Ἐπιτρέπεται νά γίνεται ἀκολουθία σέ ἀβάπτιστα νήπια;

Το θέμα αυτό απασχόλησε τελευταίως την Ιερά Σύνοδο «της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία και απεφάσισε στα πλαίσια της φιλανθρώπου οικονομίας της να τελεί μια μικρή ακολουθία εκκλησιαστικής ταφής των αβαπτίστων βρεφών, προκειμένου να παρηγορήσει τους γονείς του αποθανόντος αβαπτίστου νηπίου. Για το λόγο αυτό εξέδωσε σχετική Συνοδική Εγκύκλιο την 27161. Στην Εγκύκλιο τονίζεται ότι επιτρέπεται η ταφή με την απόλυτο προϋπόθεση ότι α) ο ένας τουλάχιστον από τους γονείς να είναι χριστιανός ορθόδοξος και να ζητήσει τούτο από την αρμόδια εκκλησιαστική του Αρχή και β) εξαντλήθηκαν όλες οι διευκολύνσεις που παρέχει η Εκκλησία μας για την έγκαιρο βάπτιση των σε κίνδυνο ευρισκομένων βρεφών, το γνωστό βάπτισμα της ανάγκης (=αεροβάπτισμα).
Η εκκλησιαστική ταφή με την τέλεση της νεκρωσίμου ακολουθίας αποτελεί κατ' ακρίβειαν προνόμιο των Ορθοδόξων Χριστιανών που βρίσκονται σε κοινωνία με την Εκκλησία, μία ιδιότητα η οποία αποκτάται, όπως είναι γνωστό, με το μυστήριο του αγίου Βαπτίσματος. Για το λόγο αυτό και απαγορεύεται η τέλεση της νεκρωσίμου ακολουθίας στους αλλόθρησκους, τους κατηχουμένους και γενικά τους αβαπτίστους. Με την ίδια έννοια επιβάλλεται από την Εκκλησία το επιτίμιο της στερήσεως των επικήδειων και επιμνημοσύνων ακολουθιών στους αιρετικούς και γενικά σ' εκείνους που διαπράττουν σοβαρά εκκλησιαστικά αδικήματα.
Η Συνοδική εγκύκλιος απασχολείται επίσης και με το τι γίνεται με την τύχη αυτών των αβαπτίστων κεκοιμημένων βρεφών. Η κυριαρχούσα πατερική θεολογική άποψη είναι ότι τα αβάπτιστα βρέφη, εφόσον είναι φορείς του προπατορικού αμαρτήματος, δεν μπορούν να εισέλθουν στην Βασιλεία του Θεού. Ως απαλλαγμένα όμως τα βρέφη από κάθε άλλη αμαρτία εξαιρούνται της αιωνίου κολάσεως. Η σωτηρία όμως αυτών επαφίεται στην δικαιοκρισία και το έλεος του Θεού. Η σωτηριολογική αυτή σπουδαιότητα του αγίου Βαπτίσματος σε συνδυασμό προς την διαδεδομένη κατά την αρχαιότητα παιδική θνησιμότητα είναι ένας από τους σπουδαιότερους λόγους, οι οποίοι οδήγησαν στην καθιέρωση του νηπιοβαπτισμού. Αυτός δε ο θεσμός στηρίζεται στην επιθυμία και στη διαβεβαίωση των γονέων ότι θα αναθρέψουν τα παιδιά τους κατά τον κατάλληλο καιρό «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου». Μετά την καθιέρωση του νηπιοβαπτισμού τα αβάπτιστα τέκνα των χριστιανών γονέων θεωρούνται κατηχούμενα. Είναι ρητή η γνώμη επ' αυτού του αγίου Συμεών Θεσσαλονίκης. Αυτό γίνεται φανερώτερον ότι από τον 14ο αι. και εξής καθιερώνονται προοδευτικά οι λεγόμενες προβαπτισματικές ακολουθίες, στις οποίες μεταξύ των άλλων γίνεται κι ένα είδος προκαταρκτικού «εκκλησιασμού» των βρεφών.
Σύμφωνα με τα παραπάνω τα αβάπτιστα βρέφη των χριστιανών γονέων συμμετέχουν ανεμπόδιστα σε όλες τις μη μυστηριακές λειτουργικές ακολουθίες της Εκκλησίας όπως οι αρχαίοι κατηχούμενοι κυρίως για παιδαγωγικούς και ψυχολογικούς λόγους. Είναι δε γνωστές και οι υπέρ των κατηχουμένων δεήσεις της θείας Λειτουργίας, της οποίας το πρώτο μέρος χαρακτηρίζεται σήμερα ως «Λειτουργία των Κατηχουμένων».
Κατά συνέπεια μπορεί κατ' αρχήν για λόγους φιλανθρωπίας να τελεσθεί για τα αβάπτιστα βρέφη ανεμπόδιστα η Νεκρώσιμη ακολουθία, η οποία ως γνωστόν δεν αποτελεί μυστηριακή Ακολουθία κι έχει ως πρωτογενή χαρακτήρα την παράκληση των πενθούντων. Πολύ περισσότερο, όταν πρόκειται για μια πληγή, όπως αυτή του άωρου και αιφνίδιου θανάτου βρεφών, ο οποίος και αποτελεί πολύ μεγάλη δοκιμασία για την κατ' οίκον Εκκλησία, που είναι η οικογένεια.
Τέλος η Εκκλησία της Ελλάδος κατέληξε να αποδεχθεί την εκκλησιαστική ταφή των αβαπτίστων βρεφών και για τους εξής λόγους:
α) Η προσωπική αθωότητα των νηπίων, ως παθόντων και διαπραττόντων το κακόν κατά τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης, εν αντιθέσει προς τον ποινικό χαρακτήρα που έχει η στέρηση των επικηδείων προσευχών.
β) Η μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενη πρακτική ενταφιασμού των αβαπτίστων θανόντων βρεφών στα χριστιανικά κοιμητήρια με την οποία εκφραζόταν η πεποίθηση ότι και αυτά διατελούν κάτω από τη σκέπη του Θεού.
γ) Η εμπειρία που απεκόμισε μέχρι σήμερα η Εκκλησία από τη στέρηση της εκκλησιαστικής ταφής προκαλώντας στο λαό την δημιουργία ποικίλων δεισιδαιμονιών και προλήψεων σχετιζομένων με την μετά θάνατο τύχη των ακήδευτων νηπίων, και
δ) Για αμφίβολες καταστάσεις όπως είναι η σωτηρία των αβαπτίστων νηπίων υπερίσχυσε η φιλανθρωπία της Εκκλησίας εν αντιθέσει προς την άρνηση της ταφής και τον προκύπτοντα σκανδαλισμό των πιστών που προκαλούσε και μάλιστα με την ευρεία δημοσιότητα που λαμβάνουν κατά τα τελευταία χρόνια τέτοιες περιπτώσεις.
1 Βλέπε αριθμ. Πρωτ. 2505/1096/3-7-2001.

71. Ακολουθία εις ταφήν αβαπτίστου νηπίου χριστιανών γονέων
Το κείμενο της ακολουθίας εις ταφήν αβαπτίστου νηπίου χριστιανών γονέων έχει ως εξής:
Ο Ιερεύς ποιεί Ευλογητόν και αρξαμένης της εκφοράς του νεκρού ψάλλεται ο Τρισάγιος ύμνος μέχρι του ναού ή του τάφου. Εκεί αρχόμεθα του 118ου ψαλμού• «Άμωμοι εν οδώ...», άνευ αιτήσεων και εκφωνήσεων. Ακολούθως λέγονται τα τροπάρια• «Μετά πνευμάτων...» και Απόστολος και Ευαγγέλιον εκ της Νεκρωσίμου Ακολουθίας εις Νήπια1. Και επισυνάπτεται η Ευχή• «Ο φυλάσσων τα νήπια...» εκ της Νεκρωσίμου ακολουθίας εις Νήπια, ως και η κάτωθι ευχή εις πενθούντας• Κύριε Κύριε, η των θλιβομένων παραμυθία και των πενθούντων παράκλησις και πάντων των εν ολιγοψυχία αντίληψις υπάρχων, τους τω πένθει του κοιμηθέντος συνεχόμενους τη ση ευσπλαχνία παραμύθησαι• παν άλγος εγκείμενον εις την καρδίαν αυτών θεράπευσον και τον δούλον σου τόνδε (την δούλην σου τήνδε), επ' ελπίδι αναστάσεως κεκοιμημένον (-ην), εν κόλποις Αβραάμ ανάπαυσον. Συ γάρ ει η ανάστασις των σων δούλων και Σοι την δόξαν αναπέμπομεν, τω Πατρί καί τω Υιώ και τω Αγίω Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν. Και ακολουθεί η νεκρώσιμος απόλυσις.
Κατατεθέντος δε του νεκρού εν τω τάφω ο ιερεύς επιρρίπτει γην επιλέγων «Του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής...» και Δι' ευχών.
1 Βλέπε τυπική διάταξη νεκρωσίμου ακολουθίας νηπίων, ΜΙΚΡΟΝ ΕΥΧΟΛΟΓΙΟΝ, σ. 268-274
 http://www.orthmad.gr/node/262#70