Πρωτοπρ. Γεώργιος Μεταλληνός, Ἦλθε τό τέλος τοῦ Ἑλληνισμοῦ;

ΗΛΘΕ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ;

Μετὰ τὴν Φραγκικὴν καὶ Ὀθωμανικὴν Ἅλωσιν διερχόμεθα τὴν Τρίτην Ἅλωσιν, ἡ ὁποία ἴσως ἀποδειχθῆ καὶ τελεσίδικος

Τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δ. Μεταλληνοῦ

Ἡ ἔνταξη τῆς Χώρας μας στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση εἶναι ἡ ὁλοκλήρωση μιᾶς μακρόσυρτης διαδικασίας, ποὺ ἀρχίζει μετὰ τὸ σχίσμα (9ος– 11ος αἰ.) Ἡ Πανευρώπη ὑπὸ τὴν φραγκικὴ ἡγεσία, ἦταν τὸ μόνιμο ὄνειρο τῶν Ἑνωτικῶν (δυτικιζόντων τότε καὶ εὐρωπαϊστῶν σήμερα).Πρόκειται γιὰ τοὺς Διανοουμένους καὶ Πολιτικούς, ποὺ συγκροτοῦν τὴν «δυτικὴ παράταξη» (μὴ λησμονοῦμε ὅτι καὶ ὁ μαρξιστικὸς κομμουνισμὸς τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως «Δύση» εἶναι). Ἀπέναντί της εἶναι ἡ «ἀνατολικὴ παράταξη», τῶν πατερικὰ Ὀρθοδόξων, ἀπὸ τόν Κλῆρο καὶ τὸνΛαό μας.

Ὁ Καρλομάγνος ὁ μεγαλύτερος ἐχθρὸς τοῦ Ὀρθοδόξου Ἑλληνισμοῦ

1. Πατέρας τῆς σημερινῆς Ἑνωμένης Εὐρώπης, ποὺ ἀποτελεῖ ὀργανικὴ συνιστῶσα τῆς «Νέας Τάξης» τῆς Παγκοσμιοποίησης καὶ τῆς Νέας Ἐποχῆς εἶναι ὁ Καρλομάγνος (768–814), ὁ μεγαλύτερος ἐχθρὸς τοῦ Ὀρθόδοξου Ἑλληνισμοῦ, τῆς Ρωμηοσύνης. Γι᾽ αὐτὸ ἡ Ἑνωμένη Εὐρώπη ἀμείβει μὲ τὸ βραβεῖο «Καρλομάγνου» τοὺς πρωτεργάτες καὶ τὰ διακεκριμένα ὄργανά της, μὲ πρόσφατο ἐκπρόσωπο τῆς ὁμάδας αὐτῆς τὸν «φίλτατο» στοὺς Ἕλληνες κ. Σόϋμπλε. 
Μὲ τὸν Καρλομάγνο καὶ τοὺς Φράγκους του καθιερώνεται ἀπὸ τὸν 8°–9° αἰώνα τὸ ἄσβεστο μῖσος τῆς Εὐρώπης ἀπέναντι στὸν Ἑλληνισμὸ καὶ τὴν Ὀρθοδοξία, λόγῳ τῆς σχέσης της μὲ τὴν ἑλληνικότητα, ποὺ φανερώνεται σὲ κάθε ἱστορικὴ στιγμή, ποὺ ἡ Δύση , στὸ σύνολό της, παίρνει θέση ἀπέναντι στὴν «Καθ᾽ ἡμᾶς Ἀνατολή». Ὁ στόχος τῆς ἑτερόδοξης Δύσεως δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ τὴν καθολικὴ ἅλωση τῆς Ὀρθοδοξίας, κυρίως τὴν πνευματική, καὶ τὴν οὐνιτικοποίηση —δηλαδὴ τὴν ἀλλοτρίωση— τῆς ὀρθόδοξης Ἑλληνικότητος, τῆς Ρωμηοσύνης.

Κορυφαία στιγμὴ στὴν προσπάθεια τῆς Εὐρώπης νὰ ἁλώσει καὶ ὑποτάξει τὴν Ὀρθόδοξη Ἀνατολή, ἦταν ἡ ἅλωση τῆς Πόλης ἀπὸ τοὺς Φράγκους Σταυροφόρους, τὸ 1204 (12/13 Ἀπριλίου) καὶ ἡ διάλυση τῆς αὐτοκρατορίας μας. Ὁ φραγκικὸς κόσμος μετὰ τὸ σχίσμα (1054) καὶ ἡ κορυφή του ὁ Πάπας, ζοῦσαν μὲ ἕνα ἀνομολόγητο πόθο, τὴν ὑποταγὴ τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς. Οἱ σταυροφορίες, ὅπως ἀποδείχθηκε, εἶχαν αὐτὸ ὡς κύριο στόχο. Ἱστορικοί,ὅπως ὁ ἀείμνηστος Στῆβεν Ράνσιμαν (Οἱ σταυροφορίες...) καὶ ὁ Ernle Bradford (Ἡ προδοσία τοῦ 1204, στὰ γερμανικά), μεταξὺ ἄλλων, ἐφώτισαν ἐπαρκῶς τὸ θέμα.

Ἡ πρώτη ἅλωση τῆς Πόλης (1204) ἀνοίγει τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἅλωση τοῦ 1453. Ὑπάρχει μάλιστα, γενετικὴ σχέση μεταξὺ τῶν δύο ἁλώσεων. Ἀπὸ τὸ 1204 ἡ Πόλη καὶ σύνολη ἡ αὐτοκρατορία τῆς Νέας Ρώμης, ἡ Ρωμανία, ὅπως εἶναι τὸ ἀληθινὸ ἀπὸ τὸν 4° αἰώνα ὄνομά της, δὲν μπόρεσε νὰ ξαναβρεῖ τὴν πρώτη της δύναμη. Τὸ φραγκικὸ κτύπημα ἦταν τόσο δυνατό, ὥστε ἔκτοτε ἡ Νέα Ρώμη – Κωνσταντινούπολη ἦταν «μία πόλη καταδικασμένη νὰ χαθεῖ» (Ἑλένη Γλύκατζη – Ἀρβελέρ). Ἀπὸ τὸ 1204 μέχρι τὸ 1453 ἡ αὐτοκρατορία μας διανύει περίοδο πολιτικῆς παρακμῆς καὶ πτωτικὴ πορεία.

