Ἡ εἰρηνική κατάσταση τῆς ψυχῆς καί ἡ πολυλογία

ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΔΙΑΔΟΧΟ ΦΩΤΙΚΗΣ (π. Σάββα Ἁγιορείτη)
 Ὅπως συμβαίνει μέ ἕνα ζεστό δωμάτιο πού συνεχῶς ἀνοιγοκλείνει ἡ πόρτα ἔτσι καί στήν ψυχή πού θέλει νά λέγει πολλά ἀκόμη καί καλά: Ἡ ψυχή χάνει τήν πνευματική της θέρμη.

Αὐτή ἡ θέρμη δημιουργεῖται ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα ὅταν ἡ ψυχή θυμᾶται τόν Θεό.

Ἡ ἀπώλεια τῆς Ἁγιοπνευματικῆς θερμότητας συμβαίνει διότι ἡ πολυλογία σκορπίζει τήν μνήμη τοῦ Θεοῦ καί τήν διώχνει ἀπό τήν ψυχή. «Ὥσπερ αἱ τῶν λουτρῶν συνεχῶς ἀνοιγόμεναι θύραι» διδάσκει ὁ Ἅγιος Διάδοχος Φωτικῆς «τήν ἔνδον θέρμην θᾶττον ὠθοῦνται πρός τά ἔξω, οὕτω καί ἡ ψυχή, ὅταν πολλά θέλῃ διαλέγεσθαι, κἄν πάντα καλά λέγῃ, τήν ἑαυτῆς μνήμην διά τῆς φωνητικῆς πύλης διαφορεῖ»¹.

Ἡ πολυλογία προκαλεῖ τήν διακοπή τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς. Διασκορπίζει τήν μνήμη τῶν «καίριων- κύριων» ἐννοιῶν πού πρέπει νά κυκλοφοροῦν στήν ψυχή. «Καίριες-κύριες» ἔννοιες εἶναι ὁ Θεός καί τά περί τόν Θεόν.

Τό σταμάτημα τῆς ἐνασχόλησης μέ τήν εὐχή (νοερά προσευχή) ἤ ἔστω μέ τήν θεολογία (στήν ὁποία ἀρέσκεται νά ἀδολεσχῇ ὁ νοῦς) κάνει τήν ψυχή νά χάνῃ τήν πνευματική της θέρμη, νά «ξεπαγιάζῃ» πνευματικά, ἀφοῦ ἀπενεργοποιεῖται τό Ἅγιο Πνεῦμα.

Λόγῳ τοῦ διασκορπισμοῦ «ὁ νοῦς» διδάσκει ὁ Ἅγιος Διαδοχος στή Φιλοκαλία «στερίσκεται μέν τῶν κυρίων² ἐννοιῶν» καί «αὐτήν δέ τήν τῶν λόγων³ συμπληγάδα ὀχληδόν πως τοῖς τυχοῦσι διαλέγεται»⁴. Δηλαδή ὁ πολύλογος συνομιλεῖ μέ τούς τυχόντες μέ πολλά λόγια, τά ὁποῖα ὡς συμπληγάδες πιέζουν τίς ψυχές τους.

Ἀποτέλεσμα τῆς ἀπενεργοποίησης τῆς Θείας Χάρης στήν ψυχή τοῦ πολυλογᾶ εἶναι τό νά γεμίσῃ ἡ διάνοια του μέ φαντασίες, οἱ ὁποῖες μέχρι τότε ἐμποδίζονταν νά εἰσβάλλουν ἀπό τό ἐνεργό Ἅγιο Πνεῦμα.«Ἐπειδή» ἡ ψυχή τοῦ πολυλόγου, ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος Διάδοχος «οὔτε τό Ἅγιον, λοιπόν, ἔχει Πνεῦμα, εἰς ἀφάνταστον αὐτήν συντηροῦν διάνοιαν»⁵.

Τό ἀγαθό δέν ἀγαπᾶ τήν πολυλογία. Τό ἀγαθόν εἶναι ἐνυπόστατο καί εἶναι ὁ Θεός, σύμφωνα μέ τό λόγο τοῦ Κυρίου: «οὐδείς ἀγαθός εἰ μή εἷς ὁ Θεός»⁶.

Τό ὄντως Ἀγαθό λοιπόν Ἅγιο Πνεῦμα ἀποφεύγει τήν πολυλογία διότι εἶναι ξένο κάθε ταραχῆς καί φαντασίας. «Φεύγει γάρ ἀεί τό ἀγαθόν τήν πολυλογίαν» παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Διάδοχος, «ὡς ταραχῆς ὄν ἁπάσης καί φαντασίας ξένον»⁷.

Ἡ ταραχή καί ἡ φαντασία εἶναι ἐχθροί τοῦ Ἁγίου Πνευματος, τῆς Θείας Χάρης καί προκαλοῦν τήν ἀπενεργοποίησή Της..

Πάνω ἀπ’ ὅλα πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ἐπιμελεῖται –νά φροντίζει γιά τήν εἰρηνική κατάστασι τῆς ψυχῆς του.

Αὐτή ἡ κατάστασι ἐξασφαλίζεται μέ τήν ἐνεργό παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στόν ἄνθρωπο. Ἡ ἐνεργοποίησι αὐτή γίνεται μέ τήν μετάνοια καί τήν ἐν μετανοίᾳ ἀδιάλειπτη ἐπίκλησι τοῦ θείου ὀνόματος: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με». Τό ἐνεργό Ἅγιο Πνεῦμα φέρνει στόν ἄνθρωπο τόν καρπό Του⁸ ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ χαρά, ἡ εἰρήνη κ.λ.π.

Τό ἐνεργό Ἅγιο Πνεῦμα ἑνώνει τόν μετανοοῦντα ἄνθρωπο μέ τόν Θεό, μέ τόν Χριστό καί μέ τό σῶμα Του τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Ἡ ἐνεργοποιημένη Ἁγιοπνευματική κατάστασι τοῦ ἀνθρώπου διασφαλίζει τήν παραμονή του στήν Ἐκκλησία καθιστώντας τον ὀργανικό μέλος Της.

Ἡ πολυλογία διασκορπίζει τήν διάνοια τοῦ ἀνθρώπου, ἐμποδίζει τήν αὐτοσυγκέντρωσι καί ἑπομένως τήν μνήμη τοῦ Θεοῦ καί τήν ἐνεργό παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ἐπειδή τά πολλά λόγια ἀπενεργοποιοῦν τήν Θεία Χάρι στόν ἄνθρωπο, λειτουργοῦν διαχωριστικά-διασπαστικά-ἀφοριστικά ἀπομονώνοντας τον ἀπό τόν Θεό καί ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό σῶμα.

Τό ἀγαθόν Παράκλητον Πνεῦμα πού εἶναι Πνεῦμα εἰρήνης καί καθαρότητος ἀποστρέφεται τήν ταραχή καί τίς φαντασίες.

Ἄς μήν Τό λυποῦμε...

Ἄς ἀποβάλουμε τήν πολυλογία ὁπότε γλυτώνουμε καί ἀπό τά φοβερά «παιδιά» της, τήν ταραχή καί τίς φαντασίες τῆς διάνοιας. Αὐτά σκοτίζουν τό νοῦ καί τόν στεροῦν ἀπό ἔννοιες σοφότατες πού δημιουργεῖ τό ἐνεργό Ἅγιο Πνεῦμα, τό Ὁποῖο εἶναι Πνεῦμα Σοφίας καί Συνέσεως.

« Καλή οὖν ἡ εὔκαιρος σιωπή» διδάσκει ὁ Ἅγιος Διάδοχος,«οὐδέν ἕτερον οὖσα, ἤ μήτηρ ἐννοιῶν σοφωτάτων»⁹.Ἡ σωστή, στόν κατάλληλο καιρό σιωπή καθιστᾶ τόν ἄνθρωπο σοφό Ἁγιοπνευματικά, ταπεινό, εἰρηνικό, προγευόμενο τήν μακαριότητα τῆς τοῦ Χριστοῦ Βασιλείας.

Ἡ σιωπή εἶναι ἡ γλῶσσα τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων καί μᾶς ἀποκαλύπτει «τό μυστήριο τοῦ μέλλοντος αἰῶνος» ὅπως μᾶς διδάσκει ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ. Ἄς τήν ἀγαπήσουμε γιά νά ἔχουμε ἀληθινή εἰρήνη, καθαρότητα στό νοῦ καί συνεχή μνήμη τοῦ Θεοῦ...

Τῼ ΔΕ ΘΕῼ ΔΟΞΑ ΠΑΝΤΟΤΕ ΝΥΝ ΚΑΙ ΑΕΙ ΚΑΙ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΑΣ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ ΑΜΗΝ

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

1 Ἁγ. Διαδόχου Φωτικῆς, Λόγος Ἀσκητικός στό: Ἁγίων Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί Μακαρίου τοῦ Νοταρᾶ, Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν συνερανισθεῖσα παρά τῶν Ἁγίων καί Θεοφόρων Πατέρων, ἐν ᾗ διά τῆς κατά τήν πράξιν καί θεωρίαν ἠθικῆς φιλοσοφίας ὁ νοῦς καθαίρεται, φωτίζεται καί τελειοῦται καί εἰς ἥν προσετέθησαν τά ἐκ τῆς ἐν Βενετίᾳ ἐκδόσεως ἐλλείποντα κεφάλαια τοῦ μακαρίου Πατριάρχου Καλλίστου, ἔκδοσις Α΄, Ἐπιμέλεια ἀδελφῶν Ἱεροῦ Κοινοβίου Μονῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου Μπούρα-Λεοντάρι Ἀρκαδίας, Ἔκδοσις Α΄ 2011 τόμος Β΄, (στό ἑξῆς: Φιλοκαλία Β΄), σελ. 390.

2 Ἐν ἄλλοις «τῶν καιρίων».

3 Ἐν ἄλλοις «λογισμῶν».

4 Φιλοκαλία Β’, σελ. 390.

5 Ὅ. π.

6 Λκ. 18, 19.

7 Φιλοκαλία Β’, σελ. 390-1.

8 Γαλ. 5, 22

9 Φιλοκαλία Β’, σελ. 391.