Ἡ αὐτοδιάθεσι τῶν πληροφοριῶν: ἕνα χαμένο δικαίωμα

Η Ευθύνη της επιλογής μας. «5. Ἐκτίμησι τῆς καταστάσεως »- «α. Ἡ αὐτοδιάθεσι τῶν πληροφοριῶν: ἕνα χαμένο δικαίωμα »Μέρος Α΄

ΙΕΡΟΝ ΚΕΛΛΙΟΝ
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΠΟΥΡΑΖΕΡΗ
ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣ 

Κεφάλαιο Β΄ 

 5. «Ἐκτίμησι τῆς καταστάσεως » (σελ. 106-108) 
«α. Ἡ αὐτοδιάθεσι τῶν πληροφοριῶν: ἕνα χαμένο δικαίωμα »Μέρος Α΄  (σελ. 108- 123)

Η Ευθύνη της επιλογής μας

          

                                  Βιομετρικά διαβατήρια

                                  Ἡλεκτρονικές ταυτότητες

                                   666
                                   Bar code
                                   RFID
                                   Smart cards
                                   Ἐμφυτευόμενα μικροτσιπς

5. Ἐκτίμησι τῆς καταστάσεως (σελ.106-108)

Τά παραπάνω ἐκτεθέντα εἶναι μιά ἀμυδρή εἰκόνα τῶν ὅσων συνέβησαν γιά τό ὑπ’ ὅψιν θέμα κατά τήν τελαιταία 25ετία . Ἡ Συνθήκη Σένγκεν, ὄπως ἀναφέραμε, προϋποθέτει τή χρῆσι ἑνός ἠλεκτρονικοῦ συστήματος πληροφοριῶν μέ τή συλλογή καί ἐπεξεργασία προσωπικῶν στοιχειῶν τῶν πολιτῶν.  Αὐτό ἔχει σάν ἄμεσο ἀποτέλεσμα τήν ἐγκατάστασι μιᾶς Εὐρωπαϊκῆς ὑπερ-εξουσίας, ἡ ὁποία θά πραβιάζῃ καί θά καταργῇ τά κυριαρχικά δικαιώματα τῶν πολιτῶν μέ τήν προσβολή καί τή στέρησι θεμελειακῶν ἀτομικῶν τους ἐλευθεριῶν⁴².

(⁴² Ὡς συνήθως σ’ ὅλους τούς γεωγραφικούς χώρους γίνεται πολύς λόγος περί τῆς ἀνθρωπίνης ἀξίας ἤ ἀνθρωπίνης ἀξιοπρεπείας. Τά ἀνθρώπινα διακαιώμτα κατοχυρώνονται συστηματικά καί ἡ προστασία πού παρέχεται στόν ἄνθρωπο εἶναι πολυεπίπεδη. Π.χ. στό προοίμιο τῆς Χάρτας τῶν Ἠνωμένων Ἐθνῶν τῆς 26-6-1945: «...πίστι....στήν ἀξιοπρέπεια καί τήν ἀξία τοῦ ἀνθρώπου...», στήν Οἰκουμενική Διακήρυξι τοῦ Ἀνθρώπου τῆς 10-12-1948: «ἀναγνώρισι ἀξιοπρεπείας.....», στό προοίμιο τοῦ Διεθνοῦς Συμφώνου τοῦ ΟΗΕ γιά τά ἀτομικά καί πολιτικά διακαιώματα τῆς 16-12-1966, στό ποροοίμιο τοῦ Διεθνοῦς Συμφώνου τοῦ ΟΗΕ γιά τά οἰκονομικά, κοινωνικά καί μορφωτικά δικαιώματα τοῦ Δεκεμβρίου 1966.  Εἰδικά γιά τήν κοινοτική Εὐρώπη, ἄν καί οἱ ἱδρυτικές συνθῆκες δέν περιεῖχαν καμμία ἀναφορά σέ θεμελιώδη δικαιώματα,  πέραν τῆς ἴσης μεταχειρίσεως ἀνδρῶν καί γυναικῶν στόν τομέα τῶν ἀμοιβῶν καί τῆς ἐργασίας, «....ἡ Ἕνωσι σέβεται τά θεμελιώδη δικαιώματα, ὄπως κατοχυρώνονται μέ τήν Εὐρωπαϊκή Σύμβασι γιά τήν προστασία τῶν δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου καί τῶν θεμελιωδῶν ἐλευθεριῶν, πού ὑπογράφηκε στή Ρώμη στίς 4 Νοεμβρίου 1950, καί ὄπως προκύπτουν ἀπό τίς κοινές συνταγματικές παραδόσεις τῶν κρατῶν μελῶν, ὡς γενικές ἀρχές τοῦ κοινοτικοῦ δικαίου...»(Ἄρθρο 6 παρ. 2 τῆς Συνθήκης γιά τήν Εὐρωπαϊκή Ἔνωσι, γνωστῆς καί ὡς συνθήκης τοῦ Μάαστριχτ). Ὁμοίως και οἱ προβλέψεις τοῦ Χάρτου τῶν Θεμελιωδῶν Δικαιωμάτων τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐνώσεως (ΕΕC303/14-12-2007). «Ἡ ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια εἶναι ἀπαραβίαστη» (ἄρθρο 1).  Πρόδρομος τῶν διατάξεων αὐτῶν εἶναι τό ἄρθρο 1 παρ.1  τοῦ Γερμανικοῦ Θεμελιώδους Νόμου, ὅπου ὐπάρχει σχεδόν αὐτολεξεί ἡ ἴδια διατύπωσι (βλ. Εὐγ. Σαχπεκίδου, Θεμελιώδεις κοινοτικές ἐλευθερίες καί ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια, Αρμ 2007, σ.3-4,13-15).  Καί ὅμως ὁ κόσμος παραμένει ἔνα βασίλειο ἀδικίας καί μία ἄβυσσος κάθε εἴδους φρικαλεοτήτων. Ὁποία ὑποκρισία! ....)  Καί ὅλα αὐτά ἐπειδή... «σέβεται τά θεμελιώδη δικαιώματα καί συνάδει μέ τίς ἀρχές πού ἀναγνωρίζονται ἰδίως στόν Χάρτη τῶν Θεμελιωδῶν Δικαιωμάτων τῆς Εὑρωπαϊκῆς Ἕνωσης⁴³! (⁴³ Προοίμιο παρ.26 τοῦ κανονισμοῦ (ΕΚ) ἀριθ. 1987/2006 τῆς 20.12.2006 (πρβλ.κατωτ.,σημ.96))

Ἡ Εὐραπαϊκή Ἕνωση διαθέτει Χάρτη Θεμελιωδῶν ἐλευθεριῶν, ἀλλά δέν διαθέτει πολιτική ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων⁴⁴. (⁴⁴ Ξ. Γιαταγάνα, Ἡ μακρά πορεία συνταγμοτοποίησης τῆς Εὐραπαϊκῆς Ἕνωσης, 2003, σ. 122). Τό ἄρθρο 52 παρ.1 τοῦ Χάρτη τῶν Θεμελιωδῶν Δικαιωμάτων τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως ὀρίζει ὅτι «....περιορισμοί ἐπιτρέπεται νά ἐπιβάλλονται μόνον ἐφόσον εἶναι ἀναγκαῖοι καί ἀνταποκρίνονται πραγματικά σέ στόχους γενικοῦ ἐνδιαφέροντος πού ἀγνωρίζει ἡ Ἕνωση....».  Δυστυχῶς, τά δικαιώματα ἀποτελοῦν τό μέσο γιά τήν πραγματοποίηση τοῦ σκοποῦ τῆς Εὑρωπαϊκῆς Ἕνωσεως (πρώην ΕΟΚ) πού εἶναι ἡ εὐρωπαϊκή οἰκονομική ὀλοκλήρωσι⁴⁵. (⁴⁵ Βλ. σχετικά, κατωτ. σ. 168 κἑ.)

α. Ἡ αὐτοδιάθεσι τῶν πληροφοριῶν:  ἕνα χαμένο δικαίωμα (σελ.108-123) Μέρος Α΄

Στή σύγχρονη κοινωνία ἡ πληροφορία ἀποτελεῖ τρίτο μέγεθος πέρα ἀπό τήν ὕλη καί τήν ἐνέργεια, σύμφωνα μέ τήν Κυβερνητική, ἐνῷ  ἀπό δικαιϊκή  ἄποψη ἀποτελεῖ μία νέα κατηγορία δικαίου, ὄπως τά πράγματα καί τά δικαιώματα. Ἔτσι ἡ πληροφορία ἀνάγεται σέ μέγεθος πού ἀξιοποιεῖται καί χρησιμοποιεῖται ἀπό τόν ἀποδέκτη της γιά τήν λήψι ἀποφάσεων σέ οἰκονομικό, πολιτικό, στρατιωτικό καί πολιτιστικό ἐπίπεδο.

Τό δικαίωμα τῆς αὐτοδιαθέσεως τῶν πληροφοριῶν, δηλαδή ἡ δυνατότης τοῦ πολίτου νά ἀποφασίζῃ μόνος του σχετικό μέ τήν ἀποκάλυψι καί τήν χρῆσι τῶν προσωπικῶν του στοιχείων, ἀποτελεῖ συγκεκριμένη ἔκφρασι τοῦ γενικοῦ δικαιώματος τῆς ἀναπτύξεως τῆς προσωπικότητος⁴⁶. 
 (⁴⁶ Βλ. Ἀπ. Γέροντα, Ἡ προστασία τοῦ πολίτη ἀπό τήν ἠλεκτρονική ἐπεξεργασία προσωπικῶν δεδομένων, 2002, σ.κ.ἑ.                   
Σύμφωνα μέ τό ἑλληνικό Σύνταγμα, τό δικαίωμα αὐτοδιαθέσεως τῶν πληροφοριῶν θεμελιώνεται στό ἄρθρο 9 παρ. 1, σέ συνδυασμό μέ τά ἄρθρα 5 παρ. 1 καί 2 παρ.1.                                                                                                                 
«Ἡ κατοικία τοῦ καθενός εἶναι ἄσυλο.  Ἡ ἰδιωτική καί οἰκογενειακή ζωή τοῦ ἀτόμου εἶναι ἀπαραβίαστη.  Καμία ἔρευνα δέν γίνεται σέ κατοικία, παρά μόνο ὅταν καί ὅπως ὁρίζει ὁ νόμος καί πάντοτε μέ τήν παρουσία ἐκπροσώπων τῆς δικαστικῆς ἐξουσία» (ἄρθρο 9 παρ.1).                                                                      
«Καθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητα του καί νά συμμετέχει στήν κοινωνική, οἰκονομική καί πολιτική ζωη τῆς χώρας, ἐφόσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγμα ἤ τά χρηστά ἤθη» (ἄρθρο 5 παρ.1).                                                                                      
 «Ὁ σεβασμός καί ἡ προστασία τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου ἀποτελοῦν πρωταρχική ὑποχρέωση τῆς Πολιτείας» (ἄρθρο 2 παρ.1).                                                     
Ἡ ἀνωτέρω συνταγματική προστασία ἐνισχύθηκε ἀπό τό σχετικῶς νέο ἄρθρο  9 Α τοῦ Συντάγματος (βλ. κατωτ., σημ.90), πού συνδέεται μέ τό ἐπίσης νέο ἄρθρο 5 Α, τό ὁποῖο καθιερώνει τό δικαίωμα στήν πληροφόρησι.                                                    
«1. Καθένας ἔχει δικαίωμα στήν πληροφόρηση, ὄπως νόμος ὁρίζει.  Περιορισμοί στό δικαίωμα αὐτό εἶναι δυνατόν νά ἐπιβληθοῦν μέ νόμο μόνο ἐφόσον εἶναι ἀπολύτως ἀναγκαῖοι καί δικαιολογοῦνται γιά λόγους ἐθνικῆς ἀσφάλειας, καταπολέμεσης τοῦ ἐγκλήματος ἤ προστασίας δικαιωμάτων καί συμφερόντων τρίτων.                                                                                                                                    
 2. Καθένας ἔχει δικαίωμα συμμετοχῆς στήν Κοινωνία τῆς Πληροφορίας.  Ἡ διευκόλυνση τῆς πρόσβασης στίς πληροφορίες πού διακινοῦνται ἠλεκτρονικά, καθώς καί τῆς παραγωγῆς, ἀνταλλαγῆς καί διάδοσής τους ἀποτελεῖ ὑποχρέωση τοῦ κράτους, τηρούμενων πάντοτε τῶν ἐγγυήσεων τῶν ἄρθρων 9,9 Α καί 19»(ἄρθρο 5 Α).                                                                                                                 
 Ἐπίσης προστίθεται καί τό ἀναθεωρημένο ἄρθρο 19 (βλ. κατωτ., σημ.88), πού προστατεύει τό ἀπόρρητο τῶν ἐπικοινωνιῶν, μαζί μέ ἀναθεωρημένο ἄρθρο 25, πού καθιερώνει τά ὅρια τῆς προστασίας τῶν ἀτομικῶν καί κοινωνικῶν δικαιωμάτων καί ἀπαγορεύει την καταχρηστική τους ἄσκησι.  Ἡ νέα διατύπωσι τῆς παρ.1  τοῦ ὑπ’ ὅψιν ἄρθρου ἐξασφαλίζει τήν αὐτόνομη καί ἐλεύθερη δρᾶσι καί, κυρίως, τή συμμετοχή τοῦ πολίτου στήν κοινωνική, οἰκονομική καί πολιτική ζωή ἀπέναντι στήν κρατική, ἀλλά, καί στήν ἰδιωτική ἐξουσία.                                                                                                                                   
Ἄς σημειωθῇ ὅτι οἱ ἀνωτέρω συνταγματικές διατάξεις διοχετεύονται ἰδιωτικό δίκαιο μέσῳ τῆς γενικῆς ρήτρας τοῦ ἄρθρου 57-ΑΚ πού ἀναγνωρίζει καί προστατεύει τό δικαίωμα στην προσωπικότητα, ἀλλά καί τό δικαιώμα τῆς πληροφορικῆς αὐτοδιαθέσεως ὡς ἀγαθοῦ πού ἀνήκει καί ἀπορρέει ἀπό αὐτήν.  Εἶναι ἀναγκαία ὅμως ἡ ἐξειδίκευσι τῆς ἀνωτέρω γενικῆς διατάξεως τοῦ ΑΚ, ὥστε νά ἐξασφαλισθῇ μεγαλύτερη βεβαιότης δικαίου γιά τήν ἀντιμετώπισι τῆς προσβολῆς τοῦ προσώπου (βλ. Ἀπ. Γεωργιάδη, Γενικές Ἀρχές Ἀστικού Δικαίου, 1997, σ. 125 κἑ. Ἐλισάβετ Σαατζίδου – Παντελιάδου, ἔ,ἀ., σ. 84 κἑ.)                                                                     
Γιά τό δικαίωμα τῆς αὐτοδιαθέσεως τῶν πληροφοριῶν, βλ. ἀναλυτικά,  Ἀπ. Γέροντα, Πληροφορική καί Δίκαιο,, 1991, σ. 236 κ.ἑ.). Ὅποιος δέν γνωρίζει καί δέν εἶναι σέ θέσει νά ὑπολογίσῃ, ποιές ἀπός τίς πληροφορίες πού τόν ἀφοροῦν εἶναι γνωστές στό κοινωνικό περιβάλλον του, εἶναι φυσικό νά περιορίζεται σημαντικά ἡ ἐλευθερία του νά πραγραμματίζῃ καί νά ἀποφασίζῃ αὐτόνομα.  Συνεπῶς δέν συμβιβάζεται τό δικαίωμα τῆς αὐτοδιαθέσεως τῶν πληροφοριῶν ἡ κοινωνία, στήν ὁποία οἱ πολῖτες δέν γνωρίζουν ποιός, πότε, τί καί μέ ποιό τρόπο γνωρίζει γι’ αὐτούς⁴⁷. (⁴⁷ Βλ. τήν ἀπόφασι BVerfGE 65,1 τοῦ Ὁμοσποδνιακοῦ Συντάγματικοῦ Δικαστηρίου BVerfG τῆς Ὁμοσπονδιακῆς Δημοκρατίας τῆς Γερμανίας σχετικά μέ τόν νόμο περί ἀπογραφῆς τοῦ πληθυσμοῦ τῆς Γερμανίας.  Περιληπτική μετάφρασι τῆς ἀποφάσεως βλ. Γιαννούλη, Ἠλεκτρονική ἐπεξεργασία προσωπικῶν πληροφοριῶν καί συνταγματικά δικαιώματα, ἐν Ἑφαρμογές δημοσίου δικαίου 1988, τομ.2-3, σ.337,339 κἑ.  Σχετικά μέ τήν ἀπογραφή τοῦ πληθυσμοῦ τῆς Γερμανίας βλ. κατωτ. σ.116-117.)  

συνεχίζεται ...

ψηφιοποίηση κειμένων Κατερίνα