Ἑνωτικοὶ καὶ Ἀνθενωτικοὶ

2. Οἱ ἐξελίξεις στὸ ἐσωτερικὸ τῆς συρρικνωμένης πιὰ αὐτοκρατορίας ὁδήγησαν στὴν ἀποδυνάμωση καὶβαθμιαία ἀποσύνθεσή της: ἐμφύλιοι πόλεμοι τοῦ 14^ου αἰῶνος, διείσδυση τῶν Ὀθωμανῶν ὡς μισθοφόρων στὴν ζωή της καὶ ἐπεκτατικὴ πορεία τους στὴν Χερσόνησο τοῦ Αἵμου (ἀπὸ τὸ 1354)· πολιτικὴ καὶ οἰκονομικὴ διάλυση·δημογραφικὴ συρρίκνωση· ἄστοργη καὶ ἀφιλάνθρωπη πολιτικὴ τῶν αὐτοκρατόρων· δυσβάστακτη φορολόγηση (δημιουργία οἰκονομικῆς ὀλιγαρχίας εἰς βάρος τῶν μικροκαλλιεργητῶν) καὶ κυρίως θεολογικὲς – πνευματικὲς καὶ ἄλλες ἰδεολογικὲς ἀντιθέσεις (Ἑνωτικοὶ – Ἀνθενωτικοὶ) τὸ τραγικότερο ρῆγμα στὸ σῶμα τοῦ Ἔθνους. Ἑνωτικοὶ καὶ Ἀνθενωτικοὶ ὁδηγήθηκαν σὲ σύγκρουση ὁριακή. Οἱ πρῶτοι ἀναζητοῦσαν στηρίγματα γιὰ τὸ κλονιζόμενο Γένος πρὸς δύο κατευθύνσεις: στὴν κλασικὴ ἀρχαιότητα, μὲ ἄρνηση τῆς προτεραιότητας τῆς Ὀρθοδοξίας, καὶ στὴ Δύση, μὲ τὴν ὅποια συγγένευαν λόγῳ τῆς κοινῆς ἰδεολογίας καὶ νοοτροπίας. Οἱ δεύτεροι (Κλῆρος, Μοναχοί, εὐρὺ λαϊκὸ στρῶμα) -ὄχι λιγότερο Ἕλληνες ἀπὸ τοὺς πρώτους -διατηροῦσαν τὴν ἱστορικὰ ἑδραιωμένη (καὶ μάλιστα μετὰ τὸ 1204) δυσπιστία πρὸς τὴν Δύση, διότι γνώριζαν καλὰ τὴν θεολογική, ἐκκλησιολογικὴ καὶ κοινωνικὴ ἀλλοτρίωσή της (ρατσιστικὴ φεουδαρχία), προτάσσοντας σὲ κάθε ἑνωτικὴ προσπάθεια τὴν Ὀρθοδοξία ὡς ἀληθινὴ πίστη καὶ τὴν σωτηριολογική της σημασία. Ἦταν μία κατάσταση μὲ πολλὲς ἀναλογίες μὲ τὴν σημερινή.

Λίγο πρὶν τὴν ἅλωση ὁ πρῶτος Γενάρχης μας, μετὰ τὸ 1453, καὶ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Γεννάδιος (Σχολάριος, †1472) ἔλεγε μὲ ἔκδηλη ἀγωνία: «Ὤ ἀνόητοι Ρωμαῖοι...» (Ρωμηοὶ δηλαδή), ἐλέγχοντας τὴν ἀφελῆ προσδοκία βοήθειας ἀπὸ μία Δύση, ποὺ εἶχε μάθει πιὰ ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Καρλομάγνου (8ος – 9ος αἰ.) νὰ μισεῖ θανάσιμα τὴν Ὀρθόδοξη Ἑλληνικὴ Ἀνατολὴ (Γραικία). Ἡ στάση τῶν Ἀνθενωτικῶν ἦταν ρεαλιστική, διότι καὶ ἂν ἀκόμη ἀποκρούονταν οἱ Ὀθωμανοί, τὸ ἐξασθενημένο «Βυζάντιο» θὰ ἐπιβίωνε μέν, ἀλλὰ κατὰ πᾶσαν πιθανότητα θὰ εἶχε ἤδη μεταβληθεῖ σὲ ἐξίσου ἀξιοθρήνητο δυτικὸ προτεκτοράτο, ὅπως τὸ ζοῦμε σήμερα.

Πῶς διετηρήθη τὸ γένος ἑνωμένον

2. Ὡστόσο οἱ δύο φοβερὲς αὐτὲς Ἁλώσεις δὲν σήμαναν γιὰ τὸ Γένος μας ὁλοσχερῆ πτώση καὶ ἀφανισμὸ ἀπὸ τὴν ἱστορικὴ σκηνή, οὔτε ἐνόθευσαν τὴν ταυτότητά μας, τὴν Ἑλληνορθοδοξία. Ἡ ἐμμονὴ στὴν ὀρθόδοξη παράδοση καὶ μέσῳ αὐτῆς καὶ στὴν ἑλληνικότητα, διατήρησε τὸ Γένος ἑνωμένο μὲ τὶς ζωτικὲς πηγές του. Ὅπως δὲ ἔχει ἐπισημανθεῖ πολὺ ὀρθά, ἐνῶ πολιτικὰ μετὰ τὸ 1204 ἡ αὐτοκρατορία φθίνει καὶ καταντᾶ σκιὰ τοῦ ἑαυτοῦ της, πνευματικὰ σημειώνει μεγάλη ἀκμὴ καὶ κορύφωση τῆς ἁγιοπατερικῆς παραδόσεως (ἡσυχαστικὴ κίνηση), ποὺ ζωογονοῦσε τὸ Γένος καὶ ἐνίσχυε τὶς πνευματικές του ἀντιστάσεις. Ὁ μεγάλος Βέλγος ἁγιολόγος Francois Halkin, ὁμιλεῖ γιὰ τὴν «Διεθνῆ τοῦ Ἡσυχασμοῦ» (Internationale des Hesychasmus), ποὺ ἕνωνε ὅλες τὶς ὀρθόδοξες Λαότητες. Μετὰ μάλιστα τὴν β´ ἅλωση ἀπὸ τὴν καλπάζουσα δύναμη τῶν Ὀθωμανῶν Τούρκων ἡ ἀλήθεια αὐτῆς τῆς διαπίστωσης φαίνεται ἀκόμη καθαρότερα  Ἡ ἐπιβίωση τοῦ Γένους μας ἦταν τὸ θαῦμα τοῦ ἑλληνορθόδοξου ψυχισμοῦ. Μὲ τὴ δεύτερη ἅλωση ἀρχίζει γιὰ τὸ Γένος περίοδος μακρᾶς δοκιμασίας. Ἂν οἱ ψυχικὲς καὶ πνευματικὲς δυνάμεις του δὲν ἦταν ἀκμαῖες εἶναι ἀμφίβολο ἂν θὰ μποροῦσε τὸ Γένος νὰ ξεπεράσει τὶς συνέπειες τῆς Πτώσης, ὅπως συνέβη μὲ ἄλλους Λαοὺς στὴν Ἱστορία. Ὅ,τι εἶχε συμβεῖ ἤδη μὲ τὶς ἑλληνικὲς πόλεις–κράτη, ὅταν ὑποτάχθηκαν στὴν Ρώμη, ἐπανελήφθη καὶ μετὰ τὸ 1453. Ἡ Πόλη ἔπεσε, ἀλλ᾽ ἡ Ρωμανία/Βυζάντιο δὲν χάθηκε. Ὁ ρωμαίικος βίος καὶ πολιτισμὸς συνέχισαν νὰ ζοῦν μὲ ἕνα τρόπο ὑπάρξεως λιγότερο μὲν φαντασμαγορικό, ἀλλ᾽ ἐξ ἴσου ρωμαλέο καὶ δημιουργικό. Ὁ ἔγκριτος ἱστορικός μας, ἀείμνηστος Καθηγητὴς Ἀπόστολος Βακαλόπουλος,παρατηρεῖ ὅτι στὴν διάρκεια τῆς δουλείας ἡ Ὀρθόδοξη Πίστη «ἦταν κάτι παραπάνω ἀπὸ θρησκευτικὸ δόγμα. Ἦταν τὸ πνευματικὸ πλαίσιο, μέσα στὸ ὁποῖο ἐκφραζόταν ἡ ἐθνικὴ συν είδηση, ὁλόκληρος ὁ κόσμος τους, ποὺ ἔκλεινε μέσα του τὸ ἔνδοξον παρελθὸν καὶ τὶς ἐλπίδες ἀπολυτρώσεως». Ἀλλὰ καὶ ὁ Ἰωάννης Καποδίστριαςἐθεμελίωσε τὴν ἵδρυση τοῦ Κράτους μας στὴν ἰδέα, ὅτι «ἡ χριστιανικὴ θρησκεία ἐσυντήρησεν εἰς τοὺς Ἕλληνας καὶ γλῶσσαν καὶ Πατρίδα καὶ ἀρχαίας ἐνδόξους ἀναμνήσεις καὶ ἐξαναχάρισεν εἰς αὐτοὺς τὴν πολιτικὴν ὕπαρξιν, τῆς ὁποίας εἶναι στῦλος καὶ ἑδραίωμα» (πρβλ. Α´ Τιμ. 3,15). Γι᾽ αὐτὸ ἀκριβῶς ἔπρεπε νὰ «φύγει», διότι συνέδεε τὸ Ἔθνος μας μὲ τὶς ζωτικὲς Πηγές του!

Εἰς τὸ Ἐκκλησιαστικὸν Σῶμα ὁλόκληρος ἡ ζωή τοῦ γένους

3. Τὸ Γένος μας μέσα στὸ πλαίσιο τοῦ ἐθναρχικοῦ – ἐκκλησιαστικοῦ χώρου –παρὰ τὶς ὁποιεσδήποτε ἐλεγχόμενες συμπεριφορές, ποὺ ποτὲ δὲν λείπουν σὲ κάθε θεσμικὸ χῶρο– πέτυχε τὴν ἱστορικὴ συνέχειά του, τὴν διάσωση δηλαδὴ τῶν συστατικῶν τῆς ταυτότητας καὶ ἰδιοπροσωπίας του. Ὁ θεσμὸς τῆς Ἐθναρχίας ἀποδείχθηκε γιὰ τὸ Γένος εὐεργετικὸς συμβάλλοντας στὴν ἐπιβίωση καὶ ἱστορικὴ συνέχειά του. Ἀπὸ ἄποψη ἐδαφική, ἡ Ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία συνέχιζε τὴν Χριστιανική.

Πνευματικὰ ὅμως καὶ πολιτιστικά, ἀλλὰ καὶ πολιτικά, τὴν συνέχισε ἡ Ἐθναρχία. Μὲ τὴν πολιτικὴ ὀργάνωση τῆς Ἐκκλησίας διαμορφώθηκε βαθμιαῖα τὸ νέο καθεστὼς τῆς «Χριστιανικῆς Ἀνατολῆς», τὸ «ὈρθόδοξοἘκκλησιαστικὸ Κράτος τοῦ Χριστιανικοῦ Ἔθνους» (Διονύσιος Ζακυθηνός, στὴν κυριολεξία τὸ «Βυζάντιο μετὰ τὸ Βυζάντιο» (Ν. Γιόργκα). Ἡ συσπείρωση τοῦ Γένους στὸ φυσικό του ἀπὸ αἰώνων σῶμα, τὸ ἐκκλησιαστικό, πέτυχε τὴν διάσωση τῶν δυνάμεών του. Ὁ δὲ Ἑλληνισμός, τὸ βασικὸ στοιχεῖο τοῦ ρωμαίικου μιλλετιοῦ, ἔμεινε συμπαγὲς καὶ ἰδιαίτερο σῶμα, σὲ μία ὑπερεθνικὴ ἑνότητα μὲ τὶς ἄλλες ἐθνότητες – λαότητες τῆς Βαλκανικῆς, οἱ ὁποῖες μέσα στὴν ἐθναρχία ξεπέρασαν τὴν μετὰ τὸ 1204 κατάτμησή τους. Ἡ Ἐθναρχία ἔδωσε στὴ Ρωμηοσύνη μεγαλύτερη ἑνότητα καὶ συνοχή. Καὶ αὐτοὶ οἱ ἀμείλικτοι ἐχθροί της, οἱ Φράγκοι, θὰ τὴν βλέπουν συνεχῶς ζωντανὴ καὶ γι᾽ αὐτὸ ἐπικίνδυνη, ἐμποδίζοντας μὲ κάθε τρόπο τὴν ἀντίστασή της. Ἔτσι τὸ Γένος, ὥς τὴν ἵδρυση τοῦ πρώτου ἡμιαυτόνομου ἑλληνικοῦ κράτους (Ἑπτανησιακὴ Πολιτεία, 1800) θὰ μείνει μὲν χωρὶς πρωτογενῆ πολιτικὴ ἐξουσία, μέσῳ ὅμως τῆς Ἐθναρχίας θὰ συνεχίσει νὰ ὑπάρχει ὡς συντεταγμένη κοινωνία, μὲ συνείδηση τῆς ταυτότητάς της, τῆς ἑνότητας καὶ ἰδιαιτερότητά της. Τὸ ἐκκλησιαστικὸ σῶμα θὰ εἶναι ὁ χῶρος ἀνάπτυξης συνόλης τῆς ζωῆς τοῦ Γένους, διασώζοντας τὴν θρησκευτικὴ καὶ ἐθνικὴ παράδοση, τὴν γλώσσα καὶ τὴν κοινωνικοπολιτικὴ ὀργάνωσή του, τὴν συλλογικὴ ἐμπειρία του στὸν χῶρο τῆς καθημερινῆς πράξης.

α) Ἡ Λατρεία, μόνιμος βιοτικὸς χῶρος γιὰ τὸν Ἕλληνα – Ρωμηό, διέσωσε τὸ ὀρθόδοξο ἦθος ὡς καθολικὴ στάση ζωῆς. Ὅταν μιλοῦμε γιὰ «κιβωτὸ τοῦ Γένους/Ἔθνους», ἐννοοῦμε κυρίως τὴν λατρεία, τὴν συνεχῆ παροντοποίηση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος στὸ «ἐδῶ καὶ τώρα» τῆς ἱστορίας. Ἡ πίστη καὶ ἡ γλώσσα διαφοροποιοῦσαν τὸν Ἕλληνα καὶ τοὺς ἄλλους Ρωμηοὺς ἀπὸ τὸν κατακτητή. Ἡ Ὀρθοδοξία λειτουργοῦσε ὡς «κάτι παραπάνω ἀπὸ θρησκευτικὸ δόγμα». Ἦταν τὸ πνευματικὸ πλαίσιο, μέσα στὸ ὁποῖο ἐκφραζόταν ἡ ἐθνικὴ συνείδηση,ἐπιτυγχάνοντας τὴν ἀδιάκοπη πραγμάτωσή της.

Ἡ ἐνοριακὴ σύναξη,  μόνη λαοσύναξη, ποὺ δὲν διακόπηκε ποτέ, μαζὶ μὲ τὸ μοναστήρι, ἔμειναν τὸ ἀμετακίνητο κέντρο τῆς πνευματικῆς καὶ κοινωνικῆς ζωῆς. Τὰ μοναστήρια, ἰδιαίτερα, θὰ λειτουργοῦν ὡς χῶροι πνευματικοῦ καὶ συνειδησιακοῦ ἀναβαπτισμοῦ, τόποι καταφυγῆς καὶ προστασίας τῶν διωκομένων καὶ κέντρα παιδείας καὶ ἀνανεώσεως.

β) Ἡ Ἐθναρχία ἔγινε χῶρος διασώσεως καὶ ἀναπτύξεως καὶ τῆς πολιτικῆς ὕπαρξης τοῦ Γένους, ὄχι μόνο μὲ τοὺς ἀξιωματούχους της (Φαναριῶτες), τοὺς ἀνωτάτους κρατικοὺς ὑπαλλήλους {διερμηνεῖς, δραγομάνους τοῦ στόλου, ἡγεμόνες τῶν παραδουνάβιων περιοχῶν}, ἄλλα πρὸ πάντων στὸ χῶρο τῆς μικροκοινωνίας, τῆς Κοινότητας. Στὸν θεσμὸ τῶν Κοινοτήτων βρῆκε τὸ ρωμαίικο μιλλέτι τὴν πολιτικὴ πραγμάτωσή του καὶ τὴν ἱστορικὴσυνέχειά του στὸν κοινωνικὸ χῶρο. Ὁ κοινοτισμός, μὲ θεμέλια ὄχι «ὀρθολογικὰ» καὶ οἰκονομικά, ἀλλὰ πνευματικὰ (τὸ φιλάδελφον καὶ φιλάνθρωπον), ἔγινε τρόπος κοινωνικοπολιτικῆς ὑπάρξεως τοῦ Γένους, μὲ κέντρο τὸν Ἱ. Ναὸ γιὰ ὅλες τὶς σωματειακὲς συσπειρώσεις καὶ συσσωματώσεις (συντεχνίες), ποὺ ἀκόμη καὶ τὴν ἐπαχθῆ ὀθωμανικὴ φορολογία μπόρεσε νὰ μεταμορφώσει σὲ «ἴση κατανομὴ τῆς φτώχειας» (Νικ. Σβορῶνος). Ἡ Ἐθναρχία ὅμως μέσῳ τῆς Κοινότητας ἔσωσε καὶ τὴν ἑλληνορθόδοξη παιδεία.

γ) Ὁ ὑπόδουλος Ἑλληνισμὸς δὲν βυθίστηκε ποτὲ σὲ πνευματικὴ νάρκωση ἢ ἀδράνεια. Ὁ λόγος γιὰ τὸ «πνευματικὸ σκοτάδι» τῆς δουλείας ἀληθεύει μόνο γιὰ τὸ πλατὺ στρῶμα τοῦ Λαοῦ, ποὺ δὲν εἶχε τὴν δυνατότητα ἀρχικὰ τοὐλάχιστον, σχολικῆς παιδείας. Μιλώντας ὅμως γιὰ ἀκμὴ καὶ παρακμὴ τῆς παιδείας, πρέπει νὰ ἐφαρμόσουμε τὰ κριτήρια τῆς περιόδου, γιὰ τὴν ὅποια μιλοῦμε. Στὴν παράδοση τῆς  Ρωμηοσύνης τὸ βάρος πέφτει πρῶτα στὴν πνευματικότητα καὶ μετὰ στὰ γράμματα, τὴν σχολικὴ σοφία. Ἀκμὴ γιὰ τὴν Ρωμηοσύνη δὲν εἶναι ἡ παραγωγὴ σοφῶν, ἀλλ᾽ ἡ ἀνάδειξη Ἁγίων – Θεουμένων. Διότι αὐτοὶ δημιουργοῦν αὐθεντικὴ κοινωνία. Μὲ βάση αὐτὸ τὸ κριτήριο ἡ δουλεία δὲν ἦταν κατάπτωση γιὰ τὴν Ρωμηοσύνη, ἀλλ᾽ ἀντίθετα συνεχίσθηκε κατ᾽ αὐτὴν ἡ πνευματικὴ ἀκμὴ τῶν τελευταίων βυζαντινῶν χρόνων (14ου-15ου αἰ.). Ἡ ἡσυχαστικὴ παράδοση, ποὺ ἐκφράζει τὴν πνευματικὴ ἀκμὴ τῆς Ρωμηοσύνης, δὲν ἔσβησε στὴν δουλεία. Ἡ περίπτωση τῶν Νεομαρτύρων, μὲ τοὺς Πνευματικοὺς– Γέροντες, ποὺ τοὺς προετοίμαζαν γιὰ τὴν ὁμολογία τῆς Πίστεως καὶ τῆς Ἑλληνικότητας, πιστοποιεῖ αὐτὴ τὴν συνέχεια.

Ἐσώθη διὰ τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ Ἑλληνικὴ Παιδεία

Μὲ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸν κοινοτικὸ θεσμὸ σώθηκε, παρ᾽ ὅλες τὶς ἐλλείψεις, καὶ ἡ ἑλληνικὴ παιδεία. Σημαντικὸς σταθμὸς ὑπῆρξε ἡ ἐνέργεια τῆς Ἐκκλησίας, ὡς Ἐθναρχίας, νὰ ἱδρύσει τὸ 1454 τὴν Πατριαρχικὴ Σχολὴ (Ἀκαδημία) στὴν Πόλη. Ἡ πρωτοβουλία ἀνῆκε στὸν πρῶτο Ἐθνάρχη/Γενάρχη μας Γεννάδιο (Σχολάριο), πρώην καθηγητή. Εἶναι τὸ ἀρχαιότερο ἐκπαιδευτικὸ Ἵδρυμα κατὰ τὴν δουλεία, ποὺ καθιστᾶ ἰδιαίτερα ἔκδηλη τὴν παρουσία τῆς Ἐκκλησίας στὸν χῶρο τῆς παιδείας, μία παρουσία, ποὺ καὶ στοὺς ἑπόμενους αἰῶνες θὰ θεωρεῖται αὐτονόητη καὶ ἀστασίαστη.

Σπουδαῖο ἀκόμη ὁρόσημο ἦταν ἡ ἀπόφαση τῆς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἐπὶ Ἰερεμία Β´ τοῦΤρανοῦ (1593), νὰ φροντίσουν οἱ Μητροπολίτες γιὰ τὴν ἵδρυση σχολείων καὶ τὴν ὑποστήριξη γενικὰ τῆς παιδείας στὶς ἐπαρχίες τους. Εἶναι ἡ πρώτη ἐπίσημη πράξη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας γιὰ τὴν ἀνάπτυξη σχολικῆς παιδείας. Ὁ Ζ´ κανόνας τῆς Συνόδου ὁρίζει ρητά:

«Ὥρισεν ἡ ἅγια Σύνοδος ἕκαστον ἐπίσκοπον ἐν τῇ ἑαυτοῦ παροικίᾳ φροντίδα καὶ δαπάνην τὴν δυναμένην ποιεῖν, ὥστε τὰ θεῖα καὶ ἱερὰ γράμματα δύνασθαι διδάσκεσθαι· βοηθεῖν δὲ κατὰ δύναμιν τοῖς ἐθέλουσι διδάσκειν καὶ τοῖς μαθεῖν προαιρουμένοις, ἐὰν τῶν ἐπιτηδείων χρείαν ἔχουσι». Ἡ ἀπόφαση αὐτὴ εἶναι καὶ μία ἀπάντηση σὲ ὅσους μιλοῦν γιὰ ἀπαγόρευση τῆς ἑλληνικῆς παιδείας, παρερμηνεύοντας τὴν ἔννοια τοῦ «κρυφοῦ σχολειοῦ». Ἐπίσημη – κρατικὴ δίωξη τῆς παιδείας τῶν ὑποδούλων δὲν φαίνεται νὰ ὑπάρχει. Οἱ διάφορες ὅμως διώξεις ἦταν ἀποτέλεσμα ἀτομικῆς πρωτοβουλίας καὶ ὑπερβάλλοντος ζήλου τῶν Ὀθωμανικῶν Ἀρχῶν. «Ὑπῆρχαν πολλὲς τουρκοκρατίες, ἀνάλογα μὲ τὶς διαθέσεις τῶν διαφόρων πασάδων. Ἡ καχυποψία ἦταν μόνιμη ἀπέναντι στοὺς ρωμηούς. Ἡ ἐπίδραση ὅμως τῆς συνοδικῆς ἀποφάσεως ὑπῆρξε γόνιμη. Τὰ σχολεῖα ἄρχισαν σιγά – σιγά νὰ πολλαπλασιάζονται, ὥσπου νὰ ἐμφανισθοῦν καὶ οἱ εὐεργέτες τοῦ Γένους, ποὺ χρηματοδοτοῦσαν τὴν ἵδρυσή τους.

Στὴν συνάφεια ὅμως αὐτὴ ἐγείρεται τὸ ἐρώτημα: Τί ἦταν στὴν οὐσία του τὸ «κρυφὸ σχολειό»; Δὲν ἦταν κάτι ἄλλο ἀπὸ τὴν ἰδιωτικὴ καὶ ἀνεπίσημη φροντίδα τοῦ ἐθναρχικοῦ – ἐκκλησιαστικοῦ χώρου γιὰ τὴν παιδεία, τὴν κατάρτιση τῶν παιδιῶν στὰ γράμματα, μὲ βάση τὰ ἐκκλησιαστικὰ βιβλία («κολλυβογράμματα») καὶ τὴν καλλιέργεια ἐθνικῆς συνειδήσεως (ἱστορία). Καὶ αὐτὸ ἔπρεπε νὰ γίνεται μὲ ἀπόλυτη μυστικότητα, διότι οὐδεὶς κατακτητὴς εὐνοεῖ τὴν καλλιέργεια τῶν γραμμάτων ἀπὸ τοὺς ὑποδούλους. Ἔτσι, ὁ γνωστὸς πίνακας τοῦ Γύζη (Τὸ κρυφὸ σχολειό) καὶ τὸ γνωστὸ ποίημα τοῦ Ἰ. Πολέμη δικαιώνονται, ἂν σκεφθοῦμε μάλιστα τὰ παιδιά, μετὰ τὴν ἐργασία στὰ χωράφια, τὸ βραδάκι –μετὰ τὸν Ἑσπερινὸ– μαζεύονταν γύρω ἀπὸ τὸν παπά τῆς Ἐνορίας τοῦ χωριοῦ ἢ σὲ κάποιο μοναστήρι, γιὰ νὰ μάθουν «γράμματα, σπουδάσματα, τοῦ Θεοῦ τὰ πράγματα» (θεϊκά!) καὶ γι᾽ αὐτὸ πολεμεῖται τὸ (ἀληθινὸ καὶ ὑπαρκτὸ) «κρυφὸ σχολειό», διότι δὲν δίδασκε τὰ «ἄθεα» γράμματα τῆς Εὐρώπης. (Εἶναι ἐνδιαφέρον ὅτι ὁ πολέμιος τοῦ «κρυφοῦ σχολειοῦ», ὁ μακαρίτης Καθηγητὴς Ἄλκης Ἀγγέλου, δέχθηκε σπουδαία ἐπιστημονικὴ ἀπάντηση ἀπὸ τὸν ἐπίσης φιλόλογο Καθηγητὴ Φάνη Κακριδῆ).

Πότε ἤρχισε νὰ κυοφορῆται τὸ σημερινόν μας πρόβλημα μὲ τὴν Εὐρώπην

4. Μὲ τὴν ἵδρυση ὅμως τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους (συμβατικὰ τὸ 1830) ἡ Δύση παίρνει τὴ Revanche. Ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση «ἐπετράπη», ὅταν φάνηκε νὰ ἐξυπηρετεῖ τὰ εὐρωπαϊκὰ συμφέροντα, μὲ τὴν μεταβολή της ἀπὸ οἰκουμενικὴ (μέχρι τὸν Ἀλέξανδρο Ὑψηλάντη) σὲ ἐθνικιστική. Καὶ αὐτὸ διότι ἔτσι μόνο, μὲ τὴν ἀποδοχὴ τῆς εὐρωπαϊκῆς ἐθνικῆς –ἢ ὀρθότερα ἐθνικιστικῆς– ἰδέας, διευκολύνθηκε ἡ ἀνάδειξή της σὲ δυτικὸ προτεκτοράτο. Τότε συλλαμβάνεται καὶ ἀρ χίζει νὰ κυοφορεῖται τὸ σημερινό μας πρόβλημα μὲ τὴν Εὐρώπη. Σήμερα, ἁπλῶς προχωρεῖ ἡ συνειδητοποίησή του, λόγῳ τῆς οἰκονομικῆς δυσπραγίας. Ἐπὶ τόσες ὅμως δεκαετίες τὸ πρόβλημα ὑπῆρχε καὶ μεγεθυνόταν ὑπόγεια καὶ καταλυτικά.

Ὁ λόγος γιὰ τὴ μετατροπή μας σὲ εὐρωπαϊκὸ προτεκτοράτο δὲν εἶναι προϊὸν εἰκασίας. Ἀπὸ τὸ 1830 τελοῦμε ὑπὸ μόνιμη κατοχή, μὲ τὴν ψευδαίσθηση τῆς συμμαχίας. Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα ἡ μικρασιατικὴ ἐκστρατεία, ποὺ δὲν ἦταν παρὰ ἐκτέλεση ἐντολῶν τῶν «προστατῶν» μας σὲ δύο φάσεις, ὡς τὴν καταστροφή. Ἡ συνέχεια αὐτῆς τῆς στάσης ἔχει κορυφαῖες στιγμές, ὅπως ἡ δήλωση: «Στρατηγέ, ἰδοὺ ὁ στρατός σας», πρὸς τὸν Βὰν Φλήτ, ἢ τό: «Ἀνήκομεν εἰς τὴν Δύσιν», ποὺ γιὰ τοὺς εὐρωπαϊστές μας δὲν κλείνεται μόνο στὸν πολιτικοστρατιωτικὸ χῶρο, ἀλλ᾽ ἐπεκτείνεται καὶ στὸν πολιτιστικό. Ἡ ἀπόλυτη κορύφωση ὅμως τό: «Εὐχαριστοῦμε τὴν Κυβέρνηση τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν»! Ἡ πολιτική μας Ἡγεσία λειτουργεῖ, κατὰ κανόνα, ὡς τοποτηρητεία τῶν Ξένων Δυνάμεων στὴν Ἑλλάδα, καὶ ἰδιαίτερα σήμερα.

5. Ἀπὸ τὴν πορεία καὶ στάση μας μετὰ τὶς δύο μεγάλες Ἁλώσεις διδασκόμαστε πῶς μπορεῖ νὰ μὴ ἔλθει τὸ τέλος τῆς ἱστορικῆς μας παρουσίας, ποὺ σήμερα, δυστυχῶς, φαίνεται ἀναπόφευκτο. Οἱ δύο ἁλώσεις, ἡ φραγκικὴ καὶ ἡ ὀθωμανική, δὲν ἅλωσαν τὴν ψυχὴ καὶ τὴν συνείδηση τοῦ Γένους/Ἔθνους μας. Σήμερα ὅμως πραγματοποιεῖται —ἄρχισε ἤδη— ἡ Τρίτη Ἅλωση, ἢ μᾶλλον βρισκόμαστε στὸ τελικὸ στάδιό της. Ἡ ἅλωση τοῦ 1204 ὁλοκληρώνεται σήμερα, ποὺ τὰ σύνορά μας βρίσκονται μέσα στὴν ψυχή μας. Δὲν εἶναι κυρίως γεωγραφικά, ἀλλὰ πνευματικὰ καὶ συνειδησιακά. Ἡ ψυχή μας ἀπειλεῖται μὲ νέα μεγάλη ἅλωση, τὴν Τρίτη καὶ ἀποφασιστικότερη, ποὺ ἴσως ἀποδειχθεῖ τελεσίδικη. Ἡ Ὑπερδύναμη τῆς Νέας Ἐποχῆς, μὲ ὅλες τὶς συνιστῶσές της, ἔχει ἀποβεῖ «καθολική μας μητρόπολη», κατὰ τὸν ἀείμνηστο ἱστορικὸ Κωστὴ Μοσκὼφ καὶ μόνιμο σημεῖο ἀναφορᾶς, ποὺ καθορίζει σύνολο τὸν ἐθνικό μας βίο, καὶ αὐτὸ τὸ φρόνημά μας, μὲ τὴν ἐξωπροσδιοριζόμενη παιδεία. Σ᾽ αὐτὸ τὸ σημεῖο θὰ ἐπαναλάβω ἕνα λυγμικὸ λόγο τοῦ ἀειμνήστου Δασκάλου μου Νικολάου Τωμαδάκη: «Ἐλᾶτε –γράφει– νὰ μνημονεύσωμεν τὴν Ἅλωσιν! Ποίαν; Τὴν ἐκ τῶν ἔνδον ἐπελθοῦσαν; Τὴν αὐτοάλωσιν ἢ τὴν βίᾳ διὰ τῆς τουρκικῆς σπάθης πραγματοποιηθεῖσαν τὸ 1453; Ποία εἶναι ἡ δραματικωτέρα, ἢ χειροτέρα; Διὰ ποίαν εὐθυνόμεθα περισσότερον; Ἀπὸ ἐκείνην, ἡ ὁποία μᾶς ἔδωκε τὰ παραδείγματα καὶ τὴν ἐλπίδα; Ἢ ἀπὸ τὴν τωρινήν, ἡ ὁποία καταλύει τὴν πίστιν;». Αἰωνία ἡ μνήμη τοῦ σοφοῦ Διδασκάλου!

Ἀπὸ τὴν ἵδρυση τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους οἱ ἐκδυτικισμένοι εὐρωπαϊστὲς καὶ σύμφωνα μὲ τὰ σημερινὰ δεδομένα, ἐκσυγχρονιστὲς (δηλαδὴ νεωτεριστὲς καὶ μετανεωτεριστές), φαίνεται ὅτι ἔχουν στὶς ἀντορθόδοξες προοπτικές τους, τὴν «ἀλλαγὴ» τοῦ Ἔθνους ὡς διαστροφὴ καὶ καταστροφὴ τῆς ταυτότητάς του. Ἤδη οἱ ὀπαδοὶ τῆς Βαυαροκρατίας ἔβαλαν στὸ στόχαστρό τους τὰ Μοναστήρια καὶ τὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο (1833 κ. ἑξ.). Διότι οἱ Εὐρωπαῖοι καὶ εὐρωπαϊστὲς γνωρίζουν καλά, ὅτι ὁ χῶ ρος αὐτὸς ἐξασφαλίζει τὴν συνέχεια τῆς ἑλληνορθόδοξης παράδοσης καὶ τῆς συνοχῆς τοῦ Ἔθνους μας.

Τὸ πνεῦμα τοῦ ἐξευρωπαϊσμοῦ παραμένει ἔκτοτε συνδεδεμένο μὲ τὸν ἐπαρχιωτισμὸ καὶ τὴν ἡττοπάθεια μπροστὰ στὴ Δύση, πολιτικὰ καὶ θρησκευτικά, δημιουργώντας στὸ Ἔθνος συνείδηση προτεκτοράτου.

Ἡ ἀδυναμία βιώσεως τῆς ἑλληνορθόδοξης παράδοσης ἀπὸ τοὺς ἐκδυτικισμένους Ἡγέτες μας, ὅλων τῶν ἰδεολογι κῶν ἀποχρώσεων, ἐξασθενίζει τὶς ἀντιστάσεις τους καὶ τὶς ἐκμηδενίζει, ὁδηγώντας καὶ στὴν ἀδυναμία ὀρθῆς ἀποτίμησης τοῦ πολιτισμοῦ μας καὶ τῆς ἱστορίας μας, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ αἰσχύνονται γιὰ τὴν ταυτότητά τους. Πῶς, λοιπόν, ν᾽ ἀγωνισθοῦν ὑπὲρ τοῦ Ἔθνους καὶ τῆς ἑλληνορθόδοξης παράδοσής του;

Καὶ στὶς ἡμερές μας στὰ ὅρια τοῦ λεγομένου «χωρισμοῦ» Ἐκκλησίας – Πολιτείας, ἐπιδιώκονται καὶ πραγματοποιοῦνται, βαθμιαῖα, πολιτειακὰ μέτρα, ποὺ ἀποδομοῦν ὄχι μόνο τὸν ἐκκλησιαστικό, ἀλλὰ καὶ τὸν ἐθνικό μας βίο. Στὸ πλαίσιο αὐτὸ ἤδη ἔχουν μεταξὺ ἄλλων ἐπιβληθεῖ: ἀποποινικοποίηση τῶν ἀμβλώσεων καὶ τῆς μοιχείας, αὐτόματο διαζύγιο· ἀπάλειψη τοῦ θρησκεύματος ἀπὸ τὶς ταυτότητες, γιὰ τὴν ἱκανοποίηση τῶν Κέντρων ἐξαρτήσεώς μας· ἀπομάκρυνση τῶν Κληρικῶν ἀπὸ τὰ σχολεῖα καὶ παρακώλυση τοῦ κοινωνικοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας μὲ τὴν ἐπαχθῆ φορολόγηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας, ὡς νὰ ἀνῆκε στοὺς Κληρικοὺς καὶ ὄχι στὸ Λαὸ τοῦ Θεοῦ, ἄλλα καὶ παρεμπόδιση τοῦ πνευματικοῦ της ἔργου, μὲ τὸν περιορισμὸ τῶν χειροτονιῶν· θέσπιση τῆς καύσεως τῶν νεκρῶν, καὶ τῶν χριστιανῶν, ἐπαχθεῖς φορολογήσεις καὶ περικοπὲς τῆς μισθοδοσίας τῶν πολιτῶν καὶ τῆς ἰατροφαρμακευτικῆς περίθαλψής τους· σκανδαλώδης ἀποφυγὴ ἐφαρμογῆς τῶν νόμων καὶ ἀτιμωρησία, μὲ ἀποτέλεσμα τὴν αὔξηση τῆς τρομοκρατίας καὶ παρανομίας· διαιώνιση τῆς ἀνυπαρξίας ἀποφασιστικῆς καὶ ὀρθολογικῆς μεταναστευτικῆς πολιτικῆς, ποὺ ἀποβαίνει εἰς βάρος τῶν Πολιτῶν τῆς Χώρας μας, ἄλλα καὶ αὐτῶν τῶν μεταναστῶν, μὲ τὴν διευκόλυνση τῆς λαθρομετανάστευσης· μειοδοσία στὰ ἐθνικά μας θέματα καὶ ἀπεμπόληση τῶν ἐθνικῶν κυριαρχικῶν δικαιωμάτων μας· ἀλλοίωση καὶ παραχάραξη τῆς ἱστορίας τοῦ Ἔθνους μας καὶ προώθησή της στὴν ἐκπαίδευση μὲ τὰ σχολικὰ βιβλία. Ὄχι δηλαδὴ μόνο ἡ πίστη καὶ ὁ ἐκκλησιαστικός μας βίος, ἀλλὰ ὁλόκληρος ὁ ἑλληνορθόδοξος πολιτισμός μας πλήττεται θανάσιμα. Καὶ ὅλα αὐτὰ «διὰ νὰ γίνωμεν τέλειοι Εὐρωπαῖοι ἐξωτερικῶς μὲ ὅλα τὰ γνωρίσματα, ἑνὸς καταρρέοντος κοινωνικοῦ συστήματος ἀπίστου, ἀθρήσκου, ραθύμου...». (Ν. Τωμαδάκης).

Οἱ κινήσεις ὅμως αὐτὲς τῶν θλιβερῶν ἐθνοκτόνων μας ἐνισχύονται ἀπὸ τὴν πέμπτη φάλαγγα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χώρου, τοὺς μεταπατερικοὺς Κληρικοὺς καὶ κατ᾽ ἐπάγγελμα θεολόγους, τοὺς «συνευδοκοῦντας τοῖς πράσσουσι» (Ρωμ. 1, 32) τὴν ἀνομίαν. Ἡ διάσπαση δὲ τῆς Ἱεραρχίας εὐνοεῖ ἀποφασιστικὰ τὴν προώθηση καὶ ἐπιβολὴ τῶν ἀνατρεπτικῶν καινοτομιῶν. Ὅπως τὸν 19° αἰώνα, ἔτσι καὶ σήμερα, δυστυχῶς δεσπόζουν «ὑδαρεῖς» —κατὰ τὸν ἀείμνηστο καθηγητὴ Χρῆστο Ἀνδροῦτσο— Κληρικοί, συσχηματιζόμενοι μὲ τὰ μέτρα τῆς Πολιτικῆς Ἡγεσίας γιὰ λόγους προοδευτισμοῦ ἢ διεκδίκησης προσωπικῶν ὠφελημάτων. Ἐπειδὴ δὲ τὰ πνευματικὰ συμπορεύονται πάντοτε μὲ τὰ πολιτειακά, πρέπει νὰ ὑπενθυμίσουμε ὅτι ἡ πνευματικὴ καὶ πολιτιστικὴ ἀποδόμηση τοῦ Ἔθνους ἔχει σημαντικὸ ἀντίκτυπο καὶ στὰ ἐθνικὰ θέματα σὲ κάθε περίοδο τῆς ἱστορίας μας. Καὶ αὐτὸ τὸ ζοῦμε σήμερα μὲ τὴ νέα κατοχή μας καὶ πάλι ἀπὸ τὴν Φραγκία, ὅπως τὸ 1204! Ἡ διαφορὰ τῆς προϊούσας σήμερα Τρίτης Ἁλώσεως ἀπὸ ἐκεῖνες τοῦ 1204 καὶ τοῦ 1453 εἶναι ὅτι τότε ἡττηθήκαμε, ἐνῶ σήμερα προχωρήσαμε στὴν ἅλωση μὲ τὴν συγκατάθεσή μας, θεωρώντας την μάλιστα ὡς σωτηρία!

* * *

Ἡ Δύση πῆρε ἐπιτέλους τὴν «ρεβάνς»! Τώρα πραγματοποιεῖ τὸν μακραίωνα πόθο της τὴν ὁλοκληρωτικὴ διάλυση τοῦ Ἔθνους τῶν Ἑλλήνων. Ἐντασσόμενοι στὴν Ἑνωμένη Εὐρώπη, ἐκάμαμε τόσους πανηγυρισμούς, διότι θεωρήσαμε τὸ γεγονὸς ὡς σωτηρία μας. Ὁ Θεὸς ἐπέτρεψε, γι᾽ αὐτό, νὰ μᾶς ἀπογοητεύσει ἡ Εὐρώπη ἐκεῖ, ποὺ στηρίξαμε «τὴν πᾶσαν ἐλπίδα» μας, στὰ οἰκονομικά, γιὰ νὰ εἶναι εὐκολότερη ἡ ἀφύπνισή μας.

Ἔτσι, ἡ ἱστορία παίρνει τὴν ἐκδίκησή της! Ξεχάσαμε τὸν Θεὸν τῶν Πατέρων ἡμῶν καὶ πιστεύουμε στὴν ἀπολυτοποιημένη «ἀξία» τοῦ οἰκονομισμοῦ. Δὲν ἀνοίξαμε καμμιὰ κερκόπορτα, ἀλλὰ τὶς πύλες τῆς ψυχῆς καὶ καρδιᾶς μας, γιὰ νὰ μᾶς ἀλλοτριώσει καὶ νὰ μᾶς συντρίψει ἡ σημερινὴ Δύση.

Εὐτυχῶς ὅμως ὑπάρχει —εἶναι βέβαιο— καὶ ἡ «μαγιὰ» τοῦ Μακρυγιάννη. Σ᾽ αὐτὴν ἀνήκουν ὅσοι σημερινοὶ Ἕλληνες μένουμε πιστοὶ στὴν Ὀρθοδοξία τῶν Ἁγίων μας καὶ τὸν Σωτήρα μας Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν. Οἱ ἀληθινοὶ πατερικοὶ καὶ Ὀρθόδοξοι. Αὐτοὶ μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ μας, θὰ ἀναστήσουν τὸ Ἔθνος σὲ κάποιο νέο ᾽21, ὅταν ὁ Θεὸς τὸ ἐπιτρέψει!

*Διάλεξις εἰς τὸ Ἡράκλειον τῆς Κρήτης τὸν Μάϊον τοῦ 2012, ἐπὶ τῇ ἐπετείῳ τῆς ἁλώσεως τοῦ 1453.

Ορθόδοξος Τύπος, 07/12/2012

http://aktines.blogspot.gr/2012/12/blog-post_7194.html