Μητέρα πρόσεχε!_1ο Μέρος (Κείμενο + Ὁμιλία mp3)

Π. Σάββας 2009-03-25_(ΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ)_1_ΠΟΤΕ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ 

Ὁμιλία τοῦ π. Σάββα στίς 25-03-09 (Σύναξη Νέων Μητέρων).

Γιά νά κατεβάσετε καί νά ἀποθηκεύσετε τήν ὁμιλία πατῆστε ἐδῶ (δεξί κλίκ, 'Ἀποθήκευση προορισμοῦ ὡς, ἄν ἔχετε Interntet Explorer ἤ Ἀποθήκευση δεσμοῦ ὡς, ἄν ἔχετε Mozilla. Στή συνέχεια δῶστε τό ὄνομα πού θέλετε καί πατῆστε ΟΚ γιά νά ἀποθηκευθεῖ ἡ ὁμιλία).

ΜΗΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΕ!

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Xωρίς καμία ἀμφιβολία, τά νιάτα στήν ἐποχή μας περνᾶνε σοβαρή κρίση. “Ὄχι γιατί εὐθύνονται αὐτά τά ἴδια. Τό μεγαλύτερο βάρος τῆς εὐθύνης πέφτει σέ μᾶς, τούς μεγάλους — γονεῖς, δασκάλους, κληρικούς, πνευματικούς ὁδηγούς. Χάσαμε τούς πνευματικούς προσανατολισμούς μας ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, καί ἦταν ἑπόμενο νά χάσουμε καί τήν ἀληθινή «κατά Θεόν» ἀγωγή τῶν παιδιῶν μας.

Ἰδιαίτερα ὁ ρόλος τῶν γονιῶν καί τῆς οἰκογενειακῆς ἑστίας εἶναι φοβερά καταλυτικός γιά τήν παιδική-νεανική ψυχή, ὅταν δέν εἶναι ρόλος ἀγωγῆς ἄλλ’ ἀντιαγωγῆς. Ἀντίθετα, ἡ σωστή παιδαγωγική ἐργασία τῶν γονιῶν πάνω στήν ψυχή τῶν παιδιῶν, ἀπό τή βρεφική ἀκόμα ἡλικία, ἁπλώνει βαθειές ρίζες στήν ἐν Χριστῷ ζωή, τή μόνη ἀνθρώπινη καί αὐθεντική ζωή, πού καμιά θύελλα τῆς νεανικῆς καί ὥριμης ἡλικίας δέν μπορεῖ νά ξεριζώσει. Αὐτή τή μεγάλη ἀλήθεια θέλει νά δείξει τοῦτο τό βιβλίο.

Ὁ συγγραφέας τῶν δέκα παιδαγωγικῶν ὁμιλιῶν πρός τούς γονεῖς, πού περιέχονται ἐδῶ, εἶναι ὁ ρῶσος ἐπίσκοπος Εἰρηναῖος, τῆς ἐπαρχίας Αἰκατερίνμπουργκ καί Ἰρμπίτσκ, πού ἔζησε στά τέλη τοῦ περασμένου αἰώνα.

Τό περιεχόμενο τῶν θαυμάσιων αὐτῶν ὁμιλιῶν, γεμᾶτο ἀπό ἄριστες ψυχολογικές καί παιδαγωγικές παρατηρήσεις, εἶναι ἕνας μικρός ἀλλ’ ἀσύγκριτος ὁδηγός γιά τό λεπτό ἔργο τῶν γονιῶν. Ὁ συγγραφέας εἶναι γνώστης τῶν προβλημάτων τῆς ἀγωγῆς σάν ἕνας τέλειος ψυχολόγος καί παιδαγωγός. Ἡ ἔκφρασή του εἶναι ἐκλαϊκευμένη καί ἁπλή, ὥστε μπορεῖ νά τόν παρακολουθήσει ὁ καθένας. Καί μέ κατάπληξη διαπιστώνει κανείς, πώς οἱ ὁμιλίες του, μετά ἀπό ἕναν αἰῶνα, δέν ἔχασαν καθόλου τήν ἐπικαιρότητά τους. Δέν εἶναι ἀναχρονιστικές, γιατί ἐμπνέονται ἀπό τήν «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου» ἀγωγή. Καί γιατί τά προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου, καί τοῦ νέου βασικά, παραμένουν τά ἴδια πάντα, κι ἄς ἀλλάζουν οἱ καιροί.

Οἱ δέκα παιδαγωγικές ὁμιλίες εἶναι μέρος τοῦ ἔργου «Ἡ διδασκαλία τοῦ Εἰρηναίου, ἐπισκόπου Αἰκατερίνμπουργκ», πού ἐκδόθηκε τό 1901 στήν ὁμώνυμη πόλη. Ἀπ’ αὐτό τίς μεταφράσαμε στά ἑλληνικά καί τίς ἐκδίδουμε ἐλαφρά διασκευασμένες. Στό τέλος, σέ παράρτημα, προσθέσαμε ἕνα χαριτωμένο κείμενο, πού συστήνει στούς γονεῖς μερικούς τρόπους γιά νά… καταστρέψουν τό παιδί τους!

Μέσα στήν ξηρασία καί τή σύγχυση τῶν διαφόρων παιδαγωγικῶν συστημάτων, προβάλλει ἡ αἰώνια καί μοναδική παιδαγωγική τοῦ Εὐαγγελίου. Ἕνας σπόρος τῆς ἀθάνατης εὐαγγελικῆς παιδαγωγικῆς εἶναι καί οἱ ὁμιλίες αὐτές, πού παραδίδουμε στά χέρια τῶν χριστιανῶν γονιῶν καί τῶν παιδαγωγῶν, μέ τήν εὐχή, ὁ σπόρος αὐτός νά καρποφορήσει «καρπόν ἑκατονταπλασίονα» σέ κάθε οἰκογένεια.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

***

Α! ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΠΟΤΕ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΑΓΩΓΗ;

ΕΝΑΣ ΕΡΗΜΙΤΗΣ, πού διακρινόταν γιά τήν ἁγιότητα τοῦ βίου του καί τή γνώση τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, ἔδωσε ἐντολή κάποτε στόν ὑποτακτικό του: «Ξερίζωσε αὐτό τό δέντρο ἀπό τή γῆ». Καί τοῦ ἔδειξε ἕνα νεαρό φοινικόδεντρο, πού εἶχε ὅμως ἁπλώσει ρίζες βαθειές.

Κάνοντας ὑπακοή στό γέροντα, ὁ ὑποτακτικός ἐπιχείρησε τό ἔργο, ἄλλα, παρ’ ὅλες του τίς προσπάθειες, δέν κατόρθωσε οὔτε νά τό κουνήσει. «Γέροντα», εἶπε, «αὐτό πού μοῦ ζητᾶς νά κάνω, εἶναι τελείως ἀδύνατο!». Τότε ὁ γέροντας τοῦ ἔδειξε ἕνα ἄλλο, τρυφερό δεντράκι, πού ὁ ὑποτακτικός ξερίζωσε ἀμέσως καί χωρίς καμιά ἰδιαίτερη προσπάθεια. Τίποτα δέν μποροῦσε νά κάνει ὁ μαθητής μέ τό δέντρο πού εἶχε ριζώσει γερά, χωρίς κόπο ὅμως τά κατάφερε μέ τό τρυφερό δεντράκι.

Συσχετίζοντας τή διήγηση αὐτή μέ τήν παιδαγωγική, βλέπουμε πώς οἱ γονεῖς εἶναι ἀνίσχυροι μπροστά στά μεγάλα παιδιά, ἄν δέν ἔχουν ἀρχίσει νά ἐνδιαφέρονται γιά τήν ἀγωγή τους ἀπό τήν τρυφερή ἡλικία. Λέει μιά παροιμία: «Ὅπου μικρομάθει, δέ γερονταφήνει». Γι’ αὐτό ὁ σοφός Σειράχ διδάσκει: «Τέκνα σοί ἐστι; παίδευσον αὐτά καί κάμψον ἐκ νεότητος τόν τράχηλον αὐτῶν» (Σοφ. Σειράχ 7:23).

Πολύ λίγοι γονεῖς μποροῦν νά παινευτοῦν γιά τό ὅτι ἔδωσαν σωστή ἀγωγή στά παιδιά τους. Μερικοί μάλιστα, πολύ καλοί καί εὐσεβεῖς οἱ ἴδιοι, ἔχουν παιδιά μέ χαρακτήρα ἐντελῶς ἀντίθετο κι ἀνεπιθύμητο.

Μιά ἀπό τίς βασικές αἰτίες τοῦ φαινομένου αὐτοῦ πρέπει ν’ ἀναζητηθεῖ στούς ἴδιους τούς γονεῖς. Συνήθως πολλοί ἀπ’ αὐτούς εἶναι ἀδιάφοροι γιά τήν ἠθικοθρησκευτική ἀγωγή τῶν παιδιῶν τους, ἤ τόσο τυφλώνονται ἀπό τήν ὑπερβολική γονική ἀγάπη τους, πού δέν θέλουν νά βλέπουν σ’ αὐτά τίποτα τό κακό. Ἀγνοοῦν μάλιστα καί τίς παρατηρήσεις τῶν καλοπροαίρετων ἀνθρώπων. Ἀρνοῦνται ν’ ἀκούσουν τήν ἀλήθεια καί τίς σωστές συμβουλές τους. Καί μόνο ὅταν τά παιδικά ἐλαττώματα γίνουν ἀνυπόφορα καί γιά τούς ἴδιους τους γονεῖς, τότε ἀρχίζουν νά σκέφτονται γιά τή διόρθωση τοῦ γιοῦ ἤ τῆς κόρης. Τότε καταφεύγουν στήν ἀγωγή. Εἶναι ὅμως πολύ ἄργα πιά.

Γι’ αὐτό θεωρῶ ἀπαραίτητο νά σᾶς ἐξηγήσω, γιατί ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν πρέπει ν’ ἀρχίζει ἀπό τή βρεφική ἡλικία.

Σ’ ὅλους σας εἶναι γνωστό, πόσο γρήγορα ἀναπτύσσεται ὁ σπόρος μέσα στή γῆ. Οἱ παράγοντες πού συντελοῦν στήν ἀνάπτυξη, ἀρχίζουν ἀμέσως ν’ ἀσκοῦν τήν ἐπίδρασή τους. Ἡ θερμότητα καί ἡ ὑγρασία ξυπνοῦν τό τρυφερό βλαστάρι μέσα στό χῶμα, καί σιγά-σιγά ἀρχίζει νά ξεπροβάλλει στήν ἐπιφάνεια τοῦ ἐδάφους.

Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τό παιδάκι, πού σάν τό σπόρο ἔρχεται στόν κόσμο καί μεγαλώνει συνεχῶς. Εἶναι γνωστό, ὅτι ποτέ ἡ ἀνθρώπινη φύση δέν ἀναπτύσσεται τόσο γρήγορα καί ἀπ’ ὅλες τίς πλευρές, ὅσο στήν παιδική ἡλικία. Ταυτόχρονα ὅμως, ποτέ δέν ἔχει τόση ἀνάγκη φροντίδας καί περιποιήσεως, ὅσο στά πρῶτα αὐτά χρόνια.

Ἡ σωματική ἀνάπτυξη προχωράει γρήγορα καί σταθερά, ἐνῶ ἀκόμα γρηγορότερα προχωράει ἡ πνευματική. Τό παιδί ἀρχίζει νά μιλάει, νά συλλαμβάνει τά πρῶτα νοήματα, νά συλλογίζεται, νά κρίνει. Ἡ θέλησή του δυναμώνει καί μαθαίνει σταδιακά νά αὐτενεργεῖ. Ὁ νοῦς του πλουτίζεται μέ τίς ἔννοιες τῶν ἀντικειμένων τοῦ περιβάλλοντος, ἐνῶ, μαζί μ’ αὐτές, συλλαμβάνει καί τήν ἔννοια τοῦ Θεοῦ. Ἀρχίζει νά προβληματίζεται γιά τόν προορισμό του, καί μαθαίνει νά ξεχωρίζει τό καλό ἀπό τό κακό. Μέσα του ξυπνάει ἡ συνείδηση. Ἀρχίζει νά ἐνεργεῖ ἡ ἀγάπη ἤ ἡ ἀντιπάθεια. Ἐμφανίζονται τά αἰσθήματα τῆς τιμῆς καί τῆς ντροπῆς.

Γιά νά ἐξελιχθοῦν ὅπως πρέπει ὅλες αὐτές οἱ δυνάμεις, πού ἀνεβάζουν τόν ἄνθρωπο μέχρι τήν ὁμοίωση μέ τό Θεό, οἱ γονεῖς ὀφείλουν νά παρακολουθοῦν προσεκτικά τήν ἠθική ἐξέλιξη τοῦ παιδιοῦ τους. Καί ἐπειδή ἡ ἀγωγή ἔχει διπλή ὑφή, ἀπό τή μιά νά ξεριζώνει τό κακό καί ἀπό τήν ἄλλη νά φυτεύει τό καλό, ὀφείλουν ν’ ἀρχίσουν τή διαπαιδαγώγησή του ἀπό τή βρεφική ἡλικία.

Πολλοί γονεῖς ὅμως δέν δίνουν σημασία στό σημεῖο αὐτό. Σά νά μή γνωρίζουν ὅτι μποροῦμε καί πρέπει νά διαπαιδαγωγοῦμε τό παιδί ἀπό τόσο μικρό!

Μερικοί γονεῖς, ἰδιαίτερα οἱ νεώτεροι, γιά μεγάλο χρονικό διάστημα βλέπουν τό παιδάκι σάν παιχνίδι ἤ κούκλα. Τό ταΐζουν, τό βάζουν νά κοιμηθεῖ, τό χαϊδεύουν, παίζουν καί χαριεντίζονται μαζί του, τό φυλᾶνε μέ κάθε τρόπο ἀπό τό κρυολόγημα κ.λ.π. Κατά τά ἄλλα ὅμως, τό ἀφήνουν νά τρέχει, νά παίζει, νά κάνει ὅ,τι θέλει, φτάνει μόνο νά μήν τούς ἀνησυχεῖ μέ τίς φωνές καί τό κλάμα του. Καί γιά πολύ καιρό δέν συνειδητοποιοῦν, ὅτι ὁ λατρευτός τους «ἄγγελος» εἶναι στήν πραγματικότητα ἕνα πεισματάρικο, γκρινιάρικο, ἀχαλίνωτο, ἀνυπάκουο, ἄπληστο, λαίμαργο, κακό παιδί. Μέχρι πού κάποτε τούς ἀνοίγονται τά μάτια. Τότε ἀποφασίζουν νά ἐνδιαφερθοῦν γιά τήν ἀγωγή τοῦ παραχαϊδεμένου τους παιδιοῦ. Ἀλλά, ἀγαπητοί γονεῖς, τώρα εἶναι πολύ ἀργά! Τό δεντράκι μεγάλωσε πιά!

Ἄλλοι πάλι γονεῖς δέν ἀστοχοῦν λιγότερο, ἔχοντας κάποιες λαθεμένες παιδαγωγικές ἀντιλήψεις, πού σήμερα ἔχουν ριζώσει στό νοῦ πολλῶν. Οἱ ἀντιλήψεις αὐτές πολύ δύσκολα μποροῦν νά ξεριζωθοῦν, ἐπειδή χρησιμεύουν σάν προφάσεις, ἀπό τή μιά γιά νά δικαιολογήσουν τά ἐλαττώματα καί τίς κακές συνήθειες τῶν παιδιῶν, καί ἀπό τήν ἄλλη γιά νά καλύψουν τήν ἀμέλεια ἤ τήν ἀδιαφορία τῶν γονιῶν γιά τή σωστή ἀνατροφή τους.

«Μά εἶναι παιδιά», λένε οἱ εὐαίσθητοι γονεῖς. «Μποροῦμε νά δίνουμε τόση βαρύτητα στά ἐλαττώματά τους;». Μέ τέτοιους καί ἄλλους παρόμοιους ἰσχυρισμούς συγχωροῦνται συνήθως ὅλες οἱ παιδικές ἀταξίες.

Εἶναι πράγματι παιδιά. Ἀλλά τί παιδιά! Τί θά βγεῖ ἀπό τά παιδιά αὐτά; Κι ἀκόμα, ἔχουν τό δικαίωμα, ἐπειδή εἶναι παιδιά, νά κάνουν τό κακό; Εἶναι λογικό ν’ ἀδιαφορεῖ κανείς γιά ἕνα παράπτωμα, ἐπειδή τό ἔκανε ἕνα μικρό παιδί; Ἄν μέσα στό σπίτι ἀνάψει πυρκαγιά, λέμε «ἅ! τί ὡραία φωτιά!»; Δέν καλοῦμε μ’ ὅλες μας τίς δυνάμεις σέ βοήθεια; Μποροῦμε ἄραγε νά βλέπουμε τά παιδιά μας μέ τόση ἠρεμία, ὅταν μέσα τους ἀρχίζει νά φουντώνει ἡ φωτιά τῶν παθῶν, πού τά ἀπειλεῖ μέ πρόσκαιρη ἄλλα καί αἰώνια καταστροφή;

«Μέ τά χρόνια θά ἔρθει καί ἡ γνώση», λένε μερικοί ὄχι καί τόσο ἔξυπνοι γονεῖς. «Τό παιδί θ’ ἀρχίσει νά σκέφτεται, καί θά καταλάβει μόνο του ποιό εἶναι τό καλό καί ποιό τό κακό».

Πόσο ὀλέθρια εἶναι αὐτή ἡ πλάνη! Ἡ λογική εἶναι δίκοπο μαχαίρι: Μπορεῖ κανείς νά τή στρέψει εἴτε πρός τό καλό εἴτε πρός τό κακό. Καί ἡ ἁπλή γνώση τοῦ καλοῦ δέν ὠφελεῖ σέ τίποτα. Πρέπει ἐπιπλέον νά θέλεις τό καλό καί νά ἔχεις συνηθίσει νά τό κάνεις. Πρός μιά τέτοια συνήθεια, ἀπό τά πρῶτα παιδικά χρόνια, πρέπει νά καθοδηγεῖται ὁ ἄνθρωπος μέ τήν ἀγωγή, ὥστε, γνωρίζοντας ἀργότερα τό καλό μέ τή λογική, νά τό ἀσκεῖ μέ τή δύναμη τῆς θελήσεως. Ἄν δέν ἀρχίσει ἡ κατάλληλη ἀγωγή ἀπό τήν παιδική ἡλικία, ἡ λογική εἶναι ἕνα πολύ ἐπικίνδυνο δῶρο. Πολλοί ἄνθρωποι μέ δυνατό μυαλό εἶναι σέ φυλακές ἤ σέ σωφρονιστήρια. Γιατί βρίσκονται ἐκεῖ; Ἀκριβῶς, ἐπειδή ἡ γνώση ἦρθε «μέ τά χρόνια…»!

Μή νομίζετε ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀπό τή φύση του καλός καί τίμιος. Καί δυνατό μυαλό νά ἔχει, ἄν δέν δεχθεῖ καλή ἀγωγή στήν κατάλληλη ἡλικία, δέν πρόκειται νά ὠφεληθεῖ. Γιατί, ὅπως βεβαιώνει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀπό τή φύση του ὁ ἄνθρωπος ρέπει πρός τό κακό.

Δικαιολογώντας τά παραπτώματα τῶν παιδιῶν καί τῶν νέων, ἀλλά καί τή δική τους στάση, πολλοί ἀμελεῖς γονεῖς διαμαρτύρονται καί λένε: «Μά δέν μποροῦμε ν’ ἀπαιτοῦμε καί νά περιμένουμε ἀρετές στήν παιδική ἡλικία!».

Ἀλλά γιατί δέν μποροῦμε; Μήπως δέν ὑπῆρξε παιδί καί νέος, Ἐκεῖνος πού μᾶς ἔδωσε παράδειγμα ζωῆς γιά μίμηση, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός; Τό Εὐαγγέλιο δέν ἀναφέρει, ὅτι «τό παιδίον ηὔξανε καί προέκοπτε σοφίᾳ καί ἡλικίᾳ καί χάριτι παρά Θεῷ καί ἀνθρώποις»; (Λουκ. 2:40, 52). Μήπως εἶναι λίγες οἱ μαρτυρίες γιά τή ζωή τῶν ἁγίων, πού ἀπό τά παιδικά τους χρόνια καλλιεργοῦσαν τίς ἀρετές τῆς εὐσέβειας, τῆς ὑπακοῆς, τῆς ἀκακίας; Ἄν ὁ Σωτήρας μας λέει γιά τά παιδιά «ἄφετε τά παιδία… ἐλθεῖν πρός Με» (Ματθ. 19:14) καί ἀκόμα «οὐαί ὅς ἄν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων» (Ματθ. 18:6), βγαίνει ἄραγε τό συμπέρασμα, ὅτι εἶναι ἀδύνατο στά παιδιά νά κατορθώσουν τήν ἀρετή; Κάθε ἄλλο! Ὁ Κύριος τά λέει αὐτά, γιατί ἡ ἀρετή στή μικρή ἡλικία καί κατορθωτή εἶναι, ἄλλα καί πιό καθαρή, πιό ἄδολη, πιό αὐθεντική.

Γι’ αὐτό σᾶς λέω: Ἀλλοίμονο στούς γονεῖς πού ἀδιαφοροῦν, καί δέν καλλιεργοῦν στίς ψυχές τῶν παιδιῶν τους καλές συνήθειες, ροπή καί κλίση πρός τό καλό ἀπό τή βρεφική ἡλικία. Θά δώσουν λόγο γι’ αὐτό στό Θεό.

Ἐσεῖς λοιπόν, οἱ γονεῖς, μήν ἀφήνετε ἀπαρατήρητη ὁποιαδήποτε ἐμφάνιση τοῦ κακοῦ οὔτε στό πιό μικρό παιδάκι, ἀφοῦ κι αὐτό ἔχει — ἀσυνείδητα στήν ἄρχη, συνειδητά ἀργότερα — τά ἐλαττώματά του, θλιβερό κατάλοιπο τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος.

Ἔτσι λ.χ., ἄν τό παιδί πάρει εἴδηση — καί γρήγορα τό παίρνει — ὅτι μέ τίς φωνές καί τό κλάμα του μπορεῖ νά πετύχει αὐτό πού θέλει, φωνάζει μέχρι νά ἱκανοποιήσει τήν ἐπιθυμία του. Καί ὅσο πιό συχνά ἐπαναλαμβάνεται αὐτό, τόσο πιό πεισματάρικο καί ἰδιότροπο γίνεται. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τίς ἄλλες ἀνθρώπινες ἀδυναμίες, πού μέ τό πέρασμα τῶν χρόνων ἀποκαλύπτονται σ’ ὅλη τους τήν ἔκταση. Οἱ καταβολές τους ὑπῆρχαν ἤδη ἀπό τά πρῶτα παιδικά χρόνια.

Διηγοῦνται γιά τό ρωμαῖο αὐτοκράτορα Δομετιανό, ἕναν ἀπό τους πιό σκληρούς διῶκτες τῶν πρώτων χριστιανῶν, πώς ὅταν ἦταν μικρός, τοῦ ἄρεσε νά βασανίζει καί νά σκοτώνει διάφορα ζῶα. Ἑπομένως ἡ βαναυσότητα ὑπῆρχε μέσα του ἀπό παιδί. Γι’ αὐτό λοιπόν κι ἐμεῖς πρέπει ν’ ἀρχίζουμε τήν ἀγωγή ἀπό τή βρεφική ἡλικία.

Παρακολουθεῖτε συνεχῶς τίς ροπές τοῦ παιδιοῦ σας. Καί ὅ,τι κακό παρατηρήσετε, ξεριζῶστε το μέ τή σωστή ἀγωγή.

Ὁ κηπουρός στήν κατάλληλη ἐποχή κλαδεύει τό δέντρο ἀπό τίς ἄγριες παραφυάδες. Τό ἴδιο πρέπει νά κάνουν καί οἱ γονεῖς στά παιδιά τους. Τήν καρδιά τῶν παιδιῶν μποροῦμε νά τήν παρομοιάσουμε μέ κῆπο, καί τούς γονεῖς μέ κηπουρούς τοῦ Θεοῦ, πού ὀφείλουν νά καθαρίζουν ἔγκαιρα τόν κῆπο – τήν παιδική καρδιά – ἀπό τ’ ἀγριόχορτα τῆς ἁμαρτίας καί τά ζιζάνια τῶν κακῶν συνηθειῶν.

Ἄν ἀργοπορήσουν καί τό κακό ριζώσει καλά, ἄν ἡ παιδική καρδιά χορταριάσει ἀπό ἐλαττώματα, τότε δέν θά μποροῦν πιά νά τά βγάλουν πέρα μέ τά ζιζάνια. «Παραπονιέσαι», γράφει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, «πώς ὁ γιός σου εἶναι ἀτίθασος; Εὔκολα μποροῦσες, ὅταν ἦταν ἀκόμα παιδί, νά τόν διορθώσεις, νά τόν συνηθίσεις στήν τάξη, νά τοῦ μάθεις τή συνέπεια στά καθήκοντά του, νά γιατρέψεις τήν ἀρρώστια τῆς ψυχῆς του. Ὅταν τό ἔδαφος ἦταν ἀκόμα κατάλληλο γιά καλλιέργεια, τότε ἔπρεπε νά ξεριζώσεις τ’ ἀγκάθια, πρίν προλάβουν νά ριζώσουν γερά. Ἡ ἀμέλειά σου φταίει πού εἶναι τώρα δυσκολονίκητα τά πάθη τοῦ παιδιοῦ σου».

Ἀγωγή ὅμως δέν εἶναι μόνο νά ξεριζώνουμε τό κακό ἀπό τό παιδί, ἀλλά καί νά τό συνηθίζουμε ἀπό μικρό στό καλό. Ποιές ἀρετές πρέπει ἰδιαίτερα νά καλλιεργοῦμε στήν ψυχή τῶν παιδιῶν; Τό θέμα αὐτό θά μᾶς ἀπασχολήσει στά ἑπόμενα κεφάλαια.

Ἡ Ἁγία Γραφή μᾶς φανερώνει τό βασικό λόγο, γιά τόν ὁποῖο πρέπει ἀπό τή βρεφική ἡλικία νά συνηθίζουμε τά παιδιά στό καλό. Ὁ σοφός Σειράχ γράφει, πώς ἄν ὁ νέος πῆρε ἕνα δρόμο, δέν θά ξεμακρύνει ἀπ’ αὐτόν οὔτε ὅταν γεράσει. Δηλαδή, ἄν ὁ ἄνθρωπος ἀπό νέος πῆρε τόν καλό δρόμο, ἄν ἀπό τή νεανική του ἡλικία ἀγάπησε τό καλό, κι ὅταν ἀκόμα γεράσει δέν θ’ ἀλλάξει. Αὐτό θέλει νά πεῖ καί ἡ λαϊκή παροιμία: «Ὅποιος στήν κούνια, τέτοιος καί στόν τάφο».

Σᾶς ξαναθυμίζω, γονεῖς, τούς λόγους τοῦ σοφοῦ Σειράχ: «Τέκνα σοί ἐστι; παίδευσον αὐτά καί κάμψον ἐκ νεότητος τόν τράχηλον αὐτῶν» (Σοφ. Σειράχ 7:23). Ξανασημειώνω, τέλος, καί τά σοφά λόγια τοῦ λαοῦ: «Ὅπου μικρομάθει, δέ γερονταφήνει».

συνεχίζεται…

Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱ.Μ. Παρακλήτου γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης ἀποσπασμάτων ἀπό τά βιβλία πού ἐκδίδει ἡ Ἱερά  Μονή.
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
http://HristosPanagia3.blogspot.com