Ν΄ ἁγιάσουμε τήν γνώση

Γέροντος Παΐσιου του Αγιορείτου Λόγοι Α΄ - Μέρος Γ΄ Κεφάλαιο 1 «Να αγιάσουμε την γνώση»

Λόγοι Α΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ"
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Να αγιάσουμε την γνώση

Καλή είναι η γνώση, καλή είναι και η μόρφωση, αλλά, αν δεν αγιασθούν, είναι χαμένα πράγματα και οδηγούν στην καταστροφή. Ήρθαν μια φορά στο Καλύβι μερικοί φοιτητές φορτωμένοι με βιβλία και μου λένε: «Ήρθαμε, Γέροντα, να συζητήσουμε για την Παλαιά Διαθήκη. Ο Θεός δεν επιτρέπει την γνώση;» «Ποια γνώση, τους λέω, αυτή που αποκτιέται με το μυαλό;» «Ναι», μου λένε. «Μα αυτή η γνώση, τους λέω, σε πάει μέχρι το φεγγάρι, δεν σε ανεβάζει στον Θεό». Καλές είναι οι εγκεφαλικές δυνάμεις που ανεβάζουν τον άνθρωπο στην σελήνη, με δισεκατομμύρια έξοδα καυσίμων κ.λπ., αλλά καλύτερες είναι οι πνευματικές δυνάμεις, που ανεβάζουν τον άνθρωπο στον Θεό, που είναι και ο προορισμός του, και με λίγα καύσιμα, με ένα παξιμάδι. Ρώτησα μια φορά έναν Αμερικάνο που ήρθε στο Καλύβι: «Τι κατόρθωμα κάνατε σαν έθνος μεγάλο που είστε;» «Πήγαμε στο φεγγάρι», μου απάντησε. «Πόσο μακριά είναι;» τον ρωτάω. «Ας πούμε, μισό εκατομμύριο χιλιόμετρα», μου λέει. «Πόσα εκατομμύρια ξοδέψατε, για να πάτε στο φεγγάρι;» «Από το 1950 μέχρι τώρα, μου λέει, έχουμε ξοδέψει ποταμούς δολλαρίων». «Στον Θεό πήγατε; τον ρωτάω. Πόσο μακριά είναι ο Θεός;» «Ο Θεός, μου λέει, είναι πολύ μακριά». «Εμείς όμως, του λέω, μ΄ ένα παξιμάδι πάμε στον Θεό!»

Η φυσική γνώση βοηθάει να αποκτήσουμε την πνευματική γνώση. Όταν όμως ο άνθρωπος παραμένη στην φυσική γνώση, παραμένει στην φύση και δεν ανεβαίνει στον Ουρανό. Δηλαδή παραμένει στον επίγειο παράδεισο που ποτιζόταν από τον Τίγρη και τον Ευφράτη και χαίρεται την όμορφη φύση με τα ζώα, αλλά δεν ανεβαίνει στον ουράνιο Παράδεισο, να χαρή με τους Αγγέλους και τους Αγίους. Για να ανεβούμε στον ουράνιο Παράδεισο, είναι απαραίτητη η πίστη στον Νοικοκύρη του Παραδείσου, για να Τον αγαπήσουμε, να αναγνωρίσουμε την αμαρτωλότητά μας, να ταπεινωθούμε, για να Τον γνωρίσουμε και να συνομιλούμε μαζί Του προσευχόμενοι και να Τον δοξάζουμε και όταν μας βοηθάη και όταν μας δοκιμάζη.

- Γέροντα, ένας που αναπαύεται στις μετάνοιες, στην νηστεία, στην άσκηση, χρειάζεται να μελετήση και δογματική, θεολογία κ.λπ.;

- Όταν κανείς έχη μια στοιχειώδη μόρφωση, αυτή είναι εργαλείο που βοηθάει. Δεν ζητάει όμως να αποκτήση γνώσεις, για να βοηθήση ή για να λέη εξυπνάδες, αλλά για να βοηθηθή. Αν προσπαθήση κανείς να αγιάση ό,τι του έδωσε ο Θεός, έρχεται η Χάρις και φωτίζει. Εκεί μέσα είναι και η δογματική και η θεολογία, γιατί ζη τα μυστήρια του Θεού. Άλλος μπορεί να είναι απλός και να μη θέη να μάθη περισσότερα, αλλά να αρκήται σε ό,τι του δώση ο Θεός.

- Όταν είμαστε μέσα στο Μοναστήρι και επιθυμούμε ακόμη την γνώση του κόσμου, τι σημαίνει αυτό;

- Σημαίνει ότι δεν έχουμε γνώση. «Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς» (7). Όταν ο άνθρωπος ταπεινωθή και φωτισθή, τότε αγιάζεται και το μυαλό του και η δύναμη αυτή του λογικού, ενώ, πριν αγιασθή, είναι σαρκική η ενέργεια του μυαλού. Αν ένας πάη εγωιστικά, ενώ είναι αγράμματος, να ερμηνεύση τα δόγματα και διαβάζη την Αποκάλυψη, τα Πατερικά κ.λπ., σκοτίζεται, και τελικά φθάνει σε απιστία. Τον εγκαταλείπει η Χάρις του Θεού, γιατί με εγωισμό προχώρησε. Βλέπετε, η ταπείνωση βοηθάει σε όλα, αυτή δίνει την δύναμη. Το σοφώτερο πράγμα που θα σκεφτώ, η πιο σοφή λύση που θα βρω, είναι η πιο μεγάλη ανοησία , όταν έχη τον εγωισμό μέσα της, ενώ η ταπείνωση είναι πραγματική σοφία. Γι΄ αυτό ο αγώνας να γίνεται με φιλότιμο και με πολλή ταπείνωση. Διαφορετικά, αντί να ωφελήση, έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Σκοτίζεται ο νους και μετά λέει κανείς βλάσφημα πράγματα, γιατί προχώρησε εγωιστικά. Είναι πάνω από τις δυνάμεις του. Εδώ ένας μορφωμένος, αν πάη να ερμηνεύση τα δόγματα, υπάρχει κίνδυνος να βλαφθή, πόσο μάλλον ένας αγράμματος, αν πάη να διεισδύση μέσα στο πνεύμα το πατερικό, χωρίς να έχη πνευματική κατάσταση! Γιατί, αν είχε λίγη πνευματική κατάσταση, δεν θα το έκανε αυτό. Θα έλεγε: «Αν μου χρειάζεται κάτι, ο Θεός θα φωτίση. Ας εφαρμόσω αυτά που καταλαβαίνω. Είναι τόσα πολλά!»

- Δηλαδή, Γέροντα, όταν παρερμηνεύη κανείς το Ευαγγέλιο, είναι γιατί δεν έχει ταπείνωση και ευλάβεια;

- Ναι, γιατί, όταν λείπη η ταπείνωση, οι ερμηνείες που δίνει, είναι του μυαλού, της λογικής και στερούνται από θείο φωτισμό.

- Όταν δεν καταλαβαίνη κάτι, είναι καλύτερα να το αφήση για αργότερα;

- Ναι, να πη: «Κάτι καλό λέει, αλλά εγώ δεν το καταλαβαίνω». Και εγώ έτσι έκανα. Όταν ήμουν μικρός και διάβαζα το Ευαγγέλιο, αν δεν καταλάβαινα κάτι, δεν προσπαθούσα να το ερμηνεύσω. Σκεφτόμουν: «Κάτι καλό λέει, αλλά εγώ δεν το καταλαβαίνω». Και μετά έβλεπα, όταν χρειαζόταν αυτό, τακ, ερχόταν η ερμηνεία, αλλά και πάλι έλεγα: «Ας ρωτήσω και κάποιον άλλον πώς το ερμηνεύουν αυτό». Και ήταν ακριβώς έτσι όπως το είχα καταλάβει. Γιατί είναι αναίδεια να προσπαθή κανείς να ερμηνεύση το Ευαγγέλιο, και μάλιστα όταν δεν καταλαβαίνη. Γι΄ αυτό, όταν μελετάτε, να μην τα ερμηνεύετε με το μυαλό, αλλά να φέρνετε καλούς λογισμούς, μέχρι να έρθη ο θείος φωτισμός της διακρίσεως, για να ερμηνεύωνται μόνα τους.

- Μπορεί ο άνθρωπος όταν αποκτήση καλύτερη κατάσταση, να καταλάβη κάτι βαθύτερα;

- Όχι βαθύτερα. Ένα θείο νόημα έχει πολλά θεία νοήματα. Μερικά μπορεί να τα καταλάβη τώρα και μερικά αργότερα. Ένας μπορεί να διαβάζη-να διαβάζη, να μαθαίνη πολλά, και να μην μπορή να μπη καθόλου μέσα στο νόημα του Ευαγγελίου. Άλλος μπορεί να μη διαβάζη πολύ, αλλά να έχη ταπείνωση, αγωνιστικό πνεύμα, και τον φωτίζει ο Θεός και μπαίνει στο νόημα. Αυτός που θέλει να διαβάση περισσότερο, μπορεί να το θέλη από κενοδοξία ή για ευχαρίστηση. Είναι σαν έναν που βλέπει μια πάλη και δεν κοιτάζει πώς πάλεψαν, για να βοηθηθή, να γίνη παλαιστής, αλλά κοιτάζει συνέχεια το ρολόι του, για να προλάβη να παρακολουθήση και άλλη πάλη και άλλη, και παλαιστής δεν γίνεται, αλλά μένει θεατής.

- Συχνά, Γέροντα, για έναν που είναι μορφωμένος λένε: «Αυτός είναι καλλιεργημένος άνθρωπος». Πάντοτε έτσι είναι;

- Όταν λέμε, «αυτός είναι καλλιεργημένος άνθρωπος», εννοούμε καλλιεργημένο πνευματικά, ώριμο πνευματικά. Έχω παρατηρήσει πως υπάρχει και αγράμματος πολύ υπερήφανος και αγράμματος πολύ ταπεινός, και μορφωμένος πολύ υπερήφανος και μορφωμένος πολύ ταπεινός. Δηλαδή, η εσωτερική καλλιέργεια είναι όλη η βάση. Γι΄ αυτό λέει και Μ. Βασίλειος: «Το σπουδαιότερο είναι να έχης υψηλή θέση και ταπεινό φρόνημα». Ένας που έχει μια θέση, και να έχη και λίγο υπερηφάνεια, δικαιολογείται κάπως. Αλλά ένας που δεν έχει θέση, αν έχη υπερηφάνεια, είναι τελείως αδικαιολόγητος. Όλη η βάση είναι η καλλιέργεια του εαυτού μας, η εσωτερική καλλιέργεια. Αν είναι καλλιεργημένος κανείς, είναι και μορφωμένος, έχει και ταπεινό φρόνημα, αυτό είναι το πιο καλό. Για έναν όμως που δεν έχει μεγάλη μόρφωση, όταν έχη πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, είναι πολύ βαρύ.

7) Ιω. 8, 32

συνεχίζεται ...

Επόμενο  Μέρος Γ΄ Κεφάλαιο 1  «Η γνώσις φυσιοί» 
http://anavaseis.blogspot.com/2010/05/1_05.html