Ὁ Θεός καί ὁ ἄνθρωπος

Τί εἶναι ὁ Θεός; «Ὁ Θεός» μᾶς διδάσκει ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης εἶναι «ἡ μακαρία φύσις, ἡ ὑπερτελεία τελειότης, ἡ ὑπεράγαθος καί ὑπέρκαλλος Ποιητική Ἀρχή ὅλων τῶν ἀγαθῶν καί τῶν καλῶν» ¹.

Ὁ Θεός εἶναι ἡ ἄπειρη καί ἀληθινή τελειότητα, ἡ ἀνώτερη ἀπό κάθε ἄλλη λεγόμενη «τελειότητα». Ἀκόμη ὁ Θεός εἶναι ἡ μακαρία Φύση, ἡ Ἀρχή καί ἡ Αἰτία τῆς ὑπάρξεως ὅλων τῶν καλῶν καί ἀγαθῶν. Ὁ Θεός εἶναι πάνω ἀπό κάθε ἀγαθό (ὑπεράγαθος) καί πάνω ἀπό κάθε κάλλος-ὀμορφιά-ὡραιότητα (ὑπέρκαλλος).

Ὁ Θεός εἶναι ἡ Ποιητική Ἀρχή· εἶναι Αὐτός πού ἐποίησε καί ποιεῖ ὅλα τά καλά. «Ὁ Πατήρ διά τοῦ Υἱοῦ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ποιεῖ τά πάντα»².

Χωρίς τόν Θεό δέν κατασκευάζεται καί δέν ὑπάρχει κανένα ἀγαθό καί καλό.
Οὔτε ἄνθρωπος, οὔτε ἄγγελος, οὔτε κόσμος, οὔτε κοινωνία, οὔτε οἰκογένεια, οὔτε παράδοση, οὔτε πολιτισμός, οὔτε ζωή, οὔτε ἐπιστήμη, οὔτε τέχνη, οὔτε τεχνολογία, οὔτε ἀρετή, οὔτε ἀγάπη, οὔτε ἐλπίδα, οὔτε πίστη, οὔτε φιλανθρωπία, οὔτε ὑλικό ἀγαθό, οὔτε πνευματικό ἀγαθό.«Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν»³ μᾶς δίδαξε ὁ Κύριος.

Ὁ ἄνθρωπος πού θέλει νά εἶναι καλός δέν μπορεῖ νά εἶναι καλός ἄν δέν μετέχει στήν Ἀρχή καί αἰτία ἀλλά καί στό τέλος κάθε καλοῦ πού εἶναι ὁ Θεός. Ὁ Θεός εἶναι «τό Α καί τό Ω»⁴.

Δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι καλός ἄν δέν εἶναι σέ κοινωνία καί ἕνωση μέ τήν μοναδική πηγή κάθε καλοῦ πού εἶναι ὁ Θεός. Δέν μπορεῖ νά εἶναι καλός ἄν στοχεύει στήν αὐταρέσκεια ἤ στήν ἀνθρωπαρέσκεια καί ὄχι στήν Θεαρέσκεια. Ἕνα αὐτονομημένο ἀπό τόν Θεό καλό δέν εἶναι ἀληθινά καλό. «Οὐδείς ἀγαθός εἰ μή εἷς ὁ Θεός»⁵ (Κανένας δέν εἶναι ἀγαθός παρά μόνο ἕνας ὁ Θεός).

Ὅποιος ἐνεργεῖ χωρίς τόν Θεό δέν ἀγαθοποιεῖ ἀλλά κακοποιεῖ. Ὁ Κύριος μᾶς εἶπε: «ὁ μή συνάγων μετ’ ἐμοῦ σκορπίζει»⁶ (αὐτός πού δέν συγκεντρώνει-δημιουργεῖ ΜΑΖΙ ΜΟΥ σκορπίζει-καταστρέφει).

Μία πράξη, μία κίνηση, μία σκέψη, μία θεολογία πού δέν εἶναι ἐκκλησιαστικοποιημένη, ἕνα ἔργο πού δέν γίνεται μέ αἰτία καί ἀρχή τόν Χριστό καί τήν ἁγία Του Ἐκκλησία δέν μπορεῖ νά εἶναι ἀγαθό καί καλό καί τέλειο. Τά καλά καί ὡραῖα εἶναι μόνο αὐτό πού γίνονται διά τοῦ Θεοῦ, μέ αἰτία-ἀφορμή τόν Θεό καί τέλος-σκοπό τήν εὐαρέστηση τοῦ Θεοῦ.

Τό κάλλος τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ πηγή κάθε κάλλους καί ὡραιότητας. Ἡ αἰτία κάθε ὡραιότητας ἄκτιστης καί κτιστῆς εἶναι ὁ Θεός. Ὁ Ἴδιος ὡς ἄκτιστος ὑπέρκειται κάθε κτιστοῦ κάλλους, ὡραιότητος καί ἀγαθότητος, ἀλλά καί κάθε περιγραφῆς (ὁ Θεός εἶναι ἀπερίγραπτος).

Ἡ τέχνη ἀποσυνδεδεμένη ἀπό τήν ὑπέρκαλλη ἀγαθότητα καί ὡραιότητα τοῦ Θεοῦ δέν μπορεῖ νά κατασκευάσει ἔργα μέ κάλλος ἀληθινό καί ὡραιότητα.

Ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου ἀποκομμένη ἀπό τήν κοινωνία μέ τήν πανυπέρκαλλη Παναγαθότητα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ εἶναι μία ζωή ἄχαρη, μίζερη, θλιβερή, σκοτεινή, ἀκαλλής, ἀ-νόητη (χωρίς νόημα), στερημένη παντός ἀληθινοῦ ἀγαθοῦ καί πάσης  ἀληθινῆς ὡραιότητας. Τά ὑλικά ἀγαθά πού προβάλλονται ὡς ὑποκατάστατα τῶν θείων ἀγαθῶν δέν μποροῦν νά γεμίσουν τήν ἀνθρώπινη ψυχή παρά μέ πλήξη, ἀνία, ἀπογοήτευση, ἀηδία καί ποικίλες πληγές.

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὀντολογικά προσανατολισμένος στόν Θεό λόγῳ τοῦ θεοδώρητου «κατ’ εἰκόνα». Γι’ αὐτό καί δέν γεμίζει ὑπαρξιακά παρά μόνο ὅταν ἐκπληρώνει αὐτήν του τήν ἔφεση- ἐπιθυμία, γιά ἕνωση μέ τόν ἄκτιστο Θεό.

Μία «ἀγαθότητα», μία «καλοσύνη», μία «καλή» πράξη αὐτονομημένη ἀπό τόν Θεό δέν εἶναι παρά γιά τήν κόλαση. Ὁ,τιδήποτε πού πραγματώνεται:

α) χωρίς νά ἔχει ἀφορμή-ἐκκίνηση-αἰτία τόν Θεό,

β)χωρίς συνεργασία μέ τόν Θεό καί

γ)χωρίς τελικό σκοπό καί ἀποδέκτη τόν Θεό

εἶναι μία κενή περιεχομένου πράξη ἤ ὀρθότερα μία κακή πράξη. Εἶναι κακή, ἀφοῦ στοχεύει ὄχι στήν Θεία εὐαρέστηση καί ἀγάπη ἀλλά στήν ἀνθρωπαρέσκεια, στήν αὐταρέσκεια, στήν κενοδοξία, στήν αὐτοΰψωση, στόν αὐτοέπαινο, στήν φιλαυτία, στήν ἱκανοποίηση τοῦ ἐγωισμοῦ καί τῆς ὑπερηφάνειας. Αὐτός πού δέν εἶναι μέ τόν Θεό εἶναι ἐναντίον τοῦ Θεοῦ. «Ὁ μή ὤν μετ’ἐμοῦ κατ’ ἐμοῦ ἐστίν»⁷ λέγει ὁ Κύριος.

ΑΣ ΦΡΟΝΤΙΖΟΥΜΕ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΑΝΤΟΤΕ ΜΑΖΙ ΤΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ.

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!

1Θεός, ἡ μακαρία Φύσις, ἡ ὑπερτελής τελειότης, ἡ πάντων τῶν ἀγαθῶν καί καλῶν Ποιητική Ἀρχή ὑπεράγαθος καί ὑπέρκαλλος» Ἁγίων Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί Μακαρίου τοῦ Νοταρᾶ, Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν συνερανισθεῖσα παρά τῶν Ἁγίων καί Θεοφόρων Πατέρων, ἐν ᾗ διά τῆς κατά τήν πράξιν καί θεωρίαν ἠθικῆς φιλοσοφίας ὁ νοῦς καθαίρεται, φωτίζεται καί τελειοῦται καί εἰς ἥν προσετέθησαν τά ἐκ τῆς ἐν Βενετίᾳ ἐκδόσεως ἐλλείποντα κεφάλαια τοῦ μακαρίου Πατριάρχου Καλλίστου, ἔκδοσις Α΄, Ἐπιμέλεια ἀδελφῶν Ἱεροῦ Κοινοβίου Μονῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου Μπούρα-Λεοντάρι Ἀρκαδίας, Ἔκδοσις Α΄ 2010 (στό ἑξῆς: Φιλοκαλία),τόμος Α΄, Προοίμιον εἰς τήν παροῦσαν βίβλον, σελ. 55.

2 Κλασικὴ εἶναι ἡ ἔκφραση αὐτὴ καὶ διατύπωση τῆς ἀρχῆς καὶ τελειώσεως τῶν θείων ἔργων στὴ Δογματική της Ἐκκλησίας. Ο Μ. ᾿Αθανάσιος σύντομα ἀλλά καί παραστατικά παρουσιάζει αὐτή τήν ἀλήθεια· «῾Ο Πατήρ δι᾿ Υἱοῦ ἐν Πνεύματι ἁγίῳ ποιεῖ τά πάντα. ῞Οπως τό σύμπαν ἔγινε ἀπό τόν Τριαδικό Θεό, ἔτσι ὁ Πατήρ δι᾿ Υἱοῦ ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ ποιεῖ τό ἔργο τῆς σωτηρίας μας καί τῆς ἀπολυτρώσεώς μας». ῾Ο Πατήρ δέχεται τήν προσαγωγή τῶν ἀνθρώπων. ῾Ο Υἱός μέ τή θυσία Του προσφέρει τήν ἀπολύτρωση καί τήν ἑνότητα τῶν ἀνθρώπων, καθώς τούς προσάγει στόν Πατέρα. Τό Ἅγιο Πνεῦμα διατηρεῖ τήν ἑνότητα τοῦ σώματος τῆς ᾿Εκκλησίας, ἡ ὁποία δοξάζει τόν Τριαδικό Θεό. (Ἀπό τό βοήθημα γιά κυκλάρχες τοῦ ὁμοτ. καθηγητοῦ κ. Στ. Σάκκου, http://www.apolytrosis.gr/web/guest/ef214)

3 Ἰω. 15, 5.

4 Ἀποκ. α΄, 8

5 Λκ. Ιη΄, 18-19.

6 Λκ. Ια΄, 23.

7 Ματθ. 12, 30

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης