«Οἱ πειρασμοὶ ποὺ μᾶς ἔρχονται ἀναπάντεχα, εἶναι θεία οἰκονομία»,Ἀρχιμανδρίτου Σάββα Ἁγιορείτου

 

«Οἱ πειρασμοὶ ποὺ μᾶς ἔρχονται ἀναπάντεχα, εἶναι θεία οἰκονομία»

Ἀββᾶ Μάρκου τοῦ Ἀσκητοῦ, Τὰ 226 κεφάλαια περὶ αὐτῶν ποὺ νομίζουν ὅτι δικαιώνονται ἀπὸ τὰ ἔργα τους, Φιλοκαλία Τόμος Α’

Ἀρχιμανδρίτου Σάββα Ἁγιορείτου

Κήρυγμα 21/2/22

 Οἱ πειρασμοὶ ποὺ ἀπροσδόκητα μᾶς συμβαίνουν, λέγει ὁ Ἀββᾶς Μάρκος ὁ Ἀσκητὴς στὸ σύγγραμμά του Περὶ τῶν οἰομένων ἐξ ἔργων δικαιοῦσθαι, δηλαδὴ περὶ ἐκείνων οἱ ὁποῖοι νομίζουν ὅτι δικαιώνονται ἀπὸ τὰ ἔργα - αὐτὸ τὸ σύγγραμμα ποὺ ὑπάρχει στὴ Φιλοκαλία καὶ ὅπως εἴπαμε εἶναι τοῦ Ἁγίου Μάρκου τοῦ Ἀσκητοῦ-  σ’ αὐτὸ τὸ σύγγραμμα λέγει ὁ Ἀββᾶς Μάρκος ὅτι οἱ πειρασμοὶ ποὺ ἀπροσδόκητα μᾶς συμβαίνουν, μᾶς διδάσκουν διὰ τῆς θείας οἰκονομίας νὰ εἴμαστε φιλόπονοι καὶ μᾶς ἕλκουν στὴ μετάνοια χωρὶς νὰ θέλουμε.

«Οἱ ἀπροσδοκήτως συμβαίνοντες ἡμῖν πειρασμοί, οἰκονομικῶς ἡμᾶς φιλοπόνους διδάσκουσιν εἶναι, καὶ μὴ βουλομένους εἰς μετάνοιαν ἕλκουσιν», μᾶς λέγει ὁ Ἀββᾶς Μάρκος· αὐτοὶ οἱ πειρασμοὶ δηλαδὴ ποὺ ἔρχονται ξαφνικά, χωρὶς νὰ τοὺς προσδοκοῦμε, χωρὶς νὰ τοὺς περιμένουμε, οἱ διάφορες θλίψεις καὶ δοκιμασίες ποὺ εἶναι ἀκούσιες. Αὐτοὶ οἱ πειρασμοὶ καὶ αὐτὲς οἱ δοκιμασίες μᾶς διδάσκουν διὰ τῆς θείας οἰκονομίας νὰ εἴμαστε φιλόπονοι. Νὰ ἀγαπήσουμε δηλαδὴ τὸν κόπο γιὰ τὸν Θεό, τὸν πόνο γιὰ τὴν ἀρετή, καὶ μᾶς ἕλκουν στὴν μετάνοια καὶ χωρὶς νὰ θέλουμε. Εἶναι μία ἔκτακτη θὰ λέγαμε βοήθεια τοῦ Θεοῦ στὸν ἄνθρωπο. Καὶ τί μπορεῖ νὰ εἶναι αὐτοὶ οἱ πειρασμοί; Μπορεῖ νὰ εἶναι κάτι ἐξωτερικό, μία ἀδικία ἀπὸ ἕνα ἄνθρωπο, μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ κάτι ἐσωτερικό. Γι’ αὐτὸ ἀφήνει ὁ Θεὸς τοὺς ἁγίους Του, μᾶς λέγει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος, γι’ αὐτὸ ἀφήνει ὁ Θεὸς τοὺς ἁγίους Του νὰ δοκιμάσουν κάθε λύπη· γιὰ νὰ ἀποκτήσουν πείρα καὶ νὰ βεβαιωθοῦν γιὰ τὴ βοήθειά Του, καὶ γιὰ τὸ πόσο προνοεῖ καὶ νοιάζεται γι’ αὐτούς. Ὅποιες θλίψεις καὶ δοκιμασίες καὶ πειρασμοί, μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ στερήσεις καὶ αὐτῶν ἀκόμα τῶν σωματικῶν καὶ ἀναγκαίων πραγμάτων γιὰ τὴν διατήρηση τοῦ σώματος, ὅλα αὐτὰ πρέπει νὰ τὰ δεχόμαστε μὲ χαρά, γιατὶ εἶναι φανέρωση τῆς στοργικῆς πρόνοιας του Θεοῦ, ἔτσι ὥστε νὰ ὁδηγηθοῦμε σὲ πληρέστερη καὶ τελειότερη καὶ πιὸ ὁλοκληρωμένη μετάνοια.

Ἀφήνει ὁ Θεὸς λοιπὸν τοὺς Ἁγίους Του, λέει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, νὰ δοκιμάζουν κάθε λύπη γιὰ νὰ βεβαιωθοῦν γιὰ τὴ βοήθειά Του, γιὰ τὸ πόσο προνοεῖ καὶ νοιάζεται γι’ αὐτούς. Ἑπομένως, πρέπει νὰ τοὺς δεχόμαστε μὲ χαρὰ τοὺς διάφορους πειρασμοὺς ποὺ ἀπροσδόκητα μᾶς ἔρχονται γιατὶ εἶναι ἐργαλεῖο, θὰ λέγαμε, εἶναι μέσο μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Θεὸς μᾶς διδάσκει τὴ φιλοπονία, τὴν ἀποβολὴ τῆς φιλαυτίας καὶ τὴν ἀποδοχὴ μὲ χαρὰ τῆς λύπης, τῆς θλίψης γιὰ χάρη τῆς ἀρετῆς, γιὰ χάρη τῆς σωτηρίας μας.

Οἱ ἅγιοι ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ - καὶ ἅγιοι εἶναι ὅλοι οἱ Χριστιανοί, ξεχωρισμένοι δηλαδὴ ἀπὸ τὸ κακὸ καὶ τὸν κόσμο καὶ ἀφιερωμένοι στὸν Θεό, αὐτὸ σημαίνει ἅγιος- οἱ ἅγιοι λοιπόν, λέει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος, μὲ αὐτὲς τὶς λύπες, μὲ αὐτὲς τὶς θλίψεις ποὺ ἐπιτρέπει ὁ Θεός, ἀποκτοῦν σύνεση καὶ σοφία μέσῳ τῶν πειρασμῶν αὐτῶν γιὰ νὰ μὴ γίνουν ἀμαθεῖς καθὼς θὰ τοὺς λείπει ἡ πνευματικὴ ἄσκηση καὶ στὸ καλὸ καὶ στὸ κακό· καὶ γιὰ νὰ ἀποκτήσουν ἀπὸ τὴ δοκιμασία τους τὴ γνώση ὅλων τῶν πραγμάτων ποὺ χρειάζονται, γιατὶ ἀλλοιῶς θὰ παρασυρθοῦν ἀπὸ ἄγνοια καὶ θὰ γίνουν καταγέλαστοι ἀπὸ τοὺς δαίμονες. Γιατὶ ἄν γυμνάζονται μόνο στὰ καλὰ καὶ δὲν εἶχαν τὴν ἐμπειρία τῆς πάλης μὲ τὸ κακό, θὰ πήγαιναν στὸν πόλεμο ἐντελῶς ἄπειροι. Θὰ πρέπει λοιπὸν ὁ ἄνθρωπος νὰ βολεύει γιὰ νὰ κατορθώνει τὸ καλό, ἀλλὰ καὶ ὅταν ἀντιμετωπίζει τὴν ἐπίθεση τοῦ κακοῦ, πάλι νὰ χαίρεται γιατὶ ἀποκτᾶ πείρα καὶ ἔτσι γίνεται ἑτοιμοπόλεμος.

Ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ γευθεῖ, λέει πάλι ὁ Ἀββᾶς Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος, καὶ νὰ ἐκτιμήσει τὸ καλὸ ἄν προηγουμένως δὲν δοκιμάσει τὴν πίκρα ἀπὸ τοὺς πειρασμούς. Οἱ ἄνθρωποι τότε ἔρχονται σὲ ἀληθινὴ ἐπίγνωση ὅταν ὁ Θεὸς τοὺς στερήσει τὴ δύναμή Του καὶ τοὺς κάνει νὰ συναισθανθοῦν τὴν ἀνθρώπινη ἀδυναμία  καὶ τὴν δυσκολία ποὺ προκαλοῦν οἱ πειρασμοί, καὶ τὴν πονηρία τοῦ ἐχθροῦ, καὶ μὲ ποιὸν ἀντίπαλο ἔχουν νὰ παλαίψουν, καὶ πόσο ἀσθενὴς εἶναι ἡ ἀνθρώπινη φύση τους, καὶ πὼς τοὺς φυλάει ἡ θεϊκὴ δύναμη καὶ πόσο προχώρησαν καὶ προόδευσαν  στὴν ἀρετή· καὶ ὅτι χωρὶς τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀνίσχυροι μπροστὰ σὲ ὁποιοδήποτε πάθος. Ὅλα αὐτὰ τὰ ἀγαθὰ ἀποτελέσματα ἔρχονται μετὰ ἀπὸ τὶς θλίψεις ποὺ παιδαγωγικὰ ἐπιτρέπει ὁ Θεός.

Καὶ συνεχίζει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, καὶ αὐτό, λέγει, τὸ κάνει ὁ Θεὸς γιὰ νὰ  ἀποκτήσουν ἀπὸ ὅλες αὐτὲς τὶς ἀρνητικὲς ἐμπειρίες οἱ ἀληθινὰ πραγματικοὶ ἀγωνιστὲς ἀληθινὴ ταπείνωση, καὶ νὰ πλησιάσουν κοντά Του, καὶ νὰ περιμένουν τὴ βέβαιη βοήθειά Του καὶ νὰ προσεύχονται μὲ ὑπομονή. Καὶ ὅλα αὐτὰ ἀπὸ ποῦ θὰ τὰ μάθουν παρὰ ἀπὸ τὴν πείρα τῶν πολλῶν θλίψεων τὶς  ὁποῖες ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς καὶ δοκιμάζονται. Ἀλλὰ καὶ  πίστη σταθερὴ ἀποκτᾶ κανεὶς ἀπὸ τοὺς πειρασμούς, καθὼς βεβαιώνεται γιὰ τὴ θεϊκὴ βοήθεια ποὺ πολλὲς φορὲς βρίσκει στὸν ἀγώνα του. Καὶ γιὰ νὰ ὑπάρχουν θλίψεις καὶ δοκιμασίες, ὁ ἄνθρωπος διαπιστώνει ὅτι καὶ ὁ Θεὸς εἶναι δίπλα του καὶ τὸν βοηθᾶ καὶ ἔτσι στερεώνεται στὴν πίστη.

Οἱ ἀγωνιστὲς λοιπόν, λέει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, πειράζονται γιὰ νὰ αὐξήσουν τὸν πνευματικό τους πλοῦτο. Οἱ ἀμελεῖς γιὰ νὰ φυλαχθοῦν ἀπὸ ὅ,τι τοὺς βλάπτει. Οἱ κοιμισμένοι γιὰ νὰ ξυπνήσουν. Οἱ ἀπομακρυσμένοι γιὰ νὰ πλησιάσουν στὸν Θεό, καὶ οἱ φίλοι τοῦ Θεοῦ γιὰ νὰ εἰσέλθουν εἰς τὸν Ἅγιο Οἶκο Του μὲ παρρησία. Ἕνας γιὸς ἄβγαλτος στὴ ζωὴ δὲν μπορεῖ νὰ διαχειριστεῖ τὸν πλοῦτο τοῦ πατέρα του καὶ νὰ βοηθηθεῖ ἀπ’ αὐτόν. Γι’ αὐτὸ λοιπὸν στὴν ἀρχὴ στέλνει δυσκολίες καὶ βάσανα ὁ Θεὸς στὰ παιδιά Του καὶ μετὰ τοὺς φανερώνει τί τοὺς χαρίζει. Δόξα τῷ Θεῷ ποὺ μὲ πικρὰ φάρμακα μᾶς χαρίζει τὴν ἀπόλαυση τῆς πνευματικῆς ὑγείας. Μᾶς παιδαγωγεῖ ὁ Θεὸς ἔτσι ὥστε νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ γίνουμε γνήσιοι υἱοί Του.

Εἶναι κανεὶς ποὺ δὲν στεναχωριέται, λέει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαὰκ καὶ δὲν κουράζεται ἐνόσω γυμνάζεται; Καὶ εἶναι κανεὶς στὸν ὁποῖο νὰ μὴ φαίνεται πικρὸς ὁ καιρὸς ποὺ πίνει τὸ  φαρμάκι τῶν πειρασμῶν καὶ τῶν θλίψεων; Χωρὶς λοιπὸν νὰ περάσει ἀπ’αὐτὸ τὸ στάδιο, δὲν μπορεῖ νὰ ἀποκτήσει ἰσχυρὴ κράση. Ἀλλὰ καὶ ἡ ὑπομονὴ στοὺς πειρασμοὺς δὲν εἶναι δική μας. Πῶς μπορεῖ ἀλήθεια ὁ ἄνθρωπος, ἕνα πήλινο ἀγγεῖο νὰ βαστάζει μέσα του τὸ νερό, ἄν δὲν τὸ κάνει στέρεο ἡ θεϊκὴ φωτιά; Στερεωνόμαστε κάνοντας ὑπομονὴ στὶς θλίψεις, στὸ θεϊκὸ πῦρ. Ἄν σκύψουμε τὸ κεφάλι, λέει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, τότε ὅτι καλὸ καὶ ὠφέλιμο ζητήσουμε ἀπὸ τὸν Θεὸ στὴν προσευχή μας μὲ ταπείνωση, μὲ διαρκῆ πόθο καὶ μὲ ὑπομονή, ὅλα θὰ μᾶς τὰ δώσει. Ὅπως τὰ μικρὰ παιδιὰ τρομάζουν ἀπὸ τὰ φοβερὰ θεάματα καὶ τρέχουν καὶ πιάνονται ἀπὸ τὰ φορέματα τῶν γονέων τους καὶ ζητοῦν τὴ βοήθειά τους, ἔτσι καὶ ἡ ψυχή· ὅσο στενοχωριέται καὶ θλίβεται ἀπὸ τὸν φόβο τῶν πειρασμῶν, προστρέχει καὶ κολλάει στὸν Θεὸ καὶ τὸν παρακαλεῖ μὲ ἀκατάπαυστες δεήσεις. Καὶ ὅσο οἱ πειρασμοὶ πέφτουν ἐπάνω της ὁ ἕνας μετὰ τὸν ἄλλον, τόσο καὶ παρακαλεῖ περισσότερο. Ἀλλὰ ὅταν σταματήσουν καὶ ξαναβρεῖ τὴν ἀνάπαυσή της, συνήθως χάνει τὴν ἐπαφή της μὲ τὴν πραματικότητα καὶ ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν Θεό. Γι’ αὐτὸ χρειάζονται οἱ θλίψεις, καὶ ὅπως εἶπε ὁ Κύριος, «διὰ πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» (Πράξεις, 14, 22).

Οἱ θλίψεις καὶ οἱ κίνδυνοι, λέει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, θανατώνουν τὴν ἠδυπάθεια· αὐτὸ ποὺ λέγει μ’ ἄλλα λόγια καὶ ὁ Ἀββᾶς Μάρκος. Λέγει, οἱ πειρασμοὶ μᾶς διδάσκουν διὰ τῆς θείας οἰκονομίας νὰ εἴμαστε φιλόπονοι· νὰ καταπολεμοῦμε δηλαδὴ τὴ διάθεσή μας γιὰ ἡδονὴ καὶ ἀνάπαυση. Οἱ θλίψεις καὶ οἱ κίνδυνοι θανατώνουν τὴν ἠδυπάθεια, λέγει λοιπὸν ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ. Ἐνῷ ἡ καλοπέραση καὶ ἡ ἀδιαφορία τὴν τρέφουν τὴν ἠδυπάθεια, τὴ φιληδονία καὶ γινόμαστε φίλαυτοι καὶ ἐν τέλει γινόμαστε ἀνενεργοὶ γιὰ τὸ καλό, ἄχρηστοι. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Θεός, λέει ὁ Ἀββὰς Ἰσαάκ, καὶ οἱ Ἅγιοι Ἄγγελοι χαίρονται στὶς θλίψεις καὶ στὶς στενοχώριες μας. Ἐνῷ ὁ διάβολος καὶ οἱ συνεργάτες του χαίρονται ὅταν τεμπελιάζουμε καὶ καλοπερνοῦμε. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἐποχή μας εἶναι πάρα πολὺ ἐπικίνδυνη, γιατὶ ὑπάρχει αὐτὴ ἡ ἄνεση καὶ ἡ καλοπέραση καὶ ἡ φιλοσοφία ὅτι ἡ εὐτυχία εἶναι ἡ ἄνεση. Ἐνῷ ἡ χαρὰ ἡ ἀληθινὴ καὶ ἡ ἀνάπαυση ἔρχεται μέσα ἀπὸ τὶς θλίψεις, καὶ τὶς δοκιμασίες καὶ τὴν ὑπομονὴ σ’ αύτές. Ἄφησε λοιπόν, λέει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, τὴ φροντίδα σου στὸν Θεὸ καὶ σὲ ὅλες τὶς δυσκολίες σου κατάκρινε τὸν ἑαυτό σου, ὅτι σὺ ὁ ἴδιος εἶσαι ὁ αἴτιος γιὰ ὅλα.

Μὲ χαρὰ λοιπὸν νὰ δεχόμαστε τὶς ὅποιες θλίψεις καὶ δοκιμασίες ὡς ἐπίσκεψη Θεοῦ γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας, γιὰ νὰ γίνουμε ἀληθινὰ φιλόπονοι, καὶ νὰ ἀποβάλουμε τὴ φιλαυτία καὶ νὰ ἔρθουμε σὲ ἀληθινὴ μετάνοια. Ὅλες οἱ λυπηρὲς περιστάσεις καὶ οἱ θλίψεις, ἄν δὲν ἔχουμε ὑπομονή, λέει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, μᾶς διπλοβασανίζουν. Γιατὶ ὁ ἄνθρωπος μὲ τὴν ὑπομονή του διώχνει τὴν πίκρα τῶν συμφορῶν ἐνῷ ἡ μικροψυχία γεννᾶ τὴν ἀπελπισία τῆς κόλασης. Ἡ ὑπομονὴ εἶναι μητέρα τῆς παρηγορίας· εἶναι μία δύναμη ψυχικὴ ποὺ γεννιέται ἀπὸ τὴν πλατιὰ καρδιά. Αὐτὴ τὴ δύναμη ὁ ἄνθρωπος δύσκολα τὴ βρίσκει πάνω στὶς θλίψεις του, ἄν δὲν ἔχει τὴ Θεία Χάρη ποὺ τὴν ἀποκτᾶ μὲ τὴν ἐπίμονη προσευχὴ καὶ μὲ δάκρυα.

Ἄς ἀγαπήσουμε λοιπὸν τὶς θλίψεις γιὰ τὸν Θεό. Καὶ ἄν ἔρχονται καὶ ἀπροσδόκητα, ὅπως λέει ὁ Ἀββᾶς Μάρκος, πάλι νὰ κάνουμε ὑπομονὴ γιατὶ οἰκονομικῶς τὶς παραχωρεῖ ὁ Θεὸς αὐτὲς τὶς θλίψεις καὶ τὶς δοκιμασίες, ἔτσι ὥστε νὰ ἀποβάλουμε ὅπως εἴπαμε τὴ διάθεση γιὰ καλοπέραση, καὶ νὰ γίνουμε ἀληθινὰ φιλόπονοι, καὶ νὰ ἀποκτήσουμε τὴν τέλεια καὶ ὁλοκληρωμένη μετάνοια, ἔστω καὶ χωρὶς νὰ τὸ θέλουμε.

Τῷ δὲ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.