Σκοπός τοῦ μοναχισμοῦ καί τοῦ γάμου

ΤΑ ΑΣΚΗΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ Α΄.

ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΓΓΑΜΟΣ ΒΙΟΣ

Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΟ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟ ΓΑΜΟ

Σκοπός τοῦ μοναχισμοῦ καί τοῦ γάμου

Τό μυστήριο τῆς μοναχικῆς ζωῆς καί τό μυστήριο τοῦ γάμου ἔχουν ἕναν κοινό στόχο: τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου διά τῆς μετανοίας-κάθαρσης ἀπό τά πάθη, τοῦ φωτισμοῦ καί τῆς θέωσής του. Ἡ μίμηση τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ καί τῶν Ἀποστόλων εἶναι τό μέσο διά τοῦ ὁποίου ἐπιτυγχάνεται ἡ θεραπεία καί ἡ σωτηρία μας. Αὐτή ἡ μίμησι εἶναι δυνατή τόσο στόν ἕνα τρόπο ζωῆς, δηλαδή στό μοναχισμό, ὅσο καί στόν ἄλλο, δηλαδή στόν γάμο. Ἡ μίμηση τοῦ Χριστοῦ εἶναι δυνατή σέ ὅλους, ἀκόμη καί σ’ αὐτούς πού παραμένουν ἄγαμοι ἐν τῷ κόσμῳ, ἐφ’ ὅσον τηροῦν τό θέλημά Του.

Ἡ γνήσια μοναχικὴ ζωὴ εἶναι ἡ ἀποστολικὴ καὶ εὐαγγελικὴ πολιτεία. Σ’ αὐτὴν προηγεῖται ἡ νέκρωση τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου καὶ ὁ μοναχὸς γίνεται ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Οἱ εὐχὲς τοῦ ἱερέως, πού διαβάζονται κατά τήν μοναχική κουρά, εἶναι πολὺ χαρακτηριστικὲς πάνω στὸ θέμα αὐτό: «Κατασκεύασέ τον (τόν κειρόμενο μοναχό), ὄργανο ἐναρμόνιο, ψαλτήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὥστε, ἀφοῦ μέ προκοπή ἀπεκδυθεῖ τόν παλαιό ἄνθρωπο τόν σύμφωνο μέ τήν ἀπάτη τοῦ πολύμορφου ὄφεως, νά ἐνδυθεῖ τόν νέον Ἀδάμ, τόν κατά Θεόν κτισθέντα, μέ ὁσιότητα καί δικαιοσύνη. Στερέωσέ τον πάντοτε, ὥστε νά βαστάζει τά στίγματα καί τόν Σταυρόν τοῦ Ἰησοῦ στό σῶμα του, διά τῶν ὁποίων ὁ κόσμος ἔχει σταυρωθεῖ γι’ αὐτόν καί αὐτός γιά τόν κόσμο»¹¹⁰.

Ὁ μοναχός δηλαδή δέν κάνει τίποτε περισσότερο ἀπ’ ὅ,τι θά πρέπει νά κάνει κάθε χριστιανός: Νεκρώνεται ὡς πρός τόν κόσμο καί ὁ κόσμος γι’ αὐτόν. Ὁ κόσμος δεν ἔχει καμμία ἐπίδραση πάνω του καί ὁ μοναχός δεν ἔχει καμμία βλέψη καί ἐπιθυμία γιά τά πράγματα τοῦ κόσμου. Μέ τήν συνεργία τῆς Θείας Χάρης καθαρίζεται ἀπό κάθε μολυσμό σαρκός καί πνεύματος καί καρδίας. Φωτίζεται δέ ἐπίσης ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀφοῦ πετύχει τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη του μέ τήν Μετάνοια, τήν ἄσκηση καί τήν Μυστηριακή ζωή.

Αὐτό ἀκριβῶς δίδαξε ὁ Κύριος καί οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι: Μετάνοια, ἀντιστράτευση στά πάθη, συνεργασία μέ τήν Θεία Χάρη, ἀδιάλειπτη προσευχή καί τελικά κάθαρση, φωτισμό καί θέωση. Αὐτά καλούμαστε ἀπό τόν Κύριο νά τά βιώσουμε ὅλοι μας, μοναχοί καί λαϊκοί, ἔγγαμοι καί ἄγαμοι.

Ὁ γάμος (ὁ ἔγγαμος βίος) δέν καταργεῖ τά τρία στάδια τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ἀντιθέτως, οἱ ἔγγαμοι καλοῦνται –συνεργαζόμενοι μέ τήν «συνδεσμοῦσα αὐτούς» Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί βοηθώντας ὁ ἕνας τόν ἄλλον– νά καθαρθοῦν ὅπως καί οἱ μοναχοί, ὥστε νά φθάσουν καί αὐτοί στόν φωτισμό καί στήν θέωση. Ἐπιτυγχάνουν δέ αὐτό κάνοντας ὑπομονή στίς ποικίλες δυσκολίες τοῦ συζυγικοῦ-οἰκογενειακοῦ βίου καί καλλιεργώντας τήν μεταξύ τους ὑπακοή καί τήν ἀνιδιοτελῆ-θυσιαστική ἀγάπη. Ἔτσι θά φθάσουν «ἐν καθαρᾷ καρδίᾳ», μέχρι τέλους τῆς ζωῆς τους νά τηροῦν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ σύμφωνα μέ τῆς εὐχή τῆς ἀκολουθίας τοῦ γάμου: «Κύριε...αὐτούς πού εὐδόκησες νά ἑνωθοῦν, διαφύλαξέ τους μέσα στήν εἰρήνη καί τήν ὁμόνοια. Τίμιον ἀνάδειξε τόν γάμο τους ... καί καταξίωσέ τους νά φθάσουν σέ καλά γεράματα ἐργαζόμενοι μέ καθαρή καρδιά τίς ἐντολές σου»¹¹¹.

Ἡ Ἐκκλησία ἔβαλε ὅλη τήν διδασκαλία της στίς εὐχές τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου. Ἐκεῖ φανερώνεται ξεκάθαρα ὅτι οἱ σύζυγοι ὀφείλουν νά ζοῦν μέ σωφροσύνη καί ἀγάπη καί νά πορεύονται σύμφωνα μέ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Ἡ εὐχή τοῦ γάμου: «Αὐτός, Δέσποτα Πανάγιε, εὐλόγησε αὐτόν τόν γάμο καί δῶσε στούς δούλους σου αὐτούς εἰρηνική ζωή, μακροημέρευση, τήν ἀγάπη μεταξύ τους μέσα στό σύνδεσμο τῆς εἰρήνης [...] διατήρησε ἀνεπιβούλευτη τήν κοίτη τους [...] γέμισε τούς οἴκους τους μέ σῖτο, οἶνο, ἔλαιο καί κάθε καλωσύνη, γιά νά μεταδίδουν καί σ’ αὐτούς πού ἔχουν ἀνάγκη»¹¹² φανερώνει ὅτι ζητιέται καί ἀπό τούς ἐγγάμους ἡ σωφροσύνη, ἡ ἀγάπη καί ἡ ἐλεημοσύνη.

Ἡ μνημόνευση τῶν Ἁγίων ἀνδρῶν καί γυναικῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης πού ἀξιώθηκαν θείων ἐπισκέψεων καί δωρεῶν ἀποτελεῖ προτροπή γιά νά τούς μιμηθοῦμε. Ἡ προτροπή γιά τήρηση τῶν ἐντολῶν κατά τό πρότυπο τῶν Ἁγίων ἀποδεικνύει τό ἀσκητικό περιεχόμενο καί τήν σωτηριώδη προοπτική τοῦ χριστιανικοῦ γάμου.

Ὅ,τι εἶναι γιά τόν μοναχό τό Μοναστήρι, εἶναι γιά τόν ἔγγαμο ἡ οἰκογένεια. Ἐκεῖ καλεῖται νά σταυρωθεῖ καί νά ἀναστηθεῖ μαζί μέ τόν Χριστό. Ἡ οἰκογένεια εἶναι Σταυρός πού ὁδηγεῖ στήν Ἀνάσταση. Ὁ οἰκογενειακός βίος μπορεῖ μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ νά γίνει βίος ἀνθόσπαρτος, ὅταν ὅλοι στήν οἰκογένεια ζοῦν «κατά Θεόν». Ἡ ἀληθινή χαρά καί μακαριότητα εἶναι δυνατή ὅταν τά μέλη τῆς οἰκογένειας ἔχουν ταπείνωση καί ἀγάπη, ὅταν ζοῦν Τριαδικά· δηλαδή ὅταν ζοῦν διά τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης ὁ ἕνας μέσα στήν καρδιά τοῦ ἄλλου καί ὅλοι μέσα στόν Χριστό καί γιά τόν Χριστό.

Στό τέλος τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου, διαβάζονται οἱ εὐχές πού προτρέπουν τούς νεονύμφους νά μιμηθοῦν τούς Ἁγίους ἐργαζόμενοι τίς Θεῖες ἐντολές: «Εἴθε νά μεγαλυνθεῖς νυμφίε ὅπως ὁ Ἀβραάμ καί νά εὐλογηθεῖς ὅπως ὁ Ἰσαάκ καί νά πληθυνθεῖς ὅπως ὁ Ἰακώβ, πορευόμενος μέ εἰρήνη καί ἐργαζόμενος μέ δικαιοσύνη τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Καί σύ νύμφη εἴθε νά μεγαλυνθεῖς ὅπως ἡ Σάρρα καί νά εὐφρανθεῖς ὅπως ἡ Ρεβέκκα καί νά πληθυνθεῖς ὅπως ἡ Ραχήλ, εὐφραινόμενη μέ τόν ἄνδρα σου, φυλάγοντας τούς ὅρους τοῦ νόμου· διότι ἔτσι εὐδόκησε ὁ Θεός»¹¹³. 

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο:«Τά ἀσκητικά τῆς Ἐνορίας» (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) πού ἤδη κυκλοφορεῖ.
 

Τελικός σκοπός τοῦ γάμου, ὅπως καί τοῦ μοναχισμοῦ, εἶναι ἡ σωτηρία, ὁ ἁγιασμός, ἡ θέωση, τῶν ἀνθρώπων.

110 Ἀπό τήν ἀκολουθία τῆς Μοναχικῆς κουρᾶς: «Κατασκεύασον αὐτὸν ὄργανον ἐναρμόνιον, ψαλτήριον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπως ἐντεῦθεν μετὰ προκοπῆς ἀπεκδυσάμενος τὸν παλαιὸν ἄνθρωπο τὸν κατὰ τὴν φιλήδονον ἀπάτην τοῦ πολυμόρφου ὄφεως, ἐνδύσηται τὸν νέον Ἀδάμ, τὸν κατὰ Θεὸν κτισθέντα ἐν ὁσιότητι καὶ δικαιοσύνη. Στερέωσον αὐτὸν πάντοτε τὰ στίγματα καὶ τὸν Σταυρὸν τὸν Ἰησοῦ βαστάζειν ἐν τῷ σώματι αὐτοῦ, δι’ ὧν αὐτῷ ὁ κόσμος ἐσταύρωται καὶ αὐτὸς τῷ κόσμῳ». Πρβλ στό: Ὁ μοναχισμός καί ὁ ἔγγαμος βίος. http://www.gonia.gr/gonia.php?article=1977&PHPSESSID=6529eda2f1aed42dfa90e62829132807.

111 Ἀπό τήν Ἀκολουθία τοῦ Μυστηρίου τοῦ γάμου: «Κύριε...οὕς ηὐδόκησας συναφθῆναι ἀλλήλοις, ἐν εἰρήνῃ καὶ ὁμονοίᾳ διαφύλαξον. Τίμιον αὐτοῖς τὸν γάμον ἀνάδειξον· ἀμίαντον αὐτῶν τὴν κοίτην διατήρησον· ἀκηλίδωτον αὐτῶν τὴν συμβίωσιν διαμεῖναι εὐδόκησον· καὶ καταξίωσον αὐτοὺς ἐν γήρει πίονι καταντῆσαι, ἐν καθαρᾷ τῇ καρδίᾳ ἐργαζομένους τὰς ἐντολάς σου».

112 Ἀκολουθία τοῦ Μυστηρίου τοῦ γάμου.

113 «Μεγαλύνθητι νυμφίε ὡς ὁ Ἀβραὰμ καὶ εὐλογήθητι ὡς ὁ Ἰσαὰκ καὶ πληθύνθητι ὡς ὁ Ἰακώβ, πορευόμενος ἐν εἰρήνη καὶ ἐργαζόμενος ἐν δικαιοσύνη τὰς ἐντολᾶς τοῦ Θεοῦ. Καὶ σὺ νύμφη μεγαλύνθητι ὡς ἡ Σάρα καὶ ἐφράνθητι ὡς ἡ Ρεβέκκα καὶ πληθύνθητι ὡς ἡ Ραχήλ, εὐφρανομένη τῷ ἰδίω ἀνδρὶ φυλάττουσα τοὺς ὅρους τοῦ νόμου ὅτι οὕτως ηὐδόκησεν ὁ Θεὸς».