Ὁ φρόνιμος οἰκονόμος (Ἁγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου) …

 

Εκείνος, που ελεεί, είναι πολύ καλός οικονόμος. Διότι, τί θα μπορούσε να υπάρξει χειρότερο από αυτόν, που, ενώ κινδυνεύει η ψυχή του, λυπάται το χρήμα και αδιαφορεί για την ελεημοσύνη; Γι’ αυτό, βέβαια, και ο Χριστός επαίνεσε τον οικονόμο εκείνον, που, όταν κινδύνεψε, κατάστρεψε τα γραμμάτια και χρεοκόπησε (Λουκ. 16,8), Διότι, πώς δεν είναι παράλογο, στην παρούσα ζωή, όταν κινδυνεύουμε, να τα δίνουμε όλα, για ν’ απαλλαγούμε από τον κίνδυνο, ενώ, όταν πρόκειται να παραδοθούμε σε επικίνδυνη κόλαση, να μη χρησιμοποιούμε τέτοιο μέτρο οικονομίας;

Γι’ αυτό, λοιπόν, φρόνιμο οικονόμο, ονομάζει τον ελεήμονα, που με λίγα, αγοράζει πολλά, που με τα χρήματα αγοράζει τον ουρανό, με ένδυμα τη βασιλεία, με ψωμί και με ένα ποτήρι κρύο νερό τα μελλοντικά αγαθά.

Τί θα μπορούσε, λοιπόν, να εξισωθεί με την οικονομία αυτή, όταν κανείς δίνει αυτά, που χάνονται και διαλύονται και καταστρέφονται, και δέχεται αυτά τα μελλοντικά και ακίνητα· και επί πλέον με αυτά απολαμβάνει και την ασφάλεια της παρούσας ζωής;

     Τί μπορεί να εξισωθεί με την οικονομία αυτή, όταν βρει μία τέτοια οδό, που τον απαλλάσσει από τις απροσδόκητες περιστάσεις, τον βοηθά ν’ αγκυροβολεί έξω από τις τρικυμίες της ζωής, και, ενώ είναι άνθρωπος, δεν υπομένει τίποτε το ανθρώπινο, ή υπομένει μεν, αλλά δεν ανατρέπεται από την οδό που βαδίζει; Βέβαια, το άξιο θαυμασμού είναι το εξής, το ότι, δηλαδή, δεν υποσκελίζεται, ούτε λυγίζει από τις προσβολές των δοκιμασιών.

Τί, λοιπόν; Δεν κλονίστηκαν μερικοί από τους ελεήμονες; Καθόλου. Διότι και αν ακόμη φτώχεψαν, και έφτασαν στη χειρότερη μορφή της φτώχειας και έπεσαν σε συμφορές, αλλ’ όμως δεν έφυγαν από τον δρόμο του Θεού, σκεπτόμενοι αυτά που έκανε ο Θεός γι’ αυτούς, έχοντας την αγάπη του Θεού και την ουράνια βοήθεια και στηριζόμενοι από κάποια ασφαλή και ισχυρή άγκυρα, εννοώ την τίμια και αγαθή τους συνείδηση… Διότι είναι αδύνατον, ψυχή, που είναι πλούσια σε ελεημοσύνη, να καταποντισθεί κάποτε από την αηδία των παθών.

(Αγ. Ι. Χρυσοστόμου, Εις τον ΡΙΑ΄ Ψαλμόν,  ΕΠΕ 6,444-446.)

2. Τα μέτρα της ελεημοσύνης.

«Σκόρπισε τα υπάρχοντά του και έδωσε στους φτωχούς· η δικαιοσύνη του μένει αιώνια». Επειδή μίλησε για ελεημοσύνη και δανεισμό και ευσπλαχνία, και υπάρχουν πολλά μέτρα ελεημοσύνης – διότι ο ένας δίνει λίγα, και ο άλλος περισσότερα – ας δούμε ποιόν ελεήμονα εννοεί· εκείνον που δίνει από το περίσσευμά του, ή εκείνον που δίνει όλα τα υπάρχοντά του.

Είναι ολοφάνερο ότι εννοεί εκείνον που δίνει όλα τα υπάρχοντά του, εκείνον που τα σκορπίζει με πολλή απλοχεριά, πράγμα που ζητεί ο Παύλος, λέγοντας: «Εκείνος που σπέρνει με αφθονία, με αφθονία και θα θερίσει» (Β΄ Κορινθ. 9,6). Πρόσεχε, όμως, ότι και ο προφήτης χρησιμοποιεί άριστα τις λέξεις. Διότι δεν είπε “μοίρασε”, αλλά “σκόρπισε”, φανερώνοντας συγχρόνως και την αφθονία εκείνου που δίνει και ονομάζοντας σπόρο το πράγμα. Διότι τέτοιοι είναι αυτοί που σπέρνουν σκορπίζουν τα υπάρχοντά τους και δίνουν εκ των προτέρων τα φανερά, για να πάρουν τα μελλοντικά. Αυτό είναι καλλίτερο από τη συλλογή.

Το σκόρπισμα, που γίνεται έτσι, είναι πολύ καλλίτερο από τη συλλογή. Σκορπίζει χρήματα και συγκεντρώνει δικαιοσύνη. Σκορπίζει τα μη σταθερά, για να αποκτήσει τα σταθερά και αιώνια. Αυτό κάνουν και οι γεωργοί. Αλλ’ εκείνοι το κάνουν σε πράγματα, που δεν είναι φανερά, διότι η γη είναι εκείνη, που δέχεται τον σπόρο. Ενώ εσύ τα σκορπίζεις στο χέρι του Θεού, από όπου δεν μπορεί να χάσεις τίποτε.

Όταν, λοιπόν, σκεφθείς ότι είναι καλός ο χρυσός και διστάσεις να τον βγάλεις και να τον σκορπίσεις, σκέψου τους σπορείς, σκέψου τους δανειστές, σκέψου τους εμπόρους, που αρχίζουν με δαπάνη και έξοδα, και ο καθένας τους τα παραδίνει σε πράγματα άγνωστα. Διότι όλα είναι άγνωστα και τα κύματα και οι κόλποι της γης και τα γραμμάτια των οφειλετών. Και πράγματι, πολλές φορές οι δανειστές έπαθαν και ζημία στο κεφάλαιο τους. Ενώ εκείνος που σπέρνει στον ουρανό, τίποτε από αυτά δεν φοβάται, αλλά είναι αισιόδοξος και για το κεφάλαιο και για τον τόκο· αν βέβαια, πρέπει να ονομάζει τόκο το πράγμα αυτό, και όχι σαν κάτι πολύ περισσότερο καιαπὀ το κεφάλαιο. Διότι το κεφάλαιο είναι χρήματα, ενώ τόκος η βασιλεία των ουρανών.

Είδες μορφή δανείσματος, που έχει τον τόκο πολύ μεγαλύτερο από το κεφάλαιο; Και αυτά θα συμβούν στη μέλλουσα ζωή, ενώ στην παρούσα ζωή θα απολαύσεις πολλή ελευθερία. Θα είσαι απαλλαγμένος από επιβουλές, θα σβήσεις την επιθυμία των συκοφαντών και εκείνων που θέλουν το κακό σου. Με αφοβία θα πέρασης όλη σου τη ζωή, χωρίς να απορροφάσαι από τη φροντίδα των υλικών πραγμάτων, αλλά θα αναπτερώνεσαι από τις ελπίδες των μελλοντικών αγαθών.

«Η δύναμή του θα εξυψωθεί γεμάτη από δόξα». Εκείνο, που ιδιαίτερα είναι επιθυμητό από τους ανθρώπους, αυτό συνέχεια αναφέρει, την λαμπρότητα και την υπερηφάνεια, πράγμα, που και εκεί θα τους διαδεχτεί και εδώ θα το έχουν με μεγάλη αφθονία. Διότι κανένας δεν είναι τόσο λαμπρός και ένδοξος, όσο εκείνος που ελεεί.

Κι αν θέλεις, πάρε εκείνους που ξοδεύουν την περιουσία τους άσκοπα στις ιπποδρομίες και στα θέατρα· οδήγησε ανάμεσά τους τον ελεήμονα, και τότε θα δεις ποιά είναι η αμοιβή για τον καθένα τους. Θα δεις, δηλαδή, ότι τον ελεήμονα όλοι τον χειροκροτούν συνέχεια και τον θαυμάζουν θεωρώντας τον κοινό πατέρα και λιμάνι, ενώ εκείνον, αφού τον χειροκρότησαν μόνο εκείνη την ημέρα, παρακινούμενοι από κάποια πρόσκαιρη και απερίσκεπτη ορμή, στη συνέχεια τον κατηγορούν σαν απάνθρωπο, σαν σκληρό, σαν κενόδοξο, σαν υπηρέτη της ασέλγειας και δούλο της κακίας. Αλλά και στις συγκεντρώσεις, αν κάποτε γίνονται συζητήσεις, τα έξοδα εκείνων στιγματίζονται και κατηγορούνται οι δαπάνες, ενώ αντίθετα, κανένας δεν είναι τόσο αναίσχυντος και βδελυρός, που, και αν ακόμη είναι σε αμέτρητο βαθμό σκληρός και απάνθρωπος, να μην επαινεί και θαυμάζει τους άλλους. Διότι τέτοια είναι η αρετή. Επαινείται και από εκείνους που δεν την ασκούν. Όπως ακριβώς, βέβαια, η κακία είναι βδελυρή και κατηγορείται και από εκείνους που την ασκούν.

(Αγ. Ι. Χρυσοστόμου, Εις τον ΡΙΑ΄  Ψαλμόν, ΕΠΕ 6,452-456.)

http://agathan.wordpress.com/2012/06/08/%CE%BF-%CF%86%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%B1%CE%B3-%CE%B9%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%BF%CF%85-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CE%BF/#more-10969