Ἀπάντηση στόν κ. Ἀθανάσιο Παπαθανασίου περί τοῦ «Ὀρθόδοξου Θεοπασχητισμοῦ» (Γραφεῖο ἐπί τῶν αἱρέσεων καί παραθρησκειῶν Ἱ.Μ.Πειραιῶς)

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΝ κ. ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

ΠΕΡΙ ΤΟΥ «ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΘΕΟΠΑΣΧΗΤΙΣΜΟΥ»

Ενθυμούμενοι τον λόγο του Κυρίου μας «μακάριοι εστέ όταν ονειδήσωσινυμάς…Χαίρετε και αγαλλιάσθε ότι ο μισθός υμών πολύς εντοιςουρανοίς» (Ματθ.5,11-12),χαιρόμεθαγια τις απαξιωτικές εκφράσεις, του διαχειριστή του ιστολογίου«Ιδιωτική Οδός»κ. Παν. Ανδριόπουλου: «καταπιάνεται με τον ‘θεοπασχίτη’ εδώ γελάνε», «γραφικοί συντάκτες», «ευσεβέστατα ανθρωπάκια», «γελοιότητες»,  τις οποίες χρησιμοποίησε με αφορμή δημοσίευσή μας της 24ῃς Απριλίου 2014με τίτλο «Αναφορά σε σύγχρονη θεοπασχητική κακοδοξία».Λυπούμεθα όμως για το πρόσωπό του,όχι μόνον διότι αμαρτάνει,  ειρωνευόμενος, αλλά και διότι εάν ο κ. Ανδριόπουλος νομίζει ότι τα όσα γράψαμε στο άρθρο μας είναι «γελοιότητες», θα έπρεπε να κάνει τον κόπο να το αποδείξει με μαρτυρίες από την αγία Γραφή και τους αγίους Πατέρες. Το γεγονός όμως ότι δεν τόλμησε να ανατρέψει το περιεχόμενό του, αλλά κατέφυγε σε ειρωνείες, αποδεικνύει ότι η πρόθεσή του δεν ήταν να συμβάλλει με τη δημοσίευσή του στην οικοδομή του σώματος της Εκκλησίας. Εκτός και αν πιστεύει, ότι με το απόσπασμα του μακαριστού Μητροπολίτου Νικοπόλεως Μελετίου, το οποίο παρέθεσε, προφανώς ως απάντηση, ανατρέπει το περιεχόμενο του άρθρου μας.

Και ας έλθουμε τώρα στον αγαπητό κ. Α.Παπαθανασίου και στην πρόσφατη δημοσίευσή του με τίτλο «Αναφορά σε χάλκευση κατηγορίας επί θεοπασχητική κακοδοξία», με την οποία διαμαρτύρεται διότι επισημάναμε σε κείμενό του αποκλίνουσες από την Ορθόδοξη διδασκαλία αντιλήψεις του.
Υπενθυμίζουμε ότι ο κ. Α. Παπαθανασίου είχε δημοσιεύσει στο περιοδικό «ΣΥΝΑΞΗ» (τ.129, 2014), άρθρο με θέμα: «Ο πάσχων Θεός, ο σύντροφος Θεός».Υπάρχουν ορισμένες χαρακτηριστικές εκφράσεις στο κείμενό του οι οποίες είναι έτσι διατυπωμένες, ώστεπεριέχουν αντιφάσεις και κατ’ επέκταση παραπέμπουν σε Θεοπασχητισμό. Λέγει επί παραδείγματι: «Επί του σταυρού, λοιπόν, έπαθε ο Θεάνθρωπος – όχι απλώς ένας άνθρωπος ονόματι Ιησούς. Έτσι, κατά έναν μυστήριο τρόπο, ο ίδιος ο Θεός συμμετείχε στην οδύνη και το πάθος, χωρίς ταυτόχρονα να υφίσταται αλλοίωση η θεία φύση του… Ο Θεός Υιός έζησε το πάθος, διότι είναι αυτός που ενανθρώπησε». Όμως, επί του σταυρού δεν έπαθε ο Θεάνθρωπος, αλλά η ανθρωπίνη φύσις του Θεανθρώπου, της θείας αυτού φύσεως παραμενούσης απαθούς και αμετόχου του πάθους. Επίσης ο ίδιος ο Θεός δεν συμμετείχε στην οδύνη και το πάθος, διότι αν ο Θεός (δηλαδή η Θεία Φύσις του) συμμετείχε πραγματικά, στην οδύνη και στο πάθος, τότε οπωσδήποτε θα είχε υποστεί τροπή και αλλοίωση η Θεία Του Φύση. Για τους ίδιους επίσης λόγους ο Θεός Υιός δεν έζησε το πάθος. Στις παρά πάνω θέσεις μας συνηγορεί απολύτως ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός:«Η μεν γαρ ψυχή, παθητή ούσα, του σώματος τεμνομένου αυτή μη τεμνομένη, συναλγεί και συμπάχει τω σώματι, η δε Θεότης απαθής ούσα, ου συνέπασχε τω σώματι». Για να κάνει ο άγιος δε περισσότερο σαφή την διδασκαλία αυτή αναφέρει στη συνέχεια το παράδειγμα του δένδρου, που κόβεται από το τσεκούρι, καθ’ όν χρόνον ο ήλιος, ενώ φωτίζει το δένδρο, δεν συμμετέχει στο πάθος του δένδρου. Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι πάσχει ο ήλιος την ώρα που φωτίζει το δένδρο καθ’ όν χρόνον αυτό κόβεται; Ασφαλώς όχι. Επίσης εισάγει τον καινοφανή και αδόκιμο όρο «ορθόδοξος θεοπασχητισμός», μη μαρτυρούμενο στην Κανονική και Πατερική μας Παράδοση. Ρωτάμε: ποιά Σύνοδος στα δύο χιλιάδες χρόνια της εκκλησιαστικής μας ιστορίας καθιέρωσε τέτοιον όρο; Ποιός Πατέρας της Εκκλησίας χρησιμοποίησε αυτόν τον όρο; Ας κάνει τον κόπο να μας αναφέρει έστω και μία μαρτυρία ο αγαπητός μαςκ. Α. Παπαθανασίου.

Στη συνέχεια προσπαθώντας να στηρίξει τον «ορθόδοξο θεοπασχητισμό» του, επιχειρεί να τον «ντύσει» με πατερικό μανδύα. Λέγει: «Οι Πατέρες, λ.χ., επέμειναν ότι αυτός τον οποίο γέννησε η Θεοτόκος δεν ήταν μια ανθρώπινη υπόσταση, αλλά ο ίδιος ο Λόγος (το δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδας), η ανθρώπινη φύση του οποίου ήταν από το πρώτο δευτερόλεπτο αδιαίρετα ενωμένη με τη θεότητά του. Ακριβώς υπ’ αυτό το πρίσμα η Παναγία αποκαλείται “Θεοτόκος” και αυτοί που σταύρωσαν τον Χριστό αποκαλούνται “θεοκτόνοι”». Δεν διαφωνούμε, μόνο που πριν από τις λέξεις«αδιαίρετα ενωμένη» παρέλειψε να προσθέσει και τις απαραίτητες λέξεις«ατρέπτως, ασυγχύτως, αναλοιώτως», όπως καθόρισε η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος, για να αποκλείσει κάθε παρανόηση για την αληθινή θεανθρωπότητα του Κυρίου.

Στη συνέχεια προσθέτει: «Στην οπτική αυτή, λοιπόν, πάσχει (το επαναλαμβάνω) ο Χριστός, δεν πάσχει όμως η θεία φύση. Αυτή τη θέση τη βρίσκουμε διαχρονικά, μέχρι και σε σύγχρονους θεολόγους. Η θεία φύση εξ’ ορισμού βρίσκεται πέρα από κάθε λογής περιορισμούς, στους οποίους, αντίθετα, υπόκεινται τα κτιστά όντα». Αλλά όμως δεν είναι ορθή η έκφραση: «πάσχει ο Χριστός»,διότι ο Χριστός είναι ο Θεάνθρωπος, Θεός μαζί και άνθρωπος, αλλά,πάσχει η ανθρωπίνη φύσις του Χριστού, (αν θέλει βέβαια να θεολογήσει σύμφωνα με την ορθόδοξη διδασκαλία!), ώστε να μην έρχεται σε αντίφαση,με αυτό που λέγει παρά κάτω:«δεν πάσχει όμως η θεία φύση». Εάν ενώ πάσχει ο Χριστός ταυτόχρονα δεν πάσχει η θεία φύση, τότε οδηγούμεθα στο συμπέρασμα ότι «έπαθε» κάποια άλλη «θεότητα» και όχι η ασύγχυταενωμένη στο Πρόσωπό Του Θεία φύση. Λέγει επίσης: «Αυτή τη θέση τη βρίσκουμε διαχρονικά, μέχρι και σε σύγχρονους θεολόγους». Ας μας αναφέρει σε ποιόν Πατέρα, ή σε ποιά τοπική ή Οικουμενική Ορθόδοξο Σύνοδο την βρίσκουμε αυτή την θέση. Όσο για τους σύγχρονους θεολόγους και μάλιστα οικουμενιστικών προδιαγραφών, έχουμε «φλομώσει» κατά το κοινώς λεγόμενον και δεν τους χρειαζόμαστε.

Εφ’ όσον βλέπουμε να επιμένει ο κ. Α. Παπαθανασίου, στο επίμαχο άρθρο του, παρ’ όλες τις φιλότιμες προσπάθειές του να αποδείξει, ότι η Θεότητα έμεινε απαθής κατά το σταυρικό πάθος του Κυρίου μας, φοβούμαστε ότι δενθα ξεφύγει τελικά από τονθεοπασχητισμό. Κι’ αυτό διότι διαβλέπουμε στο άρθρο σύγχυση των ιδιωμάτων των δύο φύσεων του Κυρίου, για τις οποίες αποφάνθηκε η Εκκλησία μας ότι είναι «ατρέπτως, ασυγχύτως, αναλοιώτως και αδιαιρέτως»» ενωμένες με το θεανδρικό Πρόσωπο Του.

Με όσα γράψαμε, ας μη θεωρηθεί ότι τρέφουμε κάποια εμπάθεια στο κατά τα άλλα αξιόλογο και αγαπητό πρόσωπο του κ. Α. Παπαθανασίου,

και δεν έχουμε κανένα άλλο λόγο, για να αντιπαρατεθούμε μαζί του. Μπορεί και έχει το δικαίωμα σε άλλης φύσεως θέματα να πρεσβεύει ό,τι θέλει και να εκφράζεται όπως θέλει. Σε θέματα όμως πίστεως δεν μπορεί να πρεσβεύει ό,τι θέλει, αλλά οφείλει να ευθυγραμμιστεί με την Ορθόδοξη διδασκαλία.Όσο για την απαίτησή του να κάνουμε δημόσια επανόρθωση, θα το κάνουμε ευχαρίστως, εφ’ όσον μας παραθέσει έστω και μια αναφορά στον καινοφανή όρο του άρθρου του «ορθόδοξος θεοπασχητισμός», μέσα από αποφάσεις Αγίων Συνόδων και συγγράμματα Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας. Τέλος τα περί «χριστιανικού ήθους» μας και «στοιχειώδους ανδρισμού» μας  τα αφήνουμε στην κρίση των αναγνωστών.

Εκ του Γραφείου επί των Αιρέσων και των Παραθρησκειών

Ο υπεύθυνος

Αρχιμ. Παύλος Δημητρακόπουλος

Ο γραμματέας

Λάμπρος Σκόντζος, θεολόγος
http://aktines.blogspot.gr/2014/04/blog-post_793.html