Μία ἐκκλησιά πού δέν ἔγινε ποτέ τζαμί…Στήν ἀγκαλιά τῆς Παναγιᾶς Μουχλιώτισσας στήν Πόλη…

 

Είχα ξεχυθεί στα στενά της Πόλης και συγκεκριμένα στην λεγόμενη ιστορική χερσόνησο για αμέτρητες ώρες περπατήματος. Αν και έχω περπατήσει σε τούτα τα μέρη ξανά και ξανά κάτι απροσδιόριστο με σπρώχνει πάντα στο να πηγαίνω στους ίδιους δρόμους, στα ίδια σοκάκια, στις ίδιες γειτονιές. Είναι σαν να προσπαθώ να αποροφήσω την Πόλη μέσα μου, σαν να θέλω να αποτυπώσω όσες πιο πολλές μυρωδιές, εικόνες και λοιπά ερεθίσματα βαθειά στο κορμί μου.
Χωμένος λοιπόν με τις ώρες στα σοκάκια βρέθηκα στο Φανάρι στα σύνορα με το Φάτιχ. Ο καιρός μουντός, παγωμένος και με έναν αέρα που πραγματικά έτσουζε. Δε θα ήταν άσχημα να κάνω ένα διαλλειματάκι, σκέφτηκα, να ξεφύγω λιγάκι από την βαρυχειμωνιά. Εκεί κοντά μου ήταν η εκκλησία της Παναγίας της Μουχλιώτισσσας. Εμένα μου φαινόνταν πάντα σαν ερειπωμένη, αλλά γυροφέρνωντάς την μια φορά, είδα μια πορτούλα με κουδουνάκι και σκέφτηκα πως ίσως καταφέρω να μπώ μέσα να την δω.

Χτύπησα και μετά από λίγο ακούστηκαν βήματα στον αυλόγυρο και μία κύρια μου άνοιξε. Δεν μιλούσε ούτε μια λέξη ελληνικά, μα βλέποντάς με, ρώτησε: Yunanlımısın? Χαμογελώντας, απάντησα καταφατικά και με άφησε να μπώ στην αυλή. Στην Πόλη σαν καταλάβουν πως δεν είμαι Τούρκος, το πρώτο πράγμα που τους έρχεται στον νού τους, είναι να με ρωτήσουν αν είμαι Έλληνας. Πόλλες φορές μου απαντάνε με μερικές ελληνικές λέξεις χωρίς εγώ καν να έχω ανοίξει το στόμα μου. Στην σημερινή περίπτωση πάντως δεν χωράει καμία δεύτερη σκέψη. Ποιός άλλος θα έτρεχε μεσ' στο καταχείμωνο, να χτυπάει πόρτες στις εκκλησίες, εκτός από Έλληνα; Έφερε τα κλειδιά και μου άνοιξε την εκκλησία, αφήνωντας με να απολάυσω τον τόσο ιδιαίτερο αυτόν χώρο.

Η μικρή είσοδος της Παναγίας του Μουχλίου

Η ημερομηνία κατασκευής της εκκλησίας αυτής χάνεται στα ίχνη των αιώνων.
Οι πληροφορίες λένε για το 1285 αλλά νέες έρευνες μιλάνε και για παλαιότερα! Το σίγουρο είναι πως χτίστηκε στην θέση παλαιοτέρων ναών όπως αρχικά ήταν ο ναός της Αγίας Ευστολίας και μετέπειτα επίσης της Θεοτόκου. Ο γύρω χώρος περιελάμβανε ανέκαθεν μοναστήρι. Φυσικά από τότε ο χώρος άλλαξε πάρα πολύ, μιάς και το μέρος γνώρισε αρκετές φυσικές καταστροφές και πυρκαγιές. Κατά την Άλωση το μοναστήρι καταστράφηκε αλλά ο ναός παρέμεινε. Δωρήθηκε από τον σουλτάνο Μωάμεθ Β' ως ανταμοιβή για την κατασκευή του Fatıh Camıi το 1471 και έτσι δεν ακολούθησε την μοίρα των υπολοίπων εκκλησιών. Είναι μία (εγώ συνολικά ξέρω μόνον δύο) από τις εκκλησίες που ποτέ δε μετατράπηκε σε τζαμί, μα η μοναδική που Λειτουργεί ακόμα. Έπειτα από αρκετές ανακατασκευές και διορθώσεις πήρε την σημερινή μορφή της.
Για την ονομασία της Παναγιάς του Μουχλίου υπάρχουν κάμποσες εκδοχές. Η πρώτη εκδοχή λέει οτι η λέξη μουχλιών είναι διαλεκτική εκδοχή της σλαβικής λέξης: Μογγόλων. Η ιδρύτρια της Μονής, Μαρία Παλαιολογίνα, είχε παντρευτεί τον διάδοχο των Μογγόλων. Αρχικά πήγαινε να παντρευτεί τον ηγεμόνα των Μογγόλων. Αυτός πέθανε προτού εκείνη φτάσει εκεί και έτσι παντρεύτηκε τον γιό του!Όταν δολοφονήθηκε και αυτός, η Παλαιολογίνα, αλλιώς Κυρά ή Δέσποινα των Μογγόλων, επέστρεψε στην Πόλη και ίδρυσε το Μοναστήρι.
Οι Τούρκοι το λένε Kanlı kilise, δηλαδή εκκλησία του αίματος λόγω του κόκκινου χρώματός της. Ίσως πάλι το ''ματωμένη εκκλησία'' να οφείλεται και στην ιστορία της Παλαιολογίνας.
Η άλλη εκδοχή έχει να κάνει με το χωριό Μουχλίο στην Πελοπόννησο. Κάτοικοι από εκείνα τα μέρη εγκαταστάθηκαν μαζικά στην περιοχή του Φαναριού κατά το 1245.

Η Παναγία του Μουχλίου με τον ιδιαίτερο τρούλο της και το χαρακτηριστικό χρώμα

Μπήκα στο εσωτερικό του ναού και ήταν σαν να βούτηξα σε μια τρύπα στον χρόνο.Πήρα μια μικρή γεύση από έναν χώρο 700 ετών και βάλε. Όλα ήταν τόσο λιτά, τόσο σκοτεινά, τόσο ''φθαρμένα'' από τον χρόνο μα συνάμα τόσο περιποιημένα και καθαρά. Ένας ναός ταπεινός μα τόσο ''ουράνιος''.

Η νότια μεταγενέστερη πλευρά του ναού

Σε μιά γωνιά ανακάλυψα και κάτι σκαλοπατάκια που κατέβαιναν αρκετά κάτω στο εσωτερικό του ναού. Δεν με άφησαν όμως να κατέβω. Ίσως να πρόκειται για παλιό Άγιασμα ή κάτι άλλο. Τι να κάνω όμως, πάνω απ'όλα σεβασμός στους κανόνες του κάθε ναού.

Παντού υπήρχαν τοιχογραφίες με τα σημάδια του χρόνου πάνω τους, με ποιό σημαντική την αναπαράσταση της Αποκαλύψεως. Σημαντικές επίσης είναι και οι τέσσερις Εικόνες που κοσμούν τον ναό.

Πόσο σημαντικό κειμήλιο του Χριστιανισμού και της Πόλης να είναι τούτο εδώ το μέρος, δύσκολο να το υπολογίσει κανείς.

Αιωνόβια τοιχογραφία, που αρνείται να νικηθεί από τον χρόνο

Στην Παναγιά την Μουχλιώτισσα είδα για πρώτη φορά ένα ίσως ξεχασμένο είδος διακόσμησης. Πίσω και πάνω από το Ιερό της εκκλησίας υπάρχει μια τεράστια τοιχογραφία που αναπαριστά την Παναγία με τον Χριστό. Δεν υπήρχε περίπτωση να χωρέσει ολόκληρη στον φωτογραφικό μου φακό. Ήταν κάτι που με εντυπωσίασε, γιατί δεν έχω δεί σε καμμία άλλη εκκλησία αψίδα να είναι έτσι ζωγραφισμένη. Ίσως να είναι διακοσμητική συνήθεια περασμένων αιώνων.

Ο λιτός ναός με τα κειμήλια του. Στο βάθος, πίσω από τον πολυέλαιο διακρίνεται η τεράστια τοιχογραφία!

Η τεράστια τοιχογραφία στην αψίδα

Τελικά έχω το προτέρημα να πέρνω κάθε μέρα πάντα κάτι θετικό. Μέσα από την περιπλάνηση στα σοκάκια η Παναγιά Μουχλιώτισσα άνοιξε την ''αγκαλιά'' της, απέφυγα για λίγο το τσουχτερό κρύο και μου ζέστανε το κορμί. Περισσότερο απ'όλα όμως μου ζέστανε την καρδιά. Κατηφόρησα προς τον Κεράτιο ξέροντας πως ζώ ακόμα μία υπέροχη μέρα στην Πόλη.

http://tixamperiaapothnpolh2.blogspot.gr/2012/01/blog-post.html

http://proskynitis.blogspot.gr