Ὁμιλία ἀρχ. Γεωργίου Καψάνη στήν Κύπρο μέ θέμα τήν «Ἑλληνορθόδοξο παράδοση». Μέρος Δ'

Ἑλληνορθόδοξος παράδοση

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία Ἄρχ. Γεωργίου ἡγουμένου τῆς Ι. Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους στήν Κύπρο τό 1985

Γ. Σεβασμός στο ανθρώπινο πρόσωπο

Μέσα στην ελληνορθόδοξη παράδοσί μας μάθαμε να σεβόμαστε το ανθρώπινο πρόσωπο, τον άνθρωπο. Να τον βλέπουμε ως εικόνα του Θεού. Αυτή η θεολογία του προσώπου, ας την πούμε έτσι, η τιμή, ο σεβασμός προς το ανθρώπινο πρόσωπο, είναι γέννημα της ορθοδόξου χριστιανικής μας παραδόσεως.
Η Εκκλησία επέμενε πολύ στο να τονίζη ότι η Αγία Τριάς είναι Τρία ομοούσια Πρόσωπα: Ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιον Πνεύμα. Δεν είναι θεός αφηρημένος, θεός των φιλοσόφων, θεός ιδέα, αλλά είναι Τρία Πρόσωπα «εν μιά ουσία». Γι’ αυτό όχι τρεις θεοί, Ένας Θεός.
Επέμενε επίσης η εκκλησία πολύ στο να τονίζη ότι ο Χριστός, ο Θεάνθρωπος, είναι ένα Πρόσωπο με δύο φύσεις, την θεία και την ανθρωπίνη, πράγμα που το ηρνούντο οι κατά καιρούς αιρετικοί. Ο Χριστός λοιπόν Πρόσωπο, η Αγία Τριάς Τρία Πρόσωπα.
Αυτός ο τονισμός της σημασίας των Τριών Θείων Προσώπων (Υποστάσεων) «εν μια ουσία» και του Ενός Προσώπου (Υποστάσεως) «εν δυσί φύσεσιν» στον Χριστό, έδωσε την δυνατότητα να τονισθή και η αξία του ανθρώπου ως προσώπου κατ’ εικόνα Θεού. Ο άνθρωπος δεν είναι νούμερο.
Δεν είναι κάτι που μπορεί να το ισοπεδώσουμε μέσα στο σύνολο, να χαθή μέσα σε μια ομάδα. Είναι κάτι το μοναδικό, ανεπανάληπτο και ιδιαίτερο κατά το θέλημα του Θεού. Έχει ακόμη λάβει ιδιαίτερα χαρίσματα από τον Θεό. Και οφείλει αυτά τα χαρίσματά του να τα αξιοποιήση και έτσι να εκφράση και ολοκληρώση τον εαυτό του.
Πρέπει και στον εαυτό μας και στους άλλους ανθρώπους να αναγνωρίζουμε, να σεβόμαστε, τα πρόσωπα που έχουμε λάβει ως δώρα του Θεού. Η πατροπαράδοτος φιλοξενία, νομίζω, εδώ βασίζεται. Τον κάθε άνθρωπο τον βλέπουμε, τον τιμούμε και τον δεχόμαστε ως πρόσωπο κατ’ εικόνα Θεού.
Η κοινωνία πάλι για μας τους Ορθόδοξους δεν είναι ένα σύνολο ανθρώπων που συνδέονται εξωτερικά, μηχανικά, μαζικά. Δεν είναι αγέλη, αλλά ένωση ελευθέρων προσωπικοτήτων, που ο καθένας συνδέεται με τον άλλο προσωπικά, υπεύθυνα και ελεύθερα.
Γι’ αυτό στην Ορθοδοξία προέχει πάντοτε το πρόσωπο, ποτέ η ιδέα ή ή ιδεολογία ή το κράτος ή το κόμμα. Ένας Χριστιανός Ορθόδοξος ποτέ δεν θα κάνει υπακοή στο κόμμα ή στο κράτος ή στην ιδεολογία, εάν η συνείδησίς του δεν του το επιτρέπη. Θα κάνουμε υπακοή, όταν η συνείδησίς μας μας πληροφορή ότι αυτό που μας ζητούν είναι σύμφωνο με το θέλημα του Θεού: «Πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις».
Τώρα τι γίνεται; Όλες οι ιδεολογίες που έχουν ολοκληρωτικό χαρακτήρα δεν θέλουν να αφήσουν τον άνθρωπο ελεύθερο. Δεν θέλουν το πρόσωπο να είναι υπεράνω της ιδεολογίας. Δεν το βλέπουν αυτό με καλό μάτι. Ένα Ορθόδοξο χριστιανό ποτέ δεν μπορούν να τον κάνουν τυφλό όργανό τους.
Γι’ αυτό όλες οι ολοκληρωτικές ιδεολογίες, οποιασδήποτε προελεύσεως και δοξασίας, είναι εναντίον της Ορθοδοξίας. Διότι η Ορθοδοξία διατηρεί άσβεστη την ελευθερία του ανθρώπου. Εμείς ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί ποτέ δεν μπορούμε να δεχτούμε να υποταχθή το πρόσωπο στην μάζα.
Ούτε μπορούμε να χρησιμοποιούμε έτσι τη λέξι μάζα. Αλλοίμονο αν η κοινωνία των ανθρώπων είναι μάζα ή είναι αγέλη ζώων. Η κοινωνία, όπως είπαμε, είναι ένωσις πνευματική ανθρώπων, οι οποίοι είναι χαριτωμένοι από τον Θεό και έχουν πρόσωπα και ελευθερία. Αυτήν την παράδοσι σεβασμού στο πρόσωπο βρήκα και εδώ στην Κύπρο να βιώνεται μέσα στην εκκλησιαστική, κοινοτική, οικογενειακή ζωή, στην φιλοξενία και στα πατροπαράδοτα ελληνορθόδοξα ήθη κι έθιμα.

***

Ετόνισα αυτά τα τρία στοιχεία. Υπάρχουν και άλλα πολλά, αλλά αυτά είναι τα βασικά, που δείχνουν την μεγάλη σημασία της ελληνορθοδόξου παραδόσεώς μας. Γεννάται όμως ένα ερώτημα: Αυτή η παράδοσις και κληρονομιά μας είναι για τον σύγχρονο άνθρωπο; Ή μήπως είναι ένα ωραίο μουσείο, όπου μπορούμε να συγκεντρώσουμε διάφορα εκθέματα του παρελθόντος, ωραίες εικόνες, ωραία αντικείμενα, για να τα εκθέτουμε, να τα θαυμάζουμε και να λέμε¨ “ Τι ωραία που είναι, δεν είναι όμως για μας σήμερα. Είναι αναμνήσεις ενός ωραίου πολιτισμού, που τώρα τελείωσε”. Νομίζω, ότι η παράδοσίς μας αφορά κυρίως το παρόν. Ποτέ άλλοτε οι Έλληνες δεν είχαμε τόση ανάγκη αυτής της παραδόσεως, όσο την έχουμε σήμερα.
Θα τονίσω δύο-τρία σημεία, που δείχνουν πόσο ανάγκη έχουμε από την Ορθοδοξία μας.

α. Η Εκκλησία μπορεί να μας κρατήση ενωμένους

Αν δεν είμαστε πνευματικά ενωμένοι, μπορεί να επιζήση ο Ελληνισμός; Πολλά πράγματα μας χωρίζουν στον κόσμο, τα συμφέροντα, τα κόμματα, οι ιδεολογίες. Η Εκκλησία, η πίστη μας, η παράδοσί μας, μας ενώνει. Αν θελήσουμε τώρα να συζητήσουμε, θα διαπιστώσουμε ότι πολλοί από μας έχουμε διαφορετικές αντιλήψεις για πολλά ζητήματα.
Τι μας ενώνει όλους εμάς; Ότι είμεθα Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Ότι είμεθα μέλη του ίδιου Σώματος του Χριστού. Και γι’ αυτό πάντοτε, αλλά ιδιαιτέρως στις κρίσιμες ώρες της ιστορίας, εκείνο τελικά που σώζει τους Έλληνες, παρά τις αδυναμίες μας, είναι η Ορθοδοξία, η Εκκλησία.
Μπορεί κατά το ανθρώπινο κι εξωτερικά να φαίνεται ότι και στην Εκκλησία μπαίνει η διαίρεση, αλλά κατά βάθος και στον εσώτατο πυρήνα της εκκλησίας είμαστε ενωμένοι. Διότι έχουμε την ίδια πίστη, τον ίδιο Χριστό, τα ίδια μυστήρια, την ίδια παράδοση, το ίδιο Σώμα κι Αίμα του Χριστού, που μας ενώνουν.
Είπε ένας ξένος Ορθόδοξος καθηγητής, ότι στις φλέβες των Ελλήνων ρέει το αίμα του Χριστού. Πράγματι όλοι οι Έλληνες, δεν ξέρω αν υπάρχουν ελάχιστες εξαιρέσεις, είμαστε βαπτισμένοι και τουλάχιστον για μία φορά στη ζωή μας κοινωνημένοι. Να! Ένας δεσμός αίματος, και μάλιστα θείου Αίματος, που μας βοηθεί να μένουμε κατά βάθος ενωμένοι, παρά τις διαφορές.

Γιά νά ἀκούσετε τήν ὁμιλία πατῆστε ἐδῶ

http://anavaseis.blogspot.gr/2012/11/blog-post_9408.html