«Ὁ Θεὸς σέβεται τὸ αὐτεξούσιο ἐνῷ ὁ διάβολος τὸ καταπατᾶ. Καταπατεῖται καὶ ἡ ἰατρικὴ ἐπιστήμη. Τὸ καλὸ ἐπιβάλλεται ἀπὸ μόνο του»

«Ὁ Θεὸς σέβεται τὸ αὐτεξούσιο ἐνῷ ὁ διάβολος τὸ καταπατᾶ. Καταπατεῖται καὶ ἡ ἰατρικὴ ἐπιστήμη (ἀναφορὰ στὰ σύγχρονα ἀνελεύθερα μέτρα). Τὸ καλὸ ἐπιβάλλεται ἀπὸ μόνο του»

Ἀρχιμανδρίτου Σάββα Ἁγιορείτου

Ἀπόσπασμα 11/07/21

Ρώτησε κάποιος ἕνα διορατικὸ (ἀναφέρει τὸν λόγο αὐτὸ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος) : «Γιατί ὁ Θεὸς στόλισε μερικοὺς μὲ χαρίσματα καὶ θαυματουργικὲς ἱκανότητες ἀφοῦ προγνώριζε τὶς μελλοντικὲς πτώσεις τους; Ἀφοῦ ἤξερε ὅτι μετὰ θὰ πέσουν;» Καὶ ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε: «Γιὰ νὰ προφυλάξει τοὺς ὁμοίους του στὰ χαρίσματα». Γιὰ νὰ γίνουν δηλαδὴ αὐτοὶ πρότυπο ὄχι μίμησης ἀλλὰ ἀποφυγῆς καὶ νὰ τοὺς λέει ὁ Θεός, «προσέξτε, ὅπως ἐκεῖνος ἔχασε τὸ χάρισμά του, μὴν τὸ χάσεις καὶ ἐσύ». Γι’ αὐτὸ ἔδωσε σὲ κάποιους λοιπόν, ἐνῷ προγνώριζε ὁ Θεὸς ὅτι δὲν θὰ τὰ κρατήσουν τὰ χαρίσματα· δὲν θὰ τὰ χρησιμοποιήσουν σωστά. Γι΄ αὐτὸ τοὺς τὰ ἔδωσε ὁ Θεός, γιὰ νὰ προφυλάξει τοὺς ὁμοίους Του, γιὰ νὰ φανεῖ ἐπίσης ὅτι ἔχουμε αὐτεξούσιο, ὁπότε ὁ Θεὸς δὲν λειτουργεῖ ὡς δυνάστης· σοῦ ἔδωσε ἕνα χάρισμα καὶ σὲ ἀναγκάζει νὰ εἶσαι χαρισματοῦχος γιὰ πάντα θὲς δὲ θές. Ὄχι! Πάλι ὑπάρχει τὸ αὐτεξούσιο καὶ ἄν δὲν προσέξεις, τὸ χάνεις τὸ χάρισμα. Ἐνῷ βλέπετε, ὁ διάβολος εἶναι δικτάτορας -θὰ λέγαμε μιὰ σύγχρονη ἔννοια. Σοῦ ἐπιβάλλει μὲ τὴν βία τὸ κακό. Καὶ τὸ βλέπουμε αὐτὸ ἀνάγλυφο σήμερα. Ἄν τὰ ἐμβόλια καὶ ὅλα αὐτὰ ἦταν καλὰ πράγματα, δὲν χρειαζόταν βία γιὰ νὰ ἐπιβληθοῦν οὔτε νὰ δίνει μπαξίσι 150 εὐρὼ στὰ νέα παιδιὰ γιὰ νὰ τὸ κάνουν ἤ διάφορες ἄλλες – ἔτσι, γελοῖες θά ‘λεγα- προσφορές, τί τοὺς δίνει κλπ. Οὔτε χρειάζεται νὰ ἀσκεῖς τρομοκρατία στὸν λαὸ ὅτι θὰ χάσει τὴν ἐργασία του· δὲν εἶναι κάτι καλό. Τὸ καλὸ ἐπιβάλλεται ἀπὸ μόνο του. Ἐπειδὴ εἶναι καλό, ὅλοι τὸ ἀποδέχονται. Δὲν χρειάζεται νὰ ἀναγκάσεις τὸν ἄλλον, νὰ τὸν ἀπειλήσεις, νὰ τὸν τρομοκρατήσεις γιὰ νὰ πάει νὰ πάρει αὐτὸ τὸ τόσο «καλό»· αὐτὸ εἶναι ὁ διάβολος.

Ὁ Θεὸς ποὺ εἶναι ὁ πραγματικὰ καλὸς καὶ ὅ,τι μᾶς δίνει εἶναι καλό, δὲν μᾶς ἀναγκάζει νὰ τὸ πάρουμε μὲ τὴν βία, γι’ αὐτὸ καὶ πολλοὶ δὲν πᾶνε νὰ τὸ πάρουν. Γιατί; Γιατὶ ἁπλά, δὲν θέλουν. Ἔχουν τὸ αὐτεξούσιο. Ὁ Θεὸς σέβεται τὸ αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ διάβολος δὲν τὸ σέβεται. Ὁ διάβολος θέλει νὰ εἶσαι σκλάβος, νὰ μὴν ἔχεις αὐτεξούσιο, νὰ γίνεις ζόμπι, νὰ γίνεις ρομπότ. Καὶ αὐτὸ προωθοῦν τώρα μὲ τὴν Χημεία καὶ μὲ ὅλη αὐτὴ τὴν γενετικὴ τεχνολογία καὶ τὰ νανορομπὸτ καὶ ὅλα αὐτὰ ποὺ ὑπάρχουν μέσα στὰ ἐμβόλια. Νὰ κάνουν τελικὰ τοὺς ἀνθρώπους ρομπὸτ καὶ ζόμπι. Αυτὸ εἶναι τὸ τελικό τους σχέδιο: νὰ γίνουν ἄβουλα ὄντα, ὑπηρέτες τῆς ἐλίτ.

Ὁ Θεὸς ὅμως, δὲν εἶναι ἔτσι. Γι’ αὐτὸ λέει, δίνει τὰ χαρίσματα ἐνῷ προγνωρίζει· ὁ Θεὸς τὰ γνωρίζει ὅλα. Δὲν ὑπάρχει πρὸ καὶ μετὰ στὸν Θεό· ἔτσι, ἀνθρώπινα τὸ λέμε. Γιατὶ στὸν Θεὸ ὑπάρχει τὸ αἰώνιο παρόν, ὅλα εἶναι ἀνοικτὰ μπροστά Του. Ἀλλά τὸ λέμε ἔτσι λίγο γιὰ νά, κάπως νὰ συνεννοηθοῦμε μὲ τὴν δική μας γλώσσα. Τὰ δίνει λοιπόν, γιὰ νὰ διδάξει ἀφ’ ἑνὸς μὲν αὐτοὺς τοὺς ὁμοίους ποὺ θὰ ἔχουν τὸ ὅμοιο χάρισμα νὰ προσέχουν, ἀφ’ ἑτέρου γιὰ νὰ φανερώσει ὅτι διατηρεῖται ἀκέραιο τὸ αὐτεξούσιο καὶ στὸν χαρισματοῦχο, καὶ μπορεῖ ἀνὰ πάσα στιγμὴ νὰ ἀρνηθεῖ τὸ χάρισμα ποὺ τοῦ δίνει ὁ Θεός, καὶ γιὰ νὰ καταστήσει τοὺς πεσόντας ἀναπολογήτους τὴν ἡμέρα τῆς κρίσεως. Τί θά ‘χουν νὰ ἀπολογηθοῦν; Θὰ τοὺς πεῖ ὁ Θεός, «κοίταξε πόσο σὲ εὐλόγησα, σὲ ἐλέησα, σοῦ ἔδωσα καὶ ἔκτακτα δῶρα, χαρίσματα. Καὶ ποῦ εἶσαι τώρα; Τί ἔκανες; Πῶς κατήντησες ἔτσι; Πῶς μὲ πρόδωσες;» Θὰ εἶναι ἀναπολόγητοι. Ἀλλὰ μὴ νομίζετε ὅτι ὅλοι δὲν εἴμαστε χαρισματοῦχοι καὶ ὅλοι δὲν θὰ εἴμαστε ἀναπολόγητοι ἄν δὲν ἀξιοποιήσουμε τὰ χαρίσματά μας. Ὅλοι ἔχουμε χαρίσματα. Ἄλλος ἔχει τὸ ἕνα, ἄλλος ἔχει τὸ ἄλλο. Χάρισμα εἶναι καὶ τὸ νὰ εἶσαι ἄρρωστος καὶ νὰ κάνεις ὑπομονὴ στὴν ἀρρώστιά σου. Καὶ τὸ νὰ εἶσαι πλούσιος -ὅπως λέγαμε προηγουμένως στὸ κήρυγμα- καὶ τὸ νὰ εἶσαι φτωχός· ὅλα αὐτὰ εἶναι ὅπλα δικαιοσύνης. Εἶναι δωρεὲς τοῦ Θεοῦ καὶ ὁ Θεὸς θὰ ἐνεργεῖ στὸν καθένα κατὰ τὴν Σοφία Του, γιὰ νὰ τὸν βοηθήσει στὴν σωτηρία του.

«Ὅποιος ὑπερηφανεύεται», λέει πάλι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, «γιὰ τὰ φυσικά του χαρίσματα, ποτὲ δὲν θὰ πετύχει τὰ ὑπὲρ-φυσικὰ χαρίσματα». Ὑπάρχουν τὰ φυσικά, ἔτσι, ἄλλος εἶναι δυνατὸς, ἄλλος εἶναι ἔξυπνος. Ἄν ὑπερηφανευτεῖς γι’ αὐτά, μὴν περιμένεις μετὰ πνευματικὰ χαρίσματα· μάλλον θὰ χάσεις καὶ τὰ φυσικὰ χαρίσματα. «Ἐκεῖνοι ποὺ ἄκουσαν», λέει πάλι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης, «ὅτι ὑπάρχει κάπου κρυμμένος θησαυρός, τὸν ἀναζητοῦν. Καὶ ἐπειδὴ ἐμόχθησαν πολὺ στὴν ἀναζήτησή του, διαφυλάττουν μὲ ἀγωνία τὸ εὕρημα». Ἄν καταφέρουν καὶ τὸν βροῦν τὸν κρυμμένο θησαυρό, τὸν φυλᾶνε πάρα πολὺ καλὰ γιατὶ θυμοῦνται πόσο κοπίασαν γιὰ νὰ τὸν βροῦν. Ἐνῷ ἐκεῖνοι ποὺ πλούτησαν ἄκοπα, σκορπίζουν μὲ εὐκολία τὰ πλούτη τους. Ἄν ἀποκτήσεις ἕνα χάρισμα εὔκολα, ἄκοπα, εὔκολα καὶ τὸ χάνεις. Ἄν ἀγωνιστεῖς πολύ, δὲν τὸ χάνεις εὔκολα γιατὶ θυμᾶσαι τοὺς κόπους σου ποὺ ἔκανες.

«Αἰτία τῆς διανομῆς», λέει ὁ Ἅγιος Μάξιμος, «τῶν θεϊκῶν χαρισμάτων, ἀγαθῶν, εἶναι τὸ μέτρο τῆς πίστεως τοῦ καθενός». Ἀνάλογα μὲ τὴν πίστη σου, θὰ πάρεις καὶ τὴν δωρεὰ τοῦ Θεοῦ. Καὶ τὸ μέγεθος τῆς πίστεως καὶ τὸ μέγεθος τῆς δωρεᾶς, εἶναι ἀνάλογο. «Ἀνάλογα μὲ τὴν πίστη τοῦ καθενός», λέει ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, «εἶναι καὶ ὁ βαθμὸς τῆς προθυμίας του νὰ πράττει τὸ ἔργο τῆς ἀρετῆς». «Καὶ ὅσο ἐργάζεσαι τὴν ἀρετή», θὰ μᾶς πεῖ πάρα πολὺ ὡραῖα καὶ ἕνας ἄλλος μέγας ἀσκητικὸς συγγραφέας, ὁ Ἅγιος Μάρκος ὁ Ἡσυχαστής, «τόσο φανερώνεις τὴν Χάρη ποὺ πῆρες στὸ Βάπτισμα», καὶ ἑπομένως, τὰ χαρίσματα ποὺ σοῦ ἔχει δώσει ὁ Θεός. Ἔχουμε ὅλοι πάρα πολλὰ χαρίσματα ἀλλὰ δὲν τὰ ἔχουμε φανερὰ καὶ οὔτε καὶ οἱ ἴδιοι τὰ ξέρουμε γιατὶ δὲν ἐργαζόμαστε ὅσο πρέπει τὶς ἀρετές. Ἄν μὲ προθυμία ἐργαστεῖς τὶς ἀρετές, τότε θὰ φανερωθοῦν ὅλα αὐτὰ τὰ δῶρα ποὺ σοῦ ἔχει δώσει ὁ Θεὸς καὶ εἶναι τώρα κρυμμένα. Γι’ αὐτὸ λέει ὁ Ἅγιος Μάξιμος, «ἀνάλογα μὲ τὴν πίστη σου θὰ φανερωθοῦν καὶ τὰ χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», γιατὶ ὅσο μεγαλύτερη πίστη ἔχεις, τόσο σπουδαιότερη, ἐντονότερη, συστηματικότερη ἐργασία πνευματικὴ θὰ κάνεις στὸν ἑαυτό σου· θὰ καθαριστεῖς καὶ ἔτσι θὰ φανερωθοῦν τὰ χαρίσματα ποὺ πῆρες στὴν Βάπτισή σου.

«Καθένας ποὺ ὑπερηφανεύτηκε γιὰ τὰ χαρίσματα ποὺ ἔλαβε καὶ ὑψηλοφρόνησε σὰν νὰ μὴν τὰ ἔλαβε ἀπὸ τὸν Θεό», λέει πάλι ὁ Ἅγιος Μάξιμος, «δίκαια δέχεται ἐπάνω του τὴν ὀργή, μὲ τὸ νὰ παραχωρεῖ ὁ Θεὸς στὸν διάβολο νὰ τὸν πολεμήσει νοερὰ καὶ νὰ ταράξει κατὰ τὴν πράξη τοὺς τρόπους τῆς ἀρετῆς, καὶ νὰ θολώσει κατὰ τὴν θεωρία τοὺς διαυγεῖς λόγους τῆς γνώσεως». Ὅπου ὑπάρχει ὑπερηφάνεια, ἀκολουθεῖ πτῶσις· «Τῆς πτώσεως ἡγεῖται ὕβρις», ἡγεῖται ὑπερηφάνεια. Καὶ ἀκολουθεῖ μετὰ τὴν ὑπερηφάνεια σκοτισμὸς καὶ ὁ ἄνθρωπος οὔτε στὴν πράξη οὔτε στὴν θεωρία προχωράει σωστά. Ἡ πράξη καὶ ἡ θεωρία εἶναι οἱ δύο φτεροῦγες μὲ τὶς ὁποῖες ἀνεβαίνουμε στὸν Θεό· οἱ πρακτικὲς ἀρετὲς δηλαδή, καὶ οἱ θεωρητικές. Οἱ πρακτικές: ἡ ὑπακοή, ἡ νηστεία, οἱ γονυκλισίες, ἡ κακοπάθεια γενικὰ γιὰ τὸν Θεό, ἡ κατὰ Θεὸν ἄσκηση. Καὶ οἱ θεωρητικές: ἡ θεωρία τοῦ Θεοῦ, ἡ νοερὰ καὶ ἀδιάλειπτη προσευχὴ καὶ θέα τοῦ Θεοῦ. Οὔτε στὸ πρῶτο οὔτε στὸ δεύτερο πάει καλὰ ὁ ὑπερήφανος, αὐτὸς ποὺ ὑπερηφανεύεται γιὰ τὰ χαρίσματα ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ Θεὸς καὶ ὑψηλοφρονεῖ.

«Ἔτσι, ἀπ’ αύτὸν τὸν σκοτισμό, ἀπ’ αὐτὴν τὴν ταραχή, ἀπ’ αὐτὴν τὴν ἀκαταστασία ποὺ θά ‘χει στὴν πράξη καὶ στὴν θεωρία, θὰ μάθει», λέει ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, «ὁ ἄνθρωπος ὁ ὑπερήφανος τὴν ἀσθένειά του καὶ θὰ ἀναγνωρίσει τὴν μόνη δύναμη ποὺ καταπολεμεῖ μέσα μας τὰ πάθη. Καὶ ἀφοῦ μετανοήσει καὶ ταπεινωθεῖ, ἀπορρίπτοντας τὴν ὑπερηφάνεια, καὶ τὸν Θεὸ θὰ ἐξιλεώσει καὶ τὴν ὀργὴ ποὺ ἔρχεται στοὺς ἀμετανόητους θὰ ἀποφύγει, ἡ ὁποία ἀφαιρεῖ τὴν Χάρη ποὺ φρουρεῖ τὴν ψυχὴ καὶ ἀφήνει ἔρημο τὸν ἀχάριστο νοῦ». Ἡ μόνη δύναμη ποὺ καταπολεμεῖ μέσα μας τὰ πάθη εἶναι ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Ἄν ἐσὺ λοιπόν, καταφρονήσεις τὴν Χάρη, ὑπερηφανευτεῖς, ὑβρίσεις τὴν Χάρη καὶ πεῖς ὅτι «ἐγὼ τὰ κατάφερα, ποιός Θεός, ποιά Χάρις, ποιά βοήθεια», ἔ τότε, θὰ στερηθεῖς τὴν δύναμη αὐτὴ ποὺ νικάει τὰ πάθη. Θὰ εἶσαι μέσα σὲ σύγχυση, σὲ ταραχή, σὲ σκοτισμὸ καὶ ἄν δὲν μετανοήσεις, θὰ χαθεῖς. Ἐὰν μετανοήσεις ὅμως καὶ ταπεινωθεῖς, τότε θὰ πάψει ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ποὺ ἔρχεται στοὺς ὑπερήφανους, στοὺς ἀμετανόητους καὶ στοὺς ἀχάριστους. Ἀντὶ νὰ εὐχαριστεῖς τὸν Θεὸ γιὰ τὰ χαρίσματα ποὺ σοῦ δίνει, ἐσὺ ὑπερηφανεύεσαι. Αὐτὸ φανερώνει ἀχαριστία καὶ χάνεις τὴν Χάρη. Μὲ τὴν ταπείνωση καὶ τὴν μετάνοια ἐπανέρχεται ἡ Χάρις καὶ ὁ ἄνθρωπος μπαίνει πλέον πάλι στὴν διαδικασία νὰ ἐργάζεται τὶς ἀρετὲς καὶ νὰ φανερώνει, ὅπως εἴπαμε, τὰ χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τῆς Ἁγίας Τριάδος.

Τῷ δὲ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.