«Ἀπό τήν προσβολή ἑνός κακοῦ λογισμοῦ μέχρι τήν αἰχμαλωσία τῆς καρδιᾶς»

Συντροφιά λοιπόν τῆς Εὐχῆς, προφορικῆς καί νοερᾶς, ἡ αὐτοκριτική, ὁ αὐτοέλεγχος, ἡ ἐγκράτεια, ἡ νηστεία, ἡ προσοχή, ἡ αὐτομεμψία. Ἔτσι θά ἔλθη ἡ πρόοδος ἡ πνευματική. Διαφορετικά, νά μήν περιμένουμε πνευματική προκοπή, ἄν δέν καταστήσουμε τίς καρδιές μας ἀσφαλῆ μυροδοχεῖα, πού θά κρατοῦν μέσα τους τό πανάγιον Ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ.

Μᾶς λέγουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ὅτι ὁ νοῦς εὔκολα μολύνεται καί εὔκολα καθαρίζεται, διότι ἕνας λογισμός μᾶς πάει στόν παράδεισο καί ὁ ἀμέσως ἑπόμενος στήν κόλασι. Μόλις πάη τό κακό στόν νοῦ, ἀμέσως αὐτός θολώνει ἀπό τό νέφος τῆς ἁμαρτίας. Γιά νά μολυνθῆ ὅμως ἡ καρδιά, πρέπει νά ἀκολουθήση ἡ συγκατάθεσις, ἡ πρᾶξις καί τό ἔργο, μέ ἀποτέλεσμα νά βρωμίζη ὅλος ὁ ἄνθρωπος καί ὕστερα ἔρχεται ὡς ἀποτέλεσμα τό μίασμα.

Αὐτό σημαίνει ὅτι, ἐνῶ μποροῦμε ἀμέσως νά διώξουμε ἕναν ἀσελγῆ λογισμό καί μιά κακή ἐπιθυμία, τό πάθος ὅμως δέν μποροῦμε εὔκολα νά τό ἀποβάλουμε, διότι αὐτό ἔχει αἰχμαλωτίσει τήν καρδιά.

Πρῶτα ἡ προσβολή τοῦ κακοῦ ἔρχεται μέ τόν λογισμό στόν νοῦ, ὕστερα ἀκολουθεῖ ἡ συγκατάθεσις, πού γίνεται πρᾶξις. Ἡ ἐπανάληψις τῆς ἴδιας πράξεως-ἁμαρτίας γίνεται ἕξις-συνήθεια, πού λειτουργεῖ πλέον ὡς δευτέρα διεστραμμένη φύσις μέσα μας, γιά νά ἀκολουθήση τό πάθος καί τέλος ἡ αἰχμαλωσία καί ἡ τελεία καταστροφή. Γιατί ὡς αἰχμαλωσία ὁρίζεται ἡ βιαία καί ἀθέλητη ἀπαγωγή τῆς καρδιᾶς καί τοῦ ὅλου ἀνθρώπου στόν ἐθισμό τῆς ἁμαρτίας, δηλαδή στήν μακρόχρονη συνήθεια τοῦ πάθους.

Μέ τήν αἰχμαλωσία τῆς καρδιᾶς ὁ νοῦς θολώνει καί ἀμαυρώνεται τό «κατ᾿ εἰκόνα». Γι᾿ αὐτό καί ἡ σύστασις τῆς Ἁγίας Γραφῆς: «πάσῃ φυλακῇ τήρει σήν καρδίαν» (Πρ. 4 : 23) καί τό «πρόσεχε σεαυτῷ, μή γένηται ρῆμα κρυπτόν ἐν τῇ καρδίᾳ σου ἀνόμημα» (Δευτ. 15 : 9). Δηλαδή, πρόσεχε μήπως κάποιος κρυφός λογισμός γίνη μέσα στήν καρδιά σου ἀνόμημα, πτῶσις, πάθος καί αἰχμαλωσία.

Ἀπό τήν προσβολή ἑνός κακοῦ λογισμοῦ μέχρι τήν αἰχμαλωσία τῆς καρδιᾶς, ὑπάρχουν τά ἑξῆς στάδια:

• προσβολή
• συνδυασμός
• πάλη
• συγκατάθεσις
• πρᾶξις
• πάθος
• αἰχμαλωσία.

Πῶς ὅμως θά φυλάξουμε καθαρή τήν καρδιά μας;

Θά βάλουμε φρουρούς στόν νοῦ, πού εἶναι:

• Ἡ ἀδιάλειπτη Εὐχή,
• ἡ προσοχή,
• ἡ νῆψις,
• ἡ συμετοχή στά ἅγια Μυστήρια,
• ἡ μελέτη τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου,
• ἡ ἐφαρμογή τῶν εὐαγγελικῶν ἐντολῶν,
• ἡ καλλιέργεια τῶν ἀρετῶν, μέ πρώτη τό ταπεινό φρόνημα,
• ἡ κατά δύναμιν νηστεία,
• ἡ ἐγκράτεια
• καί ἡ ἀγρυπνία.

Καί ἐπειδή ὅλοι μας ἔχουμε μέσα μας κάποια πάθη, πού τά ἱκανοποιοῦμε ἄλλος λιγώτερο καί ἄλλος περισσότερο, ὀφείλουμε νά νεκρώσουμε τίς ρίζες τους. Οἱ ρίζες ἀχρηστεύονται, ἄν δέν τραφοῦν.

Δυστυχῶς ὅμως οἱ βρωμερές ρίζες ὅλων τῶν παθῶν ποτίζονται ἀπό τίς συγκαταθέσεις στούς κακούς λογισμούς, στίς αἰσχρές φαντασίες καί στίς πονηρές ἐπιθυμίες, καί ἀκολουθοῦν οἱ πράξεις καί τά ἔργα. Γιά νά ἀχρηστεύσουμε παντελῶς τίς σάπιες ρίζες τῶν πάθῶν, θά χρησιμοποιήσουμε τήν θεϊκή φωτιά τῆς Εὐχῆς, τό:

« Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με».

Ἕνα χαριτωμένο ἀπόφθεγμα γιά τήν προσευχή διαβάζουμε στόν βίο τοῦ ὁσίου Ἀμβροσίου τῆς Ὄπτινα:

Ρώτησε ἕνας ἀδελφός τόν ἄλλο:

• Ποιός σοῦ ἔμαθε τήν Εὐχή τοῦ Ἰησοῦ;

Κι ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε:

• Οἱ δαίμονες.
• Μά εἶναι δυνατόν αὐτό;
• Βεβαῖως! Αὐτοί μέ πολεμοῦσαν μέ αἰσχρούς λογισμούς, ἐγώ ἀμυνόμουν λέγοντας τήν Εὐχή κι ἔτσι τήν ἔμαθα καλά!*
• 
  
  Στόν Θεό πρέπει κάθε δόξα στούς αἰῶνες Ἀμήν!

 

* (Μπότση Πέτρου, Ἡ Θηβαΐδα τοῦ Βορρᾶ, Ἀθήνα 1999, σ. 181)

Ἀπό τό βιβλίο: " Ἡ «Εὐχή μέσα στόν κόσμο "

Πρωτ. Στεφάνου Κ. Ἀναγνωστόπουλου

Ἐκδ. Γ. Γκέλμπεσης