ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΑΞΕΙΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (2010-2011)
Βιβλίο πρός μελέτην: ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ,
Ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα, PG 150, 368-492.
ΣΥΝΑΞΙΣ Α΄
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΓΕΝΙΚΑ
Η Θεια Λειτουργια εΙναι:
1) Τό κατ’ ἐξοχήν ἔργο τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ
2) Ὁ Χριστός
3) «Ἡ συγκεφαλαίωση τῆς ὅλης οἰκονομίας»
4) Θεοφάνεια Τριαδική
5) Σύνοδος οὐρανοῦ καί γῆς
6) Θυσία πραγματική
7) Ἔργον ἀγαθόν
8) Διαρκές Πάσχα
Ἡ λέξη Λειτουργία εἶναι σύνθετη ἀπό τίς λέξεις «λεῖτος» καί «ἔργο». Λειτουργία σημαίνει «δημόσιο ἔργο», διότι τό ἐπίθετο λεῖτος (ἀπό τή λέξη λεώς, λαός) σημαίνει: τοῦ λαοῦ=δημόσιο Στὴν Ἐκκλησία μας ἐπικράτησε νὰ λέγεται Λειτουργία ἡ τέλεση τῆς Θείας Εὐχαριστίας.
Οἱ Θεῖες Λειτουργίες ποὺ γράφτηκαν εἶναι τῶν:
Ἁγίου Ἀδελφοθέου Ἰακώβου
Ἁγίου Μεγάλου Βασιλείου
Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου
Ἁγίου Ἀποστόλου Μάρκου
Ἁγίου Κλήμεντος
Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων (γιά τήν ἀκρίβεια εἶναι ἐσπερινός μέ Θεία Κοινωνία ἀπό τά Προηγιασμένα Τίμια Δῶρα»).
Ἁγίου Μεγάλου Βασιλείου
Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου
Ἁγίου Ἀποστόλου Μάρκου
Ἁγίου Κλήμεντος
Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων (γιά τήν ἀκρίβεια εἶναι ἐσπερινός μέ Θεία Κοινωνία ἀπό τά Προηγιασμένα Τίμια Δῶρα»).
Ἡ Θεία Λειτουργία χωρίζεται σέ:
Α)ΠΡΟΣΚΟΜΙΔΗ,
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ.
1. Τί εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία.
Κέντρο καί ἀποκορύφωμα τῆς Ὀρθόδοξης Λατρείας εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία. Κέντρο δέ τῆς Θείας Λειτουργίας εἶναι τό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Τί εἶναι ὅμως ἡ Θεία Λειτουργία;
Εἶναι πάρα πολύ δύσκολο νά δώσουμε ἕνα συγκεκριμένο ὁρισμό, γιατί ἡ Θ. Λειτουργία εἶναι «μυστήριον μέγα». Εἶναι ἡ προσφορά τῆς ἀναιμάκτου θυσίας τοῦ Κυρίου ἀπό ὁλόκληρη τήν Ἐκκλησία. Εἶναι ἡ ἀνάμνηση τῆς Σταυρικῆς θυσίας τοῦ Γολγοθᾶ, πού δέν ἀναπαριστάνει ἁπλῶς τήν θυσία τοῦ Σταυροῦ, ἀλλά κατά ἕνα τρόπο ὑπερφυσικό κάνει παρόντα ὅλα τά μεγάλα καί θαυμαστά γεγονότα, πού πραγματοποίησε ὁ Κύριος γιά τήν σωτηρία τοῦ κόσμου. Ἔτσι ἡ Θ. Λειτουργία παρουσιάζει μπροστά στά μάτια μας, μπροστά στήν «Λατρευτική μας Σύναξη», ὁλόκληρη τήν ζωή τοῦ Κυρίου, ἀπό τήν φάτνη ὥς τόν Σταυρό καί ὥς τήν Ἀνάσταση καί τήν Ἀνάληψη, μέ μία σαφῆ προσδοκία καί προσμονή «τῆς Δευτέρας τοῦ Χριστοῦ Παρουσίας»[1].
Συνήθως τήν Θ. Λειτουργία τήν ἀντιλαμβανόμαστε πολύ περιορισμένα. Τήν θεωροῦμε σάν ἕνα μέρος τῆς Λατρείας, ἀσφαλῶς τό κυριότερο, ἄλλα πάντως ἕνα μέρος. Ὅμως οἱ ὀρθόδοξοι θεολόγοι ἐπιμένουν ὀρθά, ὅτι μόνον ὅποιος ἔχει καταλάβει τήν Θ. Λειτουργία εἶναι σέ θέση νά ἐννοήσει καί τί εἶναι Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Γιατί ἡ Θ. Λειτουργία εἶναι ὁ τόπος καί ὁ χῶρος ἀλλά καί ὁ τρόπος τῆς σωτηρίας τῶν πιστῶν[2]. Ὁ Χριστός Μας πού εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία (βλ. παρακάτω) εἶναι καί ἡ Ὁδός (=ὁ τρόπος, ἡ μέθοδος πού πρέπει νά ἀκολουθήσουμε).
Μέ κέντρο της καί οὐσία της τό μυστήριο τῆς Θ. Εὐχαριστίας, ἡ Θ. Λειτουργία θεωρεῖται καί εἶναι τό πλήρωμα ὅλων τῶν Μυστηρίων. Αὐτό φαίνεται καί ἀπό τό γεγονός ὅτι ὅλα τά ἄλλα Μυστήρια ἔχουν κάποια ὀργανική σχέση μέ τήν Θ. Λειτουργία. Τό Βάπτισμα καί τό Χρίσμα π.χ. ἐτελοῦντο κατά τήν ὥρα τῆς Θ. Λειτουργίας (ἰδίως τά Θεοφάνεια καί τό Πάσχα). Ὁ Γάμος καί τό Εὐχέλαιο γίνονταν μέσα στά πλαίσια τῆς Λειτουργίας. Ἡ χειροτονία τῶν ἱερέων μέχρι σήμερα γίνεται μέσα στήν Θ. Λειτουργία. Ἡ Ἐξομολόγηση γίνονταν δημόσια καί πρίν ἀπό τήν Θ. Λειτουργία, ἀλλά καί σήμερα ἔχει κάποια ἐξάρτηση ἀπό τήν Θ. Εὐχαριστία.
Γί αὐτό τό λόγο καί ἡ συμμετοχή τοῦ πιστοῦ χριστιανοῦ δέν εἶναι μία πράξη τυπική, ἕνας ξηρός τύπος, ἀλλά μία πράξη πίστεως. Εἶναι μία πράξη μυστηριακή, πού ἔχει ἕνα βαθιά μεταμορφωτικό χαρακτήρα[3].
Μέσα σέ ἕνα κόσμο διαιρέσεων καί ἀτομισμοῦ, ἡ Θ. Λειτουργία εἶναι δεσμός ἀγάπης καί εἰρήνης, δεσμός ἑνότητας καί ἀδελφοσύνης· συμμετέχει ὁ κάθε πιστός σ’ αὐτήν ὄχι ὡς ἕνα ἄτομο ἐγωκεντρικό, ἀλλά ὡς μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, μαζί μέ ὅλη τήν Ἐκκλησία, μέ τήν στρατευόμενη[4] καί τήν θριαμβεύουσα Ἐκκλησία[5].
Ἔχει μία παγκοσμιότητα ἡ Θ. Λειτουργία. Ὁ μεγάλος σύγχρονος θεολόγος π. Γεώργ. Φλωρόφσκυ τονίζει χαρακτηριστικά ὅτι ἡ ἑνότης αὐτή δέν ἐκτείνεται μόνο σ’ ἕνα ἄπειρο χῶρο, ἀλλ’ ἐπίσης καί σ’ ἕναν ἄπειρο χρόνο, περιλαμβάνει δηλαδή ὅλες τίς γενεές καί ὅλες τίς ἐποχές. Οἱ κεκοιμημένοι μνημονεύονται καί αὐτοί μαζί μέ τούς ζώντας. Καί ἡ μνημόνευση αὐτή δέν εἶναι μία ἔκφραση συμπαθείας, πρός τούς κεκοιμημένους ἀδελφούς μας, ἀλλά εἶναι ἡ συνείδηση καί ἡ ἐπίγνωση, ὅτι ὅλοι μαζί οἱ πιστοί, οἱ ζῶντες καί οἱ κεκοιμημένοι, εἴμαστε μία μυστική ἀδελφότης «ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». Μ’ ὅλα αὐτά ἡ Ὀρθόδοξος Θεία Λειτουργία ἀποδεικνύεται ὅτι εἶναι μία δογματική μαρτυρία καί ἀναγνώριση τοῦ λυτρωτικοῦ ἔργου τοῦ Κυρίου[6].
2. Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι «Μυστήριον Μέγα».
Ὅσες φορές ἀσχολούμαστε μέ τήν Θεία Λειτουργία δέν πρέπει νά λησμονοῦμε, ὅτι ἡ Θ. Λειτουργία εἶναι μυστήριο, πού προσφέρεται ἀπό τήν Ἐκκλησία σάν ἀλήθεια πίστεως καί ὄχι σάν ἀλήθεια πού θά τήν κατανόησει κανείς μέ τήν ἐπιστημονική ἔρευνα καί μελέτη. Ἄς μή προσπαθοῦμε νά τήν προσεγγίσουμε μέ τή λογική. Ὁ ἴδιος ὁ ἀπ. Παῦλος, παραδίδοντας τό μυστήριο δέν προσπαθεῖ νά τό ἐξήγησει. Τό παραδίδει μέ ἱερό δέος καί σεβασμό. Τά λόγια του εἶναι ἁπλά καί μετρημένα: «Ἐγώ γάρ παρέλαβον ἀπό τοῦ Κυρίου, ὅ καί παρέδωκα ὑμῖν, ὅτι ὁ Κύριος Ἰησοῦς ἐν τή νυκτί ᾗ παρεδίδοτο ἔλαβε ἄρτον καί εὐχαριστήσας ἔκλασε (= τό ἔκοψε) καί εἶπε· λάβετε φάγετε· τοῦτό μού ἐστι τό σῶμα τό ὑπέρ ὑμῶν κλώμενον, τοῦτο ποιεῖτε εἰς τήν ἐμήν ἀνάμνησιν ...» (Α΄ Κορ. 11, 23-24)[7] .
Στή Θεία Λειτουργία ἀφοῦ κοινωνήσουμε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων τοῦ Παναγίου Σώματος καί τοῦ Παναχράντου Αἵματος τοῦ Χριστοῦ ψάλλουμε τό «Εἴδομεν τό φῶς τό ἀληθινόν». Ἔχουμε πλέονο γίνει Χριστοφόροι καί Θεοφόροι.
Ἔχουμε γίνει «ἡμεῖς καί ὁ Χριστός ἕν» κατά τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο. Καί ἀξίζει πραγματικά νά μάθουμε ὅσο μᾶς εἶναι ἀποκαλυμμένο τό τί εἶναι αὐτό τό Μυστήριο, πού καθιστᾶ τόσο ἔντονη τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ ἀνάμεσά μας.
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁ μέγας ρήτορας καί κήρυκας τῆς Ἐκκλησίας μας, ὑπενθυμίζει πῶς εἶναι «ἀναγκαῖον μαθεῖν τό θαῦμα τῶν μυστηρίων» - εἶναι ἀνάγκη νά μάθουμε, δηλαδή, τό θαῦμα τῶν μυστηρίων· πότε δόθηκε καί γιατί δόθηκε καί ποιά ἡ ὠφέλεια τοῦ πράγματος[8].
ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!
[1] «Καί ἐστί πᾶσα ἡ μυσταγωγία καθάπερ τις εἰκών μία ἑνός σώματος τῆς τοῦ Σωτῆρος πολιτείας, πάντα αὐτῆς τά μέρη ἀπ' ἀρχῆς ἄχρι τέλους κατά τήν πρός ἄλληλα τάξιν καί ἁρμονίαν ὑπάγουσα». Ν. Καβάσιλα, Ἑρμηνεία τῆς θ. Λειτουργίας (Εὐδοκίμωφ Π., «Ἡ Ὀρθοδοξία», σελ. 327).
[2] Πρβλ. http://paroutsas.jmc.gr/project/religion/mass/mas.htm.
[3] Ὅ.π.
[4] Τήν στρατευόμενη Ἐκκλησία ἀποτελοῦν οἱ πιστοί πού ζοῦν ἀκόμη στόν κόσμο αὐτό. Τήν θριαμβεύουσα Ἐκκλησία ἀποτελοῦν οἱ ἅγιοι, οἱ μάρτυρες, οἱΠροφῆτες, οἱ Ἀπόστολοι, oι Πατέρες καί γενικά ὅλοι οἱ πιστοί πού μετά τόν θάνατο τούς ἔχουν περάσει στήν αἰωνιότητα εἶναι ἡ «Ἐν οὐρανοῖς» Ἐκκλησία.
[5] Φλωρόφσκυ Γ., «θέματα Ὀρθοδόξου θεολογίας, Ἀθῆναι 1973.
[6] Πρβλ. http://paroutsas.jmc.gr/project/religion/mass/mas.htm
[7] Πρβλ. http://paroutsas.jmc.gr/project/religion/mass/mas.htm
[8] Σεβ. Μητροπολίτου Καστοριᾶς κ. Σεραφείμ, Λειτουργικά θέματα, http://www.imkastorias.gr/ometropolites/kerugmata/leitourgikathematamerosoeisagogika.html
Πηγή εἰκόνας: https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiTOrIb29dU-SrsyGqTyt2O3UgmfH4bu85VEbDrHLnCD-ak1S2ViyVZm8kFEBXWI6WJLLvriX7sMe7gmzV1D7jqbWtGCZivnvLWZyy96SQ5eO_aI64FZ6DRwP_H-nSO6r-GNBnbGaRgp0dV/s400/Kyrios-Theofanous-02-05.jpg
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου