Στῶμεν καλῶς· στῶμεν μετά φόβου· πρόσχωμεν τήν ἁγίαν Ἀναφοράν ἐν εἰρήνη προσφέρειν”»

“Ἀναφορά” ὀνομάζεται τό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, γιατί ἀπό τά κάτω πρός τά ἄνω φερόμεθα, δηλαδή ἀνεβαίνουμε. ( Ἡ “Ἀναφορά” εἶναι Ἀνάβασις).

Ὅ,τι ἀκολουθεῖ μετά τό “Στῶμεν καλῶς” λέγεται “Ἁγία Ἀναφορά”. Μέ θεῖο φόβο καί μέ βαθειά εὐλάβεια τῆς καρδιᾶς μας πρέπει νά συγκεντρωθοῦμε σ᾿ αὐτά, πού πρόκειται νά συντελεσθοῦν σέ λίγο. Αὐτό μᾶς λέγει ἡ ἐκφώνησις τοῦ Λειτουργοῦ Ἱερέως.

Γιατί; Διότι, ἄς μήν ξεχνᾶμε, ὅτι Ἄγγελοι καί Ἀρχάγγελοι, Χερουβείμ καί Σεραφείμ, παρίστανται μετά φόβου καί τρόμου γύρω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα καί μέσα στόν Ναό! Μέ ὅλες αὐτές τίς ἀγγελικές Δυνάμεις πρόκειται κι ἐμεῖς ὅλοι – σέ λίγο – νά συνενωθοῦμε, γιά νά προσφέρουμε μαζί τους τή λογική λατρεία μας πρός τόν Θεάνθρωπο Κύριο καί Σωτῆρα μας Ἰησοῦ Χριστό, τόν καθήμενον ἐπί θρόνου Δόξης ἐν οὐρανοῖς.

Μέσα στόν Ἱερό Ναό καί πάνω στή γῆ εὑρισκόμεθα, ὅταν τελοῦμε τή Θεία Λειτουργία. Ἀλλά ἀπό αὐτόν τόν γήϊνο Ναό ἡ ἀναίμακτος Θυσία θά ἀναφέρθῆ καί θά ἀναπεμφθῆ στόν οὐράνιο Ναό, στόν Ναό τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτό καί καλεῖται “Ἁγία Ἀναφορά”! Διότι ἀπό τό ἐπίγειο Θυσιαστήριο μας θά ἀνυψωθῆ καί θά προσαχθῆ ἡ λογική μας λατρεία καί θυσία στό ὑπερουράνιο Θυσιαστήριο. Τό κάτω Θυσιαστήριο μέ τό ἐπάνω γίνονται ἕνα!

...........

Ὁ Ἱερός Ναός εἶναι τόπος τῶν Ἀγγέλων, τόπος τῶν Ἀρχαγγέλων, Βασίλειο τοῦ Θεοῦ, ὁ ἴδιος ὁ οὐρανός. “ Ὅπως, λοιπόν, ἄν ἄνοιγε κάποιος τόν οὐρανό, λέγει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, καί σέ ὀδηγοῦσε ἐκεῖ, ἀκόμη κι ἄν ἔβλεπες τόν πατέρα σου ἤ τόν ἀδελφό σου, δέν θά τολμοῦσες νά τοῦ μιλήσης, ἔτσι κι ἐδῶ δέν πρέπει νά λέγεται τίποτε ἐκτός ἀπό τά πνευματικά ἀναγνώσματα καί τίς Εὐχές. Διότι καί ὁ Ναός εἶναι οὐρανός”¹. Καί στόν οὐρανό βασιλεύει ἡ ἀδιατάρακτη γαλήνη, ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ, “ἡ πάντα νοῦν ὑπερέχουσα”, πού φρουρεῖ τά πάντα στήν οὐράνια πόλι τῆς Ἄνω Ἱερουσαλήμ. Ταραχές, θόρυβοι, ἀταξίες δέν μποροῦν νά χωρέσουν ἐκεῖ.

Ἐάν ἔχουμε τήν καρδιά μας ταραγμένη, ἐάν ὁ νοῦς μας εἶναι σκοτισμένος, ἐάν σκέψεις θολές ἐπικρατοῦν τήν ὥρα τῆς Θείας Λατρείας καί τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς καί στόν Καθαγιασμό τῶν Τιμίων Δώρων, αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ συνείδησις μᾶς τύπτει καί μᾶς κατηγορεῖ ὅτι κάπου εἴμεθα ἔνοχοι. Καί ἄν αὐτό ἀληθεύη, τότε ἀπωθεῖται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἀπό μέσα μας. Μᾶς ἐκτοπίζει, μᾶς βγάζει ἀκόμα καί ἔξω ἀπό τόν Ναό. Μᾶς ἀρνεῖται, διότι στερούμεθα τήν ὁλοκληρωμένη ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τόν πλησίον.

Στήν προτροπή τοῦ λειτουργοῦ πρός τούς πιστούς νά προσφέρουν τήν ἁγίαν Ἀναφοράν “ἐν εἰρήνη”, ὁ λαός τοῦ Θεοῦ ἀπαντᾶ:

“ΕΛΕΟΝ ΕΙΡΗΝΗΣ, ΘΥΣΙΑΝ ΑΙΝΕΣΕΩΣ”

Γιά νά εἶναι ἡ θυσία μας “θυσία αἰνέσεως”, δηλαδή θυσία εὐάρεστος στόν Θεό, πρέπει καί “ ἡ καρδιά μας νά εἶναι πλημμυρισμένη ἀπό “ἔλεον εἰρήνης”, δηλαδή ἀπό ἐνεργουμένη ἀγάπη, ἀπό σπλάγχνα οἰκτιρμῶν, ἀπό συγγνώμη καί εἰρήνη, ἀπό συγκατάβασι καί κατανόησι.

Ἀπευθυνόμενος ὁ Θεός πρός τούς Ἰουδαίους διά μέσου τῆς φωνῆς τοῦ Προφήτου Ὤσηέ, καί ἀργότερα ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ζήτησε: “ἔλεον θέλω καί οὐ θυσίαν”². Ἄρα τό “θυσίαν αἰνέσεως” σημαίνει τήν λογική λατρεία μας, τήν ὁποία πρέπει νά προσφέρουμε μέ εὐγνωμοσύνη καί εὐχαριστία πρός τόν Θεό, ἐνῶ προηγουμένως θά εἴμεθα τακτοποιημένοι μέ τόν πλησίον.

Ἡ Μία ὅμως καί Μοναδική Θυσία ἦταν αὐτή πού προσέφερε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός πρός τόν Θεό – Πατέρα πάνω στόν Τίμιο Σταυρό. Αὐτή τή Θυσία τήν προσφέρουμε καί ἐμεῖς τώρα, ἀναίμακτα ὅμως καί λογικά, μέσα στή Θεία Λειτουργία. Καί διά τῆς Θείας Κοινωνίας τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, καθιστάμεθα “σύναιμοι καί σύσσωμοι” Ἰησοῦ Χριστοῦ· ἕνα Σῶμα μέ τόν Θεάνθρωπο Κύριο, ὥστε νά ἔχουμε τή δυνατότητα νά προσφέρουμε κι ἐμεῖς μέ τή σειρά μας τόν ἑαυτό μας θυσία λογική καί εὐάρεστη στόν Θεό.

Ὅταν εἴμεθα στήν εἰσοδο καί πατᾶμε τό κατῶφλι τῆς θύρας τοῦ Ναοῦ, γιά νά μποῦμε στή βασιλική αἴθουσα τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς, ὁ λειτουργός φωνάζει καί μᾶς συνιστᾶ “στῶμεν καλῶς”, ἀλλά καί μᾶς εὔχεται τήν εἰρήνη: “Τήν Ἁγίαν ἀναφοράν ἐν εἰρήνῃ προσφέρειν”. Καί ὅλος ὁ λαός ἀπαντᾶμε καί βεβαιώνουμε πώς ἐρχόμεθα, γιά νά συμμετάσχουμε στή συνεχιζόμενη Θυσία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἰρηνευμένοι μέ τόν Θεό, εἰρηνευμένοι μέσα μας καί μεταξύ μας.

Ἀπό τήν ἀρχή τῆς ἱεροτελεστίας ἔλεος ζητοῦμε ἀπό τόν Θεό καί τώρα ἔρχεται ἡ ὥρα, γιά νά βεβαιώσουμε πώς ἐμεῖς δέν ἔχουμε τίποτ᾿ ἄλλο νά προσφέρουμε στόν Θεό, παρά ἔλεος καί εἰρήνη στήν καρδιά, συμπάθεια καί ἀγαπητική διάθεσι πρός ἀλλήλους. Γιατί αὐτό θέλει ὁ Θεός ἀντί κάθε ἄλλης θυσίας. Καί εἶναι θυσία νά ἀγαπᾶς τόν πλησίον σου. Εἶναι θυσία!... καί τό ξέρουν, ὅσοι ἀγαποῦν πραγματικά.

........

“Στῶμεν καλῶς· στῶμεν μετά φόβου”

Καί ἡ Θεία Λειτουργία προχωρεῖ, ἀνεβαίνει πρός τήν κορυφή τοῦ Γολγοθᾶ. Σέ λίγο θά τελεσθῆ ἡ ἀναίμακτη Θυσία!!! καί Θυσία εἶναι ἡ συγκλονιστική ἐκείνη στιγμή, ὅπου ὁ Ἄρτος καί ὁ Οἶνος γίνονται Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ! Τό Ἅγιο Πνεῦμα διά τῆς Ἱερωσύνης κατέρχεται καί ποιεῖ τή Θεία Μεταβολή. Τό αἰσθάνονται καί τό βιώνουν, ὅσοι ἔχουν ἀκλόνητη πίστι καί ἁπλότητα καρδιᾶς. Τό ζοῦν, ὅσοι ἔχουν ταπείνωσι καί ἀμόλυντη ζωή, καθαρότητα ψυχῆς καί σώματος!...

Ὅταν ἤμουν νέος, τελειόφοιτος τοῦ τότε Γυμνασίου, ὑπηρετῶντας ἀκόμα ὅλως ἀναξίως στό Ἱερό Βῆμα τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῶν Εἴσοδίων τῆς Θεοτόκου Δράμας, ὁ τότε ἐφημέριος πατήρ Θεόδωρος, μοῦ διηγήθηκε ὅτι πρό τοῦ 1920 εἶχε γνωρίσει στή Μικρά Ἀσία ἕναν εὐλαβέστατο Ἱερέα, ὁ ὁποῖος δέν ἔκαμε ποτέ τόν Καθαγιασμό τῶν Τιμίων Δώρων, ἐάν προηγουμένως δέν ἔβλεπε ἕνα λευκότατο, ἀστραφτερό Περιστέρι, λουσμένο σέ ἄπλετο λευκό φῶς, νά ἔρχεται καί νά στέκεται ἀκίνητο πάνω στά Τίμια Δῶρα. Μετά τόν Καθαγιασμό περίμενε γιά λίγες στιγμές, ὥσπου νά δῆ ν᾿ ἀστράφτη τό Ἅγιο Βῆμα καί τό Περιστέρι νά ἐξαφανίζεται.

Κάποτε δέν ἦλθε τό Περιστέρι... Κι ἐκεῖνος τό περίμενε... Καί μαζί του περίμενε κι ὅλο τό χωριό, γιατί ἦταν Χριστούγεννα...

Ἡ ὥρα περνοῦσε καί ὁ εὐλαβής ἐκεῖνος Ἱερεύς δέν ἀποφάσιζε νά κάμη τήν Μεταβολή, διότι δέν ἤξερε ἄλλον τρόπο! Αὐτόν γνώριζε! Αὐτόν ζοῦσε! Κάθε φορά, πού ἦταν νά γίνη ἡ Μεταβολή καί ὁ Καθαγιασμός τῶν Τιμίων Δώρων, ἐρχόταν τό πάλλευκο αὐτό Περιστέρι. Καί ἄρχισε νά κλαίη... ( τήν εὐχή του νά ᾿χουμε ἀπό τούς οὐρανούς καί τίς πρεσβεῖες του.) Τότε βγῆκε στήν Ὡραία Πύλη καί εἶπε στό ἐκκλησίασμα:

• Τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν κατεβαίνει... Συγχωρέστε με, συγχωριανοί μου, γιατί εἶμαι ἁμαρτωλός! Συγχωρέστε με, συγχωρέστε με..., ἐγώ θά περιμένω...

Τί νά ἔκανε τό χωριό, περίμενε κι ἐκεῖνο.

Σέ λίγο εἶδε ὁ Ἱερεύς τό Περιστέρι, σάν ἀστραπή νά κατέρχεται ἀπό τόν τροῦλλο τῆς Ἐκκλησίας καί νά στέκεται ὅπως πάντα, πάνω ἀπό τά Τίμια Δῶρα... ὅλο Φῶς, ὅλο Δόξα!...

Καί ὁ ἅγιος ἐκεῖνος παππούλης εἶπε: “ Ἦλθε! “ Καί γύρισε μέ ἁπλότητα, ἔκαμε τόν Καθαγιασμό καί συνέχισε τή Χριστουγεννιάτικη Θεία Λειτουργία.

Καί γιά μᾶς, κάθε φορά πού τελεῖται ἡ Θεία Ἱερουργία, φθάνει κάποτε ἡ συγκλονιστική αὐτή στιγμή τοῦ Καθαγιασμοῦ. Λίγο πρίν φθάση αὐτή ἡ στιγμή, ὁ ἱερεύς καλεῖ τούς πιστούς χριστιανούς νά ἐντείνουν τήν προσοχή τους, λέγοντας: “ Τάς θύρας, τάς θύρας...” καί σέ λίγο πάλι: “ Στῶμεν καλῶς· στῶμεν μετά φόβου...” Αὐτές τίς στιγμές πρέπει νά κυριαρχοῦν μέσα τους ἡ πίστις καί ἡ ἐνεργουμένη ἀγάπη, ἡ μακροθυμία, ἡ ἀνοχή, ἡ συγγνώμη...

Δέν ἔχουν θέσι στήν Ὀρθόδοξη Λατρεία οὔτε οἱ ἀβάπτιστοι, οὔτε οἱ ἀλλόθρησκοι. Δέν ἔχουν θέσι ἀκόμη οἱ ἄπιστοι, οἱ αἱρετικοί, οἱ ἀντίχριστοι, οἱ βλάσφημοι, οἱ ἄθεοι, οἱ μασόνοι, οἱ σατανιστές, οὔτε ὅσοι ἔχουν τήν καρδιά τους σκληρή σάν πέτρα· ἐκεῖνοι δηλαδή πού βασιλεύει μέσα τους ἡ κακία, ἡ ἐκδίκησις, τό μένος, τό μῖσος, ἡ ἀσπλαγχνία, ἡ σκληροκαρδία. Τό Μυστήριο τῆς Θείας Λατρείας εἶναι ὕμνος ἀγάπης καί εἰρήνης, εἶναι “Θυσία αἰνέσεως”!

.............

“Ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ

καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί Πατρός

καί ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἴη μετά πάντων ὑμῶν”

Αὐτή ἡ τριαδική εὐλογία εἶναι καί ἀποστολική, διότι πρῶτος τήν εἶπε καί τήν ἔγραψε ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν Παῦλος. Ἡ Ἐκκλησία μας τήν τοποθέτησε ὡς προοίμιο τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς στή μεγάλη ἀναίμακτη Θυσία τῆς θείας Λατρείας. Ἀπό τότε ἀναρίθμητες στρατιές ἱερέων καί ἐπισκόπων τήν ἔχουν ἐκφωνήσει. Πολλέ φορές μάλιστα εἶχε καί ἔχει φανερές θαυματουργικές ἐνέργειες, ὅπως μᾶς πληροφοροῦν τά Συναξάρια καί τά Γεροντικά.

Ἡ Χάρις τῆς τριαδικῆς εὐλογίας δέν εἶναι μόνο τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀλλά εἶναι καί τοῦ Πατρός καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἡ ἀγάπη δέν εἶναι μόνο τοῦ Πατρός, ἀλλά καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Καί ἡ κοινωνία δέν εἶναι μόνο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλά καί τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ.

Διότι, σύμφωνα μέ Τριαδικό Δόγμα τῆς πίστεώς μας, Ἕνας εἶναι ὁ Θεός σέ τρία Πρόσωπα: Πατήρ, Υἱός καί Ἅγιον Πνεῦμα. Ἕνας Θεός Τριαδικός.

“Ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, ἐλέησον ἡμᾶς”.

Στό προοίμιο αὐτό τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς, ὑπάρχει ἕνας δραματικός διάλογος. Ἕνας διάλογος μεταξύ τοῦ Λειτουργοῦ Ἱερέως καί τῶν ἐκκλησιαζομένων χριστιανῶν, διά τῶν ἱεροψαλτῶν:

Στό “ Στῶμεν καλῶς· στῶμεν μετά φόβου· πρόσχωμεν τήν ἁγίαν ἀναφοράν ἐν εἰρήνῃ προσφέρειν”, ὁ λαός ἀποκρίνεται:

• Ἔλεον εἰρήνης, θυσίαν αἰνέσεως.

Καί ἀμέσως μετά τήν τριαδική ἀποστολική εὐλογία ὁ λαός ἀπαντᾶ:

• Καί μετά τοῦ πνεύματός σου.

Δηλαδή: τήν εὐχή πού εὐχήθηκες σ᾿ ἐμᾶς, εὐχόμεθα κι ἐμεῖς σέ σένα.

.........

Ἡ Χάρις δωρίζεται στό λαό τοῦ Θεοῦ, δωρίζεται καί στόν ἱερέα, σ᾿ ὁλόκληρο τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, πού ἀποτελεῖται ἀπό κληρικούς καί λαϊκούς. Χάρις σ᾿ ὅλους, Ἀγάπη σ᾿ ὅλους, Κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος σ᾿ ὅλους. Κοινά τά πνευματικά ἀγαθά τῆς Θείας Λατρείας.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Τέλος καί τῇ Τρισηλίῳ Θεότητι

κράτος, αἶνος καί δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

Ἀπό τό βιβλίο: “ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ”

Πρωτ. π. Στεφάνου Κ. Ἀναγνωστόπουλου

1Γρηγορίου Ἱερομ., “Ἡ Θεία Λειτουργία...”, ὅ. π., σελ. 253.

2Ὠσηέ στ΄ : 6 καί Ματθ. Θ΄ : 13.