Βυζαντινός ναός Παναγίας Κονταριώτισσας

Ο Βυζαντινός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στην Κονταριώτισσα, παλαιότερα Κουντουργιώτισσα Πιερίας, έργο βυζαντινού ρυθμού που χρονολογείται από τον 11ο αιώνα, αποτελεί σημαντικό αξιοθέατο και λειτουργεί την 15η Αυγούστου, ημέρα της Παναγίας. Την ίδια ημερομηνία κορυφώνεται η εμποροπανήγυρη στο χωριό.
Ο σπάνιος αρχιτεκτονικός του τύπος και η περιορισμένη του διακόσμηση τον χρονολογούν στις αρχές του 11ου αιώνα. Πρόκειται για το παλαιότερο σωζόμενο βυζαντινό μνημείο στην Πιερία. Είναι ναός μεταβατικού τύπου με τρούλο και περίστωο. Σώζεται ένα σπάνιο εικονογραφικό πρόγραμμα με το Χριστό Παντοκράτορα στον τρούλο και την Κοίμηση της Θεοτόκου πάνω από το τρίβηλο (15ος ή 16ος αιώνας).

Η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου έχει θόλο και δύο παρεκκλήσια στη δυτική πτέρυγα. Ενδιαφέρον προκαλεί το οικοδομικό του υλικό που μεταφέρθηκε από το γειτονικό Δίον. Στην ίδια περιοχή υπάρχει και νεκροταφείο της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου.

Υπάρχουν διάφορες ερμηνείες για το όνομα "Κονταριώτισσα"
Το όνομα του χωριού Κονταριώτισσα ή Κοντουριώτισσα ή Κουντουριώτισσα είναι πολύ πιθανό να έχει σχέση με το βυζαντνό ναό της Παναγίας. Υπάρχουν διάφορες απόψεις για την προέλευση του ονόματος.
Το όνομα Κουντουριώτισσα και όχι Κονταριώτισσα] σχετίζεται με τα «άγια κόντουρα», τις Δυνάμεις που προαγγέλλουν την Ανάληψη του Κυρίου.Η περιοχή της Κονταριώτισσας ήταν από τα αρχαία ακόμα χρόνια πέρασμα που ένωνε τη νότια με τη δυτική και κεντρική Πιερία. Ίσως στην περιοχή να υπήρχε «αλλάγιον» δηλαδή ένας σταθμός όπου άλλαζαν άλογα οι αγγελιοφόροι και οι ταχυδρόμοι της αυτοκρατορίας για να είναι πιο ξεκούραστα. Τα άλογα αυτά ονομαζόταν «κόντουρα» γιατί είχαν κοντές ουρές. Ίσως λοιπόν το όνομα Κοντουριώτισσα να προέρχεται από τα άλογα αυτά.(Αριστοτέλης Μέντζος, Η εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της Πιερίας στην πρώιμη βυζαντινή περίοδο.)
Στην κορυφή του τρούλου του ναού της Παναγίας εικονίζεται ο Χριστός Παντοκράτορας μέσα σε έναν κύκλο -ονομάζεται «δόξα»-, που συγκρατούν τέσσερις αρχάγγελοι. Η παράσταση αυτή θυμίζει την Ανάληψη του Χριστού. Απουσιάζουν βέβαια οι μαθητές και η Παναγία. 

Μάλιστα οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο ναός κάποια στιγμή ξανακτίστηκε από τη μέση και πάνω και ίσως η πρώτη παράσταση του τρούλου να ήταν η Ανάληψη του Χριστού, όπως συμβαίνει και σε άλλους ναούς της μεσοβυζαντινής εποχής, για παράδειγμα στην Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης. Άρα ο ναός ήταν αρχικά αφιερωμένος στην Ανάληψη του Χριστού και τα «άγια Κούντουρα» δηλαδή οι αρχάγγελοι, που προαναγγέλλουν την Ανάληψη θα πρέπει να έδωσαν το όνομα τους στο ναό και στο χωριό.

Στις αρχές του 20ου αιώνα ο επίσκοπος Κίτρους Παρθένιος Βαρδάκας έγραψε ένα βιβλίο, το οποίο περιείχε διάφορες πληροφορίες για τις κυριότερες πόλεις και χωριά του νομού Πιερίας.
Ανάμεσα στις άλλες πληροφορίες που έγραψε για την Κονταριώτισσα ήταν και οι εξής:
Το όνομα Κονταργιώτισσα έλαβε το χωρίον εκ του προρρηθέντος βυζαντινού εξωκκλησίου της Παναγίας, ήτις ωνομάζετο Κονταργιώτισσα Παναγία, εκ του ότι καθ΄ ημάς εξήγοντο κοντοί και κοντάρια εκ του περί αυτήν δάσους.
μετάφραση:
Το όνομα Κονταργιώτισσα πήρε το χωριό από το βυζαντινό εξωκλήσι της Παναγίας, που προαναφέραμε, το οποίο ονομαζόταν Παναγία Κονταργιώτισσα, γιατί από το δάσος που υπήρχε γύρω από το ναό κατασκευάζονταν ξύλινα κοντάρια

http://proskynitis.blogspot.gr/2015/09/blog-post_29.html#more