Πρωτ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Ἡ θρησκευτικὴ ἐμπειρία, ἐνδοκοσμικὸ-ψυχολογικὸ μέγεθος, ἀτυχὲς μέσο γνώσεως τοῦ Θεοῦ [8]

Πρωτ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΘΕΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑ

Ή ΠΑΝΘΡΗΣΚΕΙΑΚΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΤΗΤΑ

Κριτικὲς τοποθετήσεις στό βιβλίο

«Παγκοσμιότητα καί Ορθοδοξία»

Ἀρχιεπ. Ἀλβανίας κ. Ἀναστασίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ - Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

2. Ἡ θρησκευτικὴ ἐμπειρία, ἐνδοκοσμικὸ-ψυχολογικὸ μέγεθος, ἀτυχὲς μέσο γνώσεως τοῦ Θεοῦ.

   Ἐμπειρία γιὰ τὸν κοινὸ νοῦ καὶ τοὺς φιλοσόφους «σημαίνει νὰ νιώσει κανείς, νὰ ζήσει κάτι, νὰ ἐξακριβώσει ὁ ἴδιος, νὰ ἔχει στενὴ γνωριμία»³⁴. Εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα τῶν αἰσθήσεων, τῆς λογικῆς καὶ τῶν συναισθημάτων τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Ἔχει σχέση μὲ τὶς ἀνθρώπινες δυνατότητες. Στὸν ἀκαδημαϊκὸ θεολογικὸ χῶρο ἡ «θρησκευτικὴ ἐμπειρία» ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴ φιλοσοφία καὶ τὴν ψυχολογία τῆς θρησκείας. Ὁ κάθ. Νίκ. Νησιώτης εἶναι σαφέστατος: «Ἡ θρησκευτικὴ ἐμπειρία... παρουσιάζει καθολικωτέραν μετοχὴν τῶν λογικῶν καὶ ψυχικῶν λειτουργιῶν τοῦ σκεπτόμενου ἀνθρώπου εἰς τὴν προσπάθειαν προσεγγίσεως καὶ κατανοήσεως τοῦ ὑπὸ γνωσιολογικὴν ἐξέτασιν τιθεμένου ἀσύλληπτου ἀντικειμένου»³⁵. Τὸν ὄρο «θρησκευτικὴ ἐμπειρία» χρησιμοποιεῖ κατ' ἐξοχὴν γιὰ τὴν ψυχολογικὴ γνώση τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴν ἀνθρώπινη προσπάθεια προσεγγίσεώς του: «Ἐν τὴ θρησκευτικὴ ἐμπειρία βιοὶ τὶς τὸν Θεὸν ὡς ὑποκειμενικὸν βίωμα καὶ ἐν συνέχεια ἀποδίδει τὸ βίωμα τοῦτο καὶ εἰς ἐξωτερικὸν παράγοντα... Ὁ Θεὸς τῆς θρησκευτικῆς ἐμπειρίας δὲν εἶναι καθαρὸν ἀντικείμενον ἐν διακεκριμένη τοῦ ὑποκειμένου ὑποστάσει. Εἶναι  τ ό  π α ρ ά γ ω γ ο ν   τ ῆ ς  ψ υ χ ο λ ο γ ι κ ῆ ς  π ε ρ ι σ υ λ λ ο γ ῆ ς εἰς ἑαυτὸ τοῦ ὑποκειμένου...»³⁶.

Μὲ βάση αὐτὴ τὴν ἐνδοκοσμικότητα-ὑποκειμενικότητα τῆς θρησκευτικῆς ἐμπειρίας ὁ πραγματιστὴς φιλόσοφος W. James, ἔγραψε εἰδικὰ βιβλία γιὰ τὴ θρησκευτικὴ ἐμπειρία (π.χ. The varieties of religious experience) ὅπου ἰσχυρίζεται ὅτι «ἡ πίστη, ἡ θρησκευτικὴ ἐμπειρία εἶναι σωστή, εἶναι ἀληθινή, γιατί ὠφελεῖ, κάνει καλὸ στὸν ἄνθρωπο, γιατί τὸν "δυναμώνει", καὶ τοῦ "δίνει παρηγοριά", πλουτίζει τὴν ψυχική του ζωὴ»³⁷. Δήλ. ἀδιαφορεῖ γιὰ τὴν καθ' αὐτὸ Ἀλήθεια καὶ Ζωὴ καὶ ἀρκεῖται στὶς ψυχολογικὲς παρηγοριὲς ποὺ δίνουν οἱ θρησκευτικὲς ἐμπειρίες. Κι ἔχει δίκιο ὁ ἄνθρωπος ἀπ' τὴ μεριά του, γιατί τί γνώρισε ἀληθινὸ μέσα στὴ σχολαστικὴ-φιλοσοφικὴ παράδοση τῆς Δύσεως;

Παρὰ ταῦτα, ἡ Παπικὴ Ἐγκύκλιος Pascenti (1907) καταδίκασε αὐτὴ τὴ θεώρηση τῆς θρησκευτικῆς ἐμπειρίας (modernismus), ποὺ «δὲν βλέπει τὴν ἀλήθειαν ἑνὸς δόγματος εἰς ἐκεῖνο ποὺ ἐκφράζει τὴν θεία πραγματικότητα, ἀλλὰ εἰς τὴν ζωτικὴν ἀποτελεσματικότητα ποὺ ἔχει διὰ νὰ παραγάγει τὸ θρησκευτικὸ αἴσθημα», καὶ παρατήρησε ὅτι τέτοιες ἐμπειρίες βρίσκονται καὶ σ' ἄλλες θρησκείες³⁸. Νὰ λοιπὸν ποὺ κάποιοι ἀπὸ μᾶς ὀρθόδοξοι ἐξισώνοντας ἡ παραλληλίζοντας τὶς ποικίλες θρησκευτικὲς ἐμπειρίες τῶν διαφόρων θρησκειῶν ἐκφράζουμε ἀπόψεις χειρότερες τῶν θέσεων τῆς Παπικῆς Ἐγκυκλίου! (Βέβαια τώρα οἱ πάπες, ὅπως προείπαμε, ἡγοῦνται τῆς πανθρησκείας).

3. Τὸ περιεχόμενο τῆς θρησκευτικῆς ἐμπειρίας κατὰ τὸ συγγραφέα.

 α.) Ἡ σταδιακὴ θρησκευτικὴ ἐμπειρία τοῦ «Ἁγίου».

Ἂς δοῦμε στὴ συνέχεια τί νόημα ἔχει ὁ ὅρος «θρησκευτικὴ ἐμπειρία» στὴ σκέψη τοῦ συγγραφέως τοῦ «Π.Ο.»³⁹. Ἐπιλέξαμε πρὸς τοῦτο χαρακτηριστικὰ ἀποσπάσματα τοῦ βιβλίου στὰ ὁποῖα ὁ συγγραφεὺς μὲ ἐνάργεια περιγράφει τὸ περιεχόμενο τοῦ ὄρου αὐτοῦ. Παρακαλοῦμε τὸν ἀναγνώστη νὰ δώσει ἰδιαίτερη προσοχὴ στὴ μελέτη αὐτῶν τῶν τοποθετήσεων τοῦ Ἀρχιεπ. κ. Ἀναστασίου.

Κατὰ τὴ διάρκεια ὁμιλίας του στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν, ὄχι σὲ κάποια διαθρησκειακὴ συνάντηση, ἀλλὰ ἀπευθυνόμενος σὲ χριστιανοὺς Ὀρθοδόξους εἶπε τὰ ἑξῆς:

«Ἡ φορὰ πρὸς τὸ ἄπειρο παραμένει τὸ χαρακτηριστικό της θρησκευτικῆς ἐμπειρίας. Τὸ θρησκευτικὸ βίωμα, καὶ κατ' ἐπέκταση ἡ θρησκεία ποὺ τὸ ἐκφράζει στὸ χρόνο καὶ τὸν τόπο... ἀποτελεῖ αὐτόνομο φαινόμενο μὲ πρωτογενῆ κατηγορία ἀναφορᾶς, κάτι ἀποκλειστικὰ ἰδιαίτερο: τὸ Ἱερό, τὸ ἅγιο. Ἡ θρησκεία ἀρχίζει μὲ τὸ δέος ἐνώπιόν του Ἱεροῦ καὶ κορυφώνεται στὴν προσωπικὴ συνάντηση, στὴ βιωματικὴ σχέση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ ἅγιο, στὴν ὁποία συμμετέχουν νόηση, συναίσθημα, βούληση, συνειδητὸ καὶ ὑποσυνείδητο. Μέσα στὸν ἄνθρωπο ἐνυπάρχει ἔφεση, ὁρμὴ πρὸς τὸ ἄπειρο. Πρόκειται γιὰ ὑπαρξιακή, ἀδιάκοπη "ἐπέκταση" πέρα ἀπὸ τὰ αἰσθητὰ σύνορα, στὸ ἐπέκεινα, στὸ αἰώνιο. Σ' αὐτὸ τὸ πεδίο κινεῖται ἡ θρησκευτικὴ ἐμπειρία˙ ἐμφανίζεται ἤδη σὲ πρωτόγονες θρησκευτικὲς ἐκφράσεις, ὅπως ἡ πνευματοληψία˙ φθάνει σὲ μυστικὲς πνευματικὲς ἀνατάσεις, γιὰ νὰ κορυφωθεῖ στὴν ὑπαρξιακὴ ὑπέρβαση, τὴν ὀντολογικὴ μεταμόρφωση "ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν" (Β' Κόρ. 3:18), τὴν κοινωνία ἀγάπης μὲ τὸν Θεὸ» (σ. 250-251).

Τί παρατηροῦμε ἐδῶ;

α) Τὴν ταυτότητα πάσης θρησκευτικῆς ἐμπειρίας μὲ βάση καὶ κριτήριο τὴν θρησκειολογικὴ κατηγορία τοῦ «Ἁγίου», τοῦ «Ἱεροῦ», τοῦ «Ἀπείρου», τοῦ «ἐπέκεινα». Ὅλοι οἱ θρησκευόμενοι, εἰδωλολάτρες, πυρολάτρες, μουσουλμάνοι, ἰνδουιστές, χριστιανοί, τείνουν πρὸς τὸ ἄπειρο, τὸ ἅγιο, τὸ Θεῖο ἤ, ὅπως γράφει σὲ ἄλλα σημεῖα, στὴν «ὑπερβατικὴ πραγματικότητα».

β) ὅτι ἡ ἐμπειρία αὐτὴ ἔχει σταδιακὰ σκαλοπάτια. Ξεκινάει ἀπὸ τὸ «δέος», «φθάνει σὲ μυστικὲς πνευματικὲς ἀνατάσεις» καὶ κορυφώνεται «στὴν ὑπαρξιακὴ ὑπέρβαση», ἐνῶ μέσα σ' αὐτὴ τὴν ἐμπειρία τοῦ Ἁγίου περιλαμβάνεται καὶ ἡ «θρησκευτικὴ ἔκφραση» τῆς «πνευματοληψίας».

γ) ὅτι συμμετέχει στὴ σχέση μὲ τὸ ἅγιο ἡ νόηση, τὸ συναίσθημα, ἡ βούληση, τὸ συνειδητὸ καὶ ὑποσυνείδητο.

Σχολιάζουμε:

α) Μᾶς ἐνοχλεῖ ἀφάνταστα καὶ μᾶς ἐξοργίζει ἰδιαίτερα ἡ χρήση, ἀδιακρίτως πίστεως, τοῦ ὄρου «ἅγιος» καὶ «ἅγιο». Θὰ μποροῦσε κάποιος θεολόγος νὰ ἰσχυρισθεῖ ὅτι οἱ ὄροι «Ἅγιος», «ἱερὸς» κ.λπ. εἶναι ἐπὶ πλέον ἐπιστημονικοὶ ὄροι τῆς θρησκειολογίας. Ναί, ἀλλὰ τοὺς χρησιμοποιοῦν οἱ θρησκειολόγοι στὸ λόγο τους γιὰ ἐπιστημονικοὺς σκοπούς. Τὸ ἴδιο ὅμως θὰ πρέπει νὰ κάνει κι ἕνας ὀρθόδοξος ἐπίσκοπος ἀπευθυνόμενος ὄχι μόνο σὲ ὀρθόδοξους, ἀλλὰ καὶ σὲ ὁποιονδήποτε ἄνθρωπο, ἂν κύριο ἔργο τοῦ εἶναι ἡ πρὸς πάντας μαρτυρία τῆς ὀρθῆς πίστεως; Πάντως ἐμεῖς τεθραμμένοι στὴν Ἐκκλησία παιδιόθεν, γνωρίζουμε ἀπὸ τοὺς γονεῖς, τοὺς παπάδες καὶ τοὺς δασκάλους μας τὸν Τρισάγιο ὕμνο: «Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος Ἰσχυρός, Ἅγιος Ἀθάνατος, ἐλέησον ἠμᾶς». Ἅγιος εἶναι μόνο ὁ Θεός, ὁ ἐν Τριάδι γνωριζόμενος καὶ προσκυνούμενος, ὅπως ἀπεκαλύφθη στὴν ὀπτασία τοῦ προφήτου Ἠσαΐα δοξαζόμενος μὲ τὸν ὕμνο τῶν Σεραφείμ, «ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος, Κύριος Σαβαώθ.» (Ἠσαΐας 6, 3), ὅπως πιστεύεται στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως καὶ λατρεύεται ἐν τὴ Ὀρθοδόξω Ἐκκλησία σὲ κάθε Θεία Λειτουργία. Ἅγιοι ὀνομάζονται κι ὅσοι κοινωνοῦν στὴν ἁγιότητα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. «Ἅγιοι γὰρ καλοῦνται διὰ τὸν ἅγιον οὐ μετέχουσιν», ἐξηγεῖ ὁ Ἱερὸς Νικόλαος Καβάσιλας^39α.

Γράφοντας αὐτὰ θυμηθήκαμε τὸ τέλος τοῦ διηγήματος τοῦ Παπαδιαμάντη «Ἔρωτας στὰ χιόνια». Ἐκεῖ ὁ μπάρμπα-Γιαννιός, ἄσωτος στὰ νειάτα του, φτωχὸς κι ἀνήμπορος στὰ γηρατιά του, ἕνα βράδυ μεθυσμένος σκοντάφτει στὸ χιόνι. «Ἡ χιῶν», γράφει ὁ κὺρ Ἀλέξανδρος, «ἔγινε σινδῶν, σάβανον. Κι ὁ μπάρμπα-Γιαννιὸς ἄσπρισε ὅλος, κι ἐκοιμήθη ὑπὸ τὴν χιόνα, διὰ νὰ μὴ παρουσιασθῆ γυμνὸς καὶ ξετραχηλισμένος, αὐτὸς καὶ ἡ ζωή του καὶ αἳ πράξεις του, ἐνώπιόν του Κριτοῦ, τοῦ Παλαιοῦ Ἡμερῶν, τοῦ Τρισάγιου»⁴⁰. Αὐτὸς ὁ Τρισάγιος Θεός, Πατήρ, Υἱὸς καὶ Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ὁ διὰ τῆς Οἰκονομίας Τοῦ χαρισάμενος στὸν Κόσμον, τὴ Ζωὴ καὶ τὴ Σωτηρία.

Ἀπὸ κεῖ καὶ πέρα, ποιὰ εἶναι ἡ κοινὴ ἐμπειρία τοῦ «Ἁγίου» καὶ τοῦ «Ἱεροῦ» ποὺ ἔχουν ὅλες οἱ θρησκεῖες, δεδομένου ὅτι σύμφωνα μὲ τὸ συγγραφέα ἡ κάθε θρησκευτικὴ ἐμπειρία δὲν περιλαμβάνει μόνο «φορᾶ πρὸς τὸ Ἄπειρο», ἀλλὰ καὶ «β ι ω μ α τ ι κ ή  σ χ έ σ η τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ «ἅγιο» (σ. 251) ἢ ἀλλοιῶς «βίωση τοῦ Ἁγίου»; (σ. 117) Μετὰ τὸν Χριστό, χωρὶς τὸν Χριστό, μποροῦμε νὰ μιλᾶμε γιὰ «ἄπειρο» καὶ «ἅγιο», γιὰ «ἐπέκεινα» καὶ γιὰ «ὑπερβατικὲς πραγματικότητες»;

β) Αὐτὴ ἡ ἐμπειρία τοῦ «Ἁγίου» (γένους οὐδετέρου), κατὰ τὸν ἅγιο Ἀλβανίας εἶναι σταδιακή. Πρῶτα εἶναι τὸ «δέος ἐνώπιόν του Ἱεροῦ». Στὴν περίπτωση μάλιστα τοῦ Ἰσλάμ, ὁ Ἀρχιεπ. κ. Ἀναστάσιος μᾶς καλεῖ νὰ μαθητεύσουμε σ' αὐτὸ μέσω τοῦ ἰσλαμο-χριστιανικοῦ διαλόγου γιὰ νὰ διδαχθοῦμε τὸ «δέος στὴν ἐπικοινωνία μαζί του».

Γι' αὐτὸ τὸ «δέος» θὰ ἀναφερθοῦμε σχολιάζοντας τὸ ἑπόμενο ἀπόσπασμα.

Κατὰ τὴ σταδιακὴ θρησκευτικὴ ἐμπειρία ἔχουμε σύμφωνα μὲ τὸ συγγραφέα μία «ὑπαρξιακή, ἀδιάκοπη ἐπέκταση πέρα ἀπὸ τὰ αἰσθητὰ σύνορα, στὸ ἐπέκεινα». Τί νὰ θέλει νὰ πεῖ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας; Μήπως ὅτι ὃ λ ε ς  οἱ θρησκεῖες προσφέρουν τὴ δυνατότητα γιὰ πνευματικὴ προκοπή, τὴ δυνατότητα νὰ ἀναχθοῦν οἱ πιστοί τους σταδιακὰ στὴ θέα τοῦ Θεοῦ, στὴν προαναφερθεῖσα «βίωση τοῦ Ἁγίου» ὑπερβαίνοντας τὰ αἰσθητὰ σύνορα, τοὺς φυσικοὺς δηλ. περιορισμούς; Αὐτὸ μας λέει ἀκριβῶς!

Σ' αὐτὴ τὴν προοδευτικὴ ἐπέκταση πρὸς τὸ «ἄπειρο» περιλαμβάνονται στὸ ἀρχικὸ στάδιο «πρωτόγονες θρησκευτικὲς ἐκφράσεις, ὅπως ἡ πνευματοληψία». Τί σημαίνει «πνευματοληψία»; Κατάληψη, κατοχὴ κάποιου ἀπὸ κάποιο πνεῦμα. Εἶναι μήπως αὐτὸ τὸ ἅγιο Πνεῦμα; Δὲν νομίζουμε νὰ ἐννοεῖται κάτι τέτοιο, ἀφοῦ γίνεται λόγος γιὰ «πρωτόγονες θρησκευτικὲς ἐκφράσεις». Τί ἄλλο ἀπομένει παρὰ τὰ ἀκάθαρτα πνεύματα, οἱ δαίμονες. Ἂν καταλάβαμε καλά, ὁ συγγραφεὺς ἀναφέρεται στὶς «ἐκστατικὲς» ἐμπειρίες τῶν μάγων καὶ γενικὰ τῶν εἰδωλολατρῶν τῆς Ἀφρικῆς, τῶν Ἰνδιάνων, τῶν σαμάνων κ.λ.π., στὶς ὁποῖες περιέρχονται κατὰ τὴ διάρκεια τῶν τελετουργικῶν χορῶν τοὺς ὑπὸ τοὺς ἤχους τύμπανων ἢ ὑπὸ τὴν ἐπήρεια ψυχοτρόπων οὐσιῶν ἢ ὅπως συνέβαινε στὴν Πυθία, ἡ ὁποία μάντευε εἰσπνέοντας καπνὸ ἀπὸ εὐώδη φυτά, ὅπως συνέβαινε μὲ τοὺς χορευτικοὺς στροβιλισμοὺς τῶν δερβισῶν ἢ ὅπως συμβαίνει καὶ τώρα μὲ τὶς «προφητεῖες» καὶ τὶς «γλωσσολαλιὲς» τῶν Πεντηκοστιανῶν καὶ τῶν πάσης φύσεως «φωτισμένων», οἱ ὁποῖοι περιέρχονται σ' αὐτὴ τὴν κατάσταση μετὰ ἀπὸ ἔντονη θρησκευτικὴ μουσικὴ καὶ κραυγὲς ἐπικλήσεως τοῦ  «Ἁγίου Πνεύματος».

Μιλᾶμε δηλ. γιὰ κατάσταση ἀπωλείας τῆς συνειδήσεως καὶ γιὰ ὑστερία, ἕνα δηλ. φιλικὸ περιβάλλον γιὰ ἐπενέργεια στὴν ψυχὴ τῶν ἀκαθάρτων πνευμάτων. Ἔχουμε δηλ. στὶς περιπτώσεις αὐτὲς δαιμονοληψία!⁴¹  Αὐτὴ λοιπὸν τὴν «πνευματοληψία»-δαιμονοληψία ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος θεωρεῖ ὡς ἕνα πρῶτο στάδιο τῆς «ὑπαρξιακῆς ἐπεκτάσεως στὸ ἐπέκεινα, στὸ αἰώνιο»! Ἀκολουθεῖ τὸ στάδιο τῶν «μυστικῶν πνευματικῶν ἀνατάσεων». Ποιὲς εἶναι αὐτὲς δὲν μᾶς διευκρινίζει ὁ συγγραφεὺς οὔτε καὶ πὼς ἐκδηλώνονται στὶς ἐπὶ μέρους θρησκεῖες. Ἡ κορύφωση τῆς θρησκευτικῆς ἐμπειρίας εἶναι κατὰ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀναστάσιο, ἡ «ὑπαρξιακὴ ὑπέρβαση, ἡ ὀντολογικὴ μεταμόρφωση "ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν", ἡ κοινωνία ἀγάπης μὲ τὸν Θεό». Ἔστω κι ἂν παραπέμπει στὴ Β' πρὸς Κορινθίους Ἐπιστολή, δὲν μᾶς ἐξηγεῖ ἂν αὐτὴ ἡ μεταμόρφωση καὶ ἡ κοινωνία ἀγάπης πραγματώνεται μ ό ν ο ν  διὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ ἐν τῷ Χριστῷ στὴν Ἐκκλησία, δεδομένου ὅτι αὐτὴ ἡ μεταμόρφωση εἶναι τὸ τελικὸ στάδιο τῆς θρησκευτικῆς —γενικὰ καὶ ἀόριστα— ἐμπειρίας ποὺ ὡς ἀρχικό της στάδιο ἔχει τὴ δαιμονοληψία!

Κρίνε τώρα μὲ τὸ χέρι στὴν ὀρθόδοξη καρδιά σου, ἀναγνώστη μου, ἂν εἶναι ἐπιτρεπτὴ μία τέτοια βλάσφημη ἀνάμιξη τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς ἐμπειρίας τῶν Ἁγίων μὲ τὴ δαιμονοκατοχῆ τῶν μάγων καὶ τῶν δερβισῶν, νὰ θεωρεῖται ἡ δαιμονοληψία σχεδὸν σὰν ἕνα προστάδιο τῆς θεώσεως!

γ) Εἶμαι περίεργος νὰ μάθω πώς, μὲ ποιὸ τρόπο συμμετέχει ἡ νόηση... ἡ βούληση... τὸ συνειδητὸ τῶν πιστῶν κάθε θρησκείας κατὰ τὴ «βιωματικὴ σχέση τους μὲ τὸ ἅγιο», ὅπως ἰσχυρίζεται ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας. Ἀφήνω ἀπ' ἔξω τὸ συναίσθημα καὶ τὸ ὑποσυνείδητο. Ἀλλὰ πὼς αὐτὸς ποὺ κάνει διαλογισμὸ καὶ μάλιστα αὐτὸς ποὺ βρίσκεται στὸ στάδιο τοῦ ψευδοφωτισμοῦ, αὐτὸς ποὺ στροβιλίζεται καὶ χορεύει καὶ κραυγάζει, συμμετέχει μὲ τὴ βούλησή του, ἐλεύθερα καὶ συνειδητὰ στὴν προσευχὴ καὶ μάλιστα συναντᾶ βιωματικὰ τὸ «ἅγιο»; Δὲν γνωρίζουμε ὅλοι μας ὅτι ἡ ἀληθινὴ ἐλευθερία ποὺ ἀποκαθιστᾶ τὴν ὑγιὰ βούληση καὶ τὴ συνείδηση μᾶς δωρήθηκε διὰ τοῦ Χριστοῦ κι ὅτι μακριὰ ἀπὸ τὸν Χριστὸ βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος σὲ κατάσταση ἀνελευθερίας καὶ δουλείας ἑλκόμενος ἀπὸ τὰ πάθη καὶ τὸ διάβολο στὴ λατρεία τῶν ποικίλων ψευδοθεῶν;

β) Οἱ Χριστιανοί, μαθητὲς τῆς θρησκευτικῆς ἐμπειρίας τοῦ Κορανίου!

Ἂς διαβάσουμε τώρα κι ἕνα ἄλλο ἀπόσπασμα ποὺ ἐπιλέξαμε, ἀφανάτιστα ἀλλὰ μὲ εἰλικρίνεια, μὲ ... cool διαθέση, ἀλλὰ ὄχι τόσο cool ὥστε νὰ ψυγεῖ ἡ ἀγάπη μας πρὸς τὸν Χριστὸ (Ματθ. 24,12). Τὸ ἀπόσπασμα αὐτὸ εἶναι ἀπὸ εἰσήγηση ποὺ ἔκαμε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀναστάσιος σὲ ἕνα διεθνὲς συμπόσιο στὴ Βιέννη τὸ 1986:

«Ἕνας διάλογος ποὺ σκοπεύει στὴν ἀντικειμενικὴ καὶ νηφάλια κατανόηση τῶν θρησκευτικῶν ἀπόψεων καὶ τῶν ἐμπειριῶν τῶν ἄλλων ἀνθρώπων ἀναδεικνύει τὴν εὐρύτητα τῶν κ ο ι ν ῶ ν  (δική μας ἡ ὑπογράμμιση) θεμελιωδῶν πεποιθήσεων, στὶς ὁποῖες στηρίζεται τόσο τὸ Ἰσλὰμ ὅσο καὶ ὁ Χριστιανισμός. Σὲ μερικὰ μάλιστα σημεῖα οἱ χριστιανοὶ μποροῦμε νὰ ἀνακαλύψουμε καὶ πάλι λησμονημένες θεμελιώδεις ἐντολὲς — τὴν ἔντονη βίωση τῆς ὑπερβατικότητος τοῦ Θεοῦ, τὴν ὑπακοὴ στὸ θέλημά Του, τὸ δέος στὴν ἐπικοινωνία μαζί Του, τὴν κινητοποίηση ὁλοκλήρου του ψυχοσωματικοῦ εἶναι στὴν προσευχὴ κτλ.» (σ. 157).

Ἐμπρὸς λοιπὸν Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ὀρμεῖστε στὰ τζαμιά, πάτε γιὰ προσκύνημα στὴ Μέκκα, διαβάστε τὸ Κοράνι⁴² μὲ εὐλάβεια γιὰ νὰ ἀνακαλύψετε τὴν εὐρύτητα τῶν κοινῶν πεποιθήσεων χριστιανῶν-Μουσουλμάνων(!) καὶ ἐπιπλέον:

1) Γιὰ νὰ θυμηθεῖτε τὶς «λησμονημένες ἐντολὲς» τοῦ Θεοῦ! Ἄρα ἐμεῖς οἱ Χριστιανοὶ λησμονήσαμε τὶς θεμελιώδεις ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ εἶναι ἀκμαῖες στὴ συνείδηση καὶ τὴ ζωὴ τῶν μουσουλμάνων! Ποιὲς ἐντολές; Μετὰ τὴ λέξη «ἐντολές», (μεσολαβεῖ μία παύλα) ἀπαριθμοῦνται κάποιες ἐντολές, ἡ «ἔντονη βίωση τῆς ὑπερβατικότητος τοῦ Θεοῦ» «τὸ δέος στὴν ἐπικοινωνία μαζί Του» καὶ καταλήγει ὁ συγγραφεὺς «κτλ.». Μήπως σ' αὐτὰ «τὰ λοιπὰ» περιλαμβάνεται καὶ ἡ ἐντολὴ τοῦ ψευτοπροφήτη τους γιὰ ἱερὸ πόλεμο; «Ὁπόταν συναντᾶτε τοὺς ἀπίστους φονεύετε καὶ κατασφάζετε... »⁴³, διαβάζουμε στὸ Κοράνι, ἐνῶ κι ὁ ἴδιος ὁ Ἀρχιεπ. Ἀλβανίας γράφει ὅτι «ἡ κλασσικὴ ... σημασία τῆς ἐντολῆς (ἔνν. τοῦ jihad, τοῦ ἱεροῦ πολέμου) παραμένει ἀναμφισβήτητος. Αἰ ἐκτός της κυριαρχίας τοῦ Ἰσλὰμ χῶραι ὀνομάζονται "Οἴκος Πολέμου" (Dar-al-harb)... Εἶναι περιοχαὶ ἀγῶνος... ἕως ὅτου τεθοῦν διὰ τῆς jihad (τοῦ ἱεροῦ πολέμου) ὑπὸ τὸ κράτος τῆς ἀληθοῦς πίστεως». Ἐξ ἄλλου, ὅπως γράφει στὸ βιβλίο τοῦ «Ἰσλὰμ» ὁ ἅγιος Ἀλβανίας, «μερικοὶ θεωροῦν ὡς ἕκτον στύλον τοῦ Ἰσλὰμ (δηλ. ὡς ἕνα ἀπὸ τὰ θεμέλια, τὰ βασικὰ καθήκοντα τῶν μουσουλμάνων) τὸν ἱερὸν πόλεμον»⁴⁵.

Μήπως ἐπίσης μέσα στὶς ἐντολὲς τὶς «λησμονημένες» περιλαμβάνεται καὶ ἡ ἀνοχὴ τοῦ Μωάμεθ νὰ παντρεύονται oι πιστοί του 4-5 γυναῖκες καὶ ἀπεριόριστες παλλακίδες; «Δὲν ἐπιτρέπεται ὑμὶν νὰ λαμβάνητε σύζυγον ἐκ τῶν ἐλευθέρων ὑπάνδρων γυναικών, ἐκτὸς ἂν κατακτήσητε αὐτᾶς διὰ τῆς δεξιᾶς ὑμῶν. Αὐτὸς εἶναι ὁ ἐφ' ὑμὶν νόμος τοῦ Θεοῦ. Ἐν τούτοις ἐπιτρέπεται ὑμὶν νὰ λαμβάνητε συζύγους διὰ τοῦ ἀργυρίου ὑμῶν ἂς θὰ μεταχειρίζεσθε εὐτρεπῶς»⁴⁶. Αὐτὸ ποὺ θέλουμε νὰ ποῦμε ὅτι ἂν θέλουμε νὰ «θυμηθοῦμε» λησμονημένες ἐντολὲς χρησιμοποιώντας τὴν Ἰσλαμικὴ ἐμπειρία καὶ διδασκαλία δὲν μποροῦμε νὰ κάνουμε ἐπιλογή, ἐφ' ὅσον παίρνουμε γιὰ δάσκαλό μας τὸ Μωάμεθ.

2) Νὰ ἀποχτήσετε τὴν «βίωση τῆς ἔντονης ὑπερβατικότητας τοῦ Θεοῦ». Ὑπάρχει τάχα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὑπερβατικότητα τοῦ Θεοῦ καὶ μάλιστα σὰν τῶν μουσουλμάνων; Ἀφ' ὅτου ἦλθε ὁ Χριστός, ποὺ ἕνωσε τὸν οὐρανὸ μὲ τὴ γῆ, τὸν Θεὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο στὸ Πρόσωπό Του, βιώνουμε τάχατες τὸ δέος καὶ τὴν ὑπερβατικότητα στὸν Θεό; τὸν «ἱερὸ τρόμο» ἐνώπιόν του Ἀλλάχ, ποῦ δηλώνει τὴν ἀπόσταση ποῦ χωρίζει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸν Θεό; τὸ φόβο μπροστὰ στὸ δυνάστη ποῦ δὲν διαθέτει ἀγάπη ἀλλά, σύμφωνα μὲ τὸ Κοράνι, μόνο ἕνα εἶδος «ἐλέους» γιὰ τὸν ἄνθρωπο; Τὸ Ἰσλὰμ ἐπειδὴ δὲν πιστεύει στὴν Ἁγία Τριάδα, στὴν κοινωνία τῶν τριῶν Θείων Ὑποστάσεων Πατρός, Υἱοῦ καὶ Πνεύματος Ἁγίου, δὲν διαθέτει στὸ πιστεύω τοῦ τὴν Ἀγάπη. «Στὸ τζαμὶ τοῦ Ὀμάρ, στὰ Ἱεροσόλυμα», γράφει ὁ Νικόλαος ἐπίσκοπος Ζίτσης (Ἀχρίδος) «ὑπάρχει χαραγμένη στὸν τοῖχο ἡ ἑξῆς ἐντολή: "Πιστοί, νὰ ξέρετε ὅτι ὁ Ἀλλὰχ δὲν ἔχει υἱόν". Καὶ ἀκριβῶς», συνεχίζει, «ἐπειδή, κατὰ τὴ θρησκεία αὐτή, ὁ Θεὸς δὲν ἔχει υἱόν, πουθενὰ στὸ Κοράνι δὲν γίνεται λόγος γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ μόνον γιὰ τὴ θεία δικαιοσύνη καὶ τὸ ἔλεος»⁴⁷. Εἶναι λοιπὸν ἑπόμενο ἀφοῦ ἀπουσιάζει ἀπὸ τὸ μουσουλμανικὸ δόγμα ἡ ἀγάπη καὶ μάλιστα ἡ Ἐνσαρκωμένη Ἀγάπη, δηλ. ὁ ἐλθῶν εἰς τὸν κόσμον Χριστός, νὰ βιώνουν οἱ Μωαμεθανοὶ τὴν τραγικὴ ἀπόσταση καὶ τὴν ὑπερβατικότητα τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ στ' ἀλήθεια πρέπει νὰ μάθουν καὶ οἱ Ὀρθόδοξοι χριστιανοί; ὅτι ὃ Θεὸς παραμένει μακριά τους; Καὶ δὲν εἶναι αὐτὸ ἡ χειρίστη πλάνη, ἡ στέρηση τῆς σωτηρίας;

3) Νὰ μάθετε τὴν «ὑπακοὴ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ». Διαβάζοντας τὸ Κοράνι καὶ συζητώντας μὲ τοὺς Μουσουλμάνους θὰ μάθετε τὴν ὑπακοὴ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ πρῶτα θὰ πρέπει νὰ μάθετε ποιὸ εἶναι τὸ «θέλημα τοῦ Θεοῦ» καὶ γιὰ νὰ μάθετε αὐτὸ τὸ «θέλημα» θὰ πρέπει νὰ μάθετε καὶ ποιὸς εἶναι ὁ «Θεός»! Νομίζουμε ὅτι κι ὁ τελευταῖος χριστιανὸς γνωρίζει ὅτι κάθε τί ἔξω ἀπὸ τὴν Ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἁγιωτάτης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἔχει τελείως διαφορετικὸ νόημα καὶ εἶναι ἄλλης ποιότητος. Ἔτσι, ἡ ἐλεύθερη κι ἀπὸ ἀγάπη ὑπακοὴ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ σὰν ἀνταπόκριση στὴν Ἐσταυρωμένη Ἀγάπη τί σχέση ἔχει μὲ τὴν τυφλὴ ὑπακοὴ ποὺ συχνότατα ἐξασφαλίζεται μὲ τὴ βία καὶ τὴ θανατικὴ ἀπειλὴ στὸ Ἰσλάμ; Τί σχέση ὑπάρχει πάλι τοῦ θελήματος τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μὲ τὸ ἐγωιστικὸ θέλημα τοῦ Μωάμεθ ποὺ αὐτοανακηρύχθηκε προφήτης τοῦ Θεοῦ, μὲ τὸ φιλόδοξο θέλημά του ποὺ ἐπιβλήθηκε μὲ τὴ βία στοὺς ὁμοφύλους του καὶ σ' ὅλο τὸ μουσουλμανικὸ κόσμο ὡς θέλημα δῆθεν τοῦ Θεοῦ;^47α Καὶ ποιὸς εἶναι τέλος πάντων αὐτὸς ὁ μ ή ἀγαπῶν θεός;

4) Νὰ μάθετε «τὴν κινητοποίηση τοῦ ψυχοσωματικοῦ εἶναι στὴν προσευχή». Περίεργο στ' ἀλήθεια καὶ τοῦτο! Λοιπόν, χριστιανοὶ ὀρθόδοξοι, ξεχάστε τὶς μικρὲς καὶ μεγάλες μετάνοιες, τὸ σημεῖο τοῦ Σταύρου κατὰ τὴν προσευχὴ , τὴν προσευχὴ στὰ γόνατα. Ξεκινεῖστε τὰ rak'a⁴⁸, δήλ. τὰ προσκυνήματα τῶν μουσουλμάνων κατὰ τὴν προσευχή, ἀφοῦ πρῶτα μαθητεύσετε στὸ κοντινότερο τζαμὶ τῆς γειτονιᾶς σας. Ἂν δὲν ὑπάρχει, κάμετε λίγη ὑπομονή. Ἡ περιβόητη «ἀνοχὴ» τοῦ κράτους καὶ ἡ θεωρητικὴ κάλυψη ποὺ μεθοδεύεται διακριτικά, θὰ φροντίσουν ὅπως καὶ σ' ἄλλες Εὐρωπαϊκὲς χῶρες, γιὰ τὴ διάδοση τοῦ Ἰσλὰμ καὶ στὴν πατρίδα μας.

Ἀλλὰ ἂς ἀφήσουμε τ' ἀστεία. Ἀπὸ τὴν πλανεμένη καὶ δυσώδη θρησκευτικὴ ἐμπειρία τοῦ Ἰσλὰμ ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων θρησκειῶν καὶ Ὁμολογιῶν δὲν ἔχουμε τίποτα νὰ διδαχθοῦμε ἢ νὰ «θυμηθοῦμε». Ἂν σὰν ἀνάξιοι χριστιανοὶ λησμονοῦμε τὴν ἀληθινὴ χριστιανικὴ ζωή, τὴ νήψη, τὴν ἄσκηση, τὴν προσευχή, τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, ἔχουμε τὴ ζωντανὴ μνήμη, σὲ κάθε Θ. Λειτουργία, τῶν Ἁγίων μας, ἔχουμε τὴ διδασκαλία τους, τὸ βίο τους, τὶς πρεσβεῖες τους. Ἔχουμε τοὺς πνευματικούς μας πατέρες καὶ διδασκάλους. Ἔχουμε τὴν ἁγιωτάτη λατρεία μας. Τὰ περαιτέρω ποὺ προσφέρει τὸ διαθρησκειακό... «μίξερ» εἶναι, κατ' ἀκρίβειαν, ἐκ τοῦ πονηροῦ.

---

34. Χ. Θεοδωρίδη, Εἰσαγωγὴ στὴ Φιλοσοφία, σ. 167.

35. Ν. Νησιώτου, Προλεγόμενα εἰς τὴν θεολογικὴν Γνωσιολογίαν. Ἀθῆναι 1984, σ. 108.

36. ἔνθα ἄν., σ.115.

37. Χ. Θεοδωρίδη . σ. 153.

38. Emile Brehier, Παγκόσμιος Ἱστορία τῆς φιλοσοφίας, τ. II, σ. 521 καὶ Χ. Θεοδωρίδη, Εἰσαγωγή..., σ. 153.

39. Τὸ ὑπὸ κρίσιν βιβλίο «Παγκοσμιότητα καὶ Ὀρθοδοξία».

39α. Βλ. Π. Εὐδοκίμωφ, Ἡ Ὀρθοδοξία, ἔκδ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 1972. σ. 271-273.

40. Ἀλεξ. Παπαδιαμάντη, Ἅπαντα, Ἐκδόσεις Φυτράκη - Κουτσουμποὺ Ἀθήνα 1966, τὸμ Β' σ.57

41. Περὶ τῶν Πεντηκοστιανῶν βλ. π. Ἀντωνίου Ἀλεβιζοπούλου, Ἐγχειρίδιο αἱρέσεων καὶ Παραχριστιανικῶν ὁμάδων, Ἔκδοση Ἱερᾶς Μητροπόλεως Νικοπόλεως καὶ Πρεβέζης, Πρέβεζα 1991, σ.157-259. Εἰδικώτερα περὶ τῶν πεντηκοστιανῶν ἐμπειριῶν καὶ «χαρισμάτων» βλ. σέλ.171-178.

42. Θλιβερὴ καὶ ἀλγεινὴ ἐντύπωση δημιούργησαν σὲ πολλοὺς ὅσα εἶπε ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης σχετικὰ μὲ τὸν διαθρησκειακὸ διάλογο. Ἀνάμεσα στοὺς λόγους τοῦ παρενέβαλε 4 παραπομπὲς στὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ 7 (!) στὸ Κοράνι! (Περιοδ. Press. Νοεμβρ. 2001. σ.112).

43. Κοράνι, Ὁ Μωάμεθ, 47:10 στὸ βιβλίο Ἰσλάμ, σ.14.

44. Ἔνθα ἀνωτ., σ. 209.

45. Ἔνθα ἀνωτ., σ. 174, ὑποσ. 2.

46. Ἰσλάμ. 198,ὑποσ. 10.

47. Νικολάου Ἐπισκόπου Ζίτσης (Ἀχρίδος), Κασιανῆ, Ἐκδόσεις «ΕΛΑΦΟΣ».σ.43.

47α. Γιὰ μία ὀρθὴ τοποθέτηση ἔναντί της «προφητικῆς» ἰδιότητος τοῦ Μωάμεθ βλέπε Βίον. Δάκουρα, Ἡ Προβολὴ τῶν Ἀσιατικῶν θρησκευμάτων εἰς τὴν Δύσιν, ἐκδόσεις ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ, σ. 387-388

48. Ἀναστασίου Γιαννουλάτου. Ἰσλὰμ σ.178.

Ἀντιαιρετικὸν Ἐγκόλπιον    www.egolpion.com

14   ΙΟΥΛΙΟΥ  2012