ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΑΠΑΝΤΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΜΑΣ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Δεν φορεί μόνο σάρκα ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, αλλά και περιτέμνεται σύμφωνα με τον μωσαϊκό νόμο, για να μην έχει πρόφαση η απιστία των Ιουδαίων· γιατί έρχεται προς τον νόμο για χάρη του ίδιου του νόμου, για να ελευθερώσει τους μαθητές Του μέσω της πίστεως που βασιζόταν στον νόμο. Και παίρνει σάρκα και περιτέμνεται και Αυτός μαζί με τους Ιουδαίους. Πήρε το ίδιο με αυτούς σώμα, πήρε και την ίδια περιτομή. Έκανε αναντίρρητη την συγγένειά Του με αυτούς, ώστε να μη Τον αρνηθούν, Αυτόν, ο οποίος ήταν ο Χριστός που έρχεται από τη γενιά του Δαυίδ, και που αυτοί προσδοκούσαν. Έδειξε το γνώρισμα της συγγενείας Του με αυτούς. Γιατί, αν ακόμη και μετά την περιτομή Του «ἄλλοι ἔλεγον· οὗτός ἐστιν ὁ Χριστός· ἄλλοι ἔλεγον· μὴ γὰρ ἐκ τῆς Γαλιλαίας ὁ Χριστὸς ἔρχεται; οὐχὶ ἡ γραφὴ εἶπεν ὅτι ἐκ τοῦ σπέρματος Δαυΐδ καὶ ἀπὸ Βηθλεὲμ τῆς κώμης, ὅπου ἦν Δαυΐδ, ὁ Χριστὸς ἔρχεται; σχίσμα οὖν ἐν τῷ ὄχλῳ ἐγένετο δι᾿ αὐτόν(:άλλοι έλεγαν: “Αυτός είναι ο Μεσσίας Χριστός”· άλλοι έλεγαν: “Δεν είναι δυνατόν να είναι ο Μεσσίας˙ διότι μήπως ο Μεσσίας είναι να έρθει από τη Γαλιλαία; Δεν είπε η Αγία Γραφή ότι ο Μεσσίας Χριστός θα προέρχεται από το γένος του Δαβίδ και από το χωριό της Βηθλεέμ, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Δαβίδ;”.Προκλήθηκε λοιπόν διαίρεση και διαφωνία μεταξύ του λαού γι’ Aυτόν)»[πρβλ. Ιωάν. 7, 41-43], εάν δεν είχε περιτμηθεί κατά σάρκα, η άρνησή τους θα είχε κάποια εύλογη πρόφαση.
«Ὃτε ἐπλήσθησαν ἡμέραι ὀκτὼ(:όταν συμπληρώθηκαν οι οκτώ ημέρες)»:Γιατί ο νόμος ορίζει την ογδόη ημέρα να γίνεται η περιτομή, και όταν φθάσει η ογδόη, έρχεται μέσα ο γιατρός και πιάνει το μαχαιράκι και κάνει τα της τέχνης του. Δεν ισχύει μάλιστα τότε η αργία του Σαββάτου λόγω της περιτομής. Ας ρωτήσουμε λοιπόν τους Ιουδαίους: Ανάπαυση το Σάββατο· τέλεια αργία αυτή την ημέρα... Για ποια λοιπόν αιτία η ογδόη εκτοπίζει την εβδόμη; Γιατί η ογδόη γίνεται ανώτερη από την εβδόμη;
Όμως οι Ιουδαίοι δεν γνωρίζουν τα των Ιουδαίων. Ενώ η Εκκλησία του Χριστού και τον Χριστό γνωρίζει και τις ιουδαϊκές διδασκαλίες. Περιτέμνεται λοιπόν το παιδί την ογδόη ημέρα, επειδή κατά την ογδόη η Ανάσταση, δηλαδή η Κυριακή, έμελλε να αποβεί η περιτομή όλου του κόσμου. Γιατί άλλωστε δεν διέταξε ο Μωυσής να γίνεται η περιτομή την έκτη ημέρα; Γιατί όχι την ενάτη ή την δεκάτη; Είναι λοιπόν προφανής η σημασία της ογδόης ημέρας, κατά την οποία γίνεται η Ανάσταση του Κυρίου. Όποιος λοιπόν δεν πιστεύει στην Ανάσταση, είναι απερίτμητος στην καρδιά, αφού με την απιστία του αποξενώνεται από τον Θεό. Ενώ η περιτομή της πίστεως είναι αληθινή γνώση και αίσθηση. Γι' αυτό, αγαπητέ μου, η περιτομή δίδεται θεωρητικά στους πιστούς υπό την έννοια του αγίου Βαπτίσματος. Το δε άγιο Βάπτισμα είναι τύπος της Αναστάσεως του Χριστού. Να περάσεις λοιπόν από τη σάρκα στο πνεύμα και από τα σωματικά στο μεγαλείο του πνεύματος και θα βρεις εκεί μεν περιτομή σαρκική, εδώ δε περιτομή πνευματική και κάθαρση από τις αμαρτίες. Ογδόη ημέρα είναι η περιτομή· η δε ογδόη ημέρα είναι και η ανάσταση· της δε αναστάσεως τύπος είναι το βάπτισμα. Δείτε πώς από τα μικρά προοδεύουμε στα μεγαλύτερα, από τα σωματικά στα πνευματικότερα. Να έλθουν λοιπόν οι Ιουδαίοι κι αυτοί και να προοδεύσουν. Γιατί πρέπει να προοδεύσουν από τα σαρκικά και να μην αρκεστούν σ' αυτά.
Λοιπόν ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, ο οποίος δεν ήλθε να καταλύσει τον νόμο, αλλά να τον εκπληρώσει, περιετμήθη κι Αυτός μαζί με τους Ιουδαίους. Λέγει λοιπόν ο Ευαγγελιστής: «Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν ἡμέραι ὀκτὼ τοῦ περιτεμεῖν τὸ παιδίον, καὶ ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦς, τὸ κληθὲν ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου πρὸ τοῦ συλληφθῆναι αὐτὸν ἐν τῇ κοιλία(:κι όταν συμπληρώθηκαν οι οκτώ ημέρες για να γίνει στο παιδί η περιτομή, του έκαναν περιτομή, για να επιβεβαιωθεί και με την πράξη αυτή ότι ήταν γνήσιος απόγονος του Αβραάμ. Και του δόθηκε το όνομα Ιησούς, όπως δηλαδή το είχε ονομάσει ο άγγελος προτού ακόμα συλληφθεί το παιδί στην κοιλιά της μητέρας του)»[Λουκ.2,21]. Εμείς δηλαδή παίρνουμε το όνομα μετά την γέννησή μας, ενώ ο Ιησούς παίρνει το όνομά Του προτού να γεννηθεί· γιατί υπήρχε και προτού να συλληφθεί. Ονομάστηκε δε Ιησούς, επειδή το έργο Του ήταν έργο Σωτήρος.
«Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν(:και όταν συμπληρώθηκαν)», λέει, «αἱ ἡμέραι τοῦ καθαρισμοῦ αὐτῶν κατὰ τὸν νόμον Μωϋσέως(:οι ημέρες του καθαρισμού τους σύμφωνα με τον νόμο του Μωυσέως)»[Λουκ.2,23]. Τίνος καθαρισμού; Της Μαρίας και του Ιωσήφ. Διέταζε δηλαδή ο νόμος, η γυναίκα που μόλις είχε γεννήσει να καθαρίζεται και να φυλάγει τις ημέρες και να μην βγαίνει έξω.
«Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέραι τοῦ καθαρισμοῦ αὐτῶν κατὰ τὸν νόμον Μωϋσέως, (:κι όταν σύμφωνα με το νόμο του Μωυσή συμπληρώθηκαν οι ημέρες για τον καθαρισμό της μητέρας του παιδιού και του αρραβωνιαστικού της)» — καίτοι δεν υφίστατο τέτοια ανάγκη για την Παρθένο, αλλ' όμως εκπληρωνόταν έτσι ο νόμος — «ἀνήγαγον αὐτὸν εἰς Ἱεροσόλυμα παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ(:ανέβασαν το παιδί στα Ιεροσόλυμα για να το παρουσιάσουν και να το αφιερώσουν στον Κύριο)»[Λουκ.2,23]. Όπου ο λόγος είναι για σωματικό καθαρισμό, λέει «σύμφωνα με τον νόμο του Μωυσέως»· όπου για προσφορά του Αγίου, «όπως έχει γραφτεί», λέει, «στον νόμο του Κυρίου». Όχι ότι ο νόμος του Μωυσέως δεν ήταν νόμος του Κυρίου· διότι, όσα λέει ένας προφήτης κινούμενος από το Άγιο Πνεύμα, δεν τα λέει μόνος, αλλά ο Κύριος του τα υπαγορεύει. Επειδή όμως και ο καθαρισμός είχε χαρακτήρα σωματικό, γι’ αυτό λέει «νόμο του Μωυσέως». Όταν όμως προσφερόταν το πρωτότοκο, λέει «κατά τον νόμο του Κυρίου» τιμώντας έτσι το νεογέννητο.
«καθὼς γέγραπται ἐν νόμῳ Κυρίου ὅτι πᾶν ἄρσεν διανοῖγον μήτραν ἅγιον τῷ Κυρίῳ κληθήσεται(:και η παρουσίαση και η αφιέρωση αυτή γινόταν σύμφωνα με εκείνο που είχε γραφεί στο νόμο του Κυρίου, ότι κάθε αρσενικό παιδί που για πρώτη φορά ανοίγει τη μήτρα της μητέρας του και γεννιέται, δηλαδή κάθε πρωτότοκο και πρωτογενές, πρέπει να θεωρείται και να ονομάζεται αφιερωμένο στον Κύριο)»[Λουκ.2,23]. Αυτή λοιπόν η φράση και η διάταξη ολόκληρη και η αφορμή της διατάξεως βάλθηκε γι' Αυτόν που επρόκειτο να διανοίξει μήτρα. Γιατί όλα τα πρωτότοκα των ζώων και των ανθρώπων ουδέποτε διάνοιξαν μήτρα, αλλά ήταν απλώς και μόνο πρωτότοκα. Εκείνος όμως που γεννήθηκε από μητέρα παρθένο, Αυτός μόνο διάνοιξε μήτρα. Κάνε μου λοιπόν την χάρη και πρόσεξε ότι η διατύπωση όλου αυτού του νόμου έγινε για Εκείνον μόνο που επρόκειτο να γεννηθεί από μητέρα Παρθένο. Πώς όμως να την κατανοούσαν οι Ιουδαίοι; Γιατί σαν σαρκικοί που είναι, απέχουν πολύ από του να καταλάβουν τα νοήματα της πνευματικής διδασκαλίας.
Έπειτα ανεβαίνουν «καὶ τοῦ δοῦναι θυσίαν κατὰ τὸ εἰρημένον ἐν νόμῳ Κυρίου, ζεῦγος τρυγόνων ἢ δύο νεοσσοὺς περιστερῶν(:ανέβηκαν ακόμη στον ναό και για να προσφέρουν ως θυσία για τον καθαρισμό τους ένα ζεύγος τρυγόνια ή δύο μικρά περιστέρια, όπως όριζε ο νόμος του Κυρίου για τους φτωχούς, που δεν είχαν τη δυνατότητα να προσφέρουν για θυσία ένα ολόκληρο αρνί)»[βλ. Λευϊτ. 5, 11 «ἐὰν δὲ μὴ εὑρίσκῃ ἡ χεὶρ αὐτοῦ ζεῦγος τρυγόνων, ἢ δύο νεοσσοὺς περιστερῶν, καὶ οἴσει τὸ δῶρον αὐτοῦ, περὶ οὗ ἥμαρτε, τὸ δέκατον τοῦ οἰφὶ σεμιδάλεως περὶ ἁμαρτίας(:εάν όμως δεν έχει την οικονομική δυνατότητα, τότε να αγοράσει και να προσφέρει ζεύγος τρυγόνων ή δύο νεοσσούς περιστεριών, θα προσφέρει ως θυσία για την αμαρτία, που διέπραξε, το εν δέκατον του οιφί σιμιγδάλι -δύο περίπου χιλιόγραμμα-)»· Λευϊτ. 12, 6 «καὶ ὅταν ἀναπληρωθῶσιν αἱ ἡμέραι καθάρσεως αὐτῆς ἐφ᾿ υἱῷ ἢ ἐπὶ θυγατρί, προσοίσει ἀμνὸν ἐνιαύσιον ἄμωμον, εἰς ὁλοκαύτωμα, καὶ νεοσσὸν περιστερᾶς ἢ τρυγόνα περὶ ἁμαρτίας ἐπὶ τὴν θύραν τῆς σκηνῆς τοῦ μαρτυρίου πρὸς τὸν ἱερέα(:και όταν συμπληρωθούν οι ημέρες, οι οποίες απαιτούνται προς καθαρισμό της για τον υιό ή την θυγατέρα που απέκτησε, θα προσφέρει στη θύρα της Σκηνής του Μαρτυρίου προς τον ιερέα αρνί ενός έτους, χωρίς κανένα σωματικό ελάττωμα, προς ολοκαύτωμα και ένα νεοσσό περιστεράς ή μία τρυγόνα, θυσία περί αμαρτίας)»]. Έγιναν λοιπόν και αυτά τυπικά, κατά τον νόμο, ώστε να μην υπάρχει καμιά έλλειψη στην πιστή εκτέλεση του νόμου. Αυτά είναι συγκεκαλυμμένα νοήματα του μωσαϊκού νόμου. Ας έλθουμε όμως στην εξήγηση του Ευαγγελίου.
«Καὶ ἰδοὺ ἦν ἄνθρωπος ἐν Ἱεροσολύμοις ᾧ ὄνομα Συμεών, καὶ ὁ ἄνθρωπος οὗτος δίκαιος καὶ εὐλαβής, προσδεχόμενος παράκλησιν τοῦ Ἰσραήλ, καὶ Πνεῦμα ἦν Ἅγιον ἐπ᾿ αὐτόν· καὶ ἦν αὐτῷ κεχρηματισμένον ὑπὸ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου μὴ ἰδεῖν θάνατον πρὶν ἢ ἴδῃ τὸν Χριστὸν Κυρίου(:και ιδού, υπήρχε στην Ιερουσαλήμ κάποιος άνθρωπος που ονομαζόταν Συμεών. Και ο άνθρωπος αυτός ήταν δίκαιος και ευλαβής, τηρούσε δηλαδή τις εντολές του νόμου και είχε φόβο Θεού. Αυτός είχε φωτιστεί από τον Θεό με την ανάγνωση των προφητικών βιβλίων και με διακαή πόθο περίμενε να έλθει στον ισραηλιτικό λαό με την έλευση του Μεσσία παρηγοριά από τα κακά και τις θλίψεις που υπέφερε εξαιτίας της αμαρτίας. Και Πνεύμα προφητικό Άγιο ήταν επάνω του. Και το Άγιο Πνεύμα τού είχε αποκαλύψει ότι δεν θα πέθαινε προτού να δει εκείνον που ο Κύριος και Θεός έχρισε βασιλιά και Σωτήρα του κόσμου)»[Λουκ.2,25-26]. Γέροντας ήταν ο Συμεών και περίμενε την εκπλήρωση της υποσχέσεως. Έμενε στον ναό μέσα και μονολογούσε: «Όπου και να γεννηθεί, οπωσδήποτε εδώ θα παρουσιαστεί».
«Καὶ ἦλθεν ἐν τῷ Πνεύματι εἰς τὸ ἱερόν(:ήλθε λοιπόν ο Συμεών στο ιερό μετά από παρακίνηση και έμπνευση του Αγίου Πνεύματος)»: εκείνη την ώρα που οι γονείς έφερναν εκεί το παιδί. Διότι βέβαια πολλές φορές ερχόταν, αλλά με δική του πρόθεση. Τότε όμως οδηγημένος από το Άγιο Πνεύμα στην κατάλληλη στιγμή, έρχεται, για να λάβει την εκπλήρωση της υποσχέσεως.
«καὶ ἐν τῷ εἰσαγαγεῖν τοὺς γονεῖς τὸ παιδίον Ἰησοῦν τοῦ ποιῆσαι αὐτοὺς κατὰ τὸ εἰθισμένον τοῦ νόμου περὶ αὐτοῦ, καὶ αὐτὸς ἐδέξατο αὐτὸν εἰς τὰς ἀγκάλας αὐτοῦ καὶ εὐλόγησε τὸν Θεὸν καὶ εἶπε· νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ(:και όταν οι γονείς εισήγαγαν στο ιερό το παιδί, τον Ιησού, για να κάνουν γι’ αυτό ό,τι συνήθιζαν να κάνουν στα πρωτότοκα σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου, τότε κι ο Συμεών δέχθηκε το παιδί στην αγκαλιά του και δόξασε τον Θεό και είπε:”Τώρα, αφού πλέον είδα τον Λυτρωτή του κόσμου, ελευθερώνεις από τα δεσμά της επιγείου ζωής εμένα τον δούλο σου, Δέσποτα, και μετά από λίγο πεθαίνω σύμφωνα με το λόγο που μου είπες, ότι δεν θα πεθάνω προτού να δω τον Χριστό. Και με ελευθερώνεις ειρηνικό και χωρίς να ανησυχώ πλέον για τη λύτρωση του Ισραήλ”)»[Λουκ.2,27-29]. Από πού τον αφήνεις ελεύθερο; Από τον στίβο της ζωής. Γιατί είναι γεμάτα λύπη τα βιοτικά πράγματα. Η ζωή είναι φυλακή. Εκείνος λοιπόν ήθελε να ελευθερωθεί. Εάν όμως κάποιος την αναχώρηση από την εδώ ζωή την θεωρεί ζημία, αυτός δεν είναι ακόμη τέλειος στην πίστη.
Εκείνος όμως έλεγε: «Σήμερα αφήνεις ελεύθερο τον δούλο σου, Δέσποτα, να πεθάνει κατά τον λόγο σου με ειρήνη». Διότι Αυτός που πρόκειται να κάμει ειρήνη με τον κόσμο έφθασε· ο Ειρηνοποιός έχει έλθει- Εκείνος που συνδέει τον ουρανό με τη γη και μετατρέπει τη γη σε ουρανό με την ευαγγελική διδασκαλία, έχει καταφθάσει.
Ο Συμεών φωνάζει: «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ, ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου(:τώρα, αφού πλέον είδα τον Λυτρωτή του κόσμου, ελευθερώνεις από τα δεσμά της επιγείου ζωής εμένα τον δούλο σου, Δέσποτα, και μετά από λίγο πεθαίνω σύμφωνα με τον λόγο που μου είπες, ότι δεν θα πεθάνω προτού να δω τον Χριστό. Και με ελευθερώνεις ειρηνικό και χωρίς να ανησυχώ πλέον για τη λύτρωση του Ισραήλ, διότι είδαν τα μάτια μου τον ενανθρωπήσαντα Υιό σου, ο οποίος θα φέρει τη σωτηρία)», λέει. Τι είναι αυτό που λέει; «Προηγουμένως δηλαδή πίστευα με την διάνοιά μου και γνώριζα με τον λογισμό μου. Τώρα όμως είδαν και τα μάτια μου. Και εκείνο που προσδοκούσα με την καρδιά μου, να που το είδαν τα μάτια μου εκπληρωμένο». Και ποιο είναι αυτό; «Είδα», λέει, «την σωτηρία σου». Ποια σωτηρία; «ὃ ἡτοίμασας κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν, φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν καὶ δόξαν λαοῦ σου Ἰσραήλ(:την οποία ετοίμασες για να γίνει φανερή ενώπιον όλων των λαών και να ευεργετηθούν με αυτήν όχι μόνο οι Ιουδαίοι αλλά και οι εθνικοί. Και θα είναι έτσι ο σαρκωμένος Υιός σου φως πνευματικό, που θα φανερώσει και θα αποκαλύψει στα έθνη τον αληθινό Θεό και την αληθινή οδό της σωτηρίας˙ αλλά ο Υιός σου θα είναι και δόξα του λαού σου Ισραήλ, αφού από τον λαό αυτό κατάγεται ως άνθρωπος και αφού τελικά και ο Ισραήλ ως σύνολο θα τον εγκολπωθεί ως σωτήρα του)»[Λουκ.2,30-32]. Όχι του λαού του ενός, ούτε του λαού του Ισραήλ μόνο, αλλά «ενώπιον όλων των λαών». Γιατί αυτός που γεννήθηκε είναι Διδάσκαλος όλων των ανθρώπων.
«Φως που θα είναι αποκάλυψις για τους εθνικούς και δόξα για τον λαό σου τον Ισραήλ». Γιατί φως; Επειδή ακριβώς οι εθνικοί βρίσκονταν στο σκοτάδι· επειδή τα σκοτισμένα ειδωλολατρικά έθνη φωτίζονταν.
«Φως που θα είναι αποκάλυψις για τους εθνικούς και δόξα για τον λαό σου τον Ισραήλ». Εδώ η δόξα και εκεί η αποκάλυψη. Εκεί η αρχή της διδασκαλίας, εδώ η πρόοδος της μαθήσεως.
«Δόξα για τον λαό σου τον Ισραήλ». Αλλά εδώ σίγουρα θα ρωτήσει κάποιος: Και πού είναι οι Ισραηλίτες; Έχεις τον Πέτρο, έχεις τον Παύλο, έχεις τον Ιωάννη, έχεις τις τρεις χιλιάδες, έχεις τις πέντε χιλιάδες, έχεις την Εκκλησία της Ιερουσαλήμ, έχεις αυτούς που πίστεψαν από τις τάξεις των Ιουδαίων. Γιατί μέσα στους πιστούς βρισκόταν το έθνος. «καὶ εἰ μὴ Κύριος σαβαὼθ ἐγκατέλιπεν ἡμῖν σπέρμα, ὡς Σόδομα ἂν ἐγενήθημεν καὶ ὡς Γόμοῤῥα ἂν ὡμοιώθημεν (:εάν ο Κύριος των Δυνάμεων, ο παντοκράτορας, δεν άφηνε για σπόρο μια μικρή εκλεκτή μερίδα πιστού λαού ανάμεσά μας, θα είχαμε γίνει σαν τα Σόδομα και θα είχαμε όμοια τύχη με τα Γόμορρα για τις αμαρτίες και τη διαφθορά μας)»[ Ησ. 1, 9]. Διότι λέει επίσης ο Θεός: «Κατέλιπον ἐμαυτῷ ἑπτακισχιλίους ἄνδρας, οἵτινες οὐκ ἔκαμψαν γόνυ τῷ Βάαλ(:κράτησα για τον εαυτό μου επτά χιλιάδες άνδρες, οι οποίοι δεν γονάτισαν να προσκυνήσουν τον Βάαλ)»[Ρωμ. 12, 4: «ἀλλὰ τί λέγει αὐτῷ ὁ χρηματισμός; κατέλιπον ἐμαυτῷ ἑπτακισχιλίους ἄνδρας, οἵτινες οὐκ ἔκαμψαν γόνυ τῷ Βάαλ(:αλλά τι λέγει σε αυτόν ο Θεός με ειδική αποκάλυψη; “Έχω αφήσει και έχω φυλάξει για τον εαυτό μου επτά χιλιάδες άνδρες, οι οποίοι δεν έκλιναν τα γόνατά τους, για να προσκυνήσουν το είδωλο του Βάαλ”)»· πρβλ. Γ’ Βασ. 19, 18].
Έτσι μέσα στον λαό φυλαγόταν το σπέρμα της πίστεως και δεν χάθηκε ο λαός — μη γένοιτο — ούτε εξαχρειώθηκαν όλοι οι Ιουδαίοι. Αφού και τώρα, σ' αυτή την μακάρια κατάσταση και κλήση των Χριστιανών πολλοί είναι οι καλεσμένοι, λίγοι όμως οι εκλεκτοί. Ο Χριστός δηλαδή κάλεσε όλη την οικουμένη και ετοίμασε το άγιο τραπέζι του Ευαγγελίου. Αλλά όταν έλθει στη Δευτέρα Παρουσία, μπαίνει μέσα και κάνει ξεδιάλεγμα και εξετάζει με προσοχή τους συνδαιτυμόνες. Κι αν βρει κανένα να μην έχει ένδυμα κατάλληλο για γάμο του λέει: «Ἑταῖρε, πῶς εἰσῆλθες ὧδε μὴ ἔχων ἔνδυμα γάμου;(: Φίλε, πώς μπήκες εδώ μέσα χωρίς να έχεις ενδυμασία γάμου;)»[ Ματθ. 22, 12]. Και θα τον βγάλει έξω, καθώς ακούσαμε στα Ευαγγέλια. Ώστε, όπως και εκεί έγινε εκλογή, έτσι και εδώ θα γίνει εκλογή. Μήπως δηλαδή, επειδή έχουμε κληθεί, πρέπει στο εξής να αλοζονευόμαστε, σαν να έχουμε, αλήθεια, εξασφαλίσει την τελειότητα; Λοιπόν, η πτώση εκείνων ας γίνει δική μας ασφάλεια. Έτσι, αγαπητέ, ούτε ο λαός χάθηκε ολόκληρος, ούτε όλος εξαχρειώθηκε, ούτε όλος απίστησε, ούτε όλος κατεδίωξε τους Αποστόλους, αλλά με το κήρυγμα των Αποστόλων πίστεψαν αμέσως τρεις χιλιάδες, χωρίς τις γυναίκες και τα παιδιά. Και έγινε στην Ιερουσαλήμ Εκκλησία αναρίθμητη, ενώ ακόμη δεν είχε καταστραφεί ο Ναός, ενώ ακόμη δεν είχαν εκδιωχτεί oι Ιουδαίοι, ενώ ακόμη δεν είχε γκρεμισθεί η Ιερουσαλήμ. Οικοδομήθηκε Εκκλησία και τα λόγια του Ιωάννη του Βαπτιστού έγιναν ξεκάθαρη αλήθεια: «ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι(:σύμφωνα με το σχέδιο του Θεού, που με απέστειλε, Εκείνος πρέπει να αυξάνει σε επιρροή και δόξα, κι εγώ να μικραίνω˙ για να μην ακολουθούν πλέον εμένα οι άνθρωποι, αλλά Εκείνον)»[ Ιωάν. 3,30].
Ο Συμεών λοιπόν που είναι προφήτης λέγει: «Δόξα για τον λαό σου τον Ισραήλ». Γιατί ήταν δόξα γι' αυτούς που προσδοκούσαν, η συνάντηση Εκείνου τον οποίο προσδοκούσαν.
Και αναλογίζονταν ο Ιωσήφ και η Μαρία αυτά που άκουγαν: Ο άγγελος έφερε την ευχάριστη είδηση, οι μάγοι Τον γνώρισαν, οι ποιμένες Τον έμαθαν, οι στρατιές των αγγέλων χόρευαν, το αστέρι από πάνω Τον ανήγγειλε, ο Συμεών προφητεύει, η Άννα η κόρη του Φανουήλ προφητεύει, η γη αγαλλόταν, ο ουρανός μίλησε με το αστέρι, οι μάγοι αρνήθηκαν τον τύραννο, οι ποιμένες προσκύνησαν τον Αρχιποιμένα, όλα Τον γνώρισαν, η μητέρα ήξερε, ο Ιωσήφ πληροφορήθηκε, έτρεμαν για όσα έγιναν, όμως κατάλαβαν την έκβαση των γεγονότων.
«Καὶ εὐλόγησεν αὐτοὺς Συμεὼν καὶ εἶπε πρὸς Μαριὰμ τὴν μητέρα αὐτοῦ· ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ καὶ εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον(:και ο Συμεών τους ευλόγησε και είπε στη Μαρία τη μητέρα του: “Ιδού, αυτός είναι προορισμένος να γίνει αιτία πτώσεως και αναστάσεως πολλών στον Ισραήλ. Όσοι απιστήσουν σε Aυτόν, θα πέσουν και θα χαθούν. Όσοι όμως πιστέψουν, θα αναστηθούν, θα ελευθερωθούν από την αμαρτία και θα σωθούν. Θα είναι μάλιστα και θαύμα, αφού στο πρόσωπο Του θα εμφανίζεται η ένωση των δύο φύσεων, της θείας και της ανθρώπινης. Αλλά το θαύμα αυτό θα αποτελεί αιτία διαφωνίας για τους απίστους. Κι ενώ οι καλοπροαίρετοι θα οδηγούνται μ’ αυτό στην πίστη και θα σώζονται, οι ανειλικρινείς και εγωιστές θα απιστούν και θα κατακρίνονται”)»[Λουκ.2,34]. Πτώση για ποιους; Σαφώς γι' αυτούς που απιστούν, αυτούς που αντιλέγουν, αυτούς που Τον σταυρώνουν. Και έγερση για ποιους; Αυτούς που Τον αναγνωρίζουν και Τον ομολογούν με ευγνωμοσύνη.
«Και σημείο αντιλεγόμενο». Ποιο σημείο αντιλεγόμενο; Το σημείο του Σταυρού, που η Εκκλησία το θεωρεί σωτηρία του κόσμου, που οι Ιουδαίοι το εχθρεύονται και που πολλές φορές και ο ουρανός το διεκήρυξε. Αμφισβητείται το σημείο, για να νικήσει η αλήθεια. Γιατί χωρίς αντίλογο δεν μπορεί να γίνει ολοκληρωμένη νίκη. Έπρεπε λοιπόν να εμφανισθεί η αντιλογία, για να εκδώσει την απόφασή του ο δικαστής, αφού μακροθυμήσει μέχρι το τέλος των αιώνων. Γι' αυτό λέει «και σημείο αντιλεγόμενο». Αντιλέγουν δε εκείνοι που απιστούν.
«Καὶ σοῦ δὲ αὐτῆς τὴν ψυχὴν διελεύσεται ῥομφαία, ὅπως ἂν ἀποκαλυφθῶσιν ἐκ πολλῶν καρδιῶν διαλογισμοί (:Λόγω μάλιστα της αντιλογίας αυτής, επειδή είσαι μητέρα του, θα διαπεράσει την καρδιά σου μεγάλο και οδυνηρό μαχαίρι θλίψεως και οδύνης, όταν θα τον δεις να σταυρώνεται. Κι έτσι η πτώση και η ανάσταση πολλών καθώς και η αντιλογία γύρω από το θαύμα αυτό θα γίνονται για να ξεσκεπαστούν οι διαλογισμοί και οι διαθέσεις πολλών καρδιών που έμεναν έως τώρα απόκρυφες, και θα φανερωθούν με την απόρριψη ή αποδοχή του Μεσσία)»[Λουκ.2,35]. «Κι εσύ», λέει, «άραγε λοιπόν θα μείνεις εκτός πειρασμού, επειδή συμφώνησες να γίνεις μητέρα, επειδή Τον γέννησες, επειδή έκρινες καλό να Του δανείσεις την μήτρα σου; (Διότι η κοιλιά σου έγινε δοχείο της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος). Άραγε λοιπόν θα μείνεις εκτός πειρασμού, επειδή έγινες Θεοτόκος, επειδή συνέλαβες χωρίς πείρα γάμου, επειδή καταστάθηκες Μητέρα του Δημιουργού σου; Άραγε εσύ θα μείνεις εκτός πειρασμού; Ούτε κι εσύ θα μείνεις εκτός πειρασμού, αλλά «κι εσένα την ίδια μια ρομφαία θα σου διαπεράσει την ψυχή». «Γιατί, Κύριε μου; Σε τι αμάρτησα;». - « Σε τίποτε δεν αμάρτησες βέβαια. Όταν όμως Τον δεις κρεμασμένο στον Σταυρό, όταν Τον δεις να υποφέρει για όλο τον κόσμο, όταν δεις στον Σταυρό τα χέρια Του τρυπημένα και καρφωμένα στο ξύλο, τότε θα αρχίσεις να αμφιβάλλεις και να λες: “Αυτός είναι εκείνος για τον οποίο μου μίλησε ο άγγελος; Αυτός είναι εκείνος στον οποίο έγινε το θαύμα της συλλήψεως; Παρθένος ήμουν και γέννησα και έμεινα πάλι παρθένος. Γιατί λοιπόν Αυτός σταυρώνεται;”»
«Κι εσένα την ίδια μια ρομφαία θα σου διαπεράσει την ψυχή». Ώστε, σύμφωνα με την προφητεία του δικαίου Συμεών, κανένας δεν έμεινε εκτός πειρασμού. Ο Πέτρος, ο κορυφαίος από τους μαθητές, Τον αρνήθηκε τρεις φορές. Οι άλλοι μαθητές Τον εγκατέλειψαν και έφυγαν. Ούτε είχε άλλωστε ο τσομπάνος ανάγκη από τα πρόβατα για να τον προστατεύσουν, ενόσω αυτός έδιωχνε τους λύκους, ούτε ο αγωνιστής είχε ανάγκη από βοηθούς, αλλά όλοι τους έφυγαν. Και ο Χριστός έμεινε μόνος κρεμασμένος στον Σταυρό σαν κριάρι έτοιμο για θυσία. Λοιπόν και αυτής την ψυχή την διαπέρασε η ρομφαία: ο πειρασμός δηλαδή και η αμφιβολία.
«Κι εσένα την ίδια μια ρομφαία θα σου διαπεράσει την ψυχή, ώστε να αποκαλυφθούν από πολλές καρδιές οι λογισμοί». Πάσχει λοιπόν ο Ιησούς, για να ελέγξει την απιστία και για να γεμίσει από ευγνωμοσύνη τις καρδιές αυτών που Τον πιστεύουν. Αντιλέγεται το σημείο, για να ελεγχθούν αυτοί που αντιλέγουν από κακία. Γιατί, αν η αλήθεια ήταν από κάθε άποψη αναντίρρητη για τους ανθρώπους, τότε η ευσέβεια θα έμενε αδοκίμαστη. Όμως με το να γίνεται παραχώρηση στην αντιλογία, δοκιμάζεται η ελεύθερη εκλογή της αλήθειας. Αντιλέγεται το σημείο. Γιατί πώς αλλιώς θα δοκιμάζονταν οι μάρτυρες στους διωγμούς; Πώς θα αγωνίζονταν και θα αναδεικνύονταν νικητές με την καρτερία τους; Δες πόσο ωφέλησε η αντιλογία, αφού έφτιαξε όχι πιστούς απλώς, όπως θα έλεγε κανείς, αλλά και μάρτυρες που έφθασαν μέχρι τα βασανιστήρια και τον θάνατο και παρουσίασαν μια απόδειξη της χάριτος του Χριστού με την καρτερία τους.
Όταν λοιπόν ο Συμεών λέει «οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ καὶ εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον», εννοείται ότι ούτε την πτώση την προξενεί Αυτός, ούτε την Ανάσταση την προσφέρει με την βία,aλλά «κεῖται εἰς πτῶσιν» αυτών που σκοντάφτουν στον λίθο του προσκόμματος και «εἰς ἀνάστασιν» εκείνων που πιστεύουν με την αγαθή τους προαίρεση. Διότι λέει «κεῖται». Σαν να έλεγε κανείς: “Το φως ανατέλλει για να βλέπουν οι υγιείς, ενώ αυτοί που τους πονούν τα μάτια να απομακρυνθούν ακόμη περισσότερο από την λάμψη του φωτός”. Γιατί πώς αλλιώς θα ήταν δυνατόν οι πρώτοι να πέσουν και να είναι αξιοκατάκριτοι, ενώ οι δεύτεροι να σηκωθούν με χρηστές ελπίδες που προέρχονται από την καλή τους προαίρεση, αν δεν υπήρχε το «αντιλεγόμενο σημείο»; Γιατί λέει ο Συμεών «καὶ εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον»; Για να μην προξενήσει η αντιλογία απορία στους πιστούς. Το να αμφισβητείται δε και η αλήθεια του Θεού, είναι φανερό ότι αυτό γίνεται, επειδή το επιτρέπει ο Θεός. Κανένας δηλαδή δεν μπορεί να προβάλει καμιά αντίρρηση, αν δεν το επιτρέψει αυτό ο Θεός. Είναι όντως αναγκαία η παραχώρηση αυτή εκ μέρους του Θεού, για να φανερωθούν οι άξιοι.
Θα έλθει όμως εποχή που δεν θα υπάρχει πια καμιά αντίρρηση. Όταν δηλαδή το σημείο του Σταύρου θα λάμψει σαν προάγγελος του Κυρίου από τον ουρανό, και τότε «ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων, καὶ πᾶσα γλῶσσα ἐξομολογήσηται ὅτι Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν Θεοῦ πατρός(:και τότε θα καμφθεί στο όνομα του Ιησού κάθε γόνατο με ευλάβεια και σεβασμό και να προσκυνήσουν τον Ιησού οι επουράνιοι άγγελοι και οι επίγειοι άνθρωποι και αυτά ακόμη τα πονηρά πνεύματα, που είναι στα καταχθόνια, να υποταχθούν με φόβο και τρόμο ενώπιον της θείας Του δυνάμεως και δόξης. Και έτσι κάθε γλώσσα να διαλαλήσει με όλη της τη δύναμη, ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Κύριος του ουρανού και της γης· και η διακήρυξη αυτή θα γίνεται εις δόξαν του Θεού και Πατρός (ο οποίος έτσι σχεδίασε την σωτηρία των ανθρώπων και την δόξα του ενανθρωπήσαντος Υιού Του)»[ Φιλιπ. 2, 10-11].
Όσο δηλαδή το σημείο αυτό φαίνεται μόνο του και είναι απλό σημείο και δεν φαίνεται πουθενά ο σημαινόμενος, το σημείο θα αντιλέγεται. Όταν όμως ο ίδιος ο σημαινόμενος αποκαλύψει τον εαυτό Του κατά την Δευτέρα Παρουσία, τότε πια κανείς δεν θα τολμά να αντιλογήσει στο σημείο, γιατί ο σημαινόμενος θα έχει καταφθάσει με ολοφάνερη την θεότητά Του εναντίον εκείνων που Τον αρνούνται. Τότε εκείνοι που προηγουμένως είχαν δεχθεί το σημείο του Σταυρού θα δοξασθούν από Αυτόν που εκείνο υποδήλωνε, ενώ εκείνοι που αμφισβήτησαν το σημείο, θα καταδικασθούν από τον υποδηλωθέντα. Και αυτό θα είναι τότε το τέλος της αντιλογίας, το τέλος της πλάνης, το τέλος της αμφιβολίας, το τέλος της απιστίας, η αρχή δε των βραβείων και των στεφάνων. Αυτά μακάρι όλοι μας να τα επιτύχουμε με την χάρη του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στον Οποίο ανήκει η δόξα και το κράτος στους ατελεύτητους αιώνες. Αμήν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
· Περιοδικό «Αγιορείτικη μαρτυρία», τριμηνιαία έκδοσις Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου
· Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
· Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
· Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου