ χριστιανῶν, ΕΚΔ. ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ, http://www.pigizois.net/pneumatikoi_logoi/peri_askiseos_kai_pneumatikou_polemou_monaxon_xristianon.htm

62Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Joannes Chrysostomus Scr. Eccl., In Matthaeum (homiliae 1-90), Vol 57, pg 332, ln 46: «Οὗτος γὰρ μάλιστά ἐστιν ὁ ἑαυτὸν εἰδὼς, ὁ μηδὲν εἶναι ἑαυτὸν νομίζων».

63 Εἰρήνη (Μοναχή), Ἀντιμέτωποι μὲ τὴν Κατάθλιψη http://www.agiazoni.gr/article.php?id=58535611428192633065&PHPSESSID=a2f72a5a8667b7d212ce06a0de3ccf1b

64 Συνομιλία γιά τήν κατάθλιψη, σελ. 15.

65 Συνομιλία γιά τήν κατάθλιψη, σελ. 16.

66 Συνομιλία γιά τήν κατάθλιψη, σελ. 16.

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης 

Ἀπόσπασμα ἀπό τό Βιβλίο:Τά πάθη καί ἡ κατάθλιψη - Τί εἶναι καί πῶς θεραπεύονται (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) - Νέο βιβλίο 

 Σχῆμα 14Χ20.5 ,Σελίδες: 282, Τιμή: 9€, Παραγγελίες στό τηλέφωνο 6944577885 ἤ στό e- mail: hristospanagia@yahoo.gr