Προετοιμασία γιά τήν Ἐξομολόγηση Β΄- Αὐτοεξέταση

 Συνέχεια ἀπό τό Α΄μέρος

1)      Αὐτοεπίσκεψη καί αὐτοεξέταση

Ἀφοῦ προσευχηθεῖς ἔτσι, κάθησε καί μέ ἡρεμία ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου. Ἄκουσε τί ἔχει νά σοῦ πεῖ ἡ συνείδησή σου...

Μπορεῖς, ἄν θέλεις, νά καταγράψεις αὐτά πού θά σοῦ μαρτυρήσει ἡ φωνή τοῦ Θεοῦ μέσα σου. Σημείωνε ὅ,τι βρίσκεις μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, εἴτε ἁμαρτία, εἴτε πάθος, ὥστε νά μπορέσεις νά τά θυμηθεῖς ἀργότερα κατά τήν νοερά σου ἐξομολόγηση καθώς καί κατά τήν ἐξομολόγησή σου ἐνώπιον τοῦ Πνευματικοῦ σου.

Προσπάθησε νά νιώσεις μετάνοια καί συντριβή γιά ὅλα ὅσα θά σοῦ ἀποκαλυφθοῦν μέ τό Φῶς τοῦ Θεοῦ: γιά τά λάθη, τά πάθη, τίς παραλείψεις, τίς ὑπερβολές, τίς ἀστοχίες, τήν ἔλλειψη ἀγάπης στόν Θεό, τήν ἔλλειψη ἀγάπης στόν πλησίον, τήν ὑποκριτική συμπεριφορά, τά ἄτοπα συναισθήματα, τίς ἄπρεπες ἐνθυμήσεις καί ἐπιθυμίες, τήν ἀμέλεια στήν προσευχή, τίς ἄτοπες πράξεις κ.λπ.

Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου μέ εἰλικρίνεια μήπως εἶσαι κυριευμένος ἀπό κάποιο πάθος. Φύγε μακρυά ἀπό τήν αὐταρέσκεια.

Θυμήσου ὅτι, ἀκόμη καί ὅλα τά προστάγματα τοῦ Κυρίου νά τηρήσεις, ἀλλά φταίξεις σέ μία μόνον ἐντολή, εἶσαι ἔνοχος ὅλων, σύμφωνα μέ αὐτό πού εἶναι γραμμένο στήν Ἁγία Γραφή: «Ἐάν τις τόν νόμον ὅλον τηρήσῃ, πταίσῃ δέ ἐν ἑνί, γέγονε πάντων ἔνοχος»[1].

Κατά τήν αὐτοεξέτασή σου, γράφει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, ρώτησε τόν ἑαυτό σου: «Ἄρα γε, μήπως ἀμέλησα κάποια φορά νὰ τηρήσω αὐτὴν ἤ ἐκείνην τήν ἐντολή ἤ ἀμελῶ καί καταφρονῶ αὐτήν καί δέν κάμνω ἐκείνην;»[2].

Πρόσεξε καί κρίνε τόν ἑαυτό σου μέ βάση τίς Ἅγιες Γραφές.

Ἐξέτασέ τον ἄν ἔχει ταπείνωση. Ἰσχύει γιά σένα τό «Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι»[3];. Δές πῶς συμπεριφέρεσαι ὅταν ὑβρίζεσαι ἤ ἀδικεῖσαι ἤ καταφρονεῖσαι. Ἐκεῖνος πού ἔχει ταπείνωση, σέ τέτοιες καταστάσεις δέν ἀγανακτεῖ, ἀλλά «ὑπομένει ὅλα τά λυπηρά μετά χαρᾶς καί δέν κεντᾶται ἡ καρδία του τελείως εἰς κανένα ἀπό αὐτά»[4].

Ἐάν μάλιστα συμβεῖ νά πειραχθεῖ λίγο ἀπό τήν ἀδικία, τότε «παιδεύει καί ὀνειδίζει τόν ἑαυτό του. Μπαίνοντας μέσα στὸ σπίτι του καί στοχαζόμενος τόν ἑαυτό του λυπᾶται καί κλαίει· καί ἔτσι ἀκριβῶς προσπίπτει στόν Θεό καί ἐξομολογεῖται σ’ Αὐτόν, σάν νά ἔχασε ὅλους του τούς κόπους»[5].

Στήν συνέχεια, ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου ἐάν πενθεῖς συνεχῶς γιά τίς ἁμαρτίες σου. Διότι ὁ μακαρισμός τοῦ Κυρίου λέγει ὅτι «εἶναι μακάριοι αὐτοί πού πενθοῦν»[6] . Ὁ δέ Ἅγιος Συμεών σχολιάζει: «Στοχαστεῖτε, παρακαλῶ, ὅτι δέν εἶπε οἱ πενθήσαντες (δηλ. αὐτοὶ ποὺ πενθήσανε μία φορά ἤ κάποιες φορές στό παρελθόν), ἀλλά οἱ πενθοῦντες, δηλαδή ἐκεῖνοι πού πάντοτε, κάθε μέρα καί κάθε ὥρα, πενθοῦν»[7]. Φρόντισε στό ἑξῆς νά μήν περνάει ἡμέρα ἤ νύχτα πού νά μήν ἔχεις πένθος καί δάκρυα γιά τίς ἁμαρτίες σου.

Γνώριζε δέ ὅτι διά τοῦ πένθους θά μπορέσεις νά ἐκπληρώσεις καί τήν ἐντολή τῆς πραότητας καί νά ἀξιωθεῖς τοῦ μακαρισμοῦ τῶν πράων ἀνθρώπων[8]. Διότι: «καθώς ἡ φλόγα τῆς φωτιᾶς σβήνει μέ τό νερό, ἔτσι καί ὁ θυμός τῆς ψυχῆς σβήνει μέ τό πένθος καί μέ τά δάκρυα»[9].

Ἐξέτασε λοιπόν τόν ἑαυτό σου ἐάν εἶσαι ἀληθινά πρᾶος. «Ὁ πρᾶος», παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Συμεών, «δέν ὑποφέρει νά βλέπει παράβαση ἐντολῆς Θεοῦ σέ κανέναν ἄνθρωπο, ἀλλά –σάν νά ἁμαρτάνει αὐτός ὁ ἴδιος– θρηνεῖ πάντοτε γιά ἐκείνους πού παραβαίνουν τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί ἁμαρτάνουν»[10].

Κατόπιν, ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου ἐάν «πεινᾶς καί διψᾶς τήν δικαιοσύνη»[11], δηλαδή γιά Αὐτόν τόν ἴδιο τόν Θεό. «Ἐκεῖνος ὅπου πεινᾶ καί διψᾶ τόν Θεό, δηλαδή Τόν ποθεῖ καί Τόν ἀγαπᾶ», σημειώνει ὁ θεοφώτιστος Ἅγιος Συμεών, «θεωρεῖ σκύβαλλα (ἀκαθαρσίες-σκουπίδια) ὅλο τόν κόσμο καί τά ἐγκόσμια καί τίς τιμές τῶν ἀνθρώπων. Θεωρεῖ ντροπή τούς ἐπαίνους τους καί ὅλα τά τοῦ κόσμου, δέν τά βάζει στόν νοῦ του (δέν τά ἀποδέχεται) καί δέν τοῦ κάμνουν καμμία ἀπολύτως αἴσθηση»[12].

Ἐξέτασε κατόπιν τόν ἑαυτό σου ἄν εἶσαι πραγματικά ἐλεήμων καί ἄν ἰσχύει γιά σένα τό «Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες»[13]. «Ποῖοι εἶναι οἱ ἐλεήμονες;» ρωτᾶ ὁ Ἅγιος Συμεών. Καί ἀπαντᾶ: εἶναι «ἐκεῖνοι ὅπου ἔγιναν πτωχοί γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ (ὁ Ὁποῖος πτώχευσε γιά μᾶς) καί δέν ἔχουν πλέον τίποτε νά δώσουν καί μὲ τὸν νοῦ τους θυμοῦνται πάντοτε τούς πτωχούς καί τίς χῆρες καί τά ὀρφανά καί τούς ἀσθενεῖς. Καί, πολλές φορές, βλέποντάς τους, τούς σπλαγχνίζονται καί κλαῖνε θερμῶς γιά αὐτούς, ... καί, ὅταν ἔχουν κάτι, τούς ἐλεοῦν μέ ἱλαρότητα καί τούς νουθετοῦν μέ πολλές νουθεσίες ἐκεῖνα πού συμφέρουν στήν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς τους»[14].

Ἐλεημοσύνη δέν εἶναι μόνο τό νά δίνουμε χρήματα ἀλλά κυρίως ἡ πνευματική ἐλεημοσύνη, ἡ βοήθεια γιά τήν σωτηρία τοῦ πλησίον, καί ἡ ἀληθινή ἐν Χριστῷ ἀγάπη καί εὐσπλαχνία.

Ὅταν, λοιπόν, κάποιος ἔχει ὅλα τά προαναφερθέντα (ταπεινοφροσύνη, πένθος, πραότητα, πεῖνα καί δίψα γιά τόν Θεό, ἐλεημοσύνη), τότε ἐκπληρώνει καί τήν ἐντολή τῆς καθαρότητας. Τότε ἁρμόζει σ’ αὐτόν ὁ μακαρισμός: «Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται»[15].

Ἐπίσης, τότε γίνεται ἀληθινά εἰρηνοποιός καί μακαρίζεται, κατά τό: «Μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, ὅτι αὐτοί Υἱοί Θεοῦ κληθήσονται»[16]. Ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει καθαρή καρδιά, βλέπει τόν Θεό καί ἔχει εἰρήνη μαζί Του. Αὐτός ἀπολαμβάνει εἰρήνη μέσα του, σκορπᾶ εἰρήνη γύρω του καί βοηθᾶ καί τούς ἄλλους νά εἰρηνεύσουν μέ τόν Θεό καί μεταξύ τους.

Ἐξέτασε, ἐπίσης, ἐάν ἰσχύει γιά σένα ὁ μακαρισμός: «Μακάριοι οἱ δεδιωγμένοι ἕνεκεν δικαιοσύνης»[17]. Ἄραγε ὑπέστης διωγμό γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ διότι θέλησες νά τηρήσεις τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ;

Ὁ Κύριος, διά τοῦ στόματός Του (τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου), βεβαίωσε ὅτι ὅσοι θέλουν νά ζήσουν κατά Χριστόν θά διωχθοῦν. Ἄραγε ἰσχύει γιά σένα τό: «Μακάριοι ἐστέ, ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καὶ διώξωσι, καὶ εἴπωσι πᾶν πονηρὸν ρῆμα καθ' ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ· χαίρετε, καὶ ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρανοῖς»; (δηλ. μακάριοι εἶστε, ὅταν σᾶς βρίσουν καὶ σᾶς καταδιώξουν καὶ ποῦνε κάθε κακό πράγμα ἐναντίον σας, λέγοντας ψέματα ἐξαιτίας μου· χαίρετε καὶ ἀγαλλιάζετε, γιατί ὁ μισθός σας εἶναι πολύς στοὺς οὐρανούς)[18].

Ὅταν ἐκπληρώσεις ὅλα τά προηγούμενα πού ἀναφέραμε, τότε ἀξιώνεσαι νά ὀνομαστεῖς υἱός τοῦ Θεοῦ καί τότε μπορεῖς νά ὑπομείνεις ὅλους τούς διωγμούς καί τίς ἀδικίες γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ, πού ἀγαπᾶς. Ἄν ὅμως δέν ἔχεις μέσα σου τόν Κύριο καί δέν εἶσαι καί ἐσύ μέσα Του (μαζί μέ Αὐτόν πού εἶναι ἡ ἐνυπόστατη Χαρά καί Εἰρήνη καί Ἀγάπη), τότε εἶναι ἀδύνατο νά ὑπομείνεις τούς διωγμούς καί νά μήν μνησικακήσεις.

Ἔτσι, λοιπόν, ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου ὡς πρός τίς βασικές ἐντολές πού ἀποτυπώνονται στούς ὀκτώ μακαρισμούς τοῦ Κυρίου[19].

 Ἔπειτα προχώρησε σέ μία πιό λεπτομερή ἀνίχνευση-διάγνωση.

Στάσου μέ εἰλικρίνεια ἀπέναντι στόν ἑαυτό σου. Δές τον ὅπως πραγματικά εἶναι. Χωρίς νά προσθέσεις καί χωρίς νά ἀφαιρέσεις ἐνοχές. Μήν λεπτολογήσεις τά διάφορα περιστατικά καί καθόλου μήν θυμηθεῖς λεπτομέρειες σχετικές μέ τά διάφορα σαρκικά ἁμαρτήματα. Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου σέ σχέση μέ τόν Θεό, τόν πλησίον καί τόν ἑαυτό σου.

Α) Ἡ σχέση σου μέ τόν Θεό: Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἀγαπᾶς τόν Θεό, ἄν ἔχεις εὐλάβεια, ἄν σέβεσαι τόν Θεό, ἄν ἔχεις σταθερή πίστη, ἄν Τόν δοξάζεις καί Τόν εὐχαριστεῖς γιά ὅλα –καί μάλιστα γιά τά θλιβερά· ἄν προσεύχεσαι κάθε στιγμή, ἄν Τόν ὁμολογεῖς (κάνεις δημόσια τόν σταυρό σου ἤ μήπως ντρέπεσαι;), ἄν ἐκκλησιάζεσαι κάθε Κυριακή καί ἑορτή, ἄν μελετᾶς τό νόμο Του, ἄν ἐξομολογεῖσαι καί κοινωνεῖς τακτικά (σύμφωνα μέ τήν ὁδηγία τοῦ Πνευματικοῦ σου), ἄν βλασφημεῖς, ἄν ὀλιγοπιστεῖς, ἄν γογγύζεις κατά τοῦ Θεοῦ, ἄν ὁρκίζεσαι (πρᾶγμα πού δέν πρέπει νά κάνεις ποτέ), ἄν χρησιμοποιεῖς τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ «ἐπί ματαίῳ» (π.χ. λές ἀνέκδοτα μέ τόν Θεό ἤ τούς Ἁγίους), ἄν πηγαίνεις σέ ἀνθρώπους πού ὑπηρετοῦν τόν διάβολο (μάγοι, μέντιουμ, χαρτορίχτρες, καφετζοῦδες) ἤ σέ ἄλλες θρησκεῖες-αἱρέσεις, ἤ πιστεύεις σέ πλάνες (ἀστρολογία, γιόγκα, ὁμοιοπαθητική, ξεματιάσματα ἀπό λαϊκούς, δεισιδαιμονίες, προλήψεις κ.λπ.).

Β) Ἡ σχέση σου μέ τόν πλησίον: Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἀγαπᾶς τόν κάθε ἄνθρωπο στήν γῆ περισσότερο ἀπό τόν ἑαυτό σου καί εἶσαι ἕτοιμος ἀκόμη καί νά πεθάνεις προκειμένου νά τόν βοηθήσεις. Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἐνδιαφέρεσαι γιά τήν σωτηρία ὅλων τῶν ἀνθρώπων τῆς γῆς καί κάνεις ὅ,τι μπορεῖς γιά νά γνωρίσουν καί αὐτοί τόν Θεό. Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἔχεις διάκριση, ὑπομονή, ταπείνωση, εὐγένεια, καλωσύνη, φιλευσπλαχνία, ὑπομονή, ὑπακοή, ἁπλότητα, τιμιότητα, εἰλικρίνεια στίς συναναστροφές σου μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους.

 Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἀγαπᾶς καί εὐεργετεῖς τούς ἐχθρούς σου, ἄν προσεύχεσαι μέ ἀγάπη γιά ὅλους, ἄν ἐλεεῖς τούς ἐνδεεῖς, ἄν συμμετέχεις στά κοινά καί συμβουλεύεις τά δέοντα σέ κάθε ἄνθρωπο πού μπορεῖς. Ἐξέτασε ἐπίσης τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἀδικεῖς τόν πλησίον σου μέ ὁποιονδήποτε τρόπο (φόνο, ἔκτρωση, κλοπή, νοθεία, μοιχεία, συκοφαντία, διαβολή, καταλαλιά, κατάκριση, καχυποψία, τόκο, δόλο, ὑπουλότητα, ὕβρη, ὑποτίμηση, ἐκμετάλλευση, χρησιμοποίηση τοῦ πλησίον γιά ἰδιοτελεῖς σκοπούς, ἀνηθικότητα, ἀδιαφορία, παρακίνηση ἤ συμμετοχή σέ ὁποιαδήποτε ἁμαρτία).

Γ) Ἡ σχέση σου μέ τόν ἑαυτό σου: Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου γιά τό ἄν ἀληθινά ἀγαπᾶς τή σωτηρία σου καί φροντίζεις γι’ αὐτήν (ἄν προσεύχεσαι ἀδιάλειπτα, ἄν τηρεῖς ὅλες τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου, ἄν ἐκκλησιάζεσαι, ἄν ἐξομολογεῖσαι καί κοινωνεῖς τακτικά, σύμφωνα μέ τίς ὑποδείξεις τοῦ Πνευματικοῦ σου).

Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου ἄν φροντίζεις καί γιά τή σωματική σου ὑγεία, φονεύοντας τά πάθη καί ὄχι τό σῶμα σου. Ἐξέτασε τόν ἑαυτό σου ἄν βλάπτεις μέ ὁποιονδήποτε τρόπο τό σῶμα σου καί τήν ψυχή σου (γαστριμαργία, λαιμαργία, φιληδονία, πορνεία ἤ πορνεία μέ τά μάτια ἤ ὁποιοδήποτε ἄλλο σαρκικό ἁμάρτημα, συγκατάθεση σέ αἰσχρούς ἤ βλάσφημους ἤ πονηρούς λογισμούς, ἀκούσματα ἤ λόγια ἄπρεπα, μουσική δαιμονική, χοροί, ὑποταγή στήν μόδα, προκλητική ἀμφίεση, ναρκωτικά, μέθη, τζόγος-τυχερά παιγνίδια, κάπνισμα κ.λπ.).

---

[1]     Ἰακ. 2, 10.

[2]     Ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, Τά εὑρισκόμενα, Λόγος ἑβδομηκοστός, ἐκδόσεις Βασ. Ρηγόπουλου, Πῶς πρέπει κάθε ἕνας νά ἐπισκέπτεται, καί νά ἐρευνᾷ μέ ἐπιμέλειαν τόν ἑαυτόν του καί τήν κατάστασίν του. Και τί λογῆς πρέπει νά συγκρίνῃ τά ἔργα του μέ τάς ἐντολάς τοῦ Χριστοῦ, http://www.egolpion.com/sumewn_70stos.el.aspx.

[3]     Ματθ.,  5, 3

[4]     Ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, Τά εὑρισκόμενα, Λόγος ἑβδομηκοστός, ἐκδόσεις Βασ. Ρηγόπουλου, Πῶς πρέπει κάθε ἕνας νά ἐπισκέπτεται, καί νά ἐρευνᾷ μέ ἐπιμέλειαν τόν ἑαυτόν του καί τήν κατάστασίν του. Και τί λογῆς πρέπει νά συγκρίνῃ τά ἔργα του μέ τάς ἐντολάς τοῦ Χριστοῦ, http://www.egolpion.com/sumewn_70stos.el.aspx.

[5]     Ὅ.π.

[6]     Ματθ.,  5, 4

[7]     Ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, Τά εὑρισκόμενα, Λόγος ἑβδομηκοστός, ἐκδόσεις Βασ. Ρηγόπουλου, Πῶς πρέπει κάθε ἕνας νά ἐπισκέπτεται, καί νά ἐρευνᾷ μέ ἐπιμέλειαν τόν ἑαυτόν του καί τήν κατάστασίν του. Και τί λογῆς πρέπει νά συγκρίνῃ τά ἔργα του μέ τάς ἐντολάς τοῦ Χριστοῦ, http://www.egolpion.com/sumewn_70stos.el.aspx.

[8]     Ματθ.,  5, 5

[9]     Ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, Τά εὑρισκόμενα, Λόγος ἑβδομηκοστός, ἐκδόσεις Βασ. Ρηγόπουλου, Πῶς πρέπει κάθε ἕνας νά ἐπισκέπτεται, καί νά ἐρευνᾷ μέ ἐπιμέλειαν τόν ἑαυτόν του καί τήν κατάστασίν του. Και τί λογῆς πρέπει νά συγκρίνῃ τά ἔργα του μέ τάς ἐντολάς τοῦ Χριστοῦ, http://www.egolpion.com/sumewn_70stos.el.aspx.

[10]    Ὅ.π.

[11]    Ματθ.,  5, 6

[12]    Ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, Τά εὑρισκόμενα, Λόγος ἑβδομηκοστός, ἐκδόσεις Βασ. Ρηγόπουλου, Πῶς πρέπει κάθε ἕνας νά ἐπισκέπτεται, καί νά ἐρευνᾷ μέ ἐπιμέλειαν τόν ἑαυτόν του καί τήν κατάστασίν του. Και τί λογῆς πρέπει νά συγκρίνῃ τά ἔργα του μέ τάς ἐντολάς τοῦ Χριστοῦ, http://www.egolpion.com/sumewn_70stos.el.aspx.

[13]    Ματθ.,  5, 7

[14]    Ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, Τά εὑρισκόμενα, Λόγος ἑβδομηκοστός, ἐκδόσεις Βασ. Ρηγόπουλου, Πῶς πρέπει κάθε ἕνας νά ἐπισκέπτεται, καί νά ἐρευνᾷ μέ ἐπιμέλειαν τόν ἑαυτόν του καί τήν κατάστασίν του. Και τί λογῆς πρέπει νά συγκρίνῃ τά ἔργα του μέ τάς ἐντολάς τοῦ Χριστοῦ, http://www.egolpion.com/sumewn_70stos.el.aspx.

[15]    Ματθ., 5, 8

[16]    Ματθ., 5, 9

[17]    Ματθ. 5, 10

[18]    Ματθ. 5, 11-12

[19]    Ματθ. 5, 3-12

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο: Τό μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως, Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου

Συνεχίζεται