Σύντομη ἐπιστημονική & θεολογική
προσέγγιση[1]
Δημήτριος
Ν. Βλαχοστέργιος
Δρ. Γενετικῆς
& Βελτίωσης Φυτῶν
Τό ἔτος 2009 ὀνομάστηκε παγκοσμίως ἔτος Δαρβίνου, γιατί φέτος συμπληρώθηκαν
200 χρόνια ἀπό τή γέννηση τοῦ Δαρβίνου καί 150 χρόνια ἀπό τήν πρώτη κυκλοφορία
τοῦ βιβλίου τοῦ Δαρβίνου Ἡ καταγωγή τῶν εἰδῶν. Γιά κάποιους ἴσως δέν θά ἔπρεπε νά μιλᾶμε γιά τήν θεωρία
τῆς ἐξέλιξης, ἡ ὁποία δέν ἀπασχολεῖ ἰδιαίτερα τούς περισσότερους
Χριστιανούς. Ὡστόσο οἱ λόγοι πού ὁδήγησαν στή συγκεκριμένη ὁμιλία
εἶναι οἱ ἑξῆς.
Α. Ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης προβάλλεται ἀπό πάρα
πολλούς, καί συνήθως μή εἰδικούς –π.χ. ΜΜΕ– ὡς ἐπιστημονική ἀλήθεια
ἀλλά καί ὡς γενική θεωρία.
Μάλιστα μετά ἀπό τίς πραγματικά ἐντυπωσιακές
ἀνακαλύψεις τῆς ἐπιστήμης –ὅπως ἡ ἀποκωδικοποίηση τοῦ DNA πολλῶν
ὀργανισμῶν– οἱ ἐξελικτικοί ἐμφανίζουν τίς παραπάνω ἀνακαλύψεις
ὡς μία πιό τρανταχτή ἀπόδειξη γιά τήν ὀρθότητα τῆς θεωρίας τῆς ἐξέλιξης.
Εἶναι ὅμως ἔτσι τά πράγματα; Πόσο ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης εἶναι ἐπιστήμη
καί πόσο παραμένει μία θεωρία;
Β. Ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης εἶναι ἐνσωματωμένη
στό ἀναλυτικό πρόγραμμα τῆς Βιολογίας τοῦ Γυμνασίου καί τοῦ Λυκείου,
προβαλλόμενη μᾶλλον ὡς ἐπιστημονική ἀλήθεια παρά ὡς ἐπιστημονική
θεωρία, μέ τόν τίτλο «Ἐξέλιξη, τίποτε δέν ἔχει
νόημα στή Βιολογία παρά μόνο ὑπό τό φῶς τῆς ἐξέλιξης». Μάλιστα ἡ εἰσαγωγή τοῦ βιβλίου στό κεφάλαιο τῆς Ἐξέλιξης
κλείνει μέ τά παρακάτω λόγια: «Χωρίς αὐτή τή θεωρία,
γιά νά χρησιμοποιήσουμε καί τά λόγια τοῦ Θεοδόσιου Ντομπζάνσκυ, ἑνός
μεγάλου ἐξελικτικοῦ τοῦ 20οῦ αἰῶνα, δέ θά μπορούσαμε νά κατανοήσουμε
πῶς ἕνα ἄθροισμα ἀπό χημικά συστατικά καί κύτταρα, ὅπως ὁ ἄνθρωπος,
ἔγινε ἱκανό: νά εἶναι ζωντανό, νά αἰσθάνεται χαρά καί πόνο, νά ξεχωρίζει
τήν ὀμορφιά ἀπό τήν ἀσχήμια καί νά διακρίνει τό καλό ἀπό τό κακό...».
Γ. Ἡ πίεση πού ἀσκεῖται, ἤ πού κάποιοι αἰσθάνονται
ὅτι τούς ἀσκεῖται ἀπό τίς προβαλλόμενες ὡς ἐπιστημονικές ἀλήθειες,
ἔχει ὁδηγήσει στήν ἐμφάνιση νέων ὁμάδων ἐντός καί ἐκτός τῶν τειχῶν
τῆς Ὀρθοδοξίας, οἱ ὁποῖοι ἀσπάζονται πλήρως τήν ἐξελικτική προέλευση
τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τά ζῶα καί ἔχουν προχωρήσει σέ νέες ἑρμηνεῖες τῆς
Ἁγίας Γραφῆς.
Δ. μᾶς δίνεται ἡ εὐκαιρία νά ξαναθυμηθοῦμε καί
νά προσπαθήσουμε νά ἐμβαθύνουμε στόν λόγο τοῦ Θεοῦ ὅσον ἀφορᾶ τήν
δημιουργία τῶν ἔμβιων ὄντων, ἀλλά καί τοῦ ἀνθρώπου, κυρίως μέ βάση
τήν θαυμαστή ἑρμηνεία τοῦ μακαριστοῦ γέροντος π. Ἀθανασίου Μυτιληναίου
ἀλλά και ἄλλων σύγχρονων φωτισμένων ἀνθρώπων τῆς Εκκλησίας μας.
Ἔτσι λοιπόν, μέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ
καί τίς εὐχές τῶν πατέρων, θά προσπαθήσουμε νά ποῦμε κάποια λίγα
πράγματα γιά ὅλα τά παραπάνω, ἐκμεταλλευόμενοι τό πνευματικό φιλότιμο[2] ὅλων τῶν παρευρισκομένων.
Εἶναι ἡ θεωρία
τῆς ἐξέλιξης, ἐπιστημονική ἀλήθεια;
Ἄν θέλαμε νά δώσουμε ἕνα συνοπτικό ὁρισμό γιά τή
θεωρία τῆς ἐξέλιξης, θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι εἶναι μία θεωρία
ἡ ὁποία προσπαθεῖ νά ἐξηγήσει τό πῶς ἐμφανίστηκαν τά διάφορα εἴδη[3] στή γῆ καί ποιά ἡ σχέση πού τά συνδέει. Προκειμένου ὅμως νά
προχωρήσουμε σέ μία κριτική τῆς θεωρίας, θά πρέπει νά γνωρίσουμε
τί ἀκριβῶς λέει ἡ θεωρία, σύμφωνα μέ τίς σύγχρονες θέσεις τῶν ἐξελικτικῶν
ἐπιστημόνων.[4] Τό βασικό ἐρώτημα εἶναι: Μέ ποιόν μηχανισμό
προχωράει ἡ ἐξέλιξη; Πῶς ἡ θεωρία ἐξηγεῖ τή μετάβαση ἀπό ἕνα εἶδος
σέ ἕνα ἄλλο, τά ὁποῖα δέν ἔχουν καμία σχέση μεταξύ τους;
Γιά τήν ἐξελικτική θεωρία ἡ
μικρότερη δυνατή μονάδα πού μπορεῖ νά ἐξελιχθεῖ εἶναι ὁ πληθυσμός[5] καί ὄχι τό ἄτομο, ὅπως ἐσφαλμένα νομίζεται
ἀπό πολλούς. Βέβαια αὐτό ἀμέσως δημιουργεῖ τό ἐρώτημα γιά τήν ἐμφάνιση
τοῦ πρώτου πληθυσμοῦ στή γῆ, τό ὁποῖο ὅμως δέν μπορεῖ νά ἀπαντήσει ἡ
θεωρία τῆς ἐξέλιξης. Ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά νά ὑπάρξει ἐξέλιξη
εἶναι ἡ ποικιλομορφία, ἤ παραλλακτικότητα, μέσα στά ἄτομα τοῦ
πληθυσμοῦ.
Σύμφωνα μέ τή θεωρία, τήν παραλλακτικότητα δημιουργοῦν
οἱ μεταλλάξεις πού συμβαίνουν τυχαῖα στή φύση.
Ἄρα εἰσάγεται ὁ παράγοντας τύχη. Στή συνέχεια
δρᾶ ἡ φυσική ἐπιλογή, ἡ ὁποία εὐνοεῖ τήν
ἐπιβίωση τοῦ καλύτερα προσαρμοσμένου στό περιβάλλον, ὁ ὁποῖος
δέν εἶναι ὑποχρεωτικά ὁ ἰσχυρότερος. Σημαντικό ρόλο στή διαδικασία
τῆς ἐξέλιξης παίζει καί ἡ γενετική ἀπομόνωση
κάποιων ἀτόμων ἑνός πληθυσμοῦ. Δηλαδή τό ὅτι λόγω κάποιων ἀπότομων
γεωλογικῶν, ἤ γενικότερα φυσικῶν φαινομένων, ἕνα κομμάτι ἑνός
πληθυσμοῦ μπορεῖ νά ἀπομονωθεῖ γεωγραφικά καί νά ἀναπτυχθεῖ σέ ἐντελῶς
διαφορετικό περιβάλλον ἀπό ἐκεῖνο πού βρισκόταν μέχρι προηγουμένως.
Συνέπεια εἶναι ἡ σταδιακή ἀλλαγή τῆς γενετικῆς σύστασης αὐτοῦ τοῦ
πληθυσμοῦ –μέσω τῶν μεταλλάξεων καί τῆς φυσικῆς ἐπιλογῆς– καί ἡ ἐμφάνιση
διαφορετικῶν εἰδῶν λόγω τῆς ἀνάπτυξης σέ διαφορετικά περιβάλλοντα.
Ὅλα αὐτά πραγματοποιοῦνται σέ ἕνα χρονικό πλαίσιο ἑκατομμυρίων
ἐτῶν, μέ μία συνεχῆ μετάβαση ἀπό τά ἁπλούστερα πρός τά πολυπλοκότερα
εἴδη.
Τί ἀπό ὅλα αὐτά εἶναι ἐπιστημονική ἀλήθεια καί
τί παραμένει μία θεωρία;
Ἡ διαδικασία τῆς ἐξέλιξης μπορεῖ νά διακριθεῖ
σέ δύο ἐπίπεδα: στήν ἐξέλιξη μέσα σέ ἕνα εἶδος
καί στήν ἐξέλιξη ἀπό τό ἕνα εἶδος στό ἄλλο.
Ἡ πρώτη ὀνομάζεται μικροεξέλιξη
(microevolution) καί ἐξηγεῖ τήν ἐμφάνιση τῆς ποικιλομορφίας μέσα στό
εἶδος· γιά παράδειγμα, πῶς ἀπό ἕναν πληθυσμό σιτηρῶν προκύπτει μία
νέα ποικιλία σιτηροῦ. Ἡ δεύτερη ὀνομάζεται μακροεξέλιξη
(macroevolution) καί ὑποστηρίζει ὅτι μέ τήν παραπάνω διαδικασία γίνεται
ἡ μετάβαση ἀπό τό ἕνα εἶδος στό ἄλλο· δηλαδή ὅτι ἀπό ἕναν πληθυσμό
ψαριῶν προέκυψαν τά ἑρπετά, τά πτηνά, τά θηλαστικά, μέχρι πού φθάνουμε
καί στόν ἄνθρωπο.
Ἡ μικροεξέλιξη εἶναι ἀποδεδειγμένη ἐπιστημονικά
καί πραγματικά λειτουργεῖ στή φύση ὅπως περίπου περιγράφηκε. Εἶναι
δύσκολο ὅμως νά ἰσχυριστεῖ κανείς ὅτι τό ἴδιο ἰσχύει καί στήν περίπτωση
τῆς μακροεξέλιξης.
Στή συνέχεια θά ἀναφερθοῦν μερικές σκέψεις πού δείχνουν
τίς μηδαμινές πιθανότητες τῆς ἀποτελεσματικότητας τῆς μακροεξέλιξης
καί τό ὅτι ἐφόσον ἡ μακροεξέλιξη δέν μπορεῖ νά ἀποδειχθεῖ πειραματικά,
ἄρα δέν μπορεῖ νά ἀποτελέσει ποτέ ἐπιστημονική ἀλήθεια.
Ἡ ἐπιστήμη τῆς Μοριακῆς Βιολογίας καί τῆς Μοριακῆς
Γενετικῆς μέ τήν ἐνδελεχῆ μελέτη τοῦ DNA μᾶς ἔδωσε τίς τελευταῖες
δεκαετίες μία σειρά ἀπό καταπληκτικές ἀποκαλύψεις. Πρῶτον, ὅτι
ὅλοι οἱ ζῶντες ὀργανισμοί ἔχουν στόν πυρῆνα τῶν κυττάρων τους DNA, μέσα
στό ὁποῖο ὑπάρχουν οἱ πληροφορίες γιά τό τί ἀκριβῶς θά γίνει τό ἀρχικό
κύτταρο τοῦ ὀργανισμοῦ. Εἶναι καταπληκτικό τό ὅτι ἐνῶ ὅλοι οἱ ὀργανισμοί
ξεκινοῦν ἀπό ἕνα ἁπλό κύτταρο καταλήγουν νά εἶναι τόσο διαφορετικοί
μεταξύ τους. Ἀπό ἕνα ἁπλό κύτταρο ξεκινᾶ καί ὁ ἄνθρωπος, ἀπό ἕνα ἁπλό
κύτταρο ξεκινᾶ καί τό μυρμήγκι, ἀπό ἕνα ἁπλό κύτταρο ξεκινᾶ καί τό
χαμομήλι· κι ὅμως αὐτό τό ἀρχικά πανομοιότυπο κύτταρο καταλήγει
σ’ αὐτή τήν ἐκπληκτική ποικιλομορφία πού βλέπουμε γύρω μας. Ὅλα αὐτά
ὀφείλονται στό διαφορετικό DNA πού εἶναι κρυμμένο μέσα στά κύτταρα
τῶν διαφορετικῶν εἰδῶν.
Ἐπίσης, γνωρίζουμε πλέον ὅτι οἱ διαφορές μεταξύ
τῶν εἰδῶν ὀφείλονται στίς διαφορές πού ὑπάρχουν στόν ἀριθμό καί τό
εἶδος τῶν γονιδίων καί ὅτι οἱ διαφορές αὐτές εἶναι λίγο-πολύ σταθερές
καί μεταφέρονται ἀπό γενιά σέ γενιά. Αὐτό ἔχει ἰδιαίτερη σημασία
γιά τόν τρόπο ἐμφάνισης τῶν εἰδῶν. Σημαίνει ὅτι γιά νά μεταβοῦμε ἀπό
τό ἕνα εἶδος στό ἄλλο θά πρέπει νά ὑπάρξει προσθήκη
ἤ ἀφαίρεση γονιδίων, καί μάλιστα στό ἐπίπεδο τῶν ἀναπαραγωγικῶν
κυττάρων τοῦ ὀργανισμοῦ, κι ὄχι ἁπλᾶ ἀνασυνδυασμός, ἀνακάτεμα,
τῶν ὑπαρχόντων γονιδίων, πρᾶγμα τό ὁποῖο συμβαίνει γιά παράδειγμα
ὅταν διασταυρώνονται δύο φυτά ἤ δύο ζῶα τοῦ ἴδιου εἴδους. Ἔτσι ἡ
ἐμφάνιση τοῦ ἀμφίβιου ἀπό τό ψάρι προϋποθέτει τήν ἐμφάνιση ἤ ἐξαφάνιση
κάποιων γονιδίων στά γαμετικά κύτταρα· ἀλλιῶς δέν θά μποροῦσαν νά
περάσουν οἱ ἀλλαγές στούς ἀπογόνους. Οἱ ἀλλαγές αὐτές θά πρέπει νά
ἀντιστοιχοῦν σέ ὅλες τίς μορφολογικές καί λειτουργικές διαφορές ἀνάμεσα
στά εἴδη. Οἱ ἐξελικτικοί ἰσχυρίζονται ὅτι αὐτό ἐπιτυγχάνεται μέ
τίς μεταλλάξεις. Οἱ μεταλλάξεις
δηλαδή εἶναι ὁ μοχλός πού δημιουργεῖ τήν ποικιλομορφία
καί στή συνέχεια ἡ φυσική ἐπιλογή καθορίζει ποιά ἀπό τά εἴδη θά ἐπιβιώσουν.[6]
Σ’ αὐτό τό σημεῖο θά βοηθοῦσε μία μικρή ἀναφορά
στό τί ἀκριβῶς εἶναι τά γονίδια. Τά γονίδια εἶναι μικρά κομμάτια ἀπό
τό DNA τῶν ὀργανισμῶν, τά ὁποῖα ἐμφανίζουν μία ἐκπληκτική ὀργάνωση.
Τά γονίδια ἀποτελοῦνται ἀπό μία ἁλυσίδα κάποιων μορίων, πού ὀνομάζονται
νουκλεοτίδια, καί τά ὁποῖα θά μποροῦσαν νά παρομοιαστοῦν μέ τά γράμματα
τοῦ ἀλφαβήτου. Τά νουκλεοτίδια εἶναι τοποθετημένα σέ μία ἀλληλουχία,
σειρά, ὅπως ἀκριβῶς βάζουμε τά γράμματα σέ μία λέξη. Ἡ ἀλληλουχία
αὐτή τῶν νουκλεοτιδίων καθορίζει ὅλες τίς λειτουργίες τοῦ κυττάρου,
τοῦ ἱστοῦ, τοῦ ὀργάνου καί τελικά τοῦ ὀργανισμοῦ. Ὅταν τά νουκλεοτίδια
δέν εἶναι στή σωστή σειρά, τότε κάτι δέν λειτουργεῖ σωστά· ὅπως ἀκριβῶς
ἀλλάζει τό νόημα μιᾶς πρότασης ὅταν ἀλλάζει ἕνα γράμμα. Ἄλλο σημαίνει
καλός κι ἄλλο σαλός, ἄλλο καλός κι ἄλλο κακός· κι ὅμως
διαφέρουν μόνο σέ ἕνα γράμμα. Ἐκεῖνο πού εἶναι ἀληθινά ἐντυπωσιακό
εἶναι ὅτι δέν ὑπάρχει κάποιος βιολογικός νόμος πού νά ὁρίζει τήν
ἀλληλουχία τῶν νουκλεοτιδίων σέ κάθε εἶδος, δηλαδή τό ποιά θά εἶναι
ἡ σειρά τῶν γραμμάτων σέ μία λέξη. Ὁ μόνος λόγος πού τά νουκλεοτίδια,
δηλαδή τά βιολογικά γράμματα, βρίσκονται στή συγκεκριμένη ἀλληλουχία
εἶναι ἐπειδή δέχθηκαν τήν ἐντολή-πληροφορία ἀπό τό DNA τῶν πατρικῶν
κυττάρων τοῦ ὀργανισμοῦ. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὅταν τό DΝΑ ἑνός κυττάρου
παπαρούνας δέχεται τήν πληροφορία ἀπό τό DNA τοῦ πατρικοῦ κυττάρου
παπαρούνας δέν θά μποροῦσε νά λειτουργήσει σάν DNA σιταριοῦ, πολύ περισσότερο
δέ σάν DNA μίας σαύρας ἤ ἑνός ψαριοῦ. Οἱ ἐξελικτικοί λοιπόν ἰσχυρίζονται
ὅτι κατά τή διαδικασία τοῦ διπλασιασμοῦ τοῦ DNA, μέ τήν τυχαία ἐπίδραση
φυσικῶν ἤ χημικῶν παραγόντων –π.χ. τῆς ἀκτινοβολίας– προκαλοῦνται
οἱ λεγόμενες μεταλλάξεις, οἱ ὁποῖες ὁδηγοῦν στή δημιουργία νέων
χαρακτηριστικῶν. Εἶναι γνωστό βέβαια ὅτι οἱ μεταλλάξεις σέ ποσοστό
95-99% εἶναι ἐπιβλαβεῖς καί προϋπόθεση γιά νά κληρονομηθοῦν εἶναι
νά συμβοῦν στά γαμετικά κύτταρα. Ἔτσι, σύμφωνα μέ τούς ἐξελικτικούς,
στό πέρασμα ἑκατομμυρίων ἐτῶν ἐπιβιώνουν μόνο οἱ τυχαῖες αὐτές
μικρές ἀλλαγές στίς βιολογικές λέξεις καί προτάσεις τοῦ γενετικοῦ
κώδικα πού συσσωρεύτηκαν σέ λογική σειρά, ὥστε νά δημιουργήσουν
νέες λογικές ἑνότητες (γονίδια) καί τελικά νά καταλήξουν σέ ἕνα
νέο ὁλοκληρωμένο καί πλήρους νοήματος κείμενο, πού θά ἀντιστοιχεῖ
στό νέο γονιδίωμα ἑνός τέλειου νέου εἴδους. Κι ἄν δεχθοῦμε ὅτι αὐτό
μπορεῖ νά συμβεῖ γιά κάποια λίγα γονίδια, εἶναι ἀδύνατο νά συμβεῖ
γιά νά ἐξηγήσει τά ἐξελικτικά ἅλματα μεταξύ ὀργανισμῶν, πού διαφέρουν
κατά ἑκατοντάδες ἤ καί χιλιάδες γονίδια. Γιά παράδειγμα ὁ ἄνθρωπος
μέ τόν πίθηκο ἀναφέρθηκε ἀρχικά ὅτι ἔχουν 98,5% κοινό DNA[7], ἀλλά οἱ διαφορές σέ ἐπίπεδο νουκλεοτιδίων εἶναι κάποια
ἑκατομμύρια. Βέβαια, λίγο ἀργότερα, οἱ ἐπιστήμονες βρῆκαν ὅτι
οἱ διαφορές σέ ἐπίπεδο ποιότητας καί λειτουργίας τῶν γονιδίων[8] εἶναι πολύ μεγαλύτερες, καί δέν ἀντιστοιχοῦν μόνον σέ
5-1,5%. Κάποιοι μάλιστα, λαμβάνοντας ὑπόψη ὅτι οἱ μεταλλάξεις εἶναι
ἐντελῶς τυχαῖες καί ὅτι τό μεγαλύτερο ποσοστό τους ἔχει ἀρνητική
ἐπίδραση στόν ὀργανισμό, δέν θεωροῦν ὑπερβολή νά ἰσχυρίζονται ὅτι
τό μοντέλο τῆς ἐξέλιξης στό ὁποῖο ἡ τυχαία μετάλλαξη εἶναι ὁ κινητήριος
μοχλός της μοιάζει σάν μία μαϊμοῦ ἤ ἕνα κουνελάκι πού πηδάει πάνω
σέ ἕνα πληκτρολόγιο, σέ ἕνα ἀνοιχτό ἀρχεῖο κειμένου, καί οἱ τυχαῖες
ἀλλαγές πού θά προκύψουν μέσα σέ ἑκατομμύρια χρόνια νά εἶναι τέτοιες
ὥστε ἕνα παραμύθι τοῦ Αἰσώπου νά μεταβληθεῖ τελικά σέ φιλοσοφικό
σύγγραμμα. Σίγουρα θά προκύψουν τυχαῖα κάποιες λέξεις ἤ ἀκόμη καί
προτάσεις, ἀλλά δέν μπορεῖ νά συμβεῖ ὁλοκληρωτική λογική μεταβολή.
Κι ἄν παρομοιάσουμε τή φυσική ἐπιλογή μέ τήν ἐλεύθερη ἀγορά, ποιά
βιβλία θά μποροῦσαν νά πωληθοῦν καί νά συνεχίσουν νά ὑπάρχουν μέχρι
νά ὁλοκληρωθεῖ αὐτή ἡ διαδικασία; Κατ’ ἀναλογία ἕνας ζωντανός
ὀργανισμός θά ἦταν ἀδύνατο νά ἐπιβιώσει ἀπό τήν πίεση τῆς φυσικῆς
ἐπιλογῆς μέ τά τόσα λάθη πού θά γινόταν στό γενετικό του ὑλικό.
Παρατηρώντας αὐτές τίς ἀδυναμίες τοῦ μηχανισμοῦ
τῆς ἐξέλιξης, ὑπῆρξαν ἐξελικτικοί ἐπιστήμονες, ὅπως ὁ Delage, πού
ὑποστήριξαν ὅτι ἡ φυσική ἐπιλογή δέν μπορεῖ νά γεννήσει νέα εἴδη,
ἀλλά ποικιλίες καί φυλές τοῦ ἴδιου εἴδους. Συγκεκριμένα ὁ Delage[9] ἔγραψε: «ἡ φυσική ἐπιλογή ἐξαφανίζει
τελικά τίς κακές φυσικές ἐπιλογές καί προστατεύει τό εἶδος ἀπό τόν
κίνδυνο νά χαθεῖ, μέ τό νά τό διατηρεῖ ἀναλλοίωτο μέσα στούς αἰῶνες».
Ἐπίσης ἕνα πολύ σημαντικό στοιχεῖο στό ὁποῖο
δέν ἀπαντᾶ ἡ ἐξέλιξη εἶναι πῶς ἀποκτήθηκε ἡ τελειότητα τήν ὁποία
ἔπρεπε νά ἔχουν οἱ πρῶτοι μονοκύτταροι ὀργανισμοί πού ἐμφανίστηκαν
στή γῆ, ὄχι μόνο σέ ἐπίπεδο ὀργάνωσης τοῦ κυττάρου, ἀλλά πῶς κατάφεραν
νά ἀποκτήσουν μία τόσο περίπλοκη δομή, ὅπως τό DNA, γιά νά μποροῦν
νά κληρονομοῦν τά χαρακτηριστικά τους στούς ἀπογόνους. Γνωρίζοντας
τήν τελειότητα μέ τήν ὁποία λειτουργεῖ τό DNA, τό πλῆθος τῶν πληροφοριῶν
πού μεταφέρει ἀκόμη καί στούς μονοκύτταρους ὀργανισμούς, τή διαδικασία
τῆς μεταβίβασης τῆς πληροφορίας ἀπό γενιά σέ γενιά, τή θαυμαστή διαδικασία
τῆς μείωσης καί τόσα ἄλλα, τότε οἱ πιθανότητες νά ἔγιναν ὅλα αὐτά
τυχαῖα καταλήγουν νά εἶναι πρακτικά μηδενικές. Ἀκόμη θά πρέπει νά σημειωθεῖ
ὅτι τό ἀρχεῖο τῶν ἀπολιθωμάτων[10] δέν εἶναι ἰδιαίτερα πειστικό γιά τήν συνεχῆ ἐξέλιξη τῶν
εἰδῶν, καθώς δείχνει ὅτι «ὅλα τά εἴδη ἐμφανίζονται
πλήρως μορφοποιημένα καί ὄχι μερικῶς μορφοποιημένα. ... Δέν ὑπάρχουν
παραδείγματα ἀπό μισοανεπτυγμένα φτερά, μάτια, δέρμα, ἀρτηρίες,
νεῦρα, καί λοιπά»[11].
Συμπεραίνουμε λοιπόν ὅτι τό νά δεχθεῖ κανείς ἤ ὄχι
τήν θεωρία τῆς ἐξέλιξης μέ τή μορφή τῆς μακροεξέλιξης εἶναι περισσότερο
θέμα πίστης στό τυχαῖο γεγονός καί ὄχι ἐπιστημονικά τεκμηριωμένης
θέσης. Πολλοί σπουδαῖοι ἐπιστήμονες, μάλιστα μή Ὀρθόδοξοι, ἀναγνώρισαν
πίσω ἀπό τήν τελειότητα τῆς δημιουργίας τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Χαρακτηριστικά
ἦταν τά λόγια του Α. Einstein: «Ὁ Θεός ὅταν ἔφτιαχνε
τόν κόσμο δέν ἔριχνε ζάρια», ἀλλά καί τοῦ Fr.
Collins[12]: «Ὁ Θεός τῆς Βίβλου εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός τοῦ ἀνθρωπίνου γονιδιώματος·
μπορεῖς νά Τόν λατρεύεις καί στήν ἐκκλησία καί στό ἐργαστήριο». Οἱ ἄθεοι ἐπιστήμονες ἑπομένως δέν εἶναι ἄθεοι ἐξ αἰτίας
τῶν πορισμάτων τῆς ἐπιστήμης τους, ἀλλά ἐξ αἰτίας κάποιας προσωπικῆς
ὑλιστικῆς ἰδεολογίας.[13]
Ἡ Θεωρία τῆς Ἐξέλιξης
στήν Ἐκπαίδευση.
Ἴσως θά ἀναρωτηθεῖ
κανείς: Ἀφοῦ εἶναι ἔτσι τά πράγματα καί ὁ ἐπιστημονικός κόσμος ἀναγνωρίζει
τήν μακροεξέλιξη σάν μία θεωρία, τότε γιατί ἔχει περάσει στήν Ἐκπαίδευση
αὐτή ἡ θεωρία ὡς ἐπιστημονική ἀλήθεια;
Κατ’ ἀρχήν θά πρέπει νά δοῦμε ποιοί εἶναι ἐκεῖνοι
πού καθορίζουν τήν διδακτέα ὕλη τοῦ μαθήματος τῆς Βιολογίας. Εἶναι
ὡς γνωστόν τό Παιδαγωγικό Ἰνστιτοῦτο. Ἀντί ἄλλης ἀπάντησης, θά σᾶς
διαβάσω ἕνα ἀπόσπασμα ἀπό ἕνα ἄρθρο πού δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα
Τό Παρόν[14] στίς 1-3-2009, τό ὁποῖο ἀπαντᾶ σέ μεγάλο
βαθμό στήν παραπάνω ἀπορία. «...Ὅπως εἶπε σ’ αὐτόν
π. Γ. Μεταλληνός στό μπλόγκ Thriskeftika, ἕνα βασικό μειονέκτημα
τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ ἔργου εἶναι τά Ἀναλυτικά Προγράμματα πού συντάσσονται
στό Παιδαγωγικό Ἰνστιτοῦτο. Μᾶς δίνουν μετά καλούπια καί λένε σέ
μᾶς τούς συγγραφεῖς νά ρίξουμε ὑλικό μέσα στά συγκεκριμένα καλούπια.
Σέ μένα λοιπόν καί στόν κ. Φίλια ἀνατέθηκε ἡ συγγραφή τοῦ βιβλίου
τῆς Α΄ Λυκείου. Ἔπρεπε νά γράψουμε καί γιά τή θέση τῆς Ἐκκλησίας ἀπέναντι
σέ ἄλλα θρησκεύματα. Πρίν κυκλοφορήσει τό βιβλίο, οἱ Μασόνοι καί οἱ
Χιλιαστές μᾶς ἔκαναν ἀγωγές. Ζητήσαμε ἀκρόαση ἀπό τό Παιδαγωγικό
Ἰνστιτοῦτο (Π.Ι.). Ὅταν πήγαμε νά τούς συναντήσουμε, τέσσερα μέλη
τοῦ Π.Ι. (ἡ μία ἦταν γυναίκα), ὄχι θεολόγοι, μᾶς εἶπαν εὐθαρσῶς: «Ἐμεῖς
εἴμαστε Μασόνοι». Ὁ πρόεδρος τοῦ Π.Ι. ἦρθε σέ δύσκολη θέση, ἀλλά ἐγώ
τούς εἶπα «Αὐτό μέ χαροποιεῖ», γιατί ξέραμε μέ ποιούς ἔχουμε νά κάνουμε.
Τελικά γράψαμε τίς ἑνότητες ἀναφέροντας ἀρχικά τή διδασκαλία
τῶν Μασόνων καί τῶν Χιλιαστῶν καί μετά τίς ἐγκυκλίους τῆς Ἐκκλησίας
γιά τίς ὁμάδες αὐτές. Μετά ἀπό δύο-τρία χρόνια, μιά μέρα μοῦ τηλεφώνησε
ὁ κ. Φίλιας καί μέ ρώτησε ἄν εἶχα δεῖ τή νέα ἑνότητα τοῦ βιβλίου τῆς
Α΄ Λυκείου. Τό βιβλίο εἶχε ἀλλαχθεῖ καί ἔγραφε τελείως διαφορετικά
ἀπό αὐτά πού ἐμεῖς εἴχαμε γράψει. Κάποιοι δικοί μας ἔκαναν ἀλλαγές
χωρίς νά τό ξέρουμε. Τότε ζητήσαμε τήν ἀπόσυρση συνολικά τοῦ βιβλίου
καί τή συγγραφή ἄλλου ἀπό ἄλλους συγγραφεῖς. Ἀλλά αὐτό δέν ἔγινε». Τό γεγονός λοιπόν ὅτι ὑπάρχουν Μασόνοι μέσα στό Π.Ι. εἶναι
ἕνας σημαντικός λόγος πού ἐξηγεῖ ἀρκετά ἀπό αὐτά πού βλέπουμε στά
Ἀναλυτικά Προγράμματα τῶν σχολικῶν μαθημάτων.
Σήμερα ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης ἀποτελεῖ ἕνα κεφάλαιο
στό βιβλίο Βιολογίας τῆς Γ΄ Γυμνασίου καί τῆς Γ΄ Λυκείου, μέ τόν τίτλο
Ἐξέλιξη, καί ὄχι Θεωρία τῆς Ἐξέλιξης. Προφανῶς σκόπιμα
ἀπαλείφεται ἡ λέξη θεωρία,
γιά νά ἐμφανίζεται ἡ ἐξέλιξη σάν ἐπιστημονική ἀλήθεια στό σύνολό
της. Παρ’ ὅλα αὐτά, ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο εἶναι γραμμένα κάποια κομμάτια
μέσα στό κεφάλαιο δέχεται ὅτι ἡ μακροεξέλιξη εἶναι ἀποτέλεσμα
καθαρῆς τύχης καί συγκυριῶν. Συγκεκριμένα τό Βιβλίο τῆς Γ΄ Λυκείου
(σελ. 133) στήν παράγραφο πού ἀναφέρεται στούς παράγοντες πού διαμορφώνουν
τήν ἐξελικτική πορεία, ἀναφέρεται στίς μεταλλάξεις, καί γράφει: «Οἱ μεταλλάξεις ὀφείλονται εἴτε σέ τυχαῖα λάθη κατά τήν ἀντιγραφή
τοῦ DNA εἴτε σέ φυσικούς ἤ χημικούς παράγοντες πού ἀλλοιώνουν τή δομή
τοῦ DNA. Χάρη σ’ αὐτές δημιουργοῦνται νέα γονίδια, πού καθορίζουν
τήν ἐμφάνιση νέων χαρακτηριστικῶν. Τά χαρακτηριστικά αὐτά, στίς
περισσότερες περιπτώσεις, δέν εἶναι ἐπωφελῆ γιά τόν φορέα τους. Ὡστόσο,
σέ μερικές περιπτώσεις, εἶναι πιθανόν μία μετάλλαξη νά προσφέρει
αὐξημένες δυνατότητες ἐπιβίωσης στό ἄτομο πού τήν ὑπέστη, ἐπειδή
τυχαίνει τό χαρακτηριστικό πού δημιουργεῖ νά εἶναι συμβατό μέ τίς
νέες συνθῆκες πού ἐπικρατοῦν στό περιβάλλον. Οἱ μεταλλάξεις ἀπό μόνες
τους δέν εἶναι ἱκανές νά προσανατολίσουν τήν ἐξελικτική πορεία
πρός ὁρισμένη κατεύθυνση· προσφέρουν ὅμως τό ὑλικό ἐπάνω στό ὁποῖο
δρᾶ ἡ φυσική ἐπιλογή».
Δηλαδή τά παιδιά διδάσκονται, χωρίς ἀντίθετη ἄποψη
ἤ ἄλλο προβληματισμό, ὅτι οἱ τυχαῖοι παράγοντες εἶναι ὑπεύθυνοι
γιά τήν μετάβαση ἀπό τό ἕνα εἶδος στό ἄλλο, μέχρι τόν ἄνθρωπο. Μάλιστα
ὑπάρχει εἰδική ἑνότητα πού παρουσιάζει τόν ἄνθρωπο ὡς ἐξελικτικό
ἀπόγονο ἑνός αὐστραλοπιθήκου[15] πού ἔζησε πρίν ἀπό τρία ἑκατομμύρια χρόνια. Δέν γίνεται κἄν
διαχωρισμός γιά τήν ἐξέλιξη μέσα στό εἶδος καί τήν ἐξέλιξη ἀπό εἶδος
σέ εἶδος· ἀντιμετωπίζονται ὅλα ἑνιαῖα ὡς ἐπιστημονικά συμπεράσματα.
Κοινά χαρακτηριστικά,
κοινός πρόγονος; Ὁ ἄνθρωπος εἰκόνα εἰκόνος. Τό κατ’ εἰκόνα στόν ἄνθρωπο.
Μελετώντας κανείς τίς ὁμιλίες τοῦ μακαριστοῦ π.
Ἀθανασίου γιά τή Χριστιανική Ἀνθρωπολογία, ἀνακαλύπτει τόν βαθύτερο
λόγο γιά τόν ὁποῖο τόσοι ἄνθρωποι ἀποδέχονται αὐτή τή θεωρία. Ὁ
μακαριστός γέροντας ἀπαντᾶ μέ ἕναν θαυμάσιο τρόπο στήν καρδιά τοῦ
προβλήματος. «Ἔχουμε, λέει ὁ
γέροντας, πάρα πολλά κοινά γνωρίσματα μέ τά ζῶα·
ἄν μάλιστα πάρουμε τά θηλαστικά ἔχουμε πάμπολλα κοινά. Ἐδῶ ὅμως
μπερδεύονται οἱ ἄνθρωποι. Ὅταν δέν ἔχουν τήν ἀποκάλυψη, λένε ὅτι ὁ
ἄνθρωπος εἶναι ἕνα ζῶο, ὅτι εἶναι προϊόν ἐξελίξεως· φθάσαμε στόν
πίθηκο, καί ἀπό τόν πίθηκο στόν ἄνθρωπο. Εἶναι πολύ εὔκολο νά πέσει
κανείς σ’ αὐτό τό λάθος. Γιατί; Γιατί πρέπει νά ἀποκαλυφθεῖ ὅτι ὁ ἄνθρωπος
ἔχει ἕνα ἐπιπλέον γνώρισμα· κι αὐτό τό γνώρισμα εἶναι τό κατ’ εἰκόνα
Θεοῦ στόν ἄνθρωπο. Αὐτό εἶναι θέμα πίστεως»[16].
Πράγματι, οἱ καταπληκτικές ὁμοιότητες τοῦ ἀνθρώπου
μέ τά ζῶα, πού σήμερα γνωρίζουμε ὅτι ὀφείλονται στίς κοινές πληροφορίες
πού ὑπάρχουν στό DNA ἀνθρώπου καί ζώων[17], δέν ἀποδεικνύουν ὅτι εἶναι ἡ καταγωγή
μας ἀπό τά ζῶα, ἀλλά ὅτι τό σῶμα μας λειτουργεῖ καί εἶναι φτιαγμένο
μέ τρόπο παρόμοιο μέ τῶν ἀνώτερων ζώων. Οἱ ἄνθρωποι ὅμως πού δέν πιστεύουν
στήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ δίνουν τήν φαινομενικά
πιό λογική ἑρμηνεία. Μέσα ἀπό
τή διήγηση τῆς Γένεσης ἀποκαλύπτεται
ὅτι ὅλα τά κοινά χαρακτηριστικά στά ὄντα ὀφείλονται στήν ὕπαρξη κοινοῦ Δημιουργοῦ. Ἡ Γένεση περιγράφει ἕνα μοντέλο δημιουργίας ἀπό τά ἀτελέστερα
πρός τά τελειότερα ὄντα –σύμφωνη καί μέ τήν ἐπιστήμη– καί τονίζει
κατ’ ἐπανάληψη ὅτι τά εἴδη δημιουργοῦνται κατά γένος.
Εἰδικά γιά τόν ἄνθρωπο εἶναι πολύ σημαντικό νά κατανοήσουμε
τήν ἔννοια τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ. Στή Γένεση ἀναφέρεται ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔγινε κατ’
εἰκόνα Θεοῦ.[18] Αὐτό ὅμως εἶναι μία ἔκφραση περιεκτική καί ὄχι ἀναλυτική.
Ἀναλυτικά ἡ ἔννοια τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ ἀποκαλύπτεται στήν Καινή
Διαθήκη. Γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅτι ὁ Χριστός εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ[19], καί συνεπῶς, ἀφοῦ ὁ Χριστός εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τότε καί
ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα Χριστοῦ· δηλαδή ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα εἰκόνος.
Λέει ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος: «Ἐν τοῖς πρόσθεν χρόνοις ἐλέγετο μὲν κατ’ εἰκόνα Θεοῦ
γεγονέναι τὸν ἄνθρωπον, οὐκ ἐδείκνυτο δέ·
ἔτι γὰρ ἀόρατος ἦν ὁ Λόγος οὗ κατ’ εἰκόνα ὁ ἄνθρωπος ἐγεγόνει».
Δηλαδή: πρό
Χριστοῦ, λέγονταν μέν ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔγινε κατ’ εἰκόνα Θεοῦ∙ δέν φαινόταν ὅμως,
γιατί ἀκόμα ὁ Λόγος ἦταν ἀόρατος, τοῦ ὁποίου Λόγου κατ’ εἰκόνα ἔγινε ὁ ἄνθρωπος.
Εἶναι γνωστό ἀπό τούς Πατέρες ὅτι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ,
τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, θά ἐνανθρωποῦσε ἀνεξάρτητα
ἀπό τό ἄν θά ἁμάρτανε ὁ Ἀδάμ ἤ ὄχι. Ἔτσι λοιπόν μέ τήν ἐνανθρώπηση
ἀποκαλύπτεται οὐσιαστικά τό ἀρχέτυπο, βάσει τοῦ ὁποίου δημιουργήθηκε
ὁ ἄνθρωπος. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Τό ὅτι ἱστορικά προηγεῖται ἡ ἐμφάνιση-δημιουργία
τοῦ Ἀδάμ δέν ἔχει καμία σχέση· ἀφορᾶ μόνο τή χρονική σειρά φανέρωσης
τῶν γεγονότων. Ἔτσι λοιπόν τό σωστό εἶναι ὅτι ὁ Ἀδάμ πλάσθηκε σύμφωνα
μέ τόν Χριστό, καί ὄχι ὅτι ὁ Χριστός παίρνει τήν ἀνθρώπινη φύση σύμφωνα
μέ τόν Ἀδάμ. Αὐτό καταλαβαίνετε ὅτι ἔχει τεράστια σημασία καί γιά
τό θέμα πού συζητᾶμε σήμερα.
Ἐπίσης τό κατ’ εἰκόνα δέν ἐξαντλεῖται μόνο στή μορφή τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά σημαίνει
ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει καί ἄλλα χαρακτηριστικά του Θεοῦ, πού δέν τά βρίσκουμε
στά ζῶα· τό λογικό, τό δημιουργικό, τό κυριαρχικό καί ἄλλα. Ὁ ἄνθρωπος
εἶναι δύο πράγματα: φύση καί πρόσωπο· τά ζῶα εἶναι μόνο φύση. Τό πρόσωπο
χαρακτηρίζεται ἀπό τήν αὐτοσυνειδησία. Ὅταν ὁ Θεός λέει «Ἐγώ εἰμι ὁ ὢν», τό «εἰμί» ἐκφράζει ὕπαρξη, τό ἐγώ ἐκφράζει πρόσωπο. Ὅπως ὁ Θεός εἶναι οὐσία καί πρόσωπο, ἔτσι
καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι οὐσία καί πρόσωπο. Καί ἐδῶ βλέπουμε τήν εἰκόνα
τοῦ Χριστοῦ στόν ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι μία θεολογική ὕπαρξη· ὄχι
μία βιολογική ὕπαρξη. Ὁ γέροντας Ἀθανάσιος τόνιζε: «Ὅταν ὁ πιστός γνωρίζει πολύ καλά τήν Χριστολογία, δέν ἐκπλήσσεται
ὅταν βλέπει ἐπιστημονικά ἐπιτεύγματα, τά ὁποῖα ὅταν βλέπουν ἄλλοι
ἄνθρωποι πού δέν γνωρίζουν Χριστολογία ἰσχυρίζονται ὅτι δέν ὑπάρχει
Θεός».[20]
Σχέση Ἐπιστήμης
καί Ἁγίας Γραφῆς - Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἐξελικτικοί.
Τό πῶς ἀκριβῶς, ἀπό τεχνικῆς ἀπόψεως, ἔπλασε ὁ Θεός
τόν ἄνθρωπο καί τά ὑπόλοιπα κτίσματα δέν ἀποκαλύπτεται στήν Ἁγία
Γραφή· ἀφ’ ἑνός μέν γιατί οἱ ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, ὅπως εἶναι
οἱ δημιουργικές πράξεις, δέν μποροῦν νά περιγραφοῦν οὔτε βέβαια νά
ἐξηγηθοῦν καί νά κατανοηθοῦν ἐπιστημονικά[21] καί ἀφ’ ἑτέρου γιατί ἡ Ἁγία Γραφή ἐνδιαφέρεται πρωτίστως
νά ἀποκαλυφθεῖ τό Ποιός εἶναι
πίσω ἀπό τή δημιουργία. Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά τό ἀντικείμενο τῆς ἐπιστήμης
ἐντοπίζεται στή μελέτη τῆς οὐσίας καί τῶν μηχανισμῶν λειτουργίας
τῶν ὄντων. Βέβαια ὑπάρχουν Πατέρες πού μέ βάση τά ἐπιστημονικά δεδομένα
τῆς ἐποχῆς τους, καί προφανῶς γιά ποιμαντικούς λόγους, προσπάθησαν
νά περιγράψουν τό πῶς τῆς δημιουργίας,
λέγοντας πολλές φορές πράγματα πού ἡ ἐπιστήμη ἀποκρυπτογράφησε
πολύ ἀργότερα. Γιά παράδειγμα, ὁ μέγας Βασίλειος γράφει στήν Ἑξαήμερο: «Ἑκάστου
γένους τὰς ἀπαρχὰς νῦν, οἱονεὶ σπέρματά τινα τῆς φύσεως, προβληθῆναι
κελεύει»[22], δηλαδή τίς ἀπαρχές κάθε γένους, κατά κάποιο
τρόπο τά σπέρματα τῆς φύσεως κάθε γένους, δίνει ἐντολή –ὁ Θεός– νά
ἐμφανιστοῦν. Αὐτό ἀποτελεῖ μία προσέγγιση πού σήμερα πολλοί θεωροῦν ὅτι θά μποροῦσε νά ἑρμηνευθεῖ σάν μία προφητική ἑρμηνεία
γιά τόν γενετικό κώδικα (DNA) πού ἐνυπάρχει σέ ὅλα τά «γένη» καί ἐξελίσσεται στόν πλήρη ὀργανισμό.
Ὅταν κανείς ἔρχεται σέ ἐπαφή μέ τέτοια πατερικά κείμενα, αὐθόρμητα
ἐκπλήσσεται καί θυμᾶται ἐκεῖνο πού εἶχε πεῖ ὁ αὐτοαποκαλούμενος
ἀγνωστικιστής Ρόμπερτ Τζάστροου[23]: «Γιά τόν ἐπιστήμονα πού ἔχει ζήσει μέ τήν
πίστη του στήν δύναμη τῆς λογικῆς, ἡ ἱστορία τελειώνει σάν ἕνα κακό ὄνειρο.
Ἔχει σκαρφαλώσει τίς ὁροσειρές τῆς ἄγνοιας ... πλησιάζει νά κατακτήσει τήν
ψηλότερη κορυφή... καί, καθώς σέρνεται πάνω ἀπό τόν τελευταῖο βράχο, τόν
καλωσορίζει μία ὁμάδα θεολόγων, οἱ ὁποῖοι εἶναι καθισμένοι ἐκεῖ πέρα ἐπί
αἰῶνες!»
Ὡστόσο, ὅσο ἐντυπωσιακή κι ἄν εἶναι ἡ ἑρμηνεία,
δέν παύει νά εἶναι μία ἑρμηνευτική προσέγγιση καί πάντα μέσα στό
πλαίσιο πού ὁρίζει ἡ Ἁγία Γραφή –κατά γένος δημιουργία. Γιά τόν τρόπο
μέ τόν ὁποῖο ἑρμήνευαν οἱ Πατέρες τήν Ἁγία Γραφή σημειώνει ὁ π. Γ.
Μεταλληνός τά ἑξῆς: «Οἱ Πατέρες (Προφῆτες, Ἀπόστολοι
καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι) ὅταν κατέχουν καί τήν ἀνθρώπινη σοφία (π.χ. Μ. Βασίλειος)
γνωρίζουν τίς ἐπιστημονικές θεωρίες τῆς ἐποχῆς τους, τίς ὁποῖες ὅμως
ἐρευνοῦν μέσα ἀπό τό πρίσμα τῆς Θεολογίας τους, ἀφοῦ σκοπός τους δέν
εἶναι ἡ φυσική ἐπιστημονική γνώση, ἀλλά ἡ καθοδήγηση τῶν πνευματικῶν
τους τέκνων πρός τήν σωτηρία καί ἡ προστασία τους ἀπό γνώση πού εἶναι
δυνατόν νά ἐμποδίσει τήν πορεία τους πρός τήν θεογνωσία. Ἡ διάθεση
ὅμως στήν περίπτωση αὐτή δέν εἶναι a priori πολεμική καί ἀπορριπτική,
ἀλλά ἁπλῶς ποιμαντική καί προστατευτική».[24] Ἡ πατερική ἐμπειρία καί παράδοση γνωρίζει ὅτι ἡ ἐπιστήμη
εἶναι σέ διαρκῆ ἐξέλιξη καί ἀναπροσαρμόζει τά συμπεράσματά της μέ
βάση τά νεότερα εὑρήματα. Ἡ ἀληθινή ἐπιστήμη καί οἱ ἀληθινοί ἐπιστήμονες
χαρακτηρίζονται ἀπό μετριοπάθεια στήν ἀνακοίνωση τῶν συμπερασμάτων
τους, καί ποτέ δέν βάζουν τελεία σέ ὅτι λένε, ἀλλά κόμμα, περιμένοντας
τίς νεότερες ἐξελίξεις.
Δυστυχῶς ὅμως κάποιοι Χριστιανοί, κάτω ἀπό τήν πίεση
πού ὑπάρχει ὅτι ἡ μακροεξέλιξη εἶναι ἐπιστημονική ἀλήθεια καί
προκειμένου νά μήν ἐμφανιστοῦν ἀντιεπιστημονικοί, προσαρμόζουν
τή θεολογία στήν ἐπιστήμη καί θεωροῦν ὅτι ὁ Θεός δημιούργησε μέ
τή διαδικασία τῆς μακροεξέλιξης τά πάντα.
Στήν Ἑλλάδα ὑπάρχουν οἱ Ὀρθόδοξοι
Ἐξελικτικοί, ὅπως αὐτοαποκαλοῦνται. Πολύ περιληπτικά
οἱ θέσεις τους ἔχουν ὡς ἑξῆς. Κάποια στιγμή, μέ τή διαδικασία τῆς ἐξέλιξης,
ἐμφανίστηκαν οἱ πρῶτοι ἄνθρωποι, οἱ λεγόμενοι προαδαμιαῖοι, ἔχοντας ὅμως τό κατ’ εἰκόνα Θεοῦ. Ἔπειτα ὁ Θεός πῆρε τόν κατ’ ἐξέλιξιν
ὁλοκληρωθέντα βιολογικό ἄνθρωπο, πού εἶχε τήν
δική Του εἰκόνα, καί «ἐνεφύσησε» σέ αὐτόν τό Ἅγιο Πνεῦμα, δημιουργῶντας ἔτσι τόν ἱστορικό Ἀδάμ.
Κύριος ἐκπρόσωπος αὐτῶν τῶν θέσεων εἶναι ὁ Ἀλέξανδρος Καλόμοιρος[25] καί οἱ συνεχιστές του, πού ἐκδηλώνονται σήμερα κυρίως μέσω
τοῦ διαδικτύου[26].
Δυστυχῶς δέν μποροῦμε στά πλαίσια μίας τέτοιας ὁμιλίας
νά ἀναλύσουμε σέ βάθος τό θέμα. Ὑπάρχουν ὅμως ἀρκετά κείμενα ἀναιρετικά
τῶν ἀπόψεων τῶν Ὀρθόδοξων Ἐξελικτικῶν. Ἀξίζει νά ἀναφέρουμε ὅμως ὅτι ὁ μακαριστός ἅγιος γέροντας
π. Παΐσιος ὁ ἁγιορείτης, ὁ ὁποῖος θά πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι στά
παιδικά του χρόνια δέχθηκε ἐμφάνιση τοῦ ἴδιου του Χριστοῦ μέ ἀφορμή
ἕνα πειρασμό ἀπιστίας ἀπό τή διδασκαλία τοῦ Δαρβίνου[27], ὅταν τόν ρωτοῦσαν γιατί νά μήν λέμε ὅτι ὁ Θεός πῆρε πρῶτα
τόν πίθηκο καί τόν τελειοποίησε, τούς ἀπαντοῦσε: «Καλά, δέν μποροῦσε ὁ Θεός νά κάνη τό τέλειο δημιούργημα,
τόν ἄνθρωπο, ποῦ διέθεσε γι’ αὐτόν ὁλόκληρη ἡμέρα; ἔπρεπε νά βρεῖ
ἀνταλλακτικά;... Διάβασε νά δεῖς τί λέει ἡ προφητεία τοῦ Ἰώβ, στό Ἀνάγνωσμα
τῆς Μεγάλης Πέμπτης. Τώρα αὐτά γιά τόν πίθηκο οὔτε ἡ ἐπιστήμη τά παραδέχεται». Ὁ γέροντας μάλιστα, θεωροῦσε αὐτές τίς ἀπόψεις ὡς βλάσφημες:
«Ἄν σκεφθεῖς, ἔλεγε, ὅτι ἀπό ἄνθρωπο, τήν Παναγία μας, γεννήθηκε ὁ Χριστός! Δηλαδή
ἀπόγονος τοῦ πίθηκου ἦταν ὁ Χριστός; Τί βλασφημία! Καί δέν τό καταλαβαίνουν
ὅτι βλασφημοῦν[28]. Ρίχνουν μία πέτρα, καί δέν κοιτοῦν πόσα κεφάλια θά σπάσει.
Σοῦ λέει: ″Ἐγώ τήν ἔριξα πιό μακριά ἀπό τόν ἄλλο″. Αὐτό κάνουν σήμερα·
θαυμάζουν ποιός θά πετάξει πιό μακριά τήν πέτρα[29]. Πόσα κεφάλια θά σπάσει ἀπό αὐτούς πού
περνᾶνε ἐκεῖ κάτω, δέν τό σκέφτονται!».[30] Μάλιστα προφητεύοντας πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι καί ποῦ μπορεῖ
νά ὁδηγήσει αὐτό τό ρεῦμα τῶν Χριστιανῶν Ἐξελικτικῶν, ἔλεγε: «Τώρα στήν ἀρχή, γιά νά μήν ὑπάρχουν
ἀντιδράσεις, λένε: ″Δέν ἀρνούμαστε τόν Θεό· ἁπλᾶ γιά νά μήν φαίνεται
ὅτι πᾶμε ἀντίθετα σέ ὅσα λένε οἱ μεγάλοι ἐπιστήμονες, παίρνουμε
συμβολικά τό «χοῦν» καί λέμε ὅτι ὁ Θεός πῆρε πίθηκο γιά σῶμα καί τοῦ
ἐνεφύσησε τήν ψυχή. Νά δεῖτε ὅμως, στή συνέχεια, ὅταν τό δεχθοῦνε
αὐτό πολλοί Χριστιανοί, πού τά ἑρμηνεύουνε μέ τό μυαλό, μετά θά μᾶς
ποῦν: Ἔ, καλά τώρα... ἐνεφύσε ψυχή... γιά ἕνα φοῦ, γιά ἀέρα θά συζητᾶμε;!
Ἀφοῦ ὁ πίθηκος ἦταν ζωντανός· εἶχε πνοή ζωῆς· αὐτή εἶναι ἡ ψυχή: ἡ
ζωή. Καί μετά μερικά χρόνια, ἀφοῦ τό δεχθοῦνε κι αὐτό, θά μᾶς ποῦνε:
Ποιός θεός τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας;... Ἐντάξει, δέν λέμε ὅτι γίνανε ὅλα
μόνα τους· ὑπάρχει μία ἀνώτερη δύναμη: ἡ Φύση».[31] Μήπως ἀγαπητοί μου, δέν τά ἀκοῦμε σήμερα
αὐτά;
Ἡ ἐπιστήμη δέν εἶναι ἕνα ἐργαλεῖο γιά νά ἀποδείξουμε
ἤ ὄχι τήν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ. Μέσω τῆς ἐπιστήμης ὅμως μπορεῖ νά ἐμβαθύνει
κανείς στή σοφία καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος
στήν Πρός Ρωμαίους ἐπιστολή
του: «τὰ γὰρ ἀόρατα αὐτοῦ ἀπὸ κτίσεως
κόσμου τοῖς ποιήμασι νοούμενα καθορᾶται»[32]. Δηλαδή: τά ἀόρατα τοῦ Θεοῦ ἀπό κτίσεως κόσμου βλέπονται
καθαρά μέ τήν βαθιά κατανόηση τῶν δημιουργημάτων. «Ἀόρατα τοῦ Θεοῦ» εἶναι οἱ ἄκτιστες ἐνέργειες
τοῦ Θεοῦ, στίς ὁποῖες βέβαια περιλαμβάνονται καί οἱ δημιουργικές
ἐνέργειες. Ἑρμηνεύοντας τό παραπάνω χωρίο ὁ πατήρ Ἀθανάσιος σχολιάζει:
«Οἱ ἄκτιστες ἐνέργειες βλέπουμε νά ἀποτυπώνονται
στή δημιουργία. Ὁ Χριστός ἔκανε ἕνα προσκλητήριο θεωρίας τῆς κτίσεως...
εἶπε ἐμβλέψατε στά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ, στά κρινάκια τοῦ ἀγροῦ καί
λοιπά. Κοιτάξτε τί εἶπε: «ἐμβλέψατε», ″ἐν″ καί ″βλέπω″, δηλαδή μέ προσοχή
θά παρατηρήσετε ἕνα κρινάκι τοῦ ἀγροῦ. Εἶναι ἕνα προσκλητήριο πού
κάνει ὁ Θεός Δημιουργός, ὁ Θεός Λόγος, ἀπό τή δημιουργία Του, γιά
νά καταστήσει τούς ἀνθρώπους μέ βάθος γνώσεως. Γιατί ὁ Θεός ἔκανε
αὐτό τό τρομακτικό σέ ἔκταση καί δύναμη σύμπαν; Τό ’χετε ποτέ ρωτήσει;
Γιά νά γίνει γνωστός ὡς Θεός δυνάμεως, σοφίας καί ἀγαθότητος στόν
ἄνθρωπο. Γιά νά τόν γνωρίσει ὁ ἄνθρωπος».[33]
Μικρή ἀναφορά
στόν μακαριστό πατέρα Ἀθανάσιο Μυτιληναῖο.[34]
Ὁ μακαριστός γέροντάς μας, πατήρ Ἀθανάσιος, δίδασκε
τούς ἀνθρώπους μέ κάθε τρόπο. Τά τελευταῖα χρόνια εἶχε φτιάξει ἔξω ἀπό
τό κελί του μία μικρή ἔκθεση διαφόρων ἀντικειμένων τά ὁποῖα συνέλεγε
στούς περιπάτους πού ἔκανε μέ τούς πατέρες τῆς μονῆς ἤ πού τοῦ ἔδιναν
διάφοροι ἄνθρωποι πού γνώριζαν τό ἐνδιαφέρον καί τήν ἀγάπη του γιά
τήν κτίση. Κι αὐτό, ὅπως μοῦ εἶχε πεῖ κάποτε, γιά νά ἀποτελεῖ ἀντικείμενο
μελέτης καί παρατήρησης γιά τούς ἐξομολογούμενους πού περίμεναν.
Καί ὄχι μόνο. Ὁ ἴδιος χαιρόταν παρατηρώντας καί μελετώντας τήν κτίση,
τή συμπεριφορά τῶν ζώων καί τῶν πουλιῶν, τήν ὀμορφιά τῶν λουλουδιῶν,
τή μορφή καί τήν πολυπλοκότητα ὅλων τῶν ὄντων. Ἦταν ἐνθουσιασμένος
κάθε φορά πού βρισκόταν μέσα στή φύση καί θυμόταν τά λόγια τοῦ Λιναίου
ὅταν ὁ Σουηδός φυσιοδίφης, περπατώντας μέσα στά ἀνθισμένα λιβάδια
καί μή ἀντέχοντας τήν ὀμορφιά τους, ἔλεγε: «Σωπᾶστε,
σωπᾶστε, μέ ξεκουφάνατε!». Κι ἄν ὁ Λιναῖος ἦταν
ἕνας ἐπιστήμονας φυσιολάτρης, ὁ μακαριστός πατήρ Ἀθανάσιος, μποροῦσε
καί ἔβλεπε πίσω ἀπό τά κτίσματα τόν Ἰησοῦ Χριστό, τό δεύτερο πρόσωπο
τῆς Ἁγίας Τριάδος, τήν ἐνυπόστατη Σοφία, πού δημιούργησε τόν ὁρατό
καί ἀόρατο κόσμο, καί ἀναλυόταν σέ καρδιακή δοξολογία.
Ἐπίλογος
Ἀγαπητοί μου, οἱ ἅγιοι Πατέρες προχώρησαν στή γνώση
καί δοξολογία τοῦ Θεοῦ καί μέσα ἀπό τήν παρατήρηση τῶν ἔργων τοῦ Θεοῦ.
Γιά νά δεῖ κανείς ὅμως τόν Θεό μέσα ἀπό τά δημιουργήματά Του, πρέπει
νά ἔχει καθαρή καρδιά· διαφορετικά αὐτή ἡ ἴδια ἡ κτίση ἀποτελεῖ
γι’ αὐτόν σκάνδαλο, δηλαδή ἐμπόδιο, γιά νά γνωρίσει τόν Θεό. Οἱ Ἅγιοι
τῆς Ἐκκλησίας μᾶς ἔχουν παραδώσει τήν ὁδό τῆς γνώσης τοῦ Θεοῦ· δέν ἀπομένει
τίποτε ἄλλο ἀπό ἐμᾶς παρά νά τήν πορευθοῦμε.
[1]. Τό κείμενο
πού ἀκολουθεῖ εἶναι ἀπό τήν ὁμιλία πού ἔγινε στίς 20-9-2009 στήν ἐναρκτήρια
συνάντηση τῶν κύκλων συμμελέτης Ἁγίας Γραφῆς τοῦ ἱεραποστολικοῦ
συλλόγου Ἅγιος Δαμιανός ὁ ἐν Λαρίσῃ.
[2]. Τό πνευματικό
φιλότιμο ἀποτελεῖ προσφιλῆ ἔκφραση τοῦ γέροντος Παϊσίου
τοῦ Ἁγιορείτου, τό ὁποῖο θεωροῦσε ἀπαραίτητο γιά τήν πνευματική
προκοπή τῶν Χριστιανῶν.
[3]. Ἡ ἔννοια
τοῦ εἴδους εἶναι ἕνας συμβατικός ὁρισμός πού δόθηκε γιά τήν ταξινόμηση
τῶν ὀργανισμῶν μέ κριτήριο τήν μορφολογική ὁμοιότητα μεταξύ
τους καί τήν μεταβίβαση τῶν χαρακτηριστικῶν τους στούς ἀπόγονους,
ἀρχικά ἀπό τόν Κ. Λινναῖο. Σήμερα ὑπάρχουν κι ἄλλοι ὁρισμοί γιά
τήν ἔννοια τοῦ εἴδους, οἱ ὁποῖοι προϋποθέτουν καί τήν παραγωγή γόνιμων
ἀπογόνων. Δέν γνωρίζουμε ὅμως ποιό εἶναι τό ταξινομικό εὖρος τῶν
ὀργανισμῶν στό ὁποῖο ἀναφέρεται ἡ Ἁγία Γραφή μέ τή φράση «κατά γένος». Τό σίγουρο
εἶναι ὅτι ἔχουμε δημιουργία κατά ὁμάδες ὀργανισμῶν διαφορετικῶν
μεταξύ τους, καί σέ καμία περίπτωση δέν ἔχουμε σταδιακή μεταμόρφωση
τοῦ ἑνός εἴδους στό ἄλλο.
[4]. Ἡ σύντομη
περιγραφή τῆς θεωρίας βασίζεται στό ἔγκριτο ἐπιστημονικό ἄρθρο
Ryan G.T. 2009. Understanding
Natural Selection: Essential Concepts and Common
Mincosceptions. Evolution: Education and Outreach
(2009) vol.2, no2, 156-175.
[5]. Πληθυσμός: μία ὁμάδα
ὅμοιων (ὄχι ἴδιων) γενετικά ἀτόμων πού μποροῦν νά διασταυρώνονται
μεταξύ τους παράγοντας γόνιμους ἀπογόνους.
[6]. Ryan G.T. 2009. Understanding Natural Selection:
Essential Concepts and Common Mincosceptions. Evolution:
Education and Outreach (2009) vol.2, no.2, 156-175.
[7]. Britten R. 2002. Divergence between samples of chimpanzee
and human DNA sequences is 5%, counting indels. PNAS
(2002) vol.99, no.21, 13633-13635.
[8]. www.in.gr «...Οἱ διαφορές ἀνθρώπου καί χιμπατζῆ εἶναι πολύ πιό περίπλοκες ἀπό ὅσο ἐκτιμοῦσαν οἱ γενετιστές, ἀποκαλύπτει τό χρωμόσωμα 22 τοῦ πλησιέστερου ἐν ζωῆ συγγενῆ μας. Παρόλο πού τά δύο εἴδη διαφέρουν ἐλάχιστα
στό γονιδίωμά τους, ἡ διαφορά αὐτή προκαλεῖ μεγάλες, μή ἀναμενόμενες
διαφοροποιήσεις στή φυσιολογία τους. Ἀπό παλαιότερες προκαταρκτικές
ἀναλύσεις τοῦ γονιδιώματος τοῦ χιμπατζῆ ἦταν γνωστό ὅτι τό DNA
του εἶναι κατά 98,5% ὅμοιο μέ τό ἀνθρώπινο. Οἱ ἐπιστήμονες ἤλπιζαν
ὅτι τό ὑπόλοιπο 1,5% θά ἀποκάλυπτε τήν ἀνθρώπινη φύση. Τώρα ὅμως
πού οἱ ἐρευνητές προσδιόρισαν τήν πλήρη ἀλληλουχία στό χρωμόσωμα
22 τοῦ χιμπατζῆ, οἱ διαφορές ἀπό τό ἀντίστοιχο ἀνθρώπινο χρωμόσωμα
21 φαίνονται τεράστιες. Τά ἀντίστοιχα τμήματα τῶν δύο χρωμοσωμάτων
διαφέρουν ὄντως κατά μόλις 1,44%, ἀναφέρει ἡ πολυεθνική ἐρευνητική
ὁμάδα στό περιοδικό Nature. Ὅμως οἱ διαφορές αὐτές ἐντοπίζονται
ὄχι σέ «ἄχρηστες» περιοχές τοῦ DNA, ὅπως πιστευόταν, ἀλλά μέσα σέ
λειτουργικά γονίδια. Ἔτσι, τό 83% τῶν 231 γονιδίων πού ἐξετάστηκαν
παρουσίαζαν διαφορές πού ἐπηρέαζαν τίς πρωτεΐνες πού παράγονται
μέ τήν πληροφορία τῶν γονιδίων αὐτῶν. Ἀπό τίς πρωτεΐνες αὐτές, τό
20% παρουσίαζε «μεγάλες δομικές διαφορές», ἐξηγεῖ τό Nature.com.
Ἐπιπλέον οἱ ἐρευνητές ἐντόπισαν 68.000 περιοχές πού ἦταν παροῦσες
στό ἕνα εἶδος, ἀλλά ἀπουσίαζαν ἀπό τό ἄλλο. Διαπίστωσαν μάλιστα
ὅτι τό 20% τῶν γονιδίων πού ἐξετάστηκαν παρουσίαζαν διαφορές στά
πρότυπα τῆς λειτουργίας τους. Ἑπόμενος στόχος θά εἶναι νά προσδιοριστοῦν
οἱ λειτουργικές διαφορές στίς πρωτεΐνες ἀνθρώπου καί χιμπατζῆ. Ἄν
καί ἕνα προσχέδιο τοῦ γονιδιώματος τοῦ χιμπατζῆ εἶναι διαθέσιμο
ἀπό τόν Αὔγουστο τοῦ 2003, ἡ πλήρης ἀλληλουχία θά δημοσιευτεῖ στό Nature
ἀργότερα φέτος. Δεδομένου ὅτι στό χρωμόσωμα 22 ἀντιστοιχεῖ μόλις
στό 1% τοῦ γονιδιώματος, νέες ἐκπλήξεις ἴσως περιμένουν τούς ἐπιστήμονες.»
[9]. Πρβλ. Λεκάτη
Γεώργιου, Ὑπάρχει Θεός; http://users.panafonet.gr/lekatis/traveller/The%20book%20about%20God.pdf.
[10]. Πρβλ. Βασιλειάδη
Ν. «Ὁ Δαρβίνος & ἡ Θεωρία τῆς Ἐξελίξεως». Ἔκδ. «Ὁ Σωτήρ». Τo 1972, ὁ
Στέφεν Γκούλντ καί ὁ Νάιλς Ἔλντρετζ πρότειναν μία νέα θεωρία, ἡ ὁποία
ἰσχυρίζεται ὅτι τό μεγαλύτερο μέρος τῆς ἐξέλιξης συμβαίνει μέ
σύντομα ξεσπάσματα, τά ὁποῖα διακόπτονται ἀπό μακρές περιόδους
σταθερότητας. Οἱ Γκούλντ καί Ἔλντρετζ διαφώνησαν μέ τήν ἰδέα ὅτι οἱ
ὀργανισμοί ἀλλάζουν συνεχῶς, προσαρμοζόμενοι σέ μικρό βαθμό πρός
τό περιβάλλον τους. Ἐνῶ ὁ Δαρβῖνος θεωροῦσε τήν ἐξέλιξη ὡς μία ἀργῆ
καί συνεχῆ διαδικασία, χωρίς αἰφνίδια ἅλματα, οἱ Γκούλντ καί Ἐλντρετζ
παρατήρησαν μία ἀσυνέχεια στή μετάβαση ἀπό τό ἕνα εἶδος στό ἄλλο.
Συγκεκριμένα, τά ἀπολιθώματα τῶν ὀργανισμῶν πού βρίσκουμε σέ διαδοχικά
γεωλογικά στρώματα ἔδειχναν μακρά διαλείμματα, στά ὁποῖα τίποτε
δέν ἄλλαζε, καί τά ὁποῖα διακόπτονταν ἀπό ξαφνικές
μεταβάσεις, στό πλαίσιο τῶν ὁποίων τά διάφορα εἴδη ἐξαφανίζονταν
καί ἀντικαθίσταντο σέ ἐντελῶς νέες μορφές. Νέα εἴδη ἐμφανίζονται
σέ μεγάλους ἀριθμούς κατά τή διάρκεια σύντομων περιόδων, ἴσως ἐξαιτίας
δραματικῶν γεγονότων, ὅπως ἡ σύγκρουση μέ ἀστεροειδεῖς. Οἱ συμβατικοί
ἐξελικτικοί ἄσκησαν ὀξύτατη κριτική στόν Γκούλντ, ἀποκαλώντας
καί τή θεωρία του «ἐξέλιξη μέ σπασμούς».
[11]. http://www.creationscience.com/onlinebook/ W.
Brown «In the Beginning».
[12]. F. Collins.
Ἀμερικανός, Φυσικός-Γενετιστής. Ἀπό τούς πλέον ἀναγνωρισμένους
σύγχρονους ἐπιστήμονες, ἡγήθηκε τῆς ὁμάδας πού ἀποκωδικοποίησε
τό ἀνθρώπινο γονιδίωμα τό 2003. Ἄν καί ἀρχικά ἦταν ἄθεος, κάποια
στιγμή προσχώρησε στούς Εὐαγγελικούς. Τό 2009 ἵδρυσε τό Ἵδρυμα «BioLogos» γιά νά προβάλλει
τήν ἁρμονία μεταξύ χριστιανικῆς Πίστης καί Ἐπιστήμης. Ἀποδέχεται
τήν κατευθυνόμενη ἐξέλιξη ὡς τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ὁ Θεός δημιούργησε
τόν κόσμο.
[13]. http://www.oodegr.com/oode/epistimi/dimiourgia/logia_epist1.htm#14.
[14]. http://www.paron.gr/v3/new.php?id=38579&colid=37&catid=33&dt=2009-03-01%200:0:0.
[15]. Βιολογία
3ης Λυκείου. Ἔκδ. ΟΕΔΒ, σελ. 147-148. «Τό καλύτερα διατηρημένο
καί πληρέστερο ἀπολίθωμα (ἀποτελεῖται ἀπό τά 2/3 τοῦ σκελετοῦ καί
ἔχει ἄθικτες μερικές ἀνατομικές συνδέσεις) εἶναι ἡ «Λούσυ», πού
βρέθηκε στήν Αἰθιοπία τό 1974, στήν περιοχή Ἀφάρ. Ἡ «Λούσυ», πού πῆρε
τό ὄνομά της ἀπό τό δημοφιλές τραγούδι τῶν Μπίτλς (″Lucy in the sky
with diamonds″) τό ὁποῖο ἄκουγαν οἱ ἐρευνητές κατά τή διάρκεια
τῶν ἐργασιῶν τους, εἶναι ἕνας νεαρός θηλυκός αὐστραλοπίθηκος πού
ἔζησε πρίν ἀπό 3 ἑκατομμύρια χρόνια. Λίγο ἀργότερα, ὅταν βρέθηκαν
τά ἀποτυπώματα ἑνός ζευγαριοῦ Αὐστραλοπιθήκων πού βημάτισε
στίς στάχτες τοῦ ἡφαιστείου Σαντιμᾶν, πρίν ἀπό 3 ἑκατομμύρια χρόνια,
ἀποδείχτηκε ὅτι ἡ ὄρθια στάση καί ἡ δίποδη βάδιση ἦταν δύο χαρακτηριστικά
πού ἐμφανίστηκαν ἀρκετά νωρίς στήν ἐξελικτική ἱστορία τοῦ ἀνθρώπου.
Στά ἀποτυπώματα αὐτά ἀναγνωρίζεται τό ἀνθρώπινο πέλμα μέ τά εὐθυγραμμισμένα
δάχτυλα καί τήν κατασκευή πού εὐνοεῖ τή στήριξη τοῦ βάρους τοῦ σώματος.
Ὁ ἐγκέφαλος τῶν αὐστραλοπιθήκων, ἄν καί ἦταν μικρότερος ἀπό τόν ἐγκέφαλο
τοῦ ἀνθρώπου (περίπου τό 1/3), ἦταν μεγαλύτερος ἀπό αὐτόν τῶν πιθήκων.
Ἀπό τήν ὀδοντοφυΐα τους, ἀλλά καί ἀπό τά ὀστᾶ τῶν ζώων πού βρέθηκαν
κοντά στά ἀπολιθώματά τους, φαίνεται πώς ἦταν παμφάγοι...».
[17]. Γνωρίζουμε
σήμερα ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει 98,5% κοινό DNA μέ τόν πίθηκο, 97,5% κοινό
DNA μέ τά ποντίκια, 85% κοινό DNA μέ τό σκύλο, 85% κοινό DNA μέ τό ψάρι-ζέβρα
καί κατά 36% μέ τή φρουτόμυγα (τά ποσοστά βασίζονται σέ δεδομένα
τῆς Celera Genomics).
[21].
Γιά παράδειγμα,
ὅταν γίνεται ἕνα θαῦμα, μία θεραπεία, ὅπου τή μία μέρα οἱ ἐξετάσεις
καί ἡ κλινική εἰκόνα τοῦ ἀσθενοῦς δείχνουν τήν ὕπαρξη τῆς ἀσθένειας
καί τήν ἄλλη ὄχι, τό φαινόμενο δέν προσεγγίζεται ἐπιστημονικά. Εἶναι
τά ἀποτελέσματα μίας θεραπευτικῆς ἐνέργειας τοῦ Θεοῦ.
[23]. Jastrow, R. 1978. God and the Astronomers. New York,
W.W. Norton, p. 116. Ὁ Δρ. Ρόμπερτ Τζάστροου εἶναι ἀστροφυσικός,
ἱδρυτής τοῦ Ἰνστιτούτου Διαστημικῶν μελετῶν τῆς NASA.
[24]. π. Γ. Μεταλληνός.
«Ὀρθόδοξη Πίστη & Φυσικές Ἐπιστῆμες». Ὀρθόδοξος
Τύπος, 13-02-2009.
[26]. Ἡ ἰστοσελίδα
τῶν «Ὀρθόδοξων Ἐξελικτικῶν» εἶναι: http://exeldim.bravehost.com/index.html.
[27]. Ἰσαάκ ἱερομ.
«Βίος γέροντος Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου», σ. 50. Στά
μαθητικά του χρόνια κάποιος φίλος τοῦ ἀδερφοῦ τοῦ γέροντα προσπάθησε
νά δηλητηριάσει τήν ψυχή τοῦ μικροῦ Ἀρσενίου, παρουσιάζοντας τή
θεωρία τοῦ Δαρβίνου καί ἀμφισβητώντας ἔτσι τήν θεότητα τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ μικρός Ἀρσένιος κλονίστηκε· ἀλλά μέ τήν παιδική του ἁπλότητα εἶπε:
«Θά πάω νά προσευχηθῶ, κι ἄν ὁ Χριστός εἶναι Θεός θά μοῦ παρουσιαστεῖ
νά πιστέψω». Προσευχήθηκε γιά ὧρες, ἀλλά τίποτε. Στό
τέλος, τσακισμένος, σταμάτησε. Τότε θυμήθηκε μία κουβέντα πού εἶχε
πεῖ ὁ φίλος του ἀδερφοῦ του, ὅτι παραδέχεται πώς ὁ Χριστός ἦταν ἕνας
δίκαιος καί ἐνάρετος ἄνθρωπος καί ὅτι τόν καταδίκασαν ἄδικα, καί
ὁ μικρός Ἀρσένιος βάζοντας καλό λογισμό καί πολύ φιλότιμο εἶπε: «Ἀφοῦ ἦταν
τέτοιος, καί ἄνθρωπος νά ἦταν ἀξίζει νά τόν ἀγαπήσω, νά τόν ὑπακούσω
καί νά θυσιαστῶ γι’ Αὐτόν. Δέν θέλω οὔτε παράδεισο οὔτε τίποτε. Γιά
τήν ἁγιότητά του καί τήν καλοσύνη, τοῦ ἀξίζει κάθε θυσία». Ὕστερα ἀπ’
αὐτό παρουσιάστηκε ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μέσα σέ ἄφθονο φῶς. Φαινόταν
ἀπό τή μέση καί πάνω. Τό βλέμμα Του ἦταν γεμᾶτο ἀγάπη. Καί τοῦ εἶπε: «ἐγώ
εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή. ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, κἂν ἀποθάνῃ ζήσεται». Τά λόγια
αὐτά ἦταν γραμμένα καί στό Εὐαγγέλιο πού κρατοῦσε ἀνοικτό στό ἀριστερό
Του χέρι. Ἡ μαρτυρία εἶναι τοῦ ἰδίου τοῦ πατρός Παϊσίου.
[28].
Σπουδαία
ἠθική καί θεολογική προέκταση τοῦ πατρός Παϊσίου γιά τίς ἀντιλήψεις
τῶν Ὀρθόδοξων Ἐξελικτικῶν, πού σχετίζεται μέ τά
προαναφερόμενα γιά τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο.
[29]. Ὁ γέροντας
Παΐσιος ἐπισημαίνει ὅτι πίσω ἀπό ὅλες αὐτές τίς θεωρίες βρίσκεται
ὁ ἐγωϊσμός πολλῶν ἐπιστημόνων καί ἄλλων ἀνθρώπων γιά τήν προβολή
τους, χωρίς νά ἐνδιαφέρονται γιά τήν πνευματική ζημιά πού προκύπτει.
[30]. Γέροντος
Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι Α΄, ἔκδ. Ἱ. Ἡσυχαστήριο Εὐαγγελιστής
Ἰωάννης ὁ Θεολόγος. Σουρωτή Θεσσαλονίκης.
[31]. Ζουρνατζόγλου
Ν. «Γέροντας Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης. Μαρτυρίες προσκυνητῶν», ἔκδ. Ἁγιοτόκος
Καππαδοκία.
[32]. Ρωμ.
1, 20.
[34]. Ἡ ἀναφορά
εἶναι βασισμένη σέ προσωπικές μνῆμες ἀπό τόν μακαριστό γέροντα,
τοῦ ὁποίου ἕνα ἀπό τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά ἦταν ἡ μεγάλη
ἀγάπη καί ἡ ἐνδελεχής παρατήρηση τῆς κτίσης.
Εὐχαριστοῦμε
τόν Δρ. Δημήτριο Βλαχοστέργιο γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης γιά πρώτη φορά
στό διαδίκτυο τῆς ἐπιστημονικῆς του αὐτῆς ἐργασίας. Εὐχόμαστε κάθε καλό
ἀπό τόν Δημιουργό τοῦ παντός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου