«Ἐκκλησία χωρίς ἱεραποστολή εἶναι ἐκκλησία χωρίς ἀποστολή», ἔλεγε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, καί χαρακτήριζε τόν ἱεραπόστολο (τόν ἱεροκήρυκα) καί τόν ὀνόμαζε «ταχυδρόμο τοῦ Θεοῦ, παιδαγωγό χαλεπό, ὑπηρέτη τοῦ Θεοῦ, σπορέα καί γιατρό». Ἔλεγε στούς ἀκροατές του: «ἄν θελήσετε ὅλοι ὅσοι εἶστε ἐδῶ νά ἀναλάβετε τήν σωτηρία τῶν κατοίκων τῆς πόλεως, σύντομα ὅλη πόλη θά διορθωθεῖ. Ἀρκεῖ ἕνας ἄνθρωπος μέ φλογερό ζῆλο νά διορθώσει ὅλη τήν πολιτεία. Μπορεῖ πολλές φορές μιά ψυχή πού κερδήθηκε, μεγάλο ὄγκο ἁμαρτημάτων νά σβήσει, ἐκείνου πού συνέδραμε σέ αὐτό τήν ὥρα τῆς κρίσεως. Μήν ὑποτιμᾶς τό ἔργο μεταστροφῆς λίγων ἀνθρώπων, ἐπειδή δέν εἶσαι σέ θέση νά σώσεις ὅλη τήν οἰκουμένη. Καί μήν ἀφεθεῖς νά ἀποξενωθεῖς ἀπό τήν ἐπιδίωξη τῶν μικρῶν κατορθωμάτων, ἐπειδή συνεπαίρνεσαι ἀπό τά μεγάλα. Κι ἄν δέν καταφέρνεις νά μεταστρέψεις ἑκατό, φρόντισε γιά τούς δέκα πού μπορεῖς∙ κι ἄν πάλι οἱ δέκα ὑπερβαίνουν τίς δυνάμεις σου, μήν περιφρονήσεις τούς πέντε. Καί ἄν ἀκόμα δέν μπορέσεις τούς πέντε, ἄς εἶναι καί ἕνας! Τελικά καί ἕνα νά μήν πετύχεις νά μεταστρέψεις, μήν ἀπελπιστεῖς καί μήν πάψεις νά προσφέρεις. Δέν εἶσαι σέ θέση νά κάνεις θαύματα καί μέ αὐτά νά πείσεις; Χρησιμοποίησε τίς δυνατότητες πού ἔχεις. Ποίησε μέ τήν φιλανθρωπία, τήν συμπαράσταση, τήν ἀγάπη, τήν συντροφικότητα, τήν περιποίηση καί ὅλα τά παρόμοια»[1].
Τό ἴδιο λέει καί ὁ Ἅγιος καί Ἱερός πατήρ Πορφύριος. «Νά εἴμαστε -λέει- ζηλωτές» καί νά κάνουμε ἱεραποστολή κυρίως μέ τήν ἀγάπη μας, μέ τό καλό μας παράδειγμα καί τή πραότητά μας. «Ζηλωτής εἶναι ἐκεῖνος πού ἀγάπαει ὁλόψυχα τόν Χριστό καί στό ὄνομά Του διακονεῖ τόν ἄνθρωπο. Ἀγάπη στόν Θεό καί στούς ἀνθρώπους. Αὐτό εἶναι ζευγάρι, δέν χωρίζει. Πάθος, πόθος, δάκρυα, μέ κατάνυξη, ὄχι σκόπιμα. Ὅλα ἀπό καρδιά! Ὁ φανατισμός δέν ἔχει σχέση μέ τόν Χριστό. Νά εἶσαι χριστιανός ἀληθινός. Τότε κανέναν δέν θά παρεξηγεῖς, ἀλλά «ἡ ἀγάπη σου πάντα θά στέγει»[2]»[3].
Ὁ Χριστιανός δέν μπορεῖ παρά νά εἶναι καί ἱεραπόστολος. Γιατί ἅμα χριστιανός, ἅμα ἱεραπόστολος. Ἡ ἀγάπη πού ἔχει πρός τόν Θεό καί πρός τόν πλησίον, αὐθόρμητα τόν κάνει νά μιλάει γιά τόν Χριστό, γι’ Αὐτόν πού ἀγαπάει, στόν πλησίον του πού ἐπίσης ἀγαπάει καί θέλει νά τόν φέρει στήν πηγή τῆς χαρᾶς καί τῆς μακαριότητος, πού εἶναι ὁ Θεός. Ἡ ἀγάπη τοῦ χριστιανοῦ στέγει πάντα, ἀγκαλιάζει ὅλους, ὅλη τήν οἰκουμένη, καί ὁ χριστιανός εἶναι πραγματικά οἰκουμενικός ἄνθρωπος. Ὁ ἀληθινός χριστιανός ποτέ δέν χάνει τήν πίστη του καί ποτέ δέν σταματᾶ νά ἀγαπᾶ ὅλους καί αὐτούς πού εἶναι σέ ἄλλες θρησκεῖες.
«Καί στόν ἀλλόθρησκο, χριστιανός», ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος. «Δηλαδή νά τόν τιμάεις ἄσχετα μέ τή θρησκεία του μέ ἕναν εὐγενικό τρόπο»[4]. Καί αὐτό γιατί ὁ κάθε ἄνθρωπος, σέ ὅποια θρησκεία καί νά πιστεύει, δέν παύει νά εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ἐμεῖς βεβαίως γνωρίζουμε ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι πλανεμένες, ἐκτός ἀπό τήν Ὀρθοδοξία πού δέν εἶναι θρησκεία ἀλλά ἀποκάλυψη. Ὅλα τά ἄλλα εἶναι δημιουργήματα ἀνθρώπινα μέ τήν ὑποβολή τοῦ πονηροῦ. Ὅμως οἱ ἄνθρωποι πού ἔχουνε πέσει στίς πλάνες καί στά δίκτυα τοῦ πονηροῦ εἶναι εἰκόνες τοῦ Θεοῦ μουτζουρωμένες, ταλαιπωρημένες καί πάντοτε ἀξίζουν τήν ἀγάπη μας καί τήν τιμή μας.
«Μπορεῖς», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «νά περιποιηθεῖς ἕναν Ὀθωμανό, ὅταν ἔχει ἀνάγκη, νά τοῦ μιλήσεις, ν' ἀναστραφεῖς μαζί του. Νά ὑπάρχει σεβασμός τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἄλλου. Ὅπως ὁ Χριστός «ἵσταται ἐπί τήν θύραν καί κρούει»[5], χωρίς νά τήν παραβιάζει, ἀλλά περιμένει τήν ψυχή μόνη της κι ἐλεύθερα νά Τόν δεχθεῖ, ἔτσι κι ἐμεῖς νά στεκόμαστε μπροστά στήν κάθε ψυχή»[6]. Μπροστά στόν κάθε ἄνθρωπο νά στεκόμαστε μέ σεβασμό, μέ τιμή καί μέ προσευχή καί ἀγάπη.
Πῶς γίνεται μιά σωστή ἱεραποστολή; Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος: «Στήν ἱεραποστολική προσπάθεια νά ὑπάρχει λεπτός τρόπος», ἔτσι ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «ὥστε οἱ ψυχές νά δέχονται ὅ,τι προσφέρομε, λόγια, βιβλία, χωρίς ν' ἀντιδροῦν. Καί κάτι ἀκόμα. Λίγα λόγια. Τά λόγια ἠχοῦν στ' αὐτιά καί ἐκνευρίζουν πολλές φορές. Ἡ προσευχή καί ἡ ζωή ἔχουν ἀπήχηση. Ἡ ζωή συγκινεῖ, ἀναγεννᾶ καί ἀλλοιώνει, ἐνῶ τά λόγια μένουν ἄκαρπα. Ἡ καλύτερη ἱεραποστολή γίνεται μέ τό καλό μας παράδειγμα, τήν ἀγάπη μας, τήν πραότητά μας»[7].
«Ἐγώ χριστιανοί μου», ἔλεγε ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, «θέλω νά σᾶς φανερώσω τήν αἰτία πού παρακινήθηκα καί βγῆκα νά περιπατῶ στόν κόσμο. Καί μάλιστα ἄπειρα χαρίσματα πού μοῦ χάρισε ὁ Πανάγαθος Θεός, μέ ἀξίωσαν καί ἐμένα τόν ἁμαρτωλό καί ἔμαθα πέντε-ἕξι γράμματα καί ἔγινα καί ἱερεύς ἀνάξιος, ἔγινα καί καλόγηρος. Καί διαβάζοντας τό Ἅγιον καί Ἱερόν Εὐαγγέλιον, εὑρῆκα πολλά καί διάφορα νοήματα. Καί ἀνάμεσα στά ἄλλα εὑρῆκα καί τοῦτον τόν λόγο πού λέει ὁ Χριστός μας, πώς «ὅποιος φροντίζει μόνο διά λόγου του πῶς νά σωθεῖ καί δέν φροντίζει γιά τούς ἀδελφούς του χριστιανούς νά σωθοῦνε κι ἐκεῖνοι, ἔχει βέβαια νά κολαστεῖ». Ἀκούγοντας κι ἐγώ, ἀδελφοί μου, ἐτοῦτο τόν γλυκύτατο λόγο πού λέγει ὁ Χριστός μας, μέ ἔτρωγε εἰς τήν καρδία τόσο χρόνο σάν σκουλήκι γιά τούς ἀδελφούς μου τούς χριστιανούς. Τί νά κάνω κι ἐγώ; Στοχαζόμενος καί τήν ἀμάθειά μου ἐσυμβουλεύτηκα καί τούς πνευματικούς μου πατέρες Ἀρχιερεῖς καί Πατριάρχες, τούς ἐφανέρωσα τόν λογισμό μου καί ὅλοι μέ παρακίνησαν νά τό κάμω. Τέτοιο ἔργο καλό καί ἅγιο εἶναι. Κι ἔτσι παρακινούμενος καί ἀπό τόν Παναγιότατο Οἰκουμενικό Πατριάρχη Σωφρόνιο καί λαμβάνοντας τάς ἁγίους του εὐχάς, ἐβγῆκα καί περιπατῶ ἀπό τόπον εἰς τόπον, ἀπό χώραν εἰς χώραν καί διδάσκω τούς ἀδελφούς μου χριστιανούς. Καί ἄν ἴσως καί νά ἦταν δυνατό νά ἀνέβαινα εἰς τόν οὐρανόν, νά φωνάξω μιά φωνή μεγάλη καί νά κηρύξω εἰς ὅλο τόν κόσμο καί νά εἰπῶ ὅτι μόνο ὁ Χριστός μου εἶναι Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ καί Θεός ἀληθινός καί ζωή τῶν ἁπάντων, ἤθελα νά τό κάμω! Μά, ἐπειδή δέν μπορῶ νά κάνω ἐκεῖνο τό μεγάλο πράγμα, κάνω ἐτοῦτο τό μικρό καί περιπατῶ ἀπό τόπον εἰς τόπον καί ἀπό χώραν εἰς χώραν καί διδάσκω τούς ἀδελφούς μου χριστιανούς»[8].
Δηλαδή βλέπουμε πῶς κι ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ἀπό ἀγάπη στόν Χριστό, ἀπό ἀγάπη στό Ἱερό Εὐαγγέλιο, ἀπό ἐπιθυμία νά τηρήσει τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί μάλιστα τήν ἐντολή τῆς ἀγάπης, πού φανερώνεται ὡς ἐνδιαφέρον γιά τήν σωτηρία τῶν ἄλλων, ἐβγῆκε ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος καί ἄφησε τήν ἡσυχία του, θυσιάστηκε κατά κάποιον τρόπο, γιά νά μπορέσει νά βοηθήσει στήν ἀνάσταση πολλῶν ἄλλων ψυχῶν, ὅπως καί πραγματικά ἔτσι ἔγινε.
«Ἡ ἀγάπη εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος», λέει καί ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ. «Εἰρήνευσε ἐσύ», δηλαδή βρές τα μέ τόν Θεό, πού εἶναι ἡ εἰρήνη ἡ ὑποστατική, ἀγάπησε τόν Θεό, τήρησε τίς ἐντολές Του, εἰρήνευσε μέσα σου, εἰρήνευσε μέ τόν ἑαυτό σου, «καί τότε θά δεῖς», λέει, «χιλιάδες ἄνθρωποι νά 'ρθοῦνε νά εἰρηνεύσουν κοντά σου».
Ὁ Ἅγιος Πορφύριος παραθέτει καί ἕνα περιστατικό, πού δείχνει πῶς μπορεῖ νά κερδηθεῖ ὁ ἄλλος, ὁ ὁποῖος μπορεῖ νά εἶναι καί ἀντίθεος καί ἄθεος, ὅταν ὑπάρχει καλός τρόπος, ὅταν ὑπάρχει ἀγάπη. «Κάποτε», λέει, «ἕνας παπάς εἶχε πάει σέ μιά ὁμιλία μέ μορφωμένους, τόν εἶχε πάρει μαζί του ἕνας ἐξάδελφός του. Ὁ ὁμιλητής εἶπε πολλά πάνω σ' ἕνα θέμα μαρξιστικό». Ἦταν δηλαδή μαρξιστής, ἄθεος δηλαδή ἐκ πεποιθήσεως. «Οἱ ἀκροατές του ἐνθουσιάστηκαν καί τόν χειροκρότησαν στό τέλος. Ἀλλά, ὅπως ἦταν ἀκόμη πάνω στήν ἕδρα, εἶδε τόν παπά καί εἶπε: - Ἔχομε κι ἕναν παπά στήν ὁμιλία μας. Ἄν μπορεῖ, νά μᾶς ἔλεγε τό θέμα ἀπό θρησκευτικῆς καί φιλοσοφικῆς πλευρᾶς. Τό εἶπε εἰρωνικά νομίζοντας ὅτι θά τόν ταπεινώσει καί θά ἐξευτελίσει τήν Ἐκκλησία. Ὁ παπάς σηκώθηκε καί εἶπε: - Τί νά σοῦ πῶ ἐγώ, παιδί μου, δέν ξέρω, ἀλλά ἔχω ἀκούσει ὁ τάδε σοφός λέει ἔτσι κι ἔτσι στήν τάδε σελίδα, ὁ τάδε λέει ἔτσι καί ἔτσι στήν τάδε σελίδα, ὁ τάδε λέει ἔτσι καί ἔτσι στήν τάδε σελίδα, ὁ τάδε...κ.λπ. κ.λπ. Ὁ Μωυσῆς λέει ἔτσι κι ἔτσι στήν τάδε σελίδα, ὁ Ἡσαΐας, ὁ Δαβίδ, ὁ Χριστός. Συνέχισε λέγοντας αὐτό τό χωρίο ἀπό τόν Ἀπόστολο Παῦλο: «..Ποῦ σοφός; Ποῦ γραμματεύς; Ποῦ συζητητης τοῦ αἰῶνος τούτου; ...οὐχί ἐμώρανεν ὁ Θεός τήν σοφίαν τοῦ κόσμου τούτου;...τά μωρά τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεός ἵνα τούς σοφούς καταισχύνη...ὅπως μή καυχήσηται πᾶσα σάρξ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ»[9]». Εἶναι χωρίο ἀπό τήν Πρώτη πρός Κορινθίους ἀπό τό πρῶτο κεφάλαιο. «Ἔκλεισε τό στόμα ὁ «σοφός», ὁ ὁμιλιτής. Τό σπουδαῖο εἶναι ὅτι ὁ παπάς τά εἶπε μέ πραότητα καί χωρίς ἐγωισμό». Χωρίς δηλαδή μιά ἐπιθετική καί πολεμική διάθεση ἀπέναντι στόν μαρξιστή, ἀλλά μέ ἀγάπη καί καλοσύνη. Δέν ἦταν ἁπλός παπάς, «ἦταν δεσπότης τοῦ Πατριαρχείου. Ὅταν τελείωσε, εἶπε: - Ἐγώ δέν ξέρω τίποτε. Ἐσεῖς κρίνετε ποιό εἶναι τό σωστό». Μίλησε καί πολύ ταπεινά. «- Εἶπε στό τέλος ὁ ὁμιλητής ντροπιασμένος: - Πολύ καλά μᾶς τά εἶπε ὁ παπάς! Τ' ἀναίρεσε ὅλα τά δικά μου». Παραδέχτηκε δηλαδή τήν ἧττα του. «Εἶναι σπουδαῖο πράγμα ἡ κατάρτιση, ὅταν συνδυάζεται μέ τήν πραότητα, τήν καλοσύνη καί τήν ἀγάπη. Αὐτά ἰσχύουν γιά ὅλες τίς περιπτώσεις. Νά μιλᾶτε, ὅταν ἔχετε σχετική κατάρτιση στό θέμα. Ἄν δέν ἔχετε, νά μιλᾶτε μέ τό παράδειγμά σας.
Στίς συζητήσεις λίγα λόγια γιά τή θρησκεία καί θά νικήσετε. Ἀφῆστε ἐκεῖνον πού ἔχει ἄλλη γνώμη νά ξεσπάσει, νά πεῖ, νά πεῖ... νά αἰσθανθεῖ ὅτι ἔχει νά κάνει μ' ἕναν ἤρεμο ἄνθρωπο. Νά ἐπιδράσετε μέ τήν καλοσύνη σας καί τήν προσευχή σας κι ἔπειτα τοῦ μιλᾶτε λίγο. Δέν κάνετε τίποτε, ἄν τά πεῖτε ἔντονα, ἄν τοῦ πεῖτε, παραδείγματος χάριν, «εἶπες ψέμα!». Καί τί θά βγεῖ; Εἶστε «ὡς πρόβατα μέσῳ λύκων»[10]», λέει ὁ Ὅσιος. Καί πράγματι ὁ χριστιανός εἶναι μέσα στόν κόσμο σάν τό πρόβατο ἀνάμεσα σέ λύκους. Μάλιστα στήν ἐποχή μας οἱ λύκοι ἔχουν πληθύνει πάρα πολύ. «Τί νά κάνετε;», λέει ὁ Ὅσιος. «Ν' ἀδιαφορεῖτε ἐξωτερικά, ἀλλά νά προσεύχεσθε μέσα σας. Νά εἶστε ἕτοιμοι, καταρτισμένοι, μέ παρρησία, ἀλλά καί μέ ἁγιότητα, πραότητα καί προσευχή». Ὅπως λέει καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, «ἕτοιμοι πρός ἀπολογία»[11], ἀλλά καί ἕτοιμοι νά δείξουμε τήν καλή μας διάθεση, τήν ἀγάπη μας, τήν ὑπομονή μας, τήν πραότητά μας. «Γιά νά κάνετε ὅμως ὅλα αὐτά», λέει ὁ Ὅσιος, «πρέπει νά γίνετε ἅγιοι»[12].
Ἑπομένως ἡ πρώτη ἱεραποστολή πρέπει νά γίνει στήν ψυχή μας, πού εἶναι ὁ κατεξοχήν πλησίον μας. Νά ἐλεήσουμε τήν ψυχή μας, πού πολλές φορές εἶναι πεινασμένη, φυλακισμένη μέσα στήν φυλακή τῶν διαφόρων παθῶν, στερημένη ἀπό τήν θεία παρηγοριά καί πρέπει νά τήν ἐπισκεφτοῦμε. Κι ὅταν ἡ ψυχή μας ἀνανήψει, ἐξυγιανθεῖ, ἀναστηθεῖ πνευματικά, τότε συμβαίνει αὐτό πού λέει ὁ Ἅγιος Σεραφείμ, ἑλκύει ὁ ἄνθρωπος γύρω του καί ἄλλους ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι συγκλονίζονται ἀπό αὐτό πού βλέπουν καί θέλουν νά τό μιμηθοῦν.
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου, PG 60, 146-147.
[2] Α΄ Κορ. 13, 7.
[3] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς, (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[4] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[5] Πρβλ. Ἀποκ. 3, 20.
[6] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[7] Ὅ.π.
[8] Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Διδαχές καί Βιογραφία, Ἰωάννης Μενοῦνος.
[9] Πρβλ. Α΄ Κορ. 1, 20-29.
[10] Ματθ. 10, 16.
[11] Α΄ Πετρ. 3, 15.
[12] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου