Ἡ συμβολή τοῦ πατέρα στήν ἀγωγή τῆς συζύγου καί τῶν παιδιῶν.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

Ἡ συμβολή τοῦ πατέρα στήν ἀγωγή τῆς συζύγου καί τῶν παιδιῶν

Ὁμιλία στίς 28-05-2010

Ἔχουμε ἀναφερθεῖ κι ἄλλη φορά στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο βλέπει ὁ ἱερός Χρυσόστομος τήν οἰκογένεια καί τήν σημασία πού δίνει στήν εἰρηνική συμβίωση ἐξαιτίας τῆς ὁποίας ἔχουμε πολύ καλά ἀποτελέσματα στά παιδιά. Εἶναι μία ἰδιαίτερη τιμή τό γεγονός ὅτι ὁ Θεός ἐμπιστεύτηκε τά παιδιά στούς γονεῖς, μέ σκοπό νά τούς δώσουν ἀγωγή καί νά τά ὁδηγήσουν σ’ Αὐτόν. Συγχρόνως, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, εἶναι καί αἰτία ἀπολαύσεως πολλῶν ἀγαθῶν. Αὐτή δηλαδή ἡ χριστιανική ἀγωγή πού θά δώσουν στά παιδιά τους, θά φέρει στή συνέχεια πολλά ἀγαθά στούς γονεῖς, πού εἶναι κατά κάποιο τρόπο μιά ἀποζημίωση ἀπό τά παιδιά τους.

Σήμερα συνάντησα ἕναν πατέρα, ὁ ὁποῖος μοῦ εἶπε: «τό παιδί μου ἔχει πολύ καλή στροφή, πηγαίνει τρίτη γυμνασίου καί κάνει ἀκολουθίες μόνος του, εἶναι πολύ φιλακόλουθος». Σκεφτεῖτε ἕνα τέτοιο παιδί νά κάνει μόνο του Ἑσπερινό, Ὄρθρο... κάποια στιγμή πού δέν μπορεῖ ὁ πατέρας ἤ ἡ μητέρα, νά τά κάνει ἕνα παιδί τρίτης γυμνασίου, πού ξέρουμε τί γίνεται σ’ αὐτή τήν ἡλικία. Ὅλο αὐτό βέβαια εἶναι τό ἀποτέλεσμα τῆς καλῆς ἀγωγῆς πού πῆρε ἀπό τόν πατέρα, τόν ὁποῖο γνωρίζω προσωπικά καί εἶναι ἄνθρωπος φιλακόλουθος, φιλαγιορείτης, ἐξομολογεῖται συχνά καί εἶναι πολύτεκνος. Τί εὐλογία καί τί χαρά εἶναι νά ἔχεις ἕνα τέτοιο παιδί στό σπίτι! Ὅλη ἡ ἀτμόσφαιρα ἀλλάζει, ὅταν ὑπάρχει ἕνα τέτοιο πρόσωπο στό σπίτι. Αὐτή εἶναι ἡ ἀποζημίωση.

Αὐτό ἀσφαλῶς συμβαίνει ὅταν τό παιδαγωγικό ἔργο ἔχει τήν ἀναφορά του στόν Θεό. Δηλαδή αὐτό πού κάνει ὁ γονιός γιά τό παιδί του, οὐσιαστικά τό λογαριάζει ὁ Θεός σάν νά τό κάνουμε στόν Ἴδιο. Εἶναι αὐτό πού εἶπε ὅτι: «ὁ ἐλεῶν πτωχόν δανείζει Θεῷ» (Παρ. 19,17). Τό ἔλεος δέν εἶναι μόνο χρηματικό καί ὑλικό, εἶναι καί πνευματικό, τό ὁποῖο εἶναι καί ἀνώτερο. Ὁ γονιός πού κάνει ἔλεος στό παιδί του, οὐσιαστικά τό κάνει στόν Θεό. Εἶναι μιά πράξη ἐλεημοσύνης τό νά δώσεις σωστή ἀγωγή στά παιδιά. Γι’ αὐτό καί δικαιοῦται τήν ἀνταπόδοση καί τήν ἀποζημίωση ἀπό τόν Θεό.

Ἐπίσης εἶναι ὁ καλλωπισμός τοῦ ἀνθρώπου, τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἀπόδοση στόν Θεό τοῦ ζητουμένου καθ’ ὁμοίωση. Ἡ ἀγωγή πού ἀσκεῖ ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα στό παιδί εἶναι ὁ καλλωπισμός τοῦ κατ’ εἰκόνα, δηλαδή ἡ ̎ὀμορφοποίηση ̎ τοῦ ἀμαυρωμένου κατ’ εἰκόνα. Γιατί ὅλοι γεννιόμαστε μ’ αὐτό τό μισο-κατεστραμμένο κατ’ εἰκόνα καί τό ἔργο τῆς ἀγωγῆς εἶναι νά ξαναποκαταστήσει, μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ βέβαια, τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στό παιδί. Τί ὡραῖο ἔργο! Γι’ αὐτό, λέει, ὅτι ἀσκεῖ ἀνάλογο ἔργο μ’ αὐτό πού κάνουν οἱ ζωγράφοι καί οἱ γλύπτες, πού ἀπ’ τή μιά ἀφαιροῦν τό περιττό κι ἀπ’ τήν ἄλλη προσθέτουν ὅ,τι χρειάζεται. Βάζει χρῶμα ἄς ποῦμε καί συμπληρώνει ὅ,τι λείπει. Ἔτσι λέει καί ὁ γονιός ἀφαιρεῖ ἀπό τό παιδί τά ἐλαττώματα, αὐτά πού εἶναι περιττά κι ἀπ’ τήν ἄλλη προσθέτει τίς ἀρετές. Προσθέτει αὐτό πού δέν ἔχει τό παιδί καί τό φωτίζει μέ τήν γνώση τοῦ Θεοῦ.

Αὐτό λοιπόν τό ἔργο εἶναι οὐσιαστικά τό ἔργο πού κάνουμε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι γιά τήν σωτηρία μας. Στήν ἀρχή ὅμως πρέπει νά τό κάνει ὁ γονιός γιά τό παιδί, γιατί τό παιδί εἶναι ἀνώριμο καί μικρό καί δέν ἔχει τήν γνώση πού ἀπαιτεῖται γιά νά τό κάνει. Θά πρέπει ὁ γονιός νά ἀρχίσει νά ἀσκεῖ αὐτή τήν ἀποκατάσταση τοῦ κατ’ εἰκόνα, νά πραγματώνει τήν ἀποκατάσταση τοῦ κατ’ εἰκόνα καί νά τό κάνει νά ὁμοιάσει μέ τόν Θεό γιά νά φτάσει τό παιδί στό καθ’ ὁμοίωση. Ὁπότε γίνεται ὁ γονέας συναντιλήπτωρας, σύμμαχος καί συνεργάτης τοῦ Θεοῦ στήν ἀποκατάσταση τῆς εἰκόνας Του στό παιδί, πού εἶναι πάρα πολύ ὡραῖο πράγμα καί ἔχει μεγάλο μισθό ἀπό τόν Θεό.

Ἡ παρακολούθηση τῶν παιδιῶν ἀπό τούς γονεῖς θά πρέπει νά συμπεριλαμβάνει τό σύνολο τῶν ἐκδηλώσεων τῆς ζωῆς τῶν παιδιῶν. Θά πρέπει νά ἔχει ἕνα ἄγρυπνο μάτι, χωρίς νά ἔχει τήν ἔννοια τοῦ ‘μεγάλου ἀδερφοῦ’ καί χωρίς νά νιώθει τό παιδί μία στενή παρακολούθηση πού τό καταπιέζει. Ἀλλά θά πρέπει ὁ γονιός νά μήν ‘κοιμᾶται’, νά παρακολουθεῖ κάθε ἐκδήλωση τοῦ παιδιοῦ καί βεβαίως νά διορθώνει τά πιό σημαντικά, τά πιό σοβαρά ἀπό τά λάθη. Ἄν τά διορθώνει ὅλα, θά γίνει ἀηδιαστικός κάποια στιγμή στό παιδί καί σίγουρα θά ἀντιδράσει. Ἐδῶ χρειάζεται ἡ διάκριση καί ἡ τέχνη στό νά ἐντοπίσει ὁ γονιός τά σοβαρά. Δυστυχῶς πολλοί γονεῖς δέν μποροῦν νά ἐντοπίσουν τά σοβαρά καί μένοντας στά δευτερεύοντα κουράζουν χωρίς λόγο τό παιδί. Ἐνῶ ἀφήνουν τά οὐσιαστικά χωρίς παρατήρηση, χωρίς ἔλεγχο, χωρίς διόρθωση καί τό παιδάκι καταστρέφεται, γιατί ὁ μπαμπάς καί ἡ μαμά προσέχουν μόνο τίς παρωνυχίδες. Θά πρέπει λοιπόν νά παρακολουθεῖται τό σύνολο τῆς ζωῆς καί νά διορθώνονται τά σπουδαιότερα.

Εἰδικότερα οἱ γονεῖς θά πρέπει νά ἐλέγχουν μέ ἀκρίβεια, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, τόν χρόνο τῶν εἰσόδων καί τῶν ἐξόδων τῶν παιδιῶν ἀπό τό σπίτι, τούς τόπους παραμονῆς τους καί τίς συναναστροφές τους. Αὐτά εἶναι καθήκοντα τῶν γονέων μέ τεράστια σημασία. Εἶναι ἀδιανόητο νά μήν ξέρει ὁ γονιός ποῦ εἶναι τό παιδί. Πρέπει νά ἐλέγχει πότε φεύγει καί πότε γυρίζει. Δέν εἶναι σωστό αὐτό πού λένε: «ἄσε τό παιδί νά κάνει ὅ,τι θέλει, θά μάθει ἀπό αὐτά πού θά πάθει». Βέβαια θά μάθει, ἀλλά τί θά πάθει ὅμως! Γιατί νά τά πάθει, ἐφόσον μπορεῖς νά τό προφυλάξεις νά μήν τά πάθει; Πρέπει νά τό ξέρεις καί τό ποῦ πηγαίνει καί μέ ποιούς συναναστρέφεται. Γιατί τί λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ; «Ἄν κάποιος σέ σκανδαλίζει, πρέπει νά τόν κόβεις». Τό παιδί πρέπει νά τό μάθει αὐτό τό μάθημα, εἶναι πολύ βασικό. Ἄν κάποιος μᾶς σπρώχνει σέ ἁμαρτία, πρέπει νά τόν κόβουμε ἀπό τήν ζωή μας κι ἄς εἶναι παιδικός μας φίλος κι ἄς εἴμαστε μαζί ἀπό τά νήπια. Θά πρέπει νά ἔχει τήν ὡριμότητα νά σταματήσει μιά κακή συναναστροφή. Κι αὐτό θά τό μάθει ἀπό τούς γονεῖς του, οἱ ὁποῖοι θά πρέπει νά ξέρουν μέ ποιόν κάνει παρέα.

Ἡ ἐπιτήρηση αὐτή ἀποτελεῖ κατά τόν Ἅγιο παιδαγωγό, ἠθική ὑποχρέωση τῶν γονέων. Εἶναι καθῆκον. Ἀντίθετα ἡ παραμέληση τῆς ὑποχρέωσης αὐτῆς θά ἔχει συνέπειες γία τήν σωτηρία τῶν ἴδιων τῶν γονέων, ἐπειδή ἀποτελεῖ ἀσυγχώρητη συμπεριφορά. Δυστυχῶς, ὑπάρχουν γονεῖς πού δέν γνωρίζουν οὔτε πού εἶναι τά παιδιά τους, οὔτε πόσο χρόνο λείπουν, οὔτε μέ ποιούς εἶναι. Αὐτή ἡ ἀδιαφορία εἶναι, λέει ὁ Ἅγιος, ἀσυγχώρητη.

Τά παραπάνω κατανοοῦνται πάντοτε μέσα στήν προοπτική τῆς προετοιμασίας τῶν παιδαγωγουμένων νά καταστοῦν ἀθλητές τοῦ Χριστοῦ καί πολίτες τῆς οὐράνιας Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Γιατί θά τά κάνεις ὅλα αὐτά; Γιατί θά ἐλέγχεις τό παιδί πότε φεύγει, πότε ἔρχεται καί μέ ποιούς εἶναι; Διότι θέλεις νά τό βάλεις στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὄχι γιά ἄλλο λόγο. Κι αὐτό ἐπίσης εἶναι πολύ σημαντικό. Πολλοί γονεῖς προβάλλουν ἄλλους λόγους στό παιδί τους, γιά νά εἶναι σωστό. Προβάλλουν τόν ἑαυτό τους σάν αἰτία, γιά νά κάνει τό παιδί αὐτό πού πρέπει: «Ἀφοῦ στό εἶπα ἐγώ, γιατί δέν τό ἔκανες;». Ἐνῶ ἡ αἰτία πρέπει νά εἶναι ὁ Χριστός καί ὁ Παράδεισος, ἡ προοπτική τοῦ ἀνθρώπου πού εἶναι ἡ σωτηρία. «Γιατί στό λέω αὐτό παιδί μου; Γιατί αὐτό εἶναι πού θά σέ σώσει. Αὐτό θά σέ πάει στόν Παράδεισο. Αὐτό θά σοῦ δώσει τήν αἰώνια χαρά καί εὐτυχία». Ὄχι ἐπειδή τό εἶπα ἐγώ καί πρόσβαλλες ἐμένα καί ἔκανες ρεζίλι τό σπίτι μας -τό ὁποῖο εἶναι πάλι ἕνας διευρυμένος ἐγωισμός- ἀλλά γιατί μ’ αὐτό πού κάνεις, χάνεις τόν Χριστό, χάνεις τήν σωτηρία.

Κατά τήν ἄσκηση τῆς ἀγωγῆς αὐτῆς οἱ γονεῖς ἐνεργοῦν μέ κριτήριο τήν πνευματική ὠφέλεια τῶν παιδιῶν τους, ἔστω κι ἄν μερικές ἐνέργειές τους φαίνονται νά εἶναι βλαπτικές γι’ αὐτά. Βασικό ὅμως πλεονέκτημα τῶν γονέων πού ἀσκοῦν τήν χριστιανική αὐτή ἀγωγή ἀποτελεῖ τό γεγονός ὅτι τά παιδιά ὅταν εἶναι μικρά δέν ζητοῦν νά μάθουν τήν αἰτία τῆς συμπεριφορᾶς αὐτῆς. Γι’ αὐτό καί ἡ ἀγωγή περιορίζεται στό νά ὑποταχθοῦν τά παιδιά στίς συμβουλές τῶν γονέων τους καί νά μήν ζητοῦν τίποτε περισσότερο. Ἰδίως ὅταν εἶναι μικρά τά παιδιά εἶναι πιό εὔκολο νά ὑπακούσουν, γιατί δέν ρωτᾶνε καί δέν χρειάζεται νά τούς πεῖς τόν λόγο. Ἡ τέλεια ὑπακοή αὐτή εἶναι νά μήν ρωτᾶς «γιά ποιό λόγο νά κάνω ὑπακοή», νά εἶναι ἀδιάκριτη καί ἀνυπόκριτη, ὅπως λένε καί στά μοναχικά θέσμια. Κάποιες ἐνέργειες μπορεῖ φαινομενικά νά βλάπτουν τά παιδιά, ἔχουν ὅμως πνευματική ὠφέλεια καί, ὅταν τό παιδί πειστεῖ γι’ αὐτό, τότε δέν θά φέρει ἀντίρρηση, ἀκόμα καί λίγο νά βλαφτεῖ, στά ὑλικά ἄς ποῦμε, προκειμένου νά προχωρήσει στά πνευματικά.

Ἰδιαίτερο παιδαγωγικό ἐνδιαφέρον παρουσιάζει ἡ θέση τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου γιά τήν στάση τῶν γονέων ἔναντι τῶν παιδιῶν τους, ὅταν αὐτά κάνουν τίς συνήθεις μικροζημιές ἤ ἀταξίες. Πῶς πρέπει ὁ γονιός νά σταθεῖ σ’ αὐτή τήν περίπτωση; Θά πρέπει, λέει, νά ἔχει ἀοργησία, συγκατάβαση καί συγχώρηση. Τρία πράγματα. Ἀοργησία, δέν πρέπει νά ὀργιστεῖς. Ἡ ὀργή εἶναι πάντοτε ἀντιπαιδαγωγική. Ὅταν λοιπόν συμβουλεύεις τό παιδί σου ὀργισμένος, δέν τό βοηθᾶς. Ἐπίσης νά ἔχεις συγκατάβαση, γιατί καί τό παιδί σου εἶναι ἀδύναμος ἄνθρωπος καί πρέπει νά δείχνεις ἐπιείκεια καί νά εἶσαι ἕτοιμος νά τό συγχωρήσεις, δηλαδή νά προχωρήσεις μαζί του. Γιατί ὄντως εἶναι ἀτελές, ἀλλά αὐτό εἶναι, μ’ αὐτό θά δουλέψεις, μ’ αὐτό τό παιδί πού ἔχεις. Νά μήν λές: «τί παιδί εἶναι αὐτό πού μοῦ ’δωσες Θεέ μου καί καλύτερα νά μή γεννιόταν», ὅπως λένε μερικοί γονεῖς. Ἀπαράδεκτα πράγματα. Θά πρέπει νά συγχωρήσεις, δηλαδή νά προχωρήσεις μαζί μ’ αὐτό τό παιδί πού σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, γιατί σημαίνει ὅτι αὐτό τό παιδί χρειαζόταν σέ ἐσένα. Γιατί καί ὁ γονιός τελειοποιεῖται μέσω τοῦ παιδιοῦ. Προχωράει καί ὁ γονιός πνευματικά.

Αὐτή ἡ παιδαγωγική σύσταση ἔχει τήν ἀνθρωπολογική της θεμελίωση. Κατά τόν Ἅγιο παιδαγωγό, ὁ Θεός ἔθεσε στούς γονεῖς τήν ἀγάπη πρός τά παιδιά, ὥστε νά τά συμπεριφέρονται μέ μετριοπάθεια καί νά τά συγχωροῦν ὅταν σφάλλουν. Εἶναι εὔκολο αὐτό, ὅσο κι ἄν ἀκούγεται δύσκολο τό νά συγκαταβεῖ, νά συγχωρήσει καί νά μήν ὀργιστεῖ. Εἶναι εὔκολο γιατί, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἔχει βάλει ὁ Θεός στούς γονεῖς αὐτή τήν συμπάθεια πρός τά παιδιά καί αὐτή τήν διάθεση νά τά ὑπομείνουν. Ἕνας πού τό βλέπει ἀπ’ ἔξω, λέει «πῶς ἀντέχει τώρα;». Κι ἐγώ πολλές φορές πού βλέπω τούς γονεῖς, ἀναρωτιέμαι πῶς τά ἀντέχουν τά παιδιά. Ἀλλά εἶναι δῶρο Θεοῦ. Τά δίνει ὁ Θεός στόν πατέρα καί στήν μητέρα, ἀλλά θά τά κάνουν ὑπομονή. Γι’ αὐτό λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος νά τά συγχωρέσετε, νά συγκαταβαίνετε καί νά μήν ὀργίζεστε. Μπορεῖτε νά τό κάνετε.

Ἀκόμα κι ὅταν οἱ γονεῖς ἔχουν διαφθαρεῖ, ἡ γονική τους συνείδηση λειτουργεῖ καί τούς ἐλέγχει, ὥστε νά μήν ὁδηγοῦν τά παιδιά τους πρός τό κακό. Ἐνῶ ὁ γονέας μπορεῖ νά εἶναι διεφθαρμένος, ὅμως στό παιδί κατά κανόνα λέει τά σωστά πράγματα γιατί λειτουργεῖ αὐτή ἡ συνείδηση πού ἔχει βάλει ὁ Θεός μέσα του.

Ὅμως οἱ ἐπιμελεῖς στήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν τους γονεῖς δέν εὐθύνονται γιά τίς ἀταξίες τῶν ἀνυπάκουων παιδιῶν τους. Αὐτό εἶναι λυτρωτικό καί γιά τούς γονεῖς, τούς ὁποίους μερικές φορές τούς πιάνουν τύψεις γιά τά παιδιά τους. Δέν πρέπει, γιατί καί τό παιδί ἔχει ἐλευθερία. Ἄν τοῦ τό εἶπες μιά φορά, δέν ἄκουσε, τοῦ τό εἶπες δεύτερη, δέν ἄκουσε, μετά δέν ἔχεις εὐθύνη. Ἔχει εὐθύνη τό παιδί. Ἔχει καί τό παιδί εὐθύνη. Δέν εὐθύνονται οἱ γονεῖς γιά τίς ἀταξίες τῶν ἀνυπάκουων παιδιῶν. Βλέπετε πόσο αὐτό ἀνακουφίζει τούς γονεῖς; Γιατί ἔρχονται πολλοί γονεῖς καί λένε: «πάτερ, ἐγώ φταίω». Ἐντάξει μέχρι ἑνός σημείου. Ὄχι νά τά φορτώνονται ὅλα οἱ γονεῖς, ὅταν τό παιδί εἶναι ἀνυπάκουο. Μέ τό ζόρι δέν γίνεται.

- Ποιά εἶναι ἡ συμβολή τοῦ πατέρα στήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν;

Παρά τό γεγονός ὅτι ὁ ἱερός Χρυσόστομος θεωρεῖ καί τούς δυό γονεῖς ὑπεύθυνους γιά τήν χριστιανική ἀγωγή τῶν παιδιῶν τους, τήν κύρια εὐθύνη τήν ἐπιρρίπτει στόν πατέρα. Προσέξτε, ἀντίθετα μέ αὐτό πού ἐπικρατεῖ ὅτι ἡ μητέρα παίζει τόν κύριο ρόλο στήν χριστιανική ἀγωγή. Τήν κύρια εὐθύνη τήν ἔχει ὁ πατέρας. Ὁ πατέρας ὁρίστηκε ἀπό τόν Θεό νά ρυθμίζει τήν θέληση τῶν παιδιῶν του μέ λόγια, μέ προτροπές καί μέ συμβουλές. Εἶναι πολύ σημαντική ἡ ἔκφραση «νά ρυθμίζει τήν θέληση», γιατί ὅλο τό πρόβλημα στόν ἄνθρωπο εἶναι στή θέληση.

Τό πρόβλημα τῆς ἁμαρτίας, λόγου χάρη, εἶναι στή θέλησή μας. Ἐκεῖ εἶναι τό βαθύτερο πρόβλημα. Γιατί ἁμαρτάνουμε; Γιατί τό θέλουμε. Ἄν τό ψάξετε, θά δεῖτε, στό βάθος τήν θέλουμε τήν ἁμαρτία, γι’ αὐτό τήν κάνουμε. Δέν συμβαίνει κάτι ἄλλο. Δέν εἶναι στή φύση μας. Εἶναι στή θέλησή μας. Δηλαδή τήν ἔχουμε ἀγαπήσει. Καί ὅσο δέν διορθώνουμε τήν θέλησή μας, ἁμαρτάνουμε. Αὐτό ἀκριβῶς καλεῖται νά κάνει ὁ γονιός στό παιδί, νά τό μάθει νά θέλει τά σωστά πράγματα. Ἔτσι τό βοηθᾶς τό παιδί. Ἔτσι κάνεις σωστή ἀγωγή, ὅταν τό μάθεις νά διορθώνει τήν θέλησή του. Ὁπότε ἐλεύθερα μετά νά ἐπιλέγει τό καλό, τό ἀγαθό καί τό θεάρεστο. Ἄν τοῦ διορθώσεις κάποιες ἐξωτερικές συμπεριφορές καί συνεχίσει μέσα του νά θέλει τά ἀντίθετα, δέν κάνεις τίποτα. Ὅταν ἀργότερα φύγει ἀπό σένα, ἀπό τό ὀπτικό σου πεδίο, θά κάνει αὐτά πού θέλει, τά ἁμαρτωλά. Τό θέμα εἶναι πῶς θά τοῦ διορθώσεις τήν θέληση, ὥστε νά θέλει τά ἀγαθά.

Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά μᾶς βέβαια. Αὐτό εἶναι ἡ μετάνοια, νά διορθώσει ὁ ἄνθρωπος τήν θέλησή του, νά μήν θέλει αὐτά πού ἤθελε, νά μισήσει τό κακό, νά μήν ἐπιθυμεῖ πλέον τό κακό καί τήν ἁμαρτία. Ὁ πατέρας λοιπόν θά ρυθμίσει τήν θέληση τῶν παιδιῶν του μέ λόγια, μέ προτροπές καί μέ συμβουλές. Καί θά τό προτρέψεις καί θά τό συμβουλεύσεις καί θά τοῦ μιλήσεις. Γι’ αὐτό εἶναι ἀπαράδεκτο ὁ γονιός καί μάλιστα ὁ πατέρας νά λείπει ἀπ’ τό πρωί μέχρι τό βράδυ καί νά μήν τόν βλέπουν ποτέ τά παιδιά ἐκτός ἀπό τό Σαββατοκύριακο. Ἤ ὅταν φεύγει νά κοιμοῦνται κι ὅταν γυρίζει πάλι νά κοιμοῦνται καί νά τά βλέπει μόνο τό Σαββατοκύριακο γιά λίγο. Αὐτό εἶναι ἀπαράδεκτο. Θά πρέπει νά βρίσκει χρόνο ὁ πατέρας νά μιλάει μέ τό παιδί καθημερινά, νά τό συμβουλεύει καί νά τό προτρέπει. Ἔχει τεράστια σημασία. Λέμε: «εἶναι ἡ μάνα». Δέν φτάνει, χρειάζεται κι ὁ πατέρας.

Ἀκόμα περισσότερο ὁ πατέρας ἔχει τήν εὐθύνη γιά ὅλη τήν οἰκογένεια. Αὐτός ὀφείλει νά ἀσκεῖ τήν ἀγωγή σέ ὅλα τά μέλη της. Δηλαδή καί στή μητέρα, στήν γυναίκα, θά πρέπει νά ἀσκήσει ἀγωγή ὁ πατέρας. Πόσο ἐνάρετος πρέπει νά εἶναι ὁ ἄνδρας γιά νά προχωρήσει σέ γάμο καί νά πετύχει ὁ γάμος! Δέν θά πρέπει νά καθοδηγηθεῖ ἀπό τήν γυναῖκα του, ὅπως γίνεται συνήθως δυστυχῶς, στά περί τῆς θρησκείας καί παλεύουν χρόνια νά πείσουν τούς ἄνδρες τους νά πᾶνε Ἐκκλησία καί νά ἐξομολογηθοῦν. Θά πρέπει ὁ ἄνδρας νά εἶναι σέ θέση νά ὁδηγήσει τήν γυναῖκα, νά τή συμβουλεύσει καί νά τήν διορθώσει σέ ὅ,τι σφάλλει ἀπέναντι στόν Θεό. Εἶναι ὑπεύθυνος λοιπόν, κατά τόν ἱερό παιδαγωγό, ὄχι μόνο γιά τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν ἀλλά καί τῆς συζύγου.

Ὁ ἴδιος ὁ Θεός ἔχει ἐμπιστευθεῖ στόν πατέρα αὐτόν τόν ρόλο, λέει ὁ Ἅγιος. Ὁ ἄνδρας ὡς σύζυγος καί πατέρας εἶναι ὑπεύθυνος καί ὑπόλογος ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ γιά τήν σωτηρία τῆς γυναῖκας, τῶν παιδιῶν καί τῶν ὑπηρετῶν, ὅταν ὑπάρχει βοηθητικό προσωπικό. Ἡ εὐθύνη τοῦ πατέρα γιά τήν σωτηρία ὁλόκληρης τῆς οἰκογένειάς του εἶναι ἀντίστοιχη μέ τήν εὐθύνη τοῦ ἱερέα γιά τό ποίμνιό του. Ὅπως καί ὁ ἱερέας θά δώσει λόγο γιά τήν σωτηρία τοῦ ποιμνίου του, τά πνευματικά του παιδιά, ἔτσι καί ὁ σαρκικός πατέρας θά δώσει λόγο γιά τά σαρκικά του παιδιά καί γιά τήν σύζυγό του.

Γιά νά πραγματοποιηθεῖ ὅμως ὁ παραπάνω ἀπώτερος σκοπός τῆς θρησκευτικῆς ἀγωγῆς, θά πρέπει προηγουμένως ὁ ἄνδρας ὡς πατέρας, νά ἐκκλησιαστικοποιήσει τό σπίτι του. Τό σπίτι πλέον θά πρέπει νά εἶναι ἐκκλησία. «Ἐκκλησίαν ποίησόν σου τήν οἰκίαν», κάνε ἐκκλησία τό σπίτι σου. «Καί γάρ ὑπεύθυνος εἶ καί τῆς τῶν παίδων καί τῆς τῶν οἰκετῶν σωτηρίας», γιατί εἶσαι ὑπεύθυνος γιά τήν σωτηρία καί τῶν παιδιῶν καί τῶν ὑπηρετῶν. «Καί καθάπερ ἡμεῖς ὑμῶν ἀπαιτούμεθα λόγον, οὕτω καί ἕκαστος ὑμῶν καί ὑπέρ οἰκέτου καί ὑπέρ γυναικός καί ὑπέρ παιδός ἀπαιτεῖται εὐθύνας», καί ὅπως ἀκριβῶς λέει ἐμᾶς, τούς ἱερεῖς δηλαδή καί τούς ἐπίσκοπους, θά μᾶς ζητηθεῖ λόγος γιά σᾶς, ἔτσι καί ἀπό τόν καθένα ἀπό σᾶς θά σᾶς ζητηθεῖ εὐθύνη γιά τόν ὑπηρέτη καί γιά τήν γυναῖκα καί γιά τό παιδί.

Ἔτσι ὁ πατέρας ὀφείλει νά λογοδοτεῖ στούς ἱερεῖς γιά τήν ψυχή τῶν παιδιῶν πού τοῦ ἐμπιστεύτηκε ὁ Θεός παρέχοντας σ’ αὐτόν τήν γέννηση, τήν ἀγωγή καί τήν κοινή ζωή μαζί τους. Ὁ Θεός τοῦ ἔδωσε τά παιδιά. Τοῦ ἔκανε αὐτή τήν τιμή νά τοῦ ἐμπιστευθεῖ κάποιες ψυχές καί τοῦ δίνει καί τήν δυνατότητα νά Τοῦ τά ὁδηγήσει, νά ἀσκήσει ἀγωγή δηλαδή καί νά ἔχει κοινή ζωή μαζί τους. Αὐτά ὅλα εἶναι δῶρα Θεοῦ, δέν εἶναι αὐτονόητα. Ἀποδεικνύεται αὐτό στίς μέρες μας πού εἶναι σπάνια ἡ κοινή ζωή. Ἀκόμα καί αὐτῶν τῶν οἰκογενειῶν πού δέν ἔχουν διαλυθεῖ, πόσο κοινή εἶναι ἡ ζωή; Πολλές φορές τό σπίτι ἔχει γίνει ξενοδοχεῖο ὕπνου καί φαγητοῦ. Ὁ καθένας τρώει ὅποτε θέλει, κοιμᾶται ὅποτε θέλει, φεύγει κι ἔρχεται ὅποτε θέλει.. Δέν εἶναι αὐτονόητα λοιπόν. Εἶναι δῶρα Θεοῦ καί, ὅταν ὑπάρχουν, θά πρέπει νά εὐχαριστοῦμε τόν Θεό. Κι ἄν δέν ὑπάρχουν, θά πρέπει νά ὑπάρξουν γιά νά λειτουργήσει σωστά ἡ οἰκογένεια.

Ἀλλά γιά νά εἶναι πραγματικά κοινή ἡ ζωή μέ τά παιδιά, θά πρέπει ὁ πατέρας -προσέξτε αὐτό τό σημεῖο- νά βρίσκεται ὅσο γίνεται περισσότερο στό σπίτι, ὥστε νά φροντίζει μαζί μέ τήν μητέρα γιά τήν σωστή ἀγωγή τους. Βλέπετε, ἀπό τότε, 1600 χρόνια πρίν, ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἔχει ἐπισημάνει τό πρόβλημα. «Ἔσο ἐν τῇ οἰκίᾳ», νά εἶσαι στό σπίτι σημειώνει, «μετά τῆς γυναικός, μετά τῶν παίδων καί αὐτά ταῦτα διάπλαττε» καί νά διαπλάττεις αὐτά τά παιδιά. Νά εἶσαι μαζί μέ τήν γυναῖκα καί μέ τά παιδιά, ὄχι στό καφενεῖο, στό γήπεδο, στό γραφεῖο ἤ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ.

Στήν κατεύθυνση αὐτή καί εἰδικότερα στά πλαίσια τῆς ἐκκλησιαστικοποιημένης οἰκογενειακῆς ζωῆς, ὁ Ἅγιος παιδαγωγός ζητᾶ τήν ἀφιέρωση ὅλης τῆς Κυριακῆς στήν ἀκρόαση καί τήν ἐμβάθυνση στόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση ἕνας πολύ εὐλαβής ἄνθρωπος λέει: «πάτερ εὐχαριστοῦμε πολύ γιά τίς ὁμιλίες σας, τίς ἀκοῦμε ὅλοι μαζί, ὅλη ἡ οἰκογένεια καί τά παιδιά καί ἡ γυναίκα μέσω διαδικτύου». Μοῦ λέει μάλιστα αὐτός ὁ ἄνθρωπος «ἔχω παιδιά στήν ἐφηβεία καί δέν ἔχω κανένα πρόβλημα, δόξα τῷ Θεῷ». Ξέρετε τί κάνουν συνήθως τά παδιά στήν ἐφηβεία... Ἐπειδή ὅμως ἀκριβῶς λειτουργεῖ σωστά ἀπέναντι στόν Θεό, δέν ἔχει προβλήματα.

Πολύ σημαντικό νά ἀφιερώνεται ὁλόκληρη ἡ Κυριακή στήν ἀκρόαση καί στήν ἐμβάθυνση τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Πόσο σημαντικός εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, νά τόν ἀκοῦμε, νά τόν ἐμβαθύνουμε κιόλας καί νά τόν μελετᾶμε! Οὐσιαστικά γι’ αὐτό λέγεται καί Κυριακή, εἶναι ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου. Αὐτή τήν ἡμέρα δέν θά πρέπει νά κάνεις ἄλλα πράγματα. «Εὐκαιρία γιά ποδόσφαιρο, γιά κυνήγι», γιά χίλια δυό. Τό κυριότερο πού ἔχεις νά κάνεις εἶναι νά ἐμβαθύνεις στόν λόγο τοῦ Θεοῦ, νά κοιτάξεις πῶς θά σωθεῖς ἐσύ καί ὅλη ἡ οἰκογένεια καί νά διδάξεις, νά συμβουλεύσεις καί νά παρακινήσεις τήν σύζυγο καί τά παιδιά.

Ἄλλωστε παραμένοντας στό σπίτι ἐπαρκῶς ὁ πατέρας ἔχει τήν δυνατότητα νά βλέπει καθημερινῶς τήν γυναῖκα καί τά παιδιά του, ὥστε νά διαπιστώνει καί νά ἐλέγχει τά λάθη τους. Ἄν λείπει ὁ πατέρας, πῶς θά δεῖ τά λάθη; Πῶς θά δεῖ ποῦ παρεκτρέπεται ἡ γυναίκα καί τά παιδιά, γιά νά τά διορθώσει;

Ἡ παρουσία καί ἡ παρέμβαση τοῦ πατέρα στήν οἰκογενειακή ζωή, ἀπό παιδαγωγική ἄποψη, εἶναι ἀναντικατάστατη. Ὑπάρχει τό πρότυπο τοῦ πατέρα, τό ἀνδρικό πρότυπο πού εἶναι ἀπαραίτητο γιά τά παιδιά, γιατί ἐμπνέει στά παιδιά μιά σιγουριά καί μιά βεβαιότητα.

Τό παιδαγωγικό ἔργο τοῦ πατέρα δέν μποροῦν νά ὑποκαταστήσουν στόν ἴδιο βαθμό οὔτε οἱ δάσκαλοι, οὔτε ἀκόμα καί οἱ πνευματικοί πατέρες. Τόν ρόλο τοῦ πατέρα δέν μπορεῖ νά τόν ὑποκαταστήσει κανένας. Σκεφτεῖτε πόσο ἄσχημα εἶναι τά πράγματα στίς οἰκογένειες πού δέν ὑπάρχει πατέρας λόγω διαζυγίου. Πόσο στεροῦνται αὐτά τά παιδιά.. Οἱ μητέρες προσπαθοῦν οἱ καημένες νά ὑποκαταστήσουν τόν πατέρα μέ τόν πνευματικό πατέρα, ἀλλά δέν γίνεται. Γιατί πόσο θά μποροῦσε νά βοηθήσει καί ὁ πνευματικός; Ἔχει τόσα πνευματικοπαίδια. Δέν μπορεῖ ἐκ τῶν πραγμάτων συνέχεια νά σέ διορθώνει καί νά ἀπαντάει σέ ἐρωτήσεις, ἀπό τήν στιγμή κιόλας πού δέν βρίσκεστε στόν ἴδιο χῶρο.

Οἱ πνευματικοί πατέρες ἐποπτεύουν πολλούς καί δέν ἔχουν τήν δυνατότητα νά ἀσχολοῦνται μέ τόν καθένα χωριστά. Ὁ πατέρας ὅμως ὁ σαρκικός γνωρίζει ἐπακριβῶς τίς ἀδυναμίες τῶν μελῶν τῆς οἰκογένειάς του, γι’ αὐτό μπορεῖ καί εὐκολότερα νά διορθώνει τά λάθη τους. Θά ἔλεγα μάλιστα ὅτι μπορεῖ νά βοηθήσει στό σημεῖο αὐτό τόν πνευματικό πατέρα γιατί τούς βλέπει συνέχεια, 24 ὧρες τό 24ωρο, ἐνῶ ὁ πνευματικός τούς βλέπει μιά φορά στίς 15-20 μέρες -ἄν τούς δεῖ- γιά ἐξομολόγηση.

Βασική προϋπόθεση γιά τήν παροχή χριστιανικῆς ἀγωγῆς στά παιδιά ἀπό τόν πατέρα τους ἀποτελεῖ ἡ ἐμφυτη ἀγάπη πρός αὐτά, τήν ὁποία ἔθεσε ὁ Θεός σ’ αὐτόν ἀλλά καί τό διδασκαλικό προσόν μέ τό ὁποῖο τόν πλούτισε. Βλέπετε πόσο φιλόστοργος εἶναι ὁ Θεός; Ζητάει ἀπό τόν πατέρα τήν ἀγωγή, ἀλλά τοῦ δίνει καί τά προσόντα καί τό διδασκαλικό προσόν, γιά νά μπορεῖ νά μιλάει στά παιδιά καί τήν ἀγάπη, γιά νά τά κάνει ὑπομονή, νά τά συγχωρεῖ, νά συγκαταβαίνει καί νά θυσιάζεται γι’ αὐτά. Αὐτά τά βάζει ὁ Θεός, δέν εἶναι τυχαῖα.

«Ὁ Θεός σοι τούς παῖδας ἔδωκεν», λέει ὁ Χρυσόστομος. Ὁ Θεός ἔδωσε τά παιδιά «ἵνα τήν ἀρετήν μανθάνωσι παρά σοῦ», νά μαθαίνουν ἀπό σένα τήν ἀρετή, ὄχι τό κακό καί τήν ἁμαρτία. Πόσες φορές ὁ πατέρας διδάσκει τήν ἁμαρτία στό παιδί ἤ τά προτρέπει στήν ἁμαρτία καί δυστυχῶς τά ἀκούω καί ντρέπομαι καί λέω τί πατέρας εἶναι αὐτός! Νά σπρώχνει τόν γιό του, γιά παράδειγμα, νά κάνει ἐλεύθερες σχέσεις. Εἶναι φοβερό, τραγικό. Τί λόγο θά δώσει αὐτός στόν Θεό; Δέν μπορῶ νά καταλάβω τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο λειτουργοῦν.

Τήν ἀρετήν πρέπει νά μαθαίνουν ἀπό σένα τά παιδιά «διά γάρ τοῦτο, τό τόν ἀνθρώπων γένος οὕτως ἠθέλησε συνεστάναι». Γι’ αὐτό λέει, θέλησε τό ἀνθρώπινο γένος νά σχηματίζεται ἔτσι, μ’ αὐτό τόν τρόπο. «Δύο τά μέγιστα κατασκευάζων, ἕν μέν διδασκάλους ἐφιστῶν τούς πατέρας, ἕτερον δέ πολύν ἀγάπην ἐντίκτων». Καί ἔδωσε δυό μεγάλα πράγματα, ἀφενός μέν τήν ἀγάπη στούς πατέρες καί ἀφετέρου τό διδασκαλικό χάρισμα. Γι’ αὐτό καί εὔλογα ρωτάει τόν πατέρα: «Τί παίδων γλυκύτερον, εἰπέ μοι», πές μου ὑπάρχει κάτι πιό γλυκό ἀπό τό παιδί σου;

Ἀπό αὐτά γίνεται φανερό ὅτι ἡ παιδαγωγική ἀπαίτηση τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου τοῦ πατέρα γιά τά παιδιά του δέν στηρίζεται σέ μιά αὐθαίρετη θεωρητική ἤ ἠθική ἀρχή. Ὄχι ἐπειδή εἶσαι πατέρας, πρέπει νά φροντίζεις τά παιδιά σου. Δέν στηρίζεται ἐκεῖ ὁ Χρυσόστομος, ἀλλά σέ στέρεη χριστιανική ἀνθρωπολογική βάση. Μπορεῖς νά ἔχεις ἀγάπη καί διδασκαλικό χάρισμα γιατί ὁ Θεός στά ἔχει ἐμφυτεύσει καί καί πρέπει νά τά πολλαπλασιάσεις, ὅπως ἐκεῖνος μέ τά τάλαντα. Σοῦ ἔδωσε τά τάλαντα γιά νά τά πολλαπλασιάσεις, ὄχι γιά νά τά κρύψεις στήν γῆ. Σέ ἔκανε πατέρα καί σοῦ ἔδωσε τό χάρισμα νά μιλᾶς, πρέπει νά μιλᾶς. Σοῦ ἔδωσε τό χάρισμα ν’ ἀγαπᾶς, νά δείξεις τήν ἀγάπη σου, ὄχι νά εἶσαι ἀπών. Πολλές φορές ὁ πατέρας εἶναι ὁ μεγάλος ἀπών ἀπό τήν οἰκογένεια.

Ἔτσι στήν πράξη ἀποδεικνύεται ὅτι ἡ άγάπη καί ἡ ὑπομονή τοῦ πατέρα γιά τά παιδιά του εἶναι ἀνεξάντλητη. Συγκαταβαίνει στίς ἀδυναμίες τους καί τά σκεπάζει στίς πτώσεις τους. Πότε ἀποδεικνύεται; Ὅταν ὁ πατέρας εἶναι κοντά, εἶναι παρών καί ἐνεργοποιεῖται ὡς πατέρας. Σάν παράδειγμα ὁ Ἱερός παιδαγωγός ἀναφέρει τήν περίπτωση διακεκριμένων γιά τήν μόρφωσή τους πατέρων, οἱ ὁποῖοι δέν αἰσθάνονται ντροπή, ὅταν συλλαβίζουν μαζί μέ τά παιδιά τους. Εἶσαι μορφωμένος, ἴσως ἔχεις καί διδακτορικό, θά κάτσεις νά μάθεις συλλαβισμό μέ τό παιδί σου, νά τό βοηθήσεις. Οὔτε καί ἀποθαρρύνονται, ὅταν αὐτά παρεκτρέπονται πρός τό κακό. Δέν ἀπελπίζονται, γιατί ξέρουν τήν ἀνθρώπινη ἀδυναμία. Αὐτή, ἐπαναλαμβάνω, εἶναι ἡ ἀρρώστια τῆς θέλησής μας, ἡ ὁποία ὑπάρχει καί στό παιδί. Ἔχει ἄρρωστη θέληση. Θέλει τά κακά καί τά κάνει. Ἀλλά καί ὁ πατέρας πού τό γνωρίζει, τό συγχωρεῖ. Τό διορθώνει βέβαια, ἀλλά δέν ὀργίζεται. Συγκαταβαίνει χωρίς νά ἀποθαρρύνεται καί χωρίς νά ἀπελπίζεται, ἀλλά ἐπιμένει στήν διόρθωσή του μέ ἐπιμέλεια καί σκεπάζει μέ ἀγάπη τίς ἀξιοκατάκριτες πράξεις του. Δέν τό διαπομπεύει τό παιδί. Εἶναι τεράστιο λάθος αὐτό. Λέει: «παιδί εἶναι». Καί ἐπειδή εἶναι παιδί; Πρέπει νά τό σεβαστεῖς, νά σκεπάσεις τό λάθος του. Θά τό διορθώσεις ἰδιαιτέρως χωρίς νά τό διαπομπεύσεις. Νά σεβαστεῖς τήν προσωπικότητα τοῦ παιδιοῦ.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα τῆς γνησιότητας τῆς ἀγάπης τοῦ πατέρα πρός τά παιδιά του κατά τήν ἄσκηση τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς τους εἶναι, κατά τόν ἱερό Χρυσόστομο καί ἡ παραίνεση τοῦ πατέρα πρός τά παιδιά του, ὄχι μόνο σέ ὅσα ὁλοφάνερα τούς χαροποιοῦν καί τούς ὠφελοῦν, ἀλλά καί σέ ὅσα τούς φαίνονται φορτικά, πού ὅμως, ὅταν πραγματοποιηθοῦν, ἀποδεικνύονται πώς εἶναι σωτήρια. Τότε ἀγαπᾶς. Ὄχι ὅταν τούς λές μόνο αὐτά πού τά εὐχαριστοῦν, αὐτά τά δέχονται εὔκολα. Ἀλλά νά τούς λές καί αὐτά πού εἶναι λίγο φορτικά. Πρέπει νά τούς τά πεῖς, γιατί εἶναι ἀλήθεια καί πρέπει νά διορθωθοῦν.

Γενικότερα πρέπει νά λειτουργοῦμε ἔτσι. Ἄς ποῦμε τώρα στήν Κύπρο θά ἔρθει ὁ Πάπας καί ὅλοι ξέρουμε ὅτι εἶναι αἱρετικός. Δηλαδή εἶναι στήν πλάνη. Δηλαδή εἶναι ἐκτός Ἐκκλησίας, δηλαδή δέν σώζεται. Γιατί ἐκτός Ἐκκλησίας δέν ὑπάρχει σωτηρία. Ἔρχονται ὡστόσο κάποιοι καί σοῦ λένε «μήν τά λές αὐτά τά πράγματα, αὐτά εἶναι φανατικά. Αὐτό δέν ἔχει ἀγάπη, νά τοῦ πεῖς ὅτι εἶσαι αἱρετικός». Μά ἀκριβῶς αὐτό εἶναι πού ἔχει ἀγάπη. Ὅταν τοῦ πεῖς «καλά εἶσαι», κάνεις αὐτό πού κάνει καί ἕνας γιατρός μπροστά στόν καρκινοπαθή πού τοῦ λέει: «Καλά εἶσαι, δέν ἔχεις τίποτα. Πάρε ἀπό καμιά ἀσπιρίνη γιά νά μήν πονᾶς, κατά τά ἄλλα συνέχισε τήν ζωούλα σου». Τί τόν κάνει; Τόν ἐμπαίζει. Ἔτσι κάνουμε κι ἐμεῖς μέ τόν Πάπα καί τούς Παπικούς, ὅταν τούς λέμε καλά εἶστε.

Τόν ὑποδεχόμαστε μάλιστα τώρα σάν ἐπίσκοπο, σάν κανονικό ἐπίσκοπο. Ἐμεῖς, οἱ ἱερεῖς καί οἱ ἀρχιερεῖς. Πολύ μεγάλο λάθος. Αὐτό δέν ἔχει ἀγάπη. Κι ὅμως αὐτό τό βαφτίσαν οἱ νεοεποχίτες ‘ἀγάπη’ καί τό νά τούς πεῖς τήν ἀλήθεια τό λένε φανατισμό. Αὐτή εἶναι ἡ ἀντιστροφή τῶν ὅρων, πού ἔχει ξεκινήσει ἀπό τόν Σατανᾶ, γιατί ἡ νέα ἐποχή ἀπό ἐκεῖ ξεκίνησε. Οἱ θεμελιωτές τῆς νέας ἐποχῆς ἦταν κάποια μέντιουμ, σατανιστές δηλαδή, καί περάσαν αὐτό τό μήνυμα, ὅτι ἡ ἀλήθεια εἶναι φανατισμός καί ὅτι δέν πρέπει νά λές τήν ἀλήθεια. Ἀλλά ἀγάπη χωρίς ἀλήθεια, δέν εἶναι ἀγάπη. Ὅταν βλέπεις τόν ἄλλον νά πηγαίνει στόν γκρεμό καί τοῦ λές «καλά πᾶς», γιά νά μήν τοῦ ταράξεις τά νερά, δέν ἔχει ἀγάπη. Τόν ἐμπαίζεις, τόν κοροϊδεύεις. Ἐμεῖς δηλαδή τώρα τόν ἐμπαίζουμε τόν Πάπα, ὅταν τόν ὑποδεχόμαστε σάν ἐπίσκοπο Ρώμης. Τοῦ λέμε καλά εἶσαι, ἐνῶ ἔχει καρκίνο καί πεθαίνει. Γιατί ὅλοι οἱ Παπικοί εἶναι ἤδη νεκροί καί ἐκτός Ἐκκλησίας.

Λένε ἐπίσης: «ἄν τούς ποῦμε τήν ἀλήθεια, θά ἀλλάξουν;». Ἐγώ λέω ὅτι κάποιοι θά ἀλλάξουν. Εἶναι ἕνα δισεκατομμύριο διακόσια ἑκατομμύρια οἱ Παπικοί. Ἄν βρεθεῖ κάποιος νά τούς πεῖ: «εἶστε λάθος, ἄς εἶστε τόσο πολλοί, δέν σώζεστε εἶστε ἐκτός Ἐκκλησίας, εἶστε στήν αἵρεση», κάποιοι θά ἀλλάξουν. Ἄν πάρουμε στατιστικά, ἀπό τήν παραβολή τοῦ σπορέως, ἄλλος σπόρος ἔπεσε στήν καλή γῆ, ἄλλος στόν δρόμο, ἄλλος στίς πέτρες καί ἄλλος στά ἀγκάθια. Ἕνας στούς τέσσερις καρποφόρησε. Ἕνας στούς τέσσερις θά ἀκούσει, ἄν τό πάρουμε ἀναλογικά. Τέλος πάντων κάποιοι θά ἀκούσουν καί κάποιος πρέπει νά μιλήσει. Εἶναι λάθος αὐτό πού λένε: «Ὄχι ἀφῆστε τους. Νά μείνουν στήν ‘ἐκκλησία’ τους». Καί τό λένε καί ἱερωμένοι, δικοί μας, ὀρθόδοξοι ὑποτίθεται. Δέν εἶναι ἐκκλησία. «Παπική ἐκκλησία» εἶναι λάθος ὅρος. Ὁ Παπισμός εἶναι αἵρεση.

Τό εἶπα αὐτό σάν παράδειγμα, ὅπου στήν περίπτωση μέ τούς γονεῖς καί τά παιδιά, ὀφείλουν οἱ γονεῖς νά ποῦνε τό λάθος, γιατί αὐτό ἔχει ἀγάπη. Ἄν ποῦνε «παιδάκι μου καλά εἶσαι ἐντάξει» καί ἀπό μέσα του «ὅταν μεγαλώσει θά μάθει», τότε ὁ ἄλλος δέν θά μάθει. Θά ἔχει καταστραφεῖ καί θά φταῖς ἐσύ. Ὅσα λοιπόν τούς φαίνονται φορτικά, θά πρέπει νά τά ἐπισημαίνει, γιατί, ὅταν πραγματοποιηθοῦν, ἀποδεικνύονται πώς εἶναι σωτήρια. Μπορεῖ τό παιδί ἐκείνη τήν ὥρα νά κλάψει, νά στενοχωρηθεῖ, ἀλλά μετά ἀπό χρόνια θά σοῦ πεῖ «Μπαμπά τότε μέ ἔσωσες, σ’ εὐχαριστῶ πού ἐπέμενες καί π.χ. δέν μ’ ἄφησες νά πάω ἐκεῖ πού ἤθελα. Μοῦ ἔκανες πολύ μεγάλο καλό».

Αὐτό ὑπαγορεύει ἡ ἔμμετρη ἀγάπη τοῦ πατέρα, γιατί ὁ Θεός, κατά τόν ἱερό Χρυσόστομο, δέν χάρισε στόν πατέρα τήν φυσική φιλοστοργία γιά νά βλάψει, ἀλλά γιά νά ὠφελήσει τά παιδιά του. Μέσα στό πνεῦμα αὐτό ἡ γνήσια ἀλλά διακριτική ἀγάπη τοῦ πατέρα τοῦ ὑποδεικνύει νά μήν ἐκπληρώνει πάντοτε ὅλα τά αἰτήματα τῶν παιδιῶν του. Τεράστιο λάθος ἄν ὅ,τι ζητάει τό παιδί, τοῦ τό κάνουμε ἀμέσως. Αὐτό δέν ἔχει ἀγάπη. Ἀντίθετα τρέφει τόν ἄκρατο ἐγωισμό, γιατί τό παιδί μαθαίνει ὅτι ὅλοι πρέπει νά τό ὑπηρετοῦν καί ὅ,τι σκέφτεται εἶναι σωστό. Δέν μαθαίνει ὅτι κάνει καί λάθη καί ὅτι κάποια ἀπό αὐτά πού σκέφτεται δέν πρέπει νά τά πραγματοποιήσει.

Ἀποβλέποντας ὁ πατέρας στήν χριστιανική ἀγωγή τῶν παιδιῶν του εἶναι πολύ προσεκτικός στήν χρήση τῶν παιδαγωγικῶν του μεθόδων. Δέν φροντίζει τόσο νά κολακεύει τά παιδιά του, ὅσο νά τά ταπεινώνει, ἐπειδή φοβᾶται μήπως τά βλάψει κάπως ἡ κολακεία. Μεγάλη ἀλήθεια αὐτή. Ξέρετε τό ἀπόφθεγμα στό Γεροντικό πού λέει: «Ὁ ἐπαινῶν μοναχόν παραδίδει αὐτόν στόν Σατανᾶ». Ἄν τέτοια ζημιά παθαίνει ὁ μοναχός, σκεφτεῖτε τί ζημιά παθαίνει ἕνα μικρό παιδί, ὅταν τό ἐπαινεῖς! Σάν νά τό κάνεις πακέτο καί νά τό παραδίδεις στόν Σατανᾶ. Δέν εἶναι παιδαγωγικῶς σωστό αὐτό. Ὁ Γέροντας Πορφύριος ἔλεγε: «Ὄχι μπράβο στά παιδιά, ὄχι ἐπαίνους». Γιατί αὐτό ἀκριβῶς τρέφει τήν μεγάλη ἀρρώστια, τήν σατανική ἀρρώστια, πού λέγεται ὑπερηφάνεια. Ὄχι κολακεῖες στά παιδιά.

Τό δόλωμα τῆς κολακείας φέρνει μεγαλύτερη βλάβη, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἀπό ἐκείνη πού προκαλεῖ ἡ προσβολή σ’ ἐκείνους πού δέν προσέχουν τήν πνευματική κατάστασή τους. Καί τοῦτο ἐπειδή εἶναι δυσκολότερο νά νικήσει κανείς τό πάθος πού προκαλεῖ ἡ κολακεία, παρά ἐκεῖνο τό πάθος πού προκαλεῖ ἡ προσβολή ἀπό τούς ἄλλους. Λιγότερο πληγώνεται δηλαδή ἀπό τίς προσβολές σέ σχέση μέ τήν κολακεία. Πιό μεγάλο κακό παθαίνει ἀπ’ τήν κολακεία παρά ἀπ’ τίς προσβολές. Οἱ προσβολές σέ τελική ἀνάλυση τό ταπεινώνουν καί τό ὠφελοῦν. Ἄν ἔχει καί καλή καθοδήγηση, κάνει λίγη ὑπομονή καί δέν ἀγανακτήσει τό παιδί, ὠφελεῖται ἀπό τίς προσβολές καί τίς ταπεινώσεις. Ὅλοι ὠφελούμαστε. Ἀλλά ἀπό τήν κολακεία ὅλοι μας βλαπτόμαστε, ἰδίως τά παιδιά.

Ὁ πατέρας πού θεωρεῖ ὡς πάρεργο τήν ἀπασχόλησή του μέ τήν σωστή ἀγωγή τῶν παιδιῶν του εἶναι, κατά τόν Ἅγιο παιδαγωγό, ἀνάξιος τοῦ ὀνόματός του. Δέν πρέπει νά ὀνομάζεται πατέρας, ἄν αὐτό τό ἔργο νά ἀσχοληθεῖ μέ τά παιδιά του, τό θεωρεῖ πάρεργο. Βλέπετε σήμερα -πῶς χρησιμοποιοῦν κι αὐτή τήν ἔκφραση- «τά παρκάρουν τά παιδιά τους μπροστά ἀπό τήν τηλεόραση». Γονεῖς εἶναι αὐτοί; Ἀντί νά τά μιλήσουν, νά τά συμβουλεύσουν, νά τά διδάξουν, νά δώσουν χρόνο. Βέβαια χρειάζεται νά δώσεις καί χρόνο καί ἐνέργεια καί φαιά οὐσία θά καταναλώσεις καί ψυχική ἐνέργεια θά δώσεις καί τά πάντα. Ὁ ρόλος τοῦ γονέα αὐτός εἶναι.

Ἡ χριστιανική ἀγωγή τῶν παιδιῶν ἀποτελεῖ ἀναγκαιότητα πού συνέχει τήν ζωή μας. Συνέχει θά πεῖ συγκροτεῖ. Δηλαδή, ἄν δέν ὑπάρξει παιδαγωγία, ἀγωγή τῶν παιδιῶν, θά διαλυθεῖ ἡ ζωή, ὅπως τό βλέπουμε. Σιγά-σιγά διαλύεται ὁ κοινωνικός ἱστός γιατί δέν ὑπάρχει σωστή ἀγωγή στά παιδιά. Πιό πολύ γίνεται φανερό αὐτό στίς μεγάλες πόλεις ὅπου ὑπάρχει μεγάλη ἐγκληματικότητα, μεγάλη ἀναρχία καί ὅλα αὐτά πού ξέρετε. Δηλαδή δέν ὑπάρχει σωστή ἀγωγή.

Εἰδικότερα ὁ πατέρας πού δέν φροντίζει γιά τήν πνευματική καί ἠθική ἀγωγή τῶν παιδιῶν του χαρακτηρίζεται ἀπό τόν ἱερό Χρυσόστομο ὡς παιδοκτόνος. Δηλαδή φονιάς. Γίνεται φονιάς τοῦ παιδιοῦ του, ὅταν δέν φροντίζει γιά τήν πνευματική καί ἠθική ἀγωγή. Συνήθως οἱ πατεράδες για τί φροντίζουν; Νά φέρουν γεμάτες σακοῦλες μέ φαγητά στό σπίτι. Καί νομίζουν ὅτι ἔκαναν τό καθῆκον τους. Δέν τό ἔκανες. Τήν πνευματική καί ἠθική ἀγωγή τήν ἔδωσες;

Στήν πραγματικότητα γίνεται χειρότερος ἀπό τόν κοινό παιδοκτόνο, ἐπειδή στήν προκείμενη περίπτωση ἡ ἀπώλεια καί ὁ θάνατος ἀφορᾶ τήν ἴδια τήν ψυχή τῶν παιδιῶν ὄχι τό σῶμα. Ἐνῶ ὁ φονιάς σκοτώνει τό σῶμα. Ὁ πατέρας πού δέν φροντίζει γιά τά παιδιά, ἠθική καί πνευματική συγκρότηση, φονεύει τήν ψυχή πού εἶναι ἀκόμα χειρότερο, γιά αὐτό τόν λόγο δέν εἶναι σωστό αὐτός ὁ γονέας νά ὀνομάζεται πατέρας.

Οἱ παιδοκτόνοι, παρατηρεῖ, μέ τόν φόνο χωρίζουν τό σῶμα ἀπό τήν ψυχή. Ἐνῶ οἱ ἀμελεῖς πατέρες ρίχνουν τήν ψυχή μαζί μέ τό σῶμα στήν φωτιά τῆς κόλασης. Τόν θάνατο ἐκεῖνο πού προκαλεῖ τό φονικό χέρι, τόν ὑφίσταται κανείς ἀναγκαστικά. Τόν θάνατο ὅμως τῆς ψυχῆς θά μποροῦσαν νά τόν διαφύγουν τά παιδιά, ἄν δέν τά ὁδηγοῦσε σ’ αὐτόν ἡ ἀμέλεια τοῦ πατέρα τους. Δέν εἶναι κάτι πού δέν μπορεῖς νά τό ἀποφύγεις. Μπορεῖς νά τό ἀποφύγεις, ἄν δουλέψεις σωστά στά παιδιά.

Δέν εἶναι τόσο φοβερό τό νά ἀκονίσει κανείς τό ξίφος καί νά τό βυθίσει στόν λαιμό τοῦ παιδιοῦ, ὅσο τό νά διαφθείρει τήν ψυχή του. Φοβερή φράση κι ὅμως τόσο ἀληθινή. Γιατί πόσο διαφέρει ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα; Ὡς αἰτία μάλιστα γιά τήν παραπάνω κατάσταση θεωρεῖ ὁ Ἅγιος παιδαγωγός τό ἔντονο ἐνδιαφέρον, τή μανία τῶν πατέρων γιά τά βιοτικά. Αὐτή εἶναι ἡ αἰτία. Γιατί οἱ πατεράδες εἶναι ἀδιάφοροι; Γιατί ἔχουν τρελαθεῖ μέ τά βιοτικά, μέ τό φαγητό, μέ τά χρήματα καί ὅλη ἡ φροντίδα τους ἐκδαπανᾶται σ’ αὐτό. Τίποτα ἄλλο δέν τούς νοιάζει.

Ἐπειδή οἱ πατέρες στηρίζουν τίς ἐλπίδες τους μόνο στά βιοτικά καί δέν θέλουν ν’ ἀσχολοῦνται μέ τίποτα ἄλλο, ἀναγκάζονται νά ἀμελοῦν καί τά παιδιά τους καί τήν ψυχική καλλιέργειά τους. Τέλος, ἰδιαίτερο παιδαγωγικό ἐνδιαφέρον παρουσιάζει ἡ ἐπισήμανση τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, ὅτι μερικοί πατέρες ὄχι μόνο παρέχουν στά παιδιά τους τό κακό, ἀλλά καί τούς καλλιεργοῦν τήν αἰτία ὅλων τῶν κακῶν τήν κενοδοξία. Στά πλαίσια τῆς οἰκογένειας τά παιδιά ἐκπαιδεύονται στήν κενοδοξία εὐθύς ἐξ ἀρχῆς ἀπό τήν πρώτη ἡλικία τους. Ἀμέσως μόλις γεννηθεῖ τό παιδί, παρατηρεῖ ὁ ἱερός παιδαγωγός, ὁ πατέρας ἐνδιαφέρεται γιά τόν καλλωπισμό τοῦ παιδιοῦ του μέ χρυσό καί πολυτελή ροῦχα καί ὄχι γιά τήν ρύθμιση τῆς ζωῆς του. Τό παιδί ὅμως ἔχει ἀνάγκη ἀπό καλό παιδαγωγό καί ὄχι ἀσφαλῶς ἀπό τόν χρυσό, ὁ ὁποῖος δημιουργεῖ μεγάλη ἀγάπη γιά τά χρήματα. Ἀγάπη πού εἶναι βέβαια περιττή καί ψυχοφθόρα.

Ἄν τό μωρό ἀγαπήσει τόν χρυσό, καταστράφηκε. Γιατί τί εἶπε ὁ Χριστός; «Ὁ χρυσός εἶναι ὁ μαμμωνᾶς. Δέν μπορεῖς νά δουλεύεις καί στόν Χριστό καί στόν μαμμωνᾶ. Ἤ θά ἀγαπήσεις τόν ἕνα καί θά μισήσεις τόν ἄλλον ἢ ἑνός ἀνθέξεται καί τοῦ ἑτέρου καταφρονήσει» (Ματθ. 6,24). Πόσο κακό κάνουν λοιπόν ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα πού κρεμᾶνε τά χρυσαφικά στά παιδιά. Τά διαφθείρουν ὅταν τά ὁδηγοῦν ἀντί στόν Χριστό, ν’ ἀγαπᾶνε τόν χρυσό. Γιατί εἶπε ὁ Χριστός μας δέν μπορεῖτε νά δουλεύετε σέ δύο κυρίους, ἤ στόν ἕναν θά δουλεύετε ἤ στόν ἄλλον. Βλέπετε ὅτι καί ὁ μαμμωνᾶς εἶναι κύριος, δηλαδή ἐξουσιαστής καί φυσικά εἶναι ὁ ἀντίθετος τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ἀντίχριστος. Ὅλη αὐτή ἡ κίνηση στήν ἐποχή μας οὐσιαστικά εἶναι κίνηση τοῦ μαμμωνᾶ. Ὅλοι αὐτοί πού προωθοῦν τό χάραγμα, τό τσιπάκι καί τά σχετικά, ποιοί εἶναι; Αὐτοί πού δουλεύουν στόν μαμμωνᾶ. Οἱ μεγαλοτραπεζίτες, οἱ μασόνοι, ἡ λέσχη Μπίλντερμπεργκ, αὐτοί οἱ ὁποῖοι ἔχουν καί λατρεύουν τό χρῆμα καί εἶναι δοῦλοι τοῦ μαμμωνᾶ.

Τό παιδί λοιπόν δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό χρυσό, ἀλλά ἀπό καλό παιδαγωγό. Στήν ἐποχή μας κύριο μέλημα ὅσων σκοπεύουν συνάψουν γάμο εἶναι ἡ πλούσια κατοικία. «Πῶς», λένε, «δέν θά ἔχω σπίτι καί μέ πλήρη ἐξοπλισμό;». Αὐτό δέν βοηθάει οὔτε τούς γονεῖς, οὔτε τά παιδιά. Ἡ φτώχεια βοηθάει. Παλιά τά νιόπαντρα ζευγάρια ζοῦσαν σ’ ἕνα δωμάτιο στήν αὐλή. Κι ὅμως ἀπό αὐτές τίς αὐλές καί τά δωμάτια βγῆκαν πολύ μεγάλοι ἄνθρωποι μέσα ἀπό τήν φτώχεια καί τήν ταπείνωση. Τώρα θέλουμε νά τά ἔχουμε ὅλα ἕτοιμα καί μπαίνουμε στούς πειρασμούς καί στίς πορνεῖες προκειμένου νά φτιάξουμε τό σπίτι μας γιατί δέν ἔχουμε τά ἀπαραίτητα χρήματα καί μένουμε χρόνια ἀνύπαντροι μέσα στήν ἁμαρτία. Καί μετά πού τό φτιάχνουν τό σπίτι πολλοί χωρίζουν, γιατί φυσικά ὅλο αὐτό δέν ἔχει εὐλογία. Εἶναι μιά δουλεία στόν σατανᾶ καί ὄχι στόν Χριστό. Ἄλλοι κάνουν πρῶτα πολιτικό γάμο, γιά νά πάρουν κάποια χρήματα ἀπό τό κράτος. Πάλι δηλαδή δουλεία στόν μαμμωνᾶ. Μετά λένε θά κάνουμε καί θρησκευτικό σάν νά εἶναι κάτι τυπικό. Ἐνῶ αὐτό εἶναι τό οὐσιαστικό καί τό ἄλλο, ὀ πολιτικός γάμος, εἶναι τό σατανικό.

Τά πολυτελή ροῦχα, τό ὑπηρετικό προσωπικό, ἡ πλούσια κατοικία -τό καλό αὐτοκίνητο θά λέγαμε σήμερα, τότε δέν εἶχαν αὐτοκίνητα- τά πολυτελή οἰκιακά σκεύη συνιστοῦν, κατά τόν Ἅγιο Ἱεράρχη, περιττή πολυτέλεια, πού γίνεται γιά χάρη τῆς κενοδοξίας. Ἡ κενοδοξία εἶναι ἡ αἰτία τῆς κτήσεως περιττῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν. Καί βάζεις σ’ αὐτό τό λούκι καί τό παιδί. Γιατί τό παιδί δέν διδάσκεται μόνο ἀπό αὐτά πού τοῦ λές, διδάσκεται καί ἀπό αὐτά πού σέ βλέπει νά κάνεις καί ἀπό τό σπίτι πού μένεις καί ἀπό τό αὐτοκίνητο πού ἔχεις, ἀπό ὅλα διδάσκεται τό παιδί. Ἄν λοιπόν εἶσαι δοῦλος στήν κενοδοξία, αὐτό ἐνφυσεῖς καί στό παιδί, τήν κενοδοξία.

Ἡ στενή σύνδεση τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν στήν οἰκογένεια μέ τήν κενοδοξία δέν ἀποτελεῖ τυχαία ἐπιλογή τοῦ Ἅγίου παιδαγωγοῦ. Ἡ κενοδοξία εἶναι διασπαστική τῆς ἑνοποιοῦ ἀγάπης καί οἱ συνέπειές της εἶναι καταστροφικές στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἱερός Πατέρας θεωρεῖ τήν κενοδοξία φωτιά πού λυμαίνεται τήν Ἐκκλησία. Εἶναι ἐκείνη πού διαμελίζει τό ἑνιαῖο σῶμα καί τό διαιρεῖ. Ἀποτελεῖ αἱμοβόρο θηρίο πού δαγκώνει μέ τά βρωμερά καί δηλητηριώδη δόντια του τό εὐγενικό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας καί τό γεμίζει μέ πολλή δυσωδία. Εἶναι μιά ἀρρώστια δυστυχῶς πού πιάνει ὅλους τούς χριστιανούς, γιατί γιά τούς χριστιανούς μιλᾶμε, τούς ἔξω τούς ἔχει σίγουρους δούλους. Ἐμᾶς ὅμως τούς χριστιανούς ἐνῶ δέν θά ἔπρεπε νά μᾶς κυριεύει, μᾶς κυριεύει πάρα πολύ αὐτό τό πάθος. «Τί θά πεῖ ὁ κόσμος;», ὅλο αὐτό ἀκοῦς. «Τί θά πεῖ ὁ Θεός;» δέν ἀκοῦς. Δέν μᾶς νοιάζει τί θά πεῖ ὁ Θεός ὅταν κάνουμε κάτι. Μόνο τί θά πεῖ ὁ κόσμος, τί ἀντίκτυπο θά ἔχει. Καί δυστυχῶς δέν ντρέπομαι νά τό πῶ, οἱ ἱεράρχες καί οἱ ἱερεῖς, ὅλοι πέφτουμε σ’ αὐτή τήν παγίδα τῆς κενοδοξίας. Πῶς θά ἀρέσουμε στόν κόσμο. Πῶς θά ποῦμε στόν κόσμο αὐτά πού τοῦ ἀρέσει. «Ὄχι», λένε, «γι’ αὐτά μήν μιλᾶς γιατί δέν ἀρέσουν στόν κόσμο». Καί ἐπειδή δέν ἀρέσουν; Ἀκριβῶς αὐτό εἶναι πού δέν ἔχει ἀγάπη.

Ὁ ἱερός Πατέρας τήν θεωρεῖ φωτιά καί αἱμοβόρο θηρίο πού κατατρώει τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Τό βλέπεις καί στά ἄμφια. Τό βλέπεις καί στίς τουαλέτες καί στά κοστούμια τῶν ἐκκλησιαζομένων καί στά αὐτοκίνητα τῶν χριστιανῶν κ.λ.π.

Ἐδῶ πρέπει νά παρατηρήσουμε ὅτι στό γνωστό πόνημά του «περί κενοδοξίας καί πῶς πρέπει οἱ γονεῖς νά ἀνατρέφουν τά τέκνα», ἔχει κάνει τέτοια ἐργασία ὁ Χρυσόστομος, πολύ ὡραία ὁμιλία, συνδέει τήν κενοδοξία ἀπό παιδαγωγική ἄποψη μέ τήν χριστιανική ἀγωγή πού ἀσκεῖται στά πλαίσια τῆς οἰκογένειας. Καί ἐπειδή ἡ χριστιανική οἰκογένεια ἀποτελεῖ εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας, ἰσχύουν γι’ αὐτήν καί ὅσα λέγονται γιά τίς διασπαστικές καί φθοροποιές συνέπειες τῆς κενοδοξίας στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὅ,τι ἰσχύει γιά τήν Ἐκκλησία, ἰσχύει καί γιά τήν οἰκογένεια. Δηλαδή ἄν δέν προσέξεις τήν κενοδοξία, θά διασπαστεῖ ἡ οἰκογένειά σου.

Αὐτό προσδίδει τεράστια εὐθύνη στόν πατέρα γιά τήν ἀγωγή πού ἀσκεῖ στά παιδιά του. Μιά εὐθύνη πού δέν ἐξαντλεῖται στά στενά πλαίσια τῆς οἰκογένειάς του, ἀλλά ἀνάγεται σέ εὐρύτερες κοινωνικές καί ἐκκλησιαστικές διαστάσεις. Κατεξοχήν οἱ γυναῖκες εἶναι κενόδοξες. Εἶναι καί οἱ ἄνδρες, ἀλλά ἴσως λίγο περισσότερο οἱ γυναῖκες καί θά πρέπει ὁ ἄνδρας νά συγκρατεῖ τήν γυναῖκα. Ὄχι κάθε τόσο νά ἀλλάξουμε τά ἔπιπλα, νά ἀλλάξουμε τίς κουρτίνες... Αὐτά εἶναι περιττά πράγματα. Γίνονται, γιατί ἀπό πίσω ὑπάρχει κενοδοξία. Γι’ αὐτό ἔχουμε τριάντα τουαλέτες, τριάντα κοστούμια κ.λ.π. Αὐτό σέ τελευταία ἀνάλυση διασπᾶ τήν οἰκογένεια. Ἔτσι λέει ἐδῶ ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Μ’ αὐτόν τόν τρόπο, καλλιεργώντας τήν κενοδοξία στά μέλη, τήν διαλύεις τήν οἰκογένεια. Κι ἐδῶ ὁ πατέρας παίζει τόν κύριο ρόλο καί πρέπει νά συγκρατήσει τήν ἑνότητα τῆς οἰκογένειας.

Ἡ ἄσκηση τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν ἀπό τόν πατέρα τους ἔχει εὐεργετική ἐπίδραση καί στόν ἴδιο, ἐπειδή φιλοτιμεῖται τότε εἰδικότερα νά διορθώνει τόν τρόπο τῆς ζωῆς του γιά νά μήν δίνει κακό παράδειγμα στά παιδιά του. Πρῶτα ὁ ἴδιος παίρνει τό μήνυμα. Ὅταν δουλεύει σωστά στά παιδιά, πρῶτα ἐκεῖνος τά ἀκούει. Πρέπει μᾶλλον νά τά ἀκούει καί νά τά ἐφαρμόζει. Γιατί μετά τό παιδί θά τόν ἐλέγξει: «Μπαμπά τί μᾶς ἔλεγες; Ἐσύ πού μᾶς τά ἔλεγες, γιατί δέν τά κάνεις;». Θά φανεῖ ἀνακόλουθος. Ὁπότε κι αὐτός ἀναγκάζεται νά μείνει στόν σωστό δρόμο.

Βέβαια αὐτή καθαυτή ἡ πνευματική κατάσταση τοῦ πατέρα δέν προσκτᾶται ἀπό τά παιδιά του μηχανικά καί αὐτόματα. Δέν εἶναι μαγικό. Γίνεται μέ πολύ κόπο, μέ πολύ ἐργασία καί πάντοτε μέ ἐλευθερία. Ἐάν θέλουν. Τό ἴδιο καί ἡ γυναίκα, ἐάν θέλει. Δέν μπορεῖς νά τῆς τό ἐπιβάλλεις. Ἀλλά πρέπει νά φροντίσεις ὅμως νά τῆς μιλήσεις, νά τήν συμβουλεύσεις καί νά τήν προτρέψεις. Ἄν μετά δέν σ’ ἀκούσει ἔχει αὐτή τήν εὐθύνη καί τό κατάκριμα. Ἀλλά ἄν δέν τό κάνεις, ἔχεις ἐσύ τό κατάκριμα.

Ἡ συγγένεια στά πνευματικά δέν παρέχεται, ἀλλά κατακτᾶται. Μπορεῖ νά εἶναι ἅγιος ὁ πατέρας, ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει ὅτι καί ἡ γυναίκα καί τά παιδιά θά εἶναι ἅγιοι, ἄν δέν παλέψουν μέ τά πάθη τους νά μιμηθοῦν τόν πατέρα καί νά κάνουν ὑπακοή. Στήν προκείμενη περίπτωση, γιά νά ὑπάρξει ὁμοιότητα τῶν παιδιῶν μέ τόν γεννήτορά τους ἀπαιτεῖται ἡ ἐλεύθερη καί ἐπίπονη μίμηση τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς του. Αὐτά γιά τόν ρόλο τοῦ πατέρα στήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ἐρ. : Πάτερ σ’ αὐτό πού εἴπατε, σχετικά μέ τήν κολακεία καί τήν προσβολή, δέν πρέπει νά ὑπάρχει καί ἡ ἐπιβράβευση γιά τόν σωστό τρόπο καί ἡ αὐστηρότητα παρά ἡ προσβολή;

Ἀπ. : Ἡ ἐπιβράβευση πρέπει νά γίνεται μέ σωστό τρόπο. Γιά παράδειγμα, ἔκανε κάτι σωστό τό παιδί, πῶς θά τό ἐπιβραβεύσεις; Θά τοῦ πεῖς: «Μπράβο, εἶσαι ὁ πρῶτος, τούς πάτησες ὅλους, ἔτσι σέ θέλω... μέ ἔβγαλες ἀσπροπρόσωπο», ὅπως λένε κάποιοι γονεῖς; Λάθος. Ὅλα λάθος. Προβάλλεις τόν ἑαυτό σου καί τόν ἐγωισμό σου καί τρέφεις τόν ἐγωισμό τοῦ παιδιοῦ σου. Πρέπει νά τοῦ πεῖς ἄλλα πράγματα. Νά τοῦ πεῖς: «Πᾶμε νά ποῦμε ἕνα εὐχαριστῶ στόν Θεό, στήν Παναγία μας πού σέ βοήθησε καί ἔκανες αὐτό τό πράγμα. Γιατί μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ τό ἔκανες. Χωρίς τόν Θεό δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα». Αὐτό εἶναι θεμελιῶδες. Δέν τό μαθαίνουμε οἱ ἴδιοι καί δέν τό μαθαίνουμε καί στά παιδιά μας. «Ἄνευ ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰω. 15,5). Οὐδέν. Ὅταν μᾶς λέει οὐδέν, ἐννοεῖ οὐδέν. Ὅταν ἐσύ λές στό παιδί «Μπράβο τά κατάφερες», τοῦ λές ψέματα, τό ἐμπαίζεις, αὐτό πού λέγαμε προηγουμένως. Δέν τοῦ λές τήν ἀλήθεια. Γιατί ἡ ἀλήθεια ποιά εἶναι; Ὅτι δέν τό ἔκανε αὐτός, ὁ Θεός τό ἔκανε. Τίμησε τόν ἄνθρωπο, τό παιδί σου, ὥστε νά ἐνεργήσει μέσα ἀπό τό παιδί σου. Ὅταν λοιπόν δέν τοῦ τό πεῖς αὐτό καί τοῦ πεῖς μπράβο, εἶσαι ὁ πρῶτος, τοῦ λές ψέματα, τό διαστρέφεις, τό σπρώχνεις στόν γκρεμό. Γιατί ὁ ἐγωισμός εἶναι ὁ μεγαλύτερος γκρεμός. Αὐτό εἶναι τό πιό μεγάλο ἁμάρτημα, στό ὁποῖο πρῶτος ἔπεσε ὁ ἑωσφόρος καί μετά ὅλες οἱ ἑπόμενες πτώσεις αὐτόν ἔχουν σάν αἰτία. Δηλαδή εἶναι θεμελιῶδες νά μάθουμε καί στά παιδιά τήν ταπείνωση, ὅτι χωρίς τόν Θεό δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα.

Ἐρ. : Μήπως εἶναι καλύτερα οἱ γονεῖς πρίν ἔλθουν εἰς γάμου κοινωνίαν, νά προσπαθήσουν πρῶτα νά καθαρίσουν τόν ἑαυτό τους, μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί μετά νά προχωρήσουν στόν γάμο;

Ἀπ. : Βέβαια. Αὐτό εἶναι προϋπόθεση. Γιατί καί τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος δίνονται ἀλλά δέν λαμβάνονται ἀπό ὅλους. Λαμβάνονται ἀπό τούς δεκτικούς. Ἀπό αὐτούς δηλαδή πού ἔχουν καθαρότητα. Ἔχουν δημιουργήσει χῶρο στήν ψυχή τους γιά νά ἔρθει τό χάρισμα. Ἄν ἐσύ δέν ἔχεις δουλέψει στόν ἑαυτό σου, βέβαια δέν θά ἔχεις χάρισμα. Δηλαδή ὁ Θεός θά στό δώσει, ἀλλά δέν θά τό πάρεις καί θά μείνεις μέ τά δικά σου τά διεστραμμένα. Πόσοι ἔχουν τέτοιους διεστραμμένους γονεῖς σήμερα; Ἔφτασαν νά θέλουν γάμο γιά ὁμοφυλόφιλους, νά υἱοθετοῦν καί παιδιά, νά φτιάχνουν παιδιά στόν σωλήνα κ.λ.π. Καί λένε «κι ἐμεῖς οἰκογένεια εἴμαστε»... Τί θά πεῖ αὐτός ὁ γονιός στό παιδί του, τί γονιός θά εἶναι αὐτός καί τί παιδί θά εἶναι αὐτό; Τελείως διεστραμμένα πράγματα. Ἅμα δέν καθαριστεῖ ὁ ἄνθρωπος διεστραμμένα θά ζεῖ, διεστραμμένα θά λαλεῖ καί στά παιδιά του.

Φυσικά πρέπει νά καθαριστοῦμε. Γι’ αὐτό δέν εἶναι ἁπλό πράγμα νά κάνουμε οἰκογένεια. Ὁ κόσμος τό λέει ἀβασάνιστα «παντρευτεῖτε, παντρευτεῖτε», σπρώχνει τούς νέους, χωρίς νά τούς βοηθάει νά ἑτοιμαστοῦνε, νά ἀποκτήσουν τίς προϋποθέσεις. Κανένας δέν τούς λέει τίς προϋποθέσεις. Μᾶλλον τά ἀντίθετα τούς λένε, τίς ἀρνητικές προϋποθέσεις δηλαδή γιά νά ἀποτύχουν. Καί κατά κανόνα οἱ γάμοι ἀποτυγχάνουν. Καί μετά λέει ὁ γονιός: «χώρισε τό παιδί μου». Ἔ, βέβαια χώρισε. Τί περίμενες νά πάει καλά; Ἀφοῦ δέν τοῦ ἔδωσες τίς προϋποθέσεις γιά νά φτιάξει οἰκογένεια. Μετά τά λούζονται τίς συνέπειες καί μένουν στό σπίτι μέ τούς χωρισμένους καί τά παιδιά τους.

Ἐρ. : Μήπως τό κλειδί εἶναι ἡ νοερά προσευχή γιά τήν ἔλευση τοῦ Παρακλήτου; Δηλαδή εἶναι μία προϋπόθεση προτοῦ ἔρθουν εἰς γάμου κοινωνίαν ἡ χορήγηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στούς ἀνθρώπους πού πρόκειται νά παντρευτοῦν, ὥστε νά προχωρήσουν στόν γάμο; Ἤ νά προχωρήσουν στόν γάμο πρίν βιώσουν μέσα τους τόν Παράκλητο;

Ἀπ. : Τουλάχιστον νά ζοῦν ἐν μετανοία. Ἡ ἀρχή τῆς κάθαρσης, ἡ μετάνοια. Νά ἔχουν ἀρχίσει νά ἐξομολογοῦνται καί νά ἐργάζονται τήν μετάνοια, τήν κάθαρση. Δηλαδή νά κόβουν τό κακό καί νά κάνουν τό καλό, αὐτό σημαίνει μετάνοια. Νά ἔχουν ἀρχίσει. Νά ἔχουν φτάσει σέ ὑψηλά πνευματικά ἐπίπεδα ἴσως εἶναι λίγο δύσκολο. Ἀλλά τουλάχιστον νά ζοῦν ἐν μετανοία καί μέ εὐλάβεια. Κάποια στοιχειώδη πράγματα δηλαδή, νά ἐξομολογοῦνται, νά κοινωνᾶνε, νά ἐκκλησιάζονται, νά ἔχουν φόβο Θεοῦ. Αὐτές εἶναι πολύ ἀναγκαῖες προϋποθέσεις, γιά νά πετύχει ὁ γάμος. Ἀπό κεῖ καί μετά ἡ ἴδια οἰκογένεια θά τούς τελειοποιήσει. Γιατί ὁ Θεός ἐνεργεῖ. Ὅπως καί σ’ ἕνα μοναστήρι. Πάει ἕνας νά γίνει μοναχός. Τί θά ζητήσεις τώρα ἀπό τόν δόκιμο; Νά ἔχει φτάσει σέ θεωρία, στή θέωση; Δέν μπορεῖς. Ἀλλά μιά στοιχειώδη μετάνοια εἶναι ἀπαραίτητη. Ἅμα δέν ἔχει ὑπακοή, δέν ἔχει εὐλάβεια, δέν ἔχει ἀγάπη γιά τίς ἀκολουθίες, νά ἀγωνίζεται ἐναντίον τῶν παθῶν καί τῶν ἀδυναμιῶν του, πῶς θά τόν πάρεις στό μοναστήρι; Δέν μπορεῖς. Δέν θά σταθεῖ δηλαδή καί μόνος του. Τό ἴδιο καί στόν γάμο, πού εἴπαμε εἶναι ἕνα μικρό μοναστήρι.

Ἐρ. : Καί κάτι ἀκόμα. Ὁ Παράκλητος εἶναι πού ὁδηγεῖ τούς δύο ἀνθρώπους σέ ἕνωση; Δηλαδή ὁ Κύριος ὁδηγεῖ τήν γυναῖκα στόν ἄνδρα;

Ἀπ. : Βέβαια. Ὅταν εἴμαστε μέσα στόν Παράκλητο. Ὅταν λειτουργοῦμε σωστά. Ὅταν εἴμαστε μέσα στήν Ἐκκλησία, ἐκκλησιαστικοποιημένοι. Ἀλλιῶς μπορεῖ καί νά εἶναι δικό μας θέλημα. Ὅπως καί μέ τήν χειροτονία. Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «οὐ πάντας χειροτονεῖ τό Πνεῦμα τό Ἅγιον». Δέν τούς χειροτονεῖ ὅλους τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀλλά «διά πάντων ἐνεργεῖ», ἀλλά ἐνεργεῖ διά μέσω ὅλων. Ἐδῶ γίνονται παπάδες καί δεσποτάδες οἱ ὁμοφυλόφιλοι. Νά τά λέμε, νά μήν κρυβόμαστε. Αὐτούς τούς χειροτονεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα; Ὄχι. Ἀλλά καί μέσα ἀπό αὐτούς ἐνεργεῖ.

Ἐρ. : Ὑπάρχει κώλυμα ὅμως.

Ἀπ. : Τά καταπατᾶμε ὅλα! Δυστυχῶς τά καταπατᾶμε. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ὅταν ἔγινε Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, ἔκανε μιά περιοδεία. Ξέρετε πόσους καθαίρεσε; Πάρα πολλούς. Δεσποτάδες. Γιατί τούς καθαίρεσε; Γιατί εἶχαν πέσει στήν ̎σιμωνία ̎, εἶχαν πληρώσει γιά νά γίνουν δεσποτάδες. Κι αὐτό δυστυχῶς γίνεται καί σήμερα. Αὐτούς τούς χειροτόνησε τό Ἅγιο Πνεῦμα; Ὄχι. Τούς χειροτόνησε τό θέλημά τους, ἀλλά ἐνεργεῖ ὁ Θεός καί μέσα ἀπ’ αὐτούς, γιατί ὁ Θεός εἶναι πού κάνει τά μυστήρια. Ἀλλοίμονο ἄν ἐξαρτᾶται τό μυστήριο ἀπό τήν ἀξιοσύνη τήν δική μας! Τό ἴδιο καί στόν γάμο. Δέν τούς συνάπτει ὅλους εἰς γάμου κοινωνίαν τό Ἅγιο Πνεῦμα. Τούς συνάπτει καί τό θέλημά τους. Ἀλλά ἀπό κεῖ καί ὕστερα, ἄν αὐτοί μετανοήσουν καί ἐξομολογηθοῦν, ἔρχεται ἡ χάρις καί τούς εὐλογεῖ κι αὐτούς. Ἐνεργεῖ δηλαδή τό μυστήριο καί μετά, ἀρκεῖ νά μποῦνε σ’ αὐτόν τόν δρόμο.

Ἐρ. : .....................

Ἀπ. : Φαίνεται τό πράγμα πιά... Πρῶτα-πρῶτα ἀναπαύεται ἐσωτερικά. Ἀναπαύεται, τό κάνει μέ χαρά, δέν κοπιάζει, δέν διστάζει. Ἔπειτα μέ τήν βοήθεια τοῦ Πνευματικοῦ, μέ τήν προσευχή προχωράει. Ὁ Θεός μιλάει! Ἐδῶ λέει: «ἔχω μετρήσει καί τίς τρίχες σας» (Ματθ. 10,30), δέν θά μᾶς δείξει μέ ποιόν ἤ μέ ποιά θά συνδεθοῦμε; Ἀφοῦ μᾶς λέει ὅτι γιά τά ἐλάχιστα ἔχω ἐνδιαφέρον καί μέριμνα, πόσο μᾶλλον γιά τά μεγάλα. Ἀρκεῖ βέβαια νά ἀφεθεῖς, γιά νά βλέπεις. Λένε κάποιοι: «ποῦ εἶναι ὁ Θεός;». Δέν τόν βλέπουν γιατί ἔχουν τό δικό τους θέλημα. Πρέπει νά ἐλευθερωθοῦμε τελείως ἀπό τά δικά μας θελήματα, γιά νά δοῦμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἀλλιῶς τό θέλημά μας λειτουργεῖ σάν τεῖχος, ὁπότε μετά δέν βλέπεις ποῦ εἶναι ὁ Θεός καί ποῦ σέ καθοδηγεῖ, γιατί ἔχεις τά δικά σου «θέλω». Αὐτό πού λέμε στό Πάτερ ἡμῶν «γενηθήτω τό θέλημά Σου», νά τό ἐννοοῦμε κιόλας. Δηλαδή νά εἴμαστε ἀνοιχτοί σέ ὅλα, σέ κάθε ἐνδεχόμενο.

Ἐρ. : .....................

Ἀπ. : Ἀκόμα κι αὐτό. Μπορεῖ ὁ Θεός νά σέ ἔχει νά πᾶς στήν Βενεζουέλα! Γιατί νά μπαίνεις σέ καλούπια; Αὐτό εἶναι καί ἡ δυστυχία μας. Ὅτι βάζουμε τόν ἑαυτό μας σέ σιδηροτροχιές. Θά κάνω ἔτσι, ἔτσι, θά πάω φαντάρος, μετά θά κάνω οἰκογένεια... Ἄσε τόν ἑαυτό σου ἐλεύθερο καί νά ἔχεις ἕνα καλούπι: τίς ἐντολές. Τηρεῖς τίς ἐντολές; Εἶσαι στήν ἀδιάλειπτη προσευχή; Εἶσαι στό ἄφημα; Φροντίζεις τήν καθαρότητα, τήν ἁγνότητα, τήν ἐξομολόγηση, τήν ταπείνωση; Μετά μήν φοβᾶσαι, θά σέ πάρει ὁ Θεός ἀπ’ τό χέρι καί θά σέ πάει ἐκεῖ πού εἶναι, ὄχι τό καλό σου ἁπλῶς, τό καλύτερό σου.

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

http://www.hristospanagia.gr/