«Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστίν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν»

«Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστίν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν»

Ἀπό τό βιβλίο «Πνευματικές Νουθεσίες»

Ὁσίου Μακαρίου τῆς Ὄπτινα

« Μακάριοι

οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι,

ὅτι αὐτῶν ἐστίν

ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ».

(Ματθ. Ε΄. 3)

Πνευματική καθοδήγηση.

Παιδί μου, ὅλα ὅσα σοῦ γράφω, τά γράφω μ ό ν ο γ ι ά σ έ ν α . Σοῦ ζητῶ λοιπόν νά μή συστήσεις σέ τρίτους ὁποιαδήποτε συμβουλή σοῦ δίνω. Σέ καμμιά περίπτωση οἱ συμβουλές μου δέν ἀποτελοῦν γενικούς κανόνες καθοδηγήσεως ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Ἀφοροῦν μόνο τά συγκεκριμένα πρόσωπα, στά ὁποῖα ἀπευθύνονται, καί εἶναι προσαρμοσμένες στίς ἀτομικές τους ἐσωτερικές καί ἐξωτερικές συνθῆκες. Ἑπομένως, ὅ,τι λέω σ᾿ ἐσένα μπορεῖ νά βοηθήσει μόνο ἐσένα. Γιατί , ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, μερικές φορές τό φάρμακο τοῦ ἑνός εἶναι δηλητήριο γιά τόν ἄλλο. Ἀλλά καί στόν ἴδιο ἄνθρωπο τό ἴδιο παρασκεύασμα ἄλλοτε εἶναι φάρμακο καί ἄλλοτε δηλητήριο.

*

Δέν ὑπάρχει καμιά ἀμφιβολία ὅτι κάτω ἀπό τόσο δύσκολες περιστάσεις, ἕνας ἄνθρωπος χρειάζεται ὁπωσδήποτε γιά βοήθεια δυό παράγοντες: πρῶτα, ἔκτακτη ἐνίσχυση ἀπό τόν Θεό· κι ἔπειτα, τήν καθοδήγηση ἑνός σοφοῦ γέροντα, μέ μεγάλη πεῖρα στά πνευματικά προβλήματα.

*

Μεγάλη εἶναι ἡ παρηγοριά καί μεγαλύτερη ἡ ὠφέλεια πού προκύπτει γιά ἕναν ἄνθρωπο, ὅταν βρεῖ κάποιον ἔμπειρο καί σοφό ὁδηγό, γιατί κάτω ἀπό τήν πνευματική του καθοδήγηση ἡ βούληση θεραπεύεται ἀπό τό ἀρρωστημένο θέλημα καί ὁ νοῦς ἀπό τήν αὐτοπεποίθηση καί τήν ἀλαζονεία. Ἀλλά σήμερα εἶναι πολύ δύσκολο νά βρεθεῖ ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος.

*

Φοβᾶμαι πώς ἔχεις αὐταπάτες γιά τό πρόσωπό μου. Δέν μοῦ λές τίποτα γιά σένα: τήν κοινωνική σου θέση, τήν οἰκογενιακή σου ζωή, τίς ὑποχρεώσεις καί τούς δεσμούς σου. Πῶς ὅμως εἶναι δυνατόν, ὅταν ἔχω τέτοιο σκοτάδι γιά σένα, νά ἐκφέρω σωστή κρίση γιά τό πρόβλημα πού σ᾿ ἀπασχολεῖ καί γιά τό ὁποῖο ζητᾶς τή συμβουλή μου; Μέ πολλή δυσκολία, εἶν᾿ ἀλήθεια, θά μπορέσω νά βρῶ ἔστω καί ἐλάχιστο στέρεο ἔδαφος, γιά νά οἰκοδομήσω κάποιους συλλογισμούς.

Φοβᾶμαι, ξαναλέω, πώς ἔχεις αὐταπάτες γιά μένα. Δέν ἔχω – δέν εἶμαι ἄξιος γιά νά ἔχω – τό χάρισμα τῆς διοράσεως, κι ἔτσι δέν μπορῶ νά καταφύγω σ᾿ ἕνα τέτοιον ὑπερφυσικό καί χαρισματικό τρόπο διαγνώσεως τῆς καταστάσεώς σου. Θά κάνω, παρ᾿ ὅλ᾿ αὐτά, ὅ,τι καλύτερο μπορῶ γιά νά σέ βοηθήσω.

*

Μοῦ γράφεις ὅτι ἔχω βοηθήσει τή θεία σου. Δέν μπορεῖ νά εἶναι ἀλήθεια. Δικά μου εἶναι μόνο τά σφάλματα. Στό Πανάγιο Πνεῦμα ἀνήκει κάθε ἀγαθή συμβουλή, πού ἐγώ ἁπλῶς τή δέχομαι καί τή μεταφέρω στούς ἄλλους ὅπως ἀκριβῶς τήν ἄκουσα, χωρίς διαστρεβλώσεις καί παραποιήσεις...

Ἔτσι καί τώρα, θά προσπαθήσω νά σοῦ ἀπαντήσω ὅσο πιό καλά μπορῶ, μέ τήν προϋπόθεση ὅτι κι ἐσύ θά κάνεις πολλή προσευχή. Θά παρακαλέσεις τό Ἅγιο Πνεῦμα νά μέ φωτίσει, ὥστε νά σοῦ πῶ ἐκεῖνα πού πρέπει, ἐκεῖνα πού θά σέ βοηθήσουν. Ζήτησέ Του ἀκόμα νά σοῦ χαρίσει ζωντανή πίστη, πίστη στόν Κύριο μας Ἰησοῦ Χριστό, «ὅς ἐγενήθη ἡμῖν σοφία ἀπό Θεοῦ» (Α΄Κορ. 1. 30). Χωρίς τή δική Του ἐνίσχυση, μήν περιμένεις ὅτι θά βγεῖ κανένα καλό ἀπ᾿ ὅσα θά σοῦ γράψω.

*

Μέ ντροπή καί κατάπληξη διάβασα τήν ἐπιστολή σου. Μοῦ ἀποδίδεις ἀρετές καί χαρίσματα πού δυστυχῶς, γνωρίζω ὅτι δέν ἔχω. Ὁ Κύριος πάντως νά σέ ἀμείψει κατά τό μέτρο τῆς πίστεώς σου. Νά μ᾿ ἐνισχύσει δηλαδή, ὥστε νά γίνω πραγματικά αὐτός πού νομίζεις πώς εἶμαι.

*

Ἔτσι ἀγράμματος καί τιποτένιος πού εἶμαι, δυσκολεύομαι πάρα πολύ νά συμβουλέψω ἕναν ἄνθρωπο σάν κι ἐσένα, πού γιά τόσα χρόνια βρισκόσουν κάτω ἀπό τήν πνευματική καθοδήγηση ἑνός ἀπό τούς πιό ἐπιφανεῖς κληρικούς μας.

Τό μυαλό μου εἶναι φτωχό. Καί ἡ καρδιά μου ἀκόμα φτωχότερη! Δέν θέλω ὅμως ν᾿ αὐξήσω μέ τήν ἄρνησή μου τή λύπη σου. Γι᾿ αὐτό ἀκουμπῶ ὅλες μου τίς ἐλπίδες στόν Κύριό μας καί, ἐπικαλούμενος τό φωτισμό Του, θά προσπαθήσω νά σέ βοηθήσω.

Πρίν ἀπ᾿ ὁ,τιδήποτε ἄλλο, σέ συμβουλεύω νά συνεχίσεις τήν πνευματική σου πορεία πάνω στίς βάσεις καί μέ τίς κατευθυντήριες ἀρχές πού σοῦ εἶχε θέσει ὁ ἀείμνηστος πνευματικός σου, ὁ μεγάλος συναγωνιστής καί φίλος μου. (Σέ ἄλλο σημεῖο τοῦ ρωσικοῦ πρωτοτύπου ἀναφέρεται ὅτι ὁ μακαρίτης ἦταν ἐπίσκοπος, ἀλλά τό ὄνομα καί ὁ ἐπισκοπικός του τίτλος παραλείπονται.) Καί μήν ἐπιχειρήσεις ν᾿ ἀκολουθήσεις τή μοναχική ζωή, ἀφοῦ ἐκεῖνος τόσο πολύ ἐπέμενε ὅτι δέν κάνεις γιά μοναχός. Ἄς ἀρκεστεῖς στή μόνωση, τήν ἡσυχία καί τό περιβάλλον πού ζεῖς τώρα.

Ἐφάρμοσε τόν κανόνα πού σοῦ ὅρισε, μέ τό ζῆλο καί τήν ἐπιμονή πού θά περίμενε ἀπό σένα – μ᾿ ἄλλα λόγια, στό μέτρο καί μέ τόν τρόπο πού σοῦ ὑποδείκνυε. Γιά τό σκοπό αὐτό πρέπει νά περιορίσεις τίς συναναστροφές σου μέ πολλούς ἀνθρώπους. Οἱ ἐνδοιασμοί σου, ὅτι τάχα θά τούς πληγώσεις κλπ., δέν ἀποτελοῦν σοβαρούς λόγους γιά ν᾿ ἀθετήσεις τήν ὑπακοή, πού καί τώρα ὀφείλεις στόν ἀείμνηστο πνευματικό σου πατέρα.

*

Τό πιθανότερο εἶναι ὅτι δέν θά μπορέσω νά προσφέρω καμιά βοήθεια στή Χ., ἐκτός ἄν μοῦ τό ζητήσει ἡ ἴδια. Ἀλλά ἀκόμα κι ἄν μοῦ τό ζητήσει, ἀμφιβάλλω ἄν θά μποροῦσα νά τή βοηθήσω. Ὁ ἐσωτερικός της κόσμος εἶναι διχασμένος. Δέν ξέρει τί θέλει. Καί μερικές φορές ἀναρωτιέται ἄν στ᾿ ἀλήθεια θέλει νά κάνει κάτι.

Ἐγώ, ὅπως ἄλλωστε καί κάθε πνευματικός, μπορῶ ν᾿ ἀπαντῶ μόνο σέ ἴσιες, καθαρές καί εἰλικρινεῖς ἐρωτήσεις, πού γίνονται μέ ἁπλότητα κι ἐμπιστοσύνη. Ὅταν ἔτσι γίνονται οἱ ἐρωτήσεις ἀπό τούς πιστούς, ὁ ἴδιος ὁ Θεός φωτίζει τούς πνευματικούς νά δίνουν κάθε φορά τήν πιό σωστή καί ὠφέλιμη γιά τήν ψυχή ἀπάντηση. Αὐτό ὅμως δέν συμβαίνη μέ ἐρωτήσεις ἀνειλικρινεῖς ἤ πλάγιες, πού γίνονται μέ μισή καρδιά. Σέ τέτοιες περιπτώσεις δέν μπορῶ νά προσφέρω καμιάν ὑπεύθυνη βοήθεια, μή γνωρίζοντας τί ν᾿ ἀπαντήσω καί πῶς.

*

Δέν μ᾿ἀρέσει πού ἐπαναλαμβάνεις συνέχεια πώς, ὅταν διαβάσω τό γράμμα σου, θά νιώσω ἀποστροφή γιά σένα. Οὔτε μ᾿ ἀρέσει πού λές ὅτι αὐτό σοῦ κοστίζει πολύ, καί ὅτι αἰσθάνεσαι πόνο καί ντροπή. Νομίζω ὅτι μπορεῖς νά δεῖς μόνη σου καθαρά, ἀπό ποῦ προέρχεται ὅλη αὐτή ἡ ἀνησυχία καί ἡ δυσκολία σου.

Εἶν᾿ ἀλήθεια, βέβαια, πώς εἶμαι βαθιά συγκινημένος ἀπό τήν εἰλικρίνεια καί τήν ἀγάπη σου. Αὐτό ἀκριβῶς εἶναι πού αὐξάνει τή συμπάθειά μου γιά σένα καί τόν προβληματισμό μου γιά τήν ἐξεύρεση τῆς σωστῆς λύσεως στό πρόβλημά σου. Ἀντίθετα, δέν θά εἶχα τίποτα νά σοῦ πῶ, ἄν, ἀντί γιά δυσκολίες, μοῦ εἶχες ἐκθέσει χαρούμενα τίς ἐπιτυχίες τῆς πνευματικῆς σου πορείας.

Εὔχομαι ὁ Κύριος νά σέ φωτίζει, νά σέ δυναμώνει στό δύσκολο δρόμο σου, καί νά εὐλογεῖ ἐσένα, τό σύζυγο καί τά παιδιά σου.

*

Δικό μου εἶναι τό φταίξιμο. Φυσικό ἦταν πού δυσαρεστήθηκες μέ τό ἀνόητο γράμμα μου. Ἔχεις δίκιο, ἤμουν πράγματι σέ περισπασμό, μοιρασμένος ἀνάμεσα σέ ἐπισκέπτες, σέ διάφορες ἐργασίες καί σέ μιάν ὀγκώδη ἀλληλογραφία. Ἐπιπλέον ἔνιωθα τόσο ἀσθενικός, τόσο ἀδύναμος, ὥστε ἀδυνατοῦσε τό φτωχό μυαλό μου νά βρεῖ τίς κατάλληλες ἀπαντήσεις γιά ὅλα τά προβλήματα πού τοῦ ἔθεταν.

Μή συμπεραίνεις ὅμως βιαστικά ὅτι μόνο οἱ δικές μου δυσκολίες φταῖνε. Κι ἐσύ δέν μοῦ περιέγραψες τίς δικές σου ὅπως ἔπρεπε. Ὀφείλεις νά μοῦ γράψεις τά πάντα, χωρίς παραλείψεις, κενά ἤ ὑπεκφυγές. Ἐπιπλέον, προσευχήσου νά μέ φωτίσει ὁ Κύριος, γιά νά βρῶ τίς κατάλληλες λύσεις καί ὑποδείξεις, πού θά σέ παρηγορήσουν καί θά σέ βοηθήσουν.

*

Μέ ρωτᾶς ἄν μπορεῖς νά κάνεις ἀσφάλεια ζωῆς. Δέν ἔχω διαβάσει τίποτα γι᾿αὐτό τό θέμα στήν Ἁγία Γραφή καί τούς Πατέρες. Γι᾿ αὐτό δέν μπορῶ νά πάρω θέση. Ἐξαιτίας τῆς ἀπόλυτης ἄγνοιάς μου, οὔτε νά σοῦ ἐπιτρέψω οὔτε νά σοῦ ἀπαγορέψω μπορῶ αὐτή τήν ἐνέργεια. Οὔτε ὅμως καί εὐλογία, ἤ ἔστω κάποια σχετική συμβουλή, μπορῶ νά σοῦ δώσω. Πάντως, πρίν κάνεις ὁ,τιδήποτε, διάβασε τί γράφει στό εὐαγγέλιο κατά Ματθαῖον, κεφάλαιο 6, στίχος 34.

*

Οἱ λογισμοί πού σοῦ φέρνουν ἀμηχανία καί ταραχή, προέρχονται ἀπό τό διάβολο. Οἱ «κατά Θεόν» λογισμοί ἐμπνέουν σιγουριά, θάρρος καί εἰρήνη. Πάλεψε νά τ᾿ ἀπόκτήσεις.

Ὅσο γιά τούς ἀνθρώπους πού βιώνουν δῆθεν κάποια μακαριότητα, ἐνῶ δέν ζοῦν πνευματικά, καί, χωρίς νά ἐνδιαφέρονται γιά μιά ζωή γνήσια χριστιανική, μιά ζωή ἐσωτερική, εἶναι εἰρηνικοί κι εὐτυχισμένοι, μάθε ὅτι αὐτοί ζοῦν σέ μιά ψεύτικη εἰρήνη, τή θανάσιμη εἰρήνη τοῦ κόσμου τούτου, ὄχι τήν ἀληθινή εἰρήνη τοῦ Κυρίου μας.

Κάθε φορά πού ἀνασυντάσσουμε τίς πνευματικές μας δυνάμεις καί κάνουμε σταθερά καί ἀποφασιστικά ἕνα νέο ξεκίνημα στό δρόμο τῆς ἐσωτερικῆς ζωῆς, μιά θύελλα ἀπό κάθε εἴδους ἐμπόδια καί πειρασμούς μᾶς ἀναχαιτίζει. Ἀλλ᾿ ἀκριβῶς ἐξαιτίας αὐτοῦ τοῦ δαιμονικοῦ πολέμου ὁ πνευματικός ἀγώνας μᾶς ἀποφέρει καρπούς. Τί λέω! Αὐτός ὁ πόλεμος μᾶς εἶναι ἀ π ό λ υ τ α ἀναγκαῖος, εἴτε μοναχοί εἴτε λαϊκοί εἴμαστε.

Ἐκεῖνοι ὅμως πού, ζώντας μέσα στήν ἀπατηλή μακαριότητά τους, ἀγνοοῦν τά βαθύτερα προβλήματα καί τίς δυσκολίες τῆς πνευματικῆς ζωῆς, ἐκεῖνοι πού αἰσθάνονται αὐτάρκεις καί ἱκανοποιημένοι χωρίς νά νοιάζονται καί νά χολοσκᾶνε γιά τίποτα, αὐτοί ἴσως νά ζήσουν βέβαια πάνω ἀπό ἑκατό χρόνια σ᾿ αὐτή τήν προσωρινή γῆ, δέν πρόκειται ὅμως ποτέ νά γευθοῦν τήν εἰρήνη πού ἐμεῖς ἀναζητοῦμε, τήν εἰρήνη πού ἀρχίσαμε ἤδη ἀπό τώρα νά γευόμαστε. Εἶναι ἡ εἰρήνη «ἡ πάντα νοῦν ὑπερέχουσα», πού τή χαρίζει στήν ψυχή τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Εἶναι ἡ εἰρήνη πού, μετά ἀπό πολλές μάχες μέ τόν ἑαυτό μας καί τά δαιμόνια, μᾶς δίνεται σάν δῶρο ἀπό τό Θεό. Σήμερα μιά μικρή μόνο σταγόνα. Ἀργότερα μιά ὁλόκληρη γουλιά. Μετά ἀπό καιρό κάτι περισσότερο. Κι αὐτό συνεχίζεται σ᾿ ὅλη μας τή ζωή, σ᾿ὅλη τή διάρκεια τῆς γεμάτης πολέμους, μπόρες, ἐμπόδια καί πίκρες πνευματικῆς μας πορείας.

*

Πῶς μπορεῖς νά λές ὅτι τά τραύματα τῆς ψυχῆς σου δέν μποροῦν νά ἐπουλωθοῦν ἀπό κανέναν ἄλλον ἐκτός ἀπό μένα; Ποιός εἶμαι ἐγώ; Γῆ καί σποδός, μέ τή μορφή τοῦ «πεπτωκότος» παλαιοῦ Ἀδάμ.

Ζήτησε τή βοήθεια τοῦ πολυεύσπλαχνου Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού ἡ γεμάτη ἀγάπη καρδιά Του εἶναι ἀνοιχτή σέ ὅλους, καί τό θεϊκό αἷμα Του μπορεῖ νά ξεπλύνει ὅλες τίς ἁμαρτίες. Πήγαινε καί μεῖνε κοντά στό μεγάλο Γιατρό. Ἀναζήτησέ Τον, κάλεσέ Τον, χτύπησε τήν πόρτα Του. Ἔγινε ἄνθρωπος γιά τούς ἁμαρτωλούς, ὄχι γιά τούς δίκαιους καί τούς καλούς. Μ᾿ ὅποιο τρόπο κι ἄν ἔχεις ἁμαρτήσει – δέν ἔχει καμμιά σημασία τό βάρος τῆς ἁμαρτίας σου – τρέξε κοντά Του καί ζήτα συγχώρηση, σταθερά ἀποφασισμένος νά μήν ἁμαρτήσεις πάλι.

Ἄν οἱ συμβουλές καί οἱ διδαχές μου σ᾿ ἔχουν βοηθήσει κάποτε, ὅπως ὑποστηρίζεις, δόξασμένος ἄς εἶναι ὁ Κύριος! Πρέπει πάντως νά πιστεύεις ὅτι στήν πραγματικότητα δέν εἶναι δικό μου τό κατόρθωμα, ἀλλά τοῦ ἄπειρου ἐλέους τοῦ Θεοῦ, πού παρέχεται στόν καθένα ἀνάλογα μέ τήν πίστη του.

*

Καμμιά συμβουλή μου δέν εἶναι γέννημα τῆς δικῆς μου σοφίας. Ὅλες βασίζονται στά συγγράμματα τῶν ἁγίων Πατέρων. Δικό μου εἶναι μόνο τό ἀσήμαντο ἔργο τῆς ἐπιλογῆς τῶν κατάλληλων περικοπῶν γιά κάθε εἰδική περίπτωση. Κι αὐτό τό ταπεινό ἔργο εἶναι πολύ ὠφέλιμο καί γιά μένα, γιατί μοῦ θυμίζει πολλά καί σπουδαῖα πράγματα, πού ἔχουν ἀρχίσει νά ξεθωριάζουν μέσα στήν ἐξασθενημένη μνήμη μου. Γι᾿ αὐτό δέν ὑπάρχει κανένας λόγος νά μ᾿ εὐχαριστεῖς μέ τόσο πληθωρικές ἐκφράσεις. «Μή ἡμῖν, Κύριε, μή ἡμῖν, ἀλλ᾿ ἤ τῷ ὀνοματί Σου δός δόξαν» (Ψαλμ. 113, 9).

Καλό εἶναι νά στηρίζουμε πάντοτε ὅλοι μας ὁ ἕνας τόν ἄλλο μέ τή συμβουλή καί μέ τήν προσευχή.

Τέλος καί τῷ Θεῷ δόξα!

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗ

Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱ.Μ. Παρακλήτου γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης ἀποσπασμάτων ἀπό τά βιβλία πού ἐκδίδει ἡ Ἱερά  Μονή.
Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτηςhttp://HristosPanagia3.blogspot.com