Ὁ λογισμός τῆς Κενοδοξίας

Ἀπὸ τὸν Μικρὸ Εὐργετινό

Τοῦ ἁγίου Μαξίμου:

Ὅταν νικήσεις κάποια ἀπὸ τὰ ἀτιμότερα πάθη, ὅπως τὴν γαστριμαργία ἢ τὴν πορνεία ἢ τὴν ὀργὴ ἢ τὴν πλεονεξία, ἀμέσως σοῦ ἔρχεται ὁ λογισμὸς τῆς κενοδοξίας. Ἂν τὸν νικήσεις κι αὐτόν, ἀκολουθεῖ ὁ λογισμὸς τῆς ὑπερηφανείας.

Ὅλα τὰ αἰσχρά πάθη διώχνουν ἀπὸ τὴν ψυχὴ τὸν λογισμὸ τῆς κενοδοξίας. Ὅταν ὅμως ἐκεῖνα νικηθοῦν, τὸν ἐπαναφέρουν σ’ αὐτὴν.

Τὴν κενοδοξία τὴν ἐξαφανίζει ἡ κρυφὴ (πνευματικὴ) ἐργασία, ἐνῶ τὴν ὑπερηφάνεια ἡ ἀπόδοση τῶν κατορθωμάτων στὸν Θεό.

Ἐκεῖνος ποὺ καλλιεργεῖ τὶς ἀρετὲς ἀπὸ κενοδοξία, εἶναι φανερὸ ὅτι καὶ τὴν γνώση ἀπὸ κενοδοξία τὴν ἐπιδιώκει. Αὐτὸς οὔτε κάνει οὔτε λέει τίποτα γιὰ τὴν πνευματικὴ οἰκοδομὴ τῶν ἄλλων, ἀλλὰ σὲ ὅλα κυνηγάει τὴν δόξα ἐκείνων ποὺ τὸν βλέπουν ἢ τὸν ἀκοῦνε. Τὸ πάθος του ὅμως ἐλέγχεται, ὅταν μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς τὸν κατηγορήσουν γιὰ τὰ ἔργα ἢ τὰ λόγια του. Τότε λυπᾶται ὑπερβολικά, ὄχι γιατὶ δὲν ὠφελήθηκαν ἐκεῖνοι –ἀφοῦ δὲν ἦταν αὐτὸς ὁ σκοπός του– ἀλλὰ γιατὶ ὁ ἴδιος ἐξευτελίστηκε.

Ἡ κενοδοξία καὶ ἡ φιλαργυρία γεννοῦν ἡ μία τὴν ἄλλη. Γιατὶ ἐκεῖνοι ποὺ εἶναι κενόδοξοι πλουτίζουν κι ἐκεῖνοι ποὺ πλουτίζουν γίνονται κενόδοξοι –ἀλλ’ αὐτὸ συμβαίνει στοὺς κοσμικούς. Ὁ μοναχός, ἀπεναντίας, ὅταν ζεῖ μὲ ἀκτημοσύνη, γίνεται πιὸ κενόδοξος· ἂν πάλι ἔχει χρήματα, τὰ κρύβει, ἐπειδὴ ντρέπεται νὰ ἔχει κάτι ἀταίριαστο στὸ σχῆμα του.

Ἰδίωμα τῆς κενοδοξίας τοῦ μοναχοῦ εἶναι νὰ κενοδοξεῖ γιὰ τὴν ἀρετὴ καὶ τὰ ἐπακόλουθά της. Ἰδίωμα πάλι τῆς ὑπερηφάνειάς του εἶναι νὰ φουσκώνει γιὰ τὰ κατορθώματά του καὶ νὰ ἐξουθενώνει τοὺς ἄλλους. Ἀκόμα ν’ ἀποδίδει (τὰ κατορθώματά του) αὐτὰ στὸν ἑαυτό του καὶ ὄχι στὸν Θεό. Ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος, ἰδίωμα τῆς κενοδοξίας καὶ τῆς ὑπερηφάνειας τοῦ κοσμικοῦ εἶναι νὰ φουσκώνει καὶ νὰ κενοδοξεῖ γιὰ σωματικὴ ὀμορφιά, γιὰ πλοῦτο, γιὰ ἐξουσία καὶ γιὰ νοημοσύνη.

Δὲν εἶναι μικρὸς ὁ ἀγώνας (ποὺ ἀπαιτεῖται γιὰ) νὰ ἀπαλλαγεῖ κανεὶς ἀπὸ τὴν κενοδοξία. Καὶ ἀπαλλάσσεται μὲ τὴν κρυφὴ ἐργασία τῶν ἀρετῶν καὶ τὴν συχνότερη προσευχή. Σημάδι μάλιστα τῆς ἀπαλλαγῆς του εἶναι τὸ νὰ μὴν μνησικακεῖ πιὰ ἐναντίον ἐκείνου ποὺ τὸν κατηγόρησε ἢ τὸν κατηγορεῖ